Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 2

[Kolk, Jacobus Lodewijk Conradus Schroeder van der]

KOLK (Jacobus Lodewijk Conradus Schroeder van der), kleinzoon van den volg. en bekend mineraloog, werd geb. 25 Aug. 1865 te Zutfen als zoon van Willem Hendrik S. v.d. K. (1836-15 Juli 1867) en Catharina Elisabeth Wilhelmina Hieke Land. Na aanvankelijk huisonderwijs genoten te hebben, bezocht hij later het gymnasium te Utrecht en in 1881 dat te Leiden. Hier werd hij ook als student ingeschreven en promoveerde hij 13 Juni 1891 tot doctor in de aard- en delfstofkunde op een proefschrift getiteld: Bijdrage tot de kennis der verspreiding onzer kristallijne zwervelingen. In den winter van 1891/92 toegelaten tot privaat-docent te Leiden, werd hij in 1892 leeraar in de natuurkunde en de natuurlijke historie aan de H.B.S. voor meisjes te Deventer en op 16 Febr. 1895 hoogleeraar in de aard- en delfstofkunde aan de toenmalige polytechnische school te Delft. Na een langdurige ziekte overleed hij te 's Gravenhage 17 Juni 1906.

Als hoogleeraar wist hij bij zijn talrijke leerlingen groote belangstelling op te wekken voor het door hem gedoceerde vak. Zijn methode tot bepaling van den brekingsindex van mineraalkorreltjes, aanvankelijk in het buitenland weinig toegepast, mag zich meer en meer in een algemeene belangstelling verheugen en neemt langzamerhand, naast de oudere, klassieke methoden de haar toekomende plaats bij het determineeren van mineralen in. De waarnemingen over de kleur der zoogenaamd ondoorschijnende mineralen getuigen van een scherp onderscheidingsvermogen. Zijn onderzoekingen over de sympathie en antipathie der elementen in de stollingsgesteenten en over het verband tusschen hardheid en splijtbaarheid bij mineralen betreffen meer algemeene, theoretische vraagpunten.

Veel heeft hij gedaan tot bevordering van het tot stand komen van een nieuwe geologische kaart van ons land zonder nochtans tijdens zijn leven een positief resultaat te bereiken.

Hij was gehuwd (20 Dec. 1893) met Alvina Cecilia Beata ten Siethoff.

Hij schreef: Eine eigenthümliche Folge des Pleochroismus in Gesteinsschliffen in Zeitschr. f. wiss. Mikrosk. VII (1890) 30; Onderzoek naar de verspreiding der kristallijne erratica in de Noord-Oostelijke provinciën van Nederland (19 Sept. - 23 Oct. 1890) in Versl. en Neded. Kon. Akad. afd. Natuurk. 3de Reeks VIII (1891) 337; Mededeeling in Handel. 3e Nederl. Natuur en Geneesk. Congres (3 en 4 April 1891) 370; Bijdrage tot de kennis der verspreiding onzer kristallijne zwervelingen. Diss. (Leiden 1891); Verslag eener proeve van geologische karteering in de omstreken van Markelo in Juli en Augustus 1891 verricht in Versl. en Meded. Kon. Akad. afd. Nat. 3e Reeks IX (1892) 131; Ueber die Vortheile schiefer Beleuchtung bei der Untersuchung von Dünnschliffen im parallelen

