Meneer Frits en andere verhalen uit de vijftiger jaren

[p. 12]

[p. 13]

Een verhoor

Die dinsdag vond ze bij de post een brief van een haar onbekende heer Hendrikse. Hij verzocht haar vriendelijk of ze - wanneer ze toevallig in de buurt was - eens bij hem langs wilde komen om iets met hem te bespreken. De zaak had kennelijk geen haast, maar uit nieuwsgierigheid besloot ze nog dezelfde morgen naar Den Haag te reizen, waar de heer Hendrikse woonde.

In de trein vroeg ze zich voor de zoveelste keer af wat hij van haar moest. Haar man had gezegd dat het misschien om een erfenis ging. Die mogelijkheid bestond. Dan zouden ze eindelijk eens wat behoorlijke meubels en kleren kunnen kopen en een reis kunnen maken.

De heer Hendrikse bleek domicilie te houden aan een stil plein in het centrum. Voor een rij 19e-eeuwse herenhuizen stonden uitsluitend amerikaanse sleeën geparkeerd, alsof het een van hogerhand voorgeschreven kombinatie betrof. Ze beklom het bordes van een van de huizen en belde aan.

‘Ik kom voor de heer Hendrikse,’ zei ze tegen de bleke jongeman

[p. 14]

die haar opendeed. Hij knikte en ging haar voor naar een marmeren trap met een glimmend gepoetste koperen leuning. Achter de deuren die zij op de eerste verdieping passeerden klonk af en toe gegons van stemmen. De jongen liet haar in een vertrek waar een even bleke kollega aan een lessenaar zat te schrijven. Hij keek vluchtig op toen ze tegen hem zei dat ze voor de heer Hendrikse kwam, waarna hij zich weer over zijn papieren boog.

Ze ging aan de ronde tafel zitten, waarop alleen een krant van drie weken terug lag. Het plafond van de kamer was in het midden van glas. Soms bewoog er een schaduw overheen, wat haar het gevoel gaf gadegeslagen te worden. Bij de deur hing een bordje Stilte, in vier talen.

Na verloop van tijd kwamen er nog een paar mensen binnen, die zwijgend plaatsnamen aan de tafel. ‘Ik kan wel iets zeggen - maar wat?’ dacht ze, en ze pakte de krant. Toen ze hem uit had vroeg ze aan de jongen achter de lessenaar of het nog lang kon duren.

Hij mompelde iets en haalde zijn schouders op.

‘Is meneer Hendrikse er dan nog niet?’

‘Jawel,’ zei hij. ‘Maar hij is met iemand bezig. Als het lang duurt is het mis.’

[p. 15]

‘Ik heb niet zoveel tijd meer,’ zei ze na een kwartier. ‘Ik denk dat ik maar naar huis ga.’

‘Dat moet u zelf weten.’

Het gemompel van de jongen hinderde haar, net als het zwijgen van de anderen om de tafel. Daarbij kreeg ze honger, want ze had nauwelijks ontbeten. Maar haar nieuwsgierigheid nam toe. Ze besloot te wachten.

Het was zeker anderhalf uur later toen de jongen haar verzocht met hem mee te gaan. Terwijl ze langs zijn lessenaar liep zag ze dat hij een vel ruitjespapier geheel had volgetekend met kruisjes en rondjes. Hij bracht haar naar een kleine, kale kamer aan het andere eind van de gang, waarin zich twee mannen bevonden, die aan een vierkante, tegen de muur geschoven tafel zaten. Ze nam de stoel die ze haar wezen en had nu de ene man aan haar linkerhand en de andere tegenover haar.

‘Ik heb een brief gekregen van de heer Hendrikse,’ zei ze.

‘Bent u mevrouw Terbeek?’ vroeg de man tegenover haar.

‘Ja,’ zei ze, ‘en wie bent u?’ Ze had koude voeten gekregen. Op het horloge van de man links zag ze dat het tien over drie was.

‘Weet u waarom we u hebben laten komen?’ vroeg hij. Hij sloeg een

[p. 16]

map met papieren open.

‘Geen idee,’ zei ze.

‘Wat kunt u ons vertellen over die bankbiljetten?’

‘Bankbiljetten? Ik weet niets van bankbiljetten. Ik ben hier gekomen om iets te bespreken met meneer Hendrikse. Wie van u is meneer Hendrikse?’

‘U moet goed nadenken,’ zei de man tegenover haar nors.

‘Ik hoef nergens over na te denken,’ zei ze. ‘Ik heb niet om dit gesprek gevraagd.’

‘Weet u niets van die bankbiljetten van duizend?’

‘Nee, echt niet.’

‘U liegt,’ zei de man links.

‘Ik lieg niet,’ zei ze. ‘Wat denkt u eigenlijk wel?’

‘U moet niet brutaal worden,’ zei de man tegenover haar.

‘Wie is hier brutaal?’ vroeg ze. ‘U hebt niet eens de beleefdheid om u voor te stellen.’

‘Met praatjes komt u bij ons niet ver.’

‘Hoelang kent u meneer Verstappen?’ vroeg de man links.

