Kunst en leven, een wankel evenwicht

verantwoording

gebruikt exemplaar

exemplaar universitetsbibliotheek Leiden, signatuur: 3506 G 18

 

algemene opmerkingen

Dit bestand biedt, behoudens een aantal hierna te noemen ingrepen, een diplomatische weergave van de eerste druk van Kunst en leven, een wankel evenwicht. Ethiek en esthetiek: prozaopvattingen in Vlaamse tijdschriften en weekbladen tijdens het interbellum (1927-1940) van Lut Missinne uit 1994. Het boek is een verkorte en herwerkte versie van een doctoraal proefschrift dat in maart 1992 aan de K.U.Leuven werd verdedigd.

 

redactionele ingrepen

Bij de omzetting van de gebruikte bron naar deze publicatie in de dbnl is een aantal delen van de tekst niet overgenomen. Hieronder volgen de tekstgedeelten die wel in het origineel voorkomen maar hier uit de lopende tekst zijn weggelaten. Ook de blanco pagina's (p. 10, 18, 82, 256, 290, 292, 302 en 372) zijn niet opgenomen in de lopende tekst.

 

[pagina 1]

KUNST EN LEVEN, EEN WANKEL EVENWICHT

ethiek en esthetiek: prozaopvattingen in vlaamse tijdschriften en weekbladen tijdens het interbellum (1927-1940)

 

[pagina 3]

Lut Missinne

Kunst en leven, een wankel evenwicht

Ethiek en esthetiek: prozaopvattingen in Vlaamse tijdschriften en weekbladen tijdens het interbellum (1927-1940)

 

Acco Leuven / Amersfoort

 

[pagina 4]

Dit boek is een verkorte en herwerkte versie van een doctoraal proefschrift dat in maart 1992 aan de K.U.Leuven werd verdedigd. Als promotor trad Prof. M. Janssens op. Het proefschrift werd bekroond met de Prijs voor Letterkunde van de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde.

Het tijdschriftenmateriaal dat ter sprake komt bevindt zich in de bibliotheken van de K.U.Leuven en de R.U.Gent, het Katholiek Documentatiecentrum te Leuven, de Stadsbibliotheek van Antwerpen en het AMSAB te Gent. Dit boek was niet tot stand kunnen komen zonder de hulp van een aantal personen die ik hierbij van harte wil bedanken: Prof. A.M. Musschoot, Prof. J. Weisgerber, de leden van de afdelingen Nederlandse literatuur en Volkskunde en Algemene Literatuurwetenschap van de K.U.Leuven, in het bijzonder Prof. P. Couttenier, Dr. D. De Geest, Dr. K. Geldof, Prof. J. Lambert en Dr. E. Spinoy, de personen die mij hulp hebben geboden bij het opsporen van tijdschriftnummers en mij informatie hebben bezorgd over publicisten, Prof. R.F. Lissens, Dr. R. Renneberg, J. Van Hooreweder en F. Vyncke.

 

Dit boek is uitgegeven met de steun van de Universitaire Stichting en het Francqui Fonds.

 

Eerste druk: 1994

 

ML.113.00.0

32 015 3123

 

Gepubliceerd door Uitgeverij Acco, Tiensestraat 134-136, 3000 Leuven (België)

 

Voor Nederland:

- Uitlevering: Centraal Boekhuis bv, Culemborg

- Correspondentie: Postbus 1285, 3800 BG Amersfoort / Hamersveldseweg 10a, 3833 GP Leusden

 

Omslagontwerp: GRAPA

 

© 1994 by Acco (Academische Coöperatief cv.), Leuven (België).

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotocopie, microfilm of op welke andere wijze ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. No part of this book may be reproduced in any form, by mimeograph, film or any other means without permission in writing from the publisher.

 

d/1994/0543/87

nugi 952

isbn 90-334-3123-8

 

[pagina 5]

Inhoud

Deel I: STUDIE	9
Inleiding	11
Hoofdstuk 1
Enkele theoretische en methodologische aantekeningen bij de studie van literatuuropvattingen	19
1.1. Bourdieu	22
Veld-habitus	22
Het literaire veld	25
Het kritische discours en het literaire veld	29
1.2. Studie van literatuuropvattingen	31
Literatuuropvattingen, een definitie	33
Explicitering	33
Beschrijving van literatuuropvattingen	34
LO en waardeoordelen	36
1.3. Werkwijze	37
Hoofdstuk 2
Het politiek-ideologische en het literaire veld in Vlaanderen tussen 1927 en 1940	39
2.1. Verzuiling tijdens het interbellum	39
2.2. Het politiek-ideologische veld en de positie van algemene periodieken tijdens het interbellum in Vlaanderen	44
2.2.1. Het katholieke blok	44
Politieke differentiatie bij de katholieken	44
Katholieke zuil	45