[p. 699]

polarisirten Lichte in Zeitschr. f. wiss. Mikrosk VIII (1891) 456; Ueber eine Methode zur Beobachtung der optischen Interferenzerscheinungen im convergenten polarisirten Lichte, insbesondere in Gesteinsschliffen in Zeitschr. f. wiss. Mikrosk. VIII (1891) 459; Note sur une étude du diluvium faite dans la région de Markelo in Bull. Soc. Belge de Géol. de Pal. et d' Hydr. VI (1892) 73; Verslag over eenige kristallijne zwervelingen uit de omstreken van Markelo in Versl. en Meded. Kon. Akad. afd. Nat. 3e Reeks IX (1892) 436; Het geologisch karteeren en de nuttige zijde daarvan voor de agronomie in Tijdschr. Ned. Heidem. IV (1892) 184; Verslag over eenige geologische onderzoekingen in den zomer van 1892 in Versl. Kon. Akad., afd. Wis- en Natuurk. 1892/3, 35; Beiträge zur Kenntniss der Mischkrystalle von Salmiak und Eisenchlorid in Zeitschr. f. phys. Chemie XI (1893) 167; De doelmatigste inrichting van een onderzoek onzer zwervelingen in Hand. 4e Nederl. Natuur- en Geneesk. Congres (7 en 8 Apr. 1893) 399; Een en ander over een toekomstige geologische kaart van Nederland in Album der Natuur 1893, 353; Voorloopig rapport eener geologische karteering der omstreken van Deventer in Versl. Kon. Akad. afd. Wis- en Natuurk. 1893/4, 90; Beitrag zur mikrochemischen Auffindung von Nickel in Zeitschr. f. wiss. Mikrosk. X (1893) 451; Proeve eener geologische karteering der omstreken van Deventer in Verhand. Kon. Akad. 2e Sectie III (1894) n^o. 14; Een en ander over onze toekomstige Geologische kaart in N.R. Crt. 28 April 1894; Over kalkhoudende gronden in Nederland in Tijdschr. Ned. Heidem. VI (1894) 32, 80; Een en ander over het bepalen van het stelsel van kristallijne stoffen door middel van een mikroskoop met nikols in Maandbl. voor Natuurwetenschappen 1894 n^o. 4; Het ‘Rapport in zake het opsporen en gebruik van Mergel hier te lande’ en de toekomstige Geologische kaart in Tijdschr. Nederl. Heidem. VI (1894) 77; Bijdrage tot de karteering onzer zandgronden. I. in Verh. Kon. Akad. 2e Sectie IV (1895) n^o. 4; Beitrag zur Kartirung der quartären Sande in Neues Jahrb. f. Min. 1895, I, 272; Een mogelijke oorzaak der ongelijke vruchtbaarheid in duinen en geestgronden in Tijdschr. Ned. Heidem. VII (1895) 13; ‘Geen Pessimisme in zake van het mergelzoeken’ in Tijdschr. Nederl. Heidem. VII (1895) 50; Over de Geologische kaart van Nederland in Hand. 5de Nederl. Natuur- en Geneesk. Congres (19 en 20 Apr. 1895) 555; Zur Systembestimmung mikroskopischer Krystalle in Zeitschr. f. wiss. Mikrosk. XII (1895) 188; ook afzonderlijk verschenen o.d.t.: Kurze Anleitung zur mikroskopischen Krystallbestimmung (Wiesbaden 1898); Mikroskopische Studien über Gesteine aus den Molukken. I. in Samml. des geol. Reichsmus. in Leiden Serie I, Bd. V, 70; een uittreksel verscheen o.d.t.: Beiträge zur Kenntniss der Gesteine aus den Molukken. I. in Neues Jahrb. f. Min. 1896, I, 152; Doppelverbindungen von Anilin mit Metallsalzen (I) in Zeitschr. f. analyt. Chem. XXXV (1896) 297; Die Niederländische geologische Karte in Zeitschr. f. prakt. Geol. 1896 afl. 4; De schelpen en de afneming onzer kust. Voorloopige mededeeling in Tijdschr. Ned. Heidem. VIII (1896) 49, 74; Beispiel einer praktischen Verwendung der Gehaltbestimmung quartärer Sande in Zeitschr. f. praktische Geologie. 1896 afl. 5; Beiträge zur Kartirung der quartären Sande in Zeitschr. d. deutsch. geol. Ges. XLVIII (1896) 773; Bijdrage tot de karteering onzer zandgronden. II. in Verh. Kon. Akad. 2e Sectie V (1897) n^o. 7; Eine Bemerkung zu der Mittheilung von R. Brauns: Eine mikrochemische Reaction auf Salpetersäure in Neues Jahrb. f.

