Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 2

[p. 441]

F.

[Feisser, Johannes Elias]

FEISSER (Johannes Elias), eerste baptistische leeraar in Nederland, geb. 10 Dec. 1805 te Winsum (Gr.), overl. 2 Juni 1865 te N. Pekela. Zijn grootvader, afkomstig uit Homburg bij Frankfort en zijn vader waren beide respectievelijk als kapitein-kwartiermeester en als vaandrigofficier tegenwoordig bij het beleg van Maastricht in 1794. Hij was de zoon van Johannes Feisser, rijksontvanger te Veendam (1807- ± 1837) en Anna Maria Bouer. Het plan bestond dat hij militair zou worden, maar onder invloed van een vrome grootmoeder werd hij bestemd voor het predikambt. Na het voorbereidend onderwijs op de lagere en fransche school te Veendam werd hij 16 Mei 1823 als theol. student te Groningen ingeschreven. Hij deed 8 Juni 1824 zijn candidaats in de letteren, 16 Juni 1826 dat in de theologie. In 1827 werd zijn antwoord op de prijsvraag Num ex formula ὁ υἱὸς τοῦ ϑεοῦ quae in sacro N.T. codice passim est obvia, comprobari possit divina Jesu Christi natura, met goud bekroond. Na nog een jaar te Leiden gestudeerd en 3 Mei 1827 zijn proponents-examen bij het prov. kerkbestuur van Friesland afgelegd te hebben, promoveerde hij 21 Juni 1828 op een proefschrift de Vita Basilii Magni Caesareae in Cappadocia Episcopi. Hij was achtereenvolgens predikant te Lekkum 3 Aug. 1828-31 Oct. 1831, te Winschoten 7 Nov. 1831-2 Juni 1833, te Franeker 9 Juni 1833-14 Oct. 1838. In laatstgenoemde gemeente verloor hij 28 Sept. 1836 zijn vrouw Geertruida Elisabeth Barbara Orrock, baronesse van Heeckeren, dochter van Walraven Robbert Jacob Derk van Heeckeren en Maria Catharina Dees, en twee kinderen. Wegens den zwakken toestand zijner gezondheid en een oogontsteking moest hij ontslag aanvragen, hetwelk hem 27 Sept. 1838 gegeven werd Inmiddels

[p. 442]

had een groote omkeer in zijn zieleleven plaats gegrepen. Hij schrijft: ‘In mijn 33ste jaar behaagde het mijnen Verlosser in Zijne groote barmhartigheid zich in mij te openbaren’. Hij ging nu wonen bij zijne ouders te Veendam, doch 3 Maart 1839 kon hij weer zijn ambt aanvaarden te Gasselter Nijveen, waar hij 27 Oct. 1841 huwde met Karsina Hovingh Wichers. Strevende naar zuiverder gemeentelijk leven, kreeg hij conflict met den kerkeraad. In 1843 vond hij bezwaar om Doop en Avondmaal te bedienen, als de kerkelijke tucht niet naar Gods Woord werd gehandhaafd. Na een beroep te hebben afgeslagen naar Veldhausen in Bentheim, waar men hem vrijstelde van de bediening der sacramenten, werd hij 19 Dec. 1843 uit den dienst ontzet. Geholpen door eenige getrouwen liet hij nu een woning bouwen, waarachter een klein lokaaltje voor samenkomsten. De afgescheidenen trachtten hem tevergeefs te winnen. In het voorjaar van 1845 vernam J.G. Oncken te Hamburg, vader van het duitsche Baptisme, Feissers afzetting. Hij zond tot hem zijn medestanders Köbner en Remmers, die met hem over den doop en het gemeentewezen spraken. Dit had deze gevolgen, dat bij een volgend bezoek Feisser met vijf andere broeders en één zuster door Köbner in het kanaal werden gedoopt (Mei 1845). Toen werd tevens de gemeente gesticht, waarvan Feisser voorganger werd. Intusschen was ook te Amsterdam en te Zutphen een kleine Baptistenkring ontstaan, met welke hij zich in verbinding stelde. Vooral met Ds. J. de Liefde en den bekeerden Israëliet J.B. de Pinto, die van laatstgenoemden kring de ziel waren, trad hij in levendige briefwisseling. In 1849 verhuisde hij naar N. Pekela, waar een der zeven eerstgedoopten, de scheepskapitein Arend Speelman, woonde. Een poging om te Amsterdam in breeder kring zijne

[p. 443]

beginselen ingang te doen vinden, mislukte. Ook werd de band met de Hamburgers slapper, daar hij niet instemde met hun geloofsbelijdenis. Hij zag weinig vrucht op zijn arbeid en ontmoedigd zonderde hij zich meer af tot het stille landleven. In de laatste jaren van zijn moeitevol leven wenschte hij niets meer dan stil zijn weg met God te gaan, totdat hij in vrede ontsliep.

Hij schreef: Jezus Christus of Lotgevatlen en Lessen van den Zaligmaker der menschheid (Groningen 1832); Het eene Noodige (Gron. 1841); Waakt op! gij die slaapt enz. eene roepstem tot alle ware geloovigen en begeerigen in Nederland (Gron. 1843); Beknopte aanwijzing van het ongeoorloofde in den Doop der kleine kinderen (Gron. 1843); Die den Geest Christi niet heeft, die komt Hem niet toe (Gron. 1844); Getrouw Verhaal van mijn werkzaamheden en lotgevallen als Dienaar des Heeren te Gasselter Nieuwveen (Gron. 1844); Toespraak aan mijne medegeroepenen tot het dierbaar geloof in Christus ten eeuwigen leven over den H. Doop des Heeren en de onderlinge Bijeenkomst der Heiligen (Gron. 1845); De Levenswekker, een blijde boodschap voor allen, die aan de veelvuldige ziekten, welke door gevatte koude ontstaan, alsmede aan andere ongesteldheden, lijden (Gron. 1858).

Zijn portret met korte levensbeschrijving komt voor in het Jaarboekje uitgegeven door de Unie van gemeenten van gedoopte Christenen in Nederland (Sneek 1884). Meer bijzonderheden in G.A. Wumkes, Opkomst en Vestiging van het Baptisme in Nederland (1912).

Wumkes