 

 

[pagina 6]

Katholieke Actie	47
Katholiek en Vlaams	52
Polarisering in de jaren dertig	55
Verrechtsing	56
Reorganisatie en concentratie	57
2.2.2. De Vlaamse kwestie	58
Moeizame start	58
Radicalisering in de jaren dertig	59
2.2.3. Liberalen	61
Politiek liberalisme	61
Cultureel liberalisme	62
2.2.4. Socialisten	63
Politiek socialisme	63
Cultureel socialisme	64
2.2.5. Conclusie	65
2.3. Een overzicht van de constellatie van de periodieken	66
2.4. Het literaire veld na 1918	69
2.4.1. Het driemanschap Walschap, Roelants, Zielens, de geleidelijke canonisering van een nieuwe generatie	72
2.4.2. 1927: nuances bij een beeld	76
2.4.3. Conclusie	81
Hoofdstuk 3
Literatuuropvattingen: de roman, een ethische of esthetische kwestie?	83
3.1. Een integristische katholieke literatuuropvatting	83
3.1.1. Het debat over katholieke kunst	84
Definitie van katholieke literatuur	85
De Pelgrim: Kunst in dienst van het katholieke geloof	87
De katholieke roman als emanatie van een katholieke levensbeschouwing	90
3.1.2. Katholieke kritiek, een geestelijk imprimatur	99
Ernest van der Hallen	100
3.1.3. Opvattingen over genre en publiek	111
3.1.4. Literair-kritische strategieën	117
Ethische criteria	117
De hiërarchie van autonome (esthetische) en heteronome (niet-esthetische) beoordelingscriteria	118
Problematische esthetische waardeoordelen	121
Argumentatiestrategieën	123
3.1.5. Groepsstrategieën	128
3.1.6. Conclusie	130

 

 

[pagina 7]

3.2. Naar een verruiming van de katholieke roman	133
3.2.1. De enquête van Dietsche Warande en Belfort	136
3.2.2. Walschap als vernieuwer, een valse start?	143
De beginperiode van Hooger Leven	143
De periode 1929-1932	150
3.2.3. Katholieken aan het woord in Opbouwen, Vlaamsche Arbeid en De Tijdstroom	161
Opbouwen	161
Vlaamsche Arbeid	166
De Tijdstroom	167
3.2.4. Opvattingen over genre en publiek	171
3.2.5. Literair-kritische strategieën	178
Evenwicht tussen autonome en heteronome criteria	178
Van lezer naar werk en auteur	186
3.2.6. Groepsstrategieën	187
Het boegbeeld Julius Persyn	187
Literaire autoriteit	188
Polarisering	188
Blokvorming	189
3.2.7. Conclusie	191
Hoofdstuk 4
Literatuuropvattingen: tussen collectivisme en individualisme	193
4.1. Gemeenschapskunst en volksverbonden kunst	195
4.1.1. Een katholiek Vlaams-nationalistisch romanmodel in Jong Dietschland	195
4.1.2. Het volksverbonden literatuurconcept	202
Volk	203
Volksverbonden literatuur	206
4.1.3. Een regionalistisch of internationaal literatuurmodel	214
4.1.4. Het politiek quietisme van Vermeylen onder vuur	218
4.2. De Tijdstroom, een evenwichtsoefening tussen individu en gemeenschap	227
4.2.1. Discussie rond de Tijdstroomgeneratie	227
Vormen	231
4.2.2. Paul de Vree	233
4.3. Een nieuwe generatie	237
4.4. De DeVlag en Jef van de Wiele	246
4.5. Conclusie	252
Twee breuklijnen	252
Een tweede generatie van romanciers	254
Groepsstrategieën	254

 

 

[pagina 8]

Hoofdstuk 5
Literatuuropvattingen: over kunst en leven buiten de katholiek-Vlaamse sector	257
5.1. Een pover liberaal forum	257
5.2. De Gentse jongeren	260
5.3. Het socialistische maandblad Ontwikkeling	263
5.4. Proletarische literatuur	265
5.5. Het leven in dienst van de kunst	268
Victor J. Brunclair	268
Raymond Brulez	272
5.6. De ‘Brusselse kliek’	277
5.7. Conclusie	281
Algemene conclusie	283
Interne structurering van het literaire veld	283
Ideologische conflictlijnen	286
Strategieën	287
Deel II: BIBLIOGRAFIE	289
Lijst van de geëxcerpeerde periodieken en gebruikte afkortingen	291
Bibliografische beschrijving van de geëxcerpeerde periodieken	293
Bibliografie van de geraadpleegde weekblad- en tijdschriftartikelen	303
Bibliografie van geraadpleegde werken	351
Auteursregister	373
Tijdschriftenregister	381

 

 

[pagina 383]

Gedrukt bij Acco c.v., Leuven