[p. 700]

Min. 1897, I, 219; Het quantitatief Mineralogisch Onderzoek onzer Zandgronden in Hand. 6de Nederl. Natuur en Geneesk. Congres (23 en 24 Apr. 1897) 402; Rede uitgesproken den 25 Maart 1898 bij de aanvaarding van het hoogleeraarsambt in de mineralogie en geologie aan de Pol. School in Delftsche Studentenalm. 1899; Bijdrage tot de karteering onzer zandgronden. III, in Verh. Kon. Akad. 2e Sectie VI (1898) n^o. 4; Inleiding tot de bepaling van Mineralen onder het mikroskoop (M.J. Couvee, Delft 1898; niet in den handel); Mikroskopische Studien über Gesteine aus den Molukken. II. in Samml. des geol. Reichsmus. in Leiden Serie I Bd. VI, 1; een uittreksel verscheen als Beiträge zur Kenntniss der Gesteine aus den Molukken. II. in Neues Jahrb. f. Min. 1899, II, 84; Bijdrage tot de Mineraaldeterminatie in Hand. 7e Ned. Natuur- en Geneesk. Congres (6-9 April 1899) 431; Tabellen zur Mikroskopischen Bestimmung der Mineralen nach ihrem Brechungsindex (Wiesbaden 1900; 2e druk door E.H.M. Beekman Mzn. ibid. 1906); Mikroskopische Studien über Gesteine aus den Molukken. III. in Samml. des geol. Reichsmus. in Leiden Serie I Bd. VI, 77; een uittreksel verscheen in Centralbl. f. Min. 1900, 373; Over de kleur der zoogenaamd ondoorschijnende mineralen in doorvallend licht in Versl. Kon. Akad. IX (1900/1) 158; Der Strich der sogenannt opaken Mineralien in Centralbl. f. Min. 1901, 75; Ueber die Farbe des ausgeriebenen Strichs des Bornits in Centralbl. f. Min. 1901, 519; Over het begin eener nieuwe Geologische kaart van Nederland in Versl. Kon. Akad. afd. Wis- en Natuurk. X (1901/2) 222; De la Détermination du Systeme cristallin d'un cristal microscopique in Archives Néerl. des Sciences exactes et naturelles 1901, 341; Over hardheid in verband met splijtbaarheid voornamelijk bij mineralen in Verh. Kon. Akad. 2e Sectie VIII (1902) n^o. 2; Staring en het Steenkolenvraagstuk in Zuid-Limburg in Versl. Kon. Akad. afd. Wis- en Natuurk. (1901/2), 731; De Beoefening der geologische wetenschappen in Nederland. Openingsrede der 4e sectie van het 9e Natuur- en Geneeskundig Congres te den Haag, behalve in de Handelingen van dat Congres opgenomen in Tijdschr. Kon. Ned. Aardrijksk. Gen. 2e Ser. XX (1903) 465; Over Sympathieën en Antipathieën der elementen in de stollingsgesteenten (I) in Verh. Kon. Akad. 2e Sectie IX (1903) n^o. 8; Waarom Oude Talen? Onze Eeuw IV: 4 (1904) 147.

Zie: In memoriam in Tijdschr. Aardrijksk. Gen. 2e S. XXII (1905) 759; J. Lorié, ibid. 1052; H.G. van de Sande Bakhuyzen in Versl. Kon. Acad. Wet., Afd. Wis- en Natk. XIV, 63 (24 Juni 1905); S. Hoogewerff in de Ingenieur 22 Juni 1905 (met portret); J.A. Grutterink in Chemisch Weekblad II (1905) 601 (met portret); dez. in Jaarb. Delftsche Mijnbouwk. Ver. 1904/5.

Molhuysen