Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 2

[Langly, Willem]

LANGLY (Willem), geb. 1616 te Dordrecht, gest. 17 Nov. 1668, is van een engelschen vader en een hollandsche moeder geboren. Hij liet zich 7 Maart 1634 als student in de medicijnen te Leiden inschrijven. Na afloop zijner studie vestigde hij zich als arts in zijn geboorteplaats, en huwde 21 Juni 1639 met Helena Veeckemans in de engelsche kerk, waarvan hij lid was. Volgens Balen beoefende hij de cartesiaansche wijsbegeerte en zou hij een werkje geschreven hebben over de Lof der Geneeskunde. Over het geheel deed hij zich weldra kennen als een echt wetenschappelijk man, die het door hem gekozen vak door eigen proefnemingen trachtte vooruit te brengen. Hij experimenteerde op konijnen en andere dieren, om het door Harvey aan de orde gestelde vraagstuk van de leer der generatie uit eieren voor alle, ook levend barende dieren, aan eigen ervaring te toetsen. Hij begreep, dat de Engelschman op een zeer ongeschikt materiaal (herten, waarbij de bevruchte eieren vóór hunne eigenlijke ontwikkeling een lange rustperiode doormaken) geëxperimenteerd had en daardoor de in het eerste tijdperk der ontwikkeling vallende, dus de over het vraagstuk beslissende feiten, niet zelf gezien, maar door redeneering had moeten aanvullen. Door de konijntjes, waarmee hij vooral arbeidde, vermeed hij die fout en heeft hij van het begin tot het einde alle studiën van ontwikkeling kunnen waarnemen en vaststellen, die noodig zijn voor het besluit, dat het voldragen foetus zich werkelijk uit het bevruchte ovariaalei ontwikkeld heeft. Deze ontdekking, die naast die van Harvey omtrent de bloedsbeweging, op biologisch gebied de gewichtigste en meest vruchtdragende der 17de eeuw is geweest, is later door R. de Graaf opnieuw gemaakt en terstond aan de geleerde wereld meegedeeld (1672). De onderzoekingen van Langly, die van 1657 dateeren, hebben een ander lot gehad. Eerst door hemzelf achtergehouden, kwamen zij bij zijn dood in handen

[p. 769]

van zijn zwager, Christiaan Melder, professor in de mathesis te Leiden, die goed vond ze tot 1674 geheel verborgen te houden, om er toen een gedeelte van (de proeven op konijnen) ter publicatie aan den bekenden Justus Schrader af te staan, die hieraan terstond in 1674 gevolg gaf en o.a. meedeelde, dat het resteerende van het hs. vermoedelijk ook wel gepubliceerd zou worden. Hiervan is niets gekomen. Maar het verschenene noopt reeds tot rehabilitatie van dezen zoo niet miskenden, dan toch, ondanks de nog in de vorige eeuw door Donders geschreven verhandeling, tot nog toe zoo goed als geheel onbekend gebleven doctor. Werkelijk heeft hij het eerst door experimenten vastgesteld, dat ook levend barende dieren uit eieren ontstaan.

Gedurende zijn leven wist men echter in zijn geboorteplaats zijn verdiensten te eeren; 17 Sept. 1639 werd hij tot stadsdoctor benoemd en in 1647 als prof. anatomicus, tot opvolger van Joh. Beverwijck aangewezen, om ‘lessen, nopende de heel-, ontleed- en snijkunst’ te geven. Voorts was hij schepen in 1663 en 1664, weesmeester in 1667 en 1668. Hij liet een vrouw met drie dochters na.

Zie: Observationes et historiae, omnes et singulae e Guiljelmi Harvei libello De Generatione animalium, etc. Item Wilhelmi Langly de generatione animalium observationes quaedam etc. studio Justi Schraderi (Amst. 1674) praef.; F.C. Donders, Over ovula Graafiana en het zoogdierenei in Nederl. Lancet 3e Ser. III (1853/54) 429 en 480; mededeelingen van den heer v. Dalen, archivaris te Dordrecht.

A. Geyl