‘Ik ken geen meneer Verstappen.’

‘Kom nou. Wilt u beweren dat u John Verstappen niet kent?’ De

[p. 17]

man tegenover haar lachte sarkastisch.

Ze haalde haar schouders op. Dit gesprek was belachelijk, maar het intrigeerde haar.

‘Weet uw man van deze zaak af?’

‘Ik weet van geen zaak en mijn man net zo min.’

‘U liegt,’ zei de man links.

‘Kom, mevrouw,’ zei de andere, ‘hoe langer u blijft ontkennen, hoe moeilijker het voor u wordt.’

‘Maar ik weet niet wat u bedoelt!’

‘U kunt beter open kaart spelen.’

‘Nogmaals, ik ken geen John Verstappen,’ zei ze. Toch begon ze bij zichzelf na te gaan of ze niet eens iemand van die naam ontmoet had. Ze kon het zich niet herinneren.

‘Wij hebben u wel door.’

‘In wat voor verhouding stond u tot Verstappen?’

‘Met wie verhandelde u die bankbiljetten?’

‘Weet ik veel,’ riep ze.

‘Ah, u geeft dus toe dat het gebeurd is?’

‘Nee, nee, nee, er is niets gebeurd!’

‘U liegt,’ zei de man links.

[p. 18]

Ze sloeg haar handen voor haar gezicht. ‘Wat willen ze van me?’ dacht ze. Er kwamen beelden in haar op van een kruisverhoor dat ze gezien had in een film met Louis Jouvet. De kamer waarin het zich afspeelde leek op deze, en ze was benieuwd of ook de derde man er nog bij zou komen.

Hij kwam. Het was een kleine dikkerd met een lorgnet op en een boek onder zijn arm, die tussen de anderen in ging staan.

‘Zo mevrouw,’ zei hij, ‘van uw verhouding met die meneer Verstappen zal uw man ook wel opkijken als hij ervan hoort.’

‘Dat zou me niet verbazen,’ zei ze.

‘Geen fris zaakje.’

‘Nee,’ zei ze, ‘dat geloof ik graag.’

‘Ik zou maar bekennen als ik u was.’

‘Ik heb niets te bekennen.’

‘U liegt,’ zei de man links.

‘Als u niet wilt bekennen zullen we u moeten insluiten,’ zei de dikkerd. ‘U krijgt van ons volop gelegenheid om uw geheugen te raadplegen.’

‘Wat aardig,’ zei ze. Maar ze voelde dat ze moe werd. Ze had een droge mond, haar maag ging te keer, en ze kreeg steeds meer de

[p. 19]

neiging zich af te vragen wat ze toch gedaan kon hebben. Het begon donker te worden. Ze deden de lamp boven de tafel aan, een witgeëmailleerd kapje met een peer die in haar gezicht scheen.

‘We hebben de hele avond nog voor ons,’ zei de man tegenover haar. ‘We krijgen het er wel uit.’

‘Dat zal de naam van uw man ook geen goed doen als deze zaak in de krant komt,’ zei de dikkerd.

‘Geef uw tas eens hier.’ De man links keerde hem op tafel om en met zijn drieën wierpen ze zich op de inhoud. Haar poederdoos, lippenstift, zakagenda, sleuteletui, portefeuille, een pakje tampons, brieven - ze onderzochten alles en lazen iedere letter. Plotseling werden ze vriendelijker. Ze vroegen haar op joviale toon nu maar eens schoon schip te maken. Ze waren ervan overtuigd dat het haar zou opluchten. Als ze alles vertelde zou haar niets meer gebeuren, dat garandeerden ze. Daarna snauwden ze haar weer af en dreigden haar opnieuw met insluiting.

‘U deugt voor geen cent.’

‘U liegt en bedriegt.’

‘Uw man heeft geen idee met wat voor iemand hij getrouwd is.’

‘Hoe dikwijls bent u met Verstappen naar bed geweest?’

[p. 20]

‘Waar had hij die duizendjes vandaan?’

Ze moeten ten slotte hebben ingezien dat ze met haar niet verder kwamen. Ze gaf geen antwoord meer. Dat had ze besloten. Het was al avond toen ze haar lieten gaan. Buiten de kamer brandde nergens licht en ze namen niet de moeite het voor haar aan te doen.

Op de tast moest ze haar weg naar de voordeur vinden. Het bleek niet eenvoudig. Ze had het idee veel meer trappen en gangen te volgen dan nodig was. Maar eindelijk stond ze buiten.

In een café in de buurt dronk ze koffie en belde naar huis.

‘Ik ben opgehouden,’ zei ze. ‘Het was geen erfenis.’

‘Jammer,’ zei haar man. ‘Wat was 't dan?’

‘Dat vertel ik je straks wel.’

‘Voor ik 't vergeet, er heeft hier de hele dag een man voor je gebeld.’

‘O ja? Wie dan?’

‘Een zekere John Verstappen. Zegt die naam je iets?’

Ze voelde zich een beetje duizelig worden, maar dat kon ook te wijten zijn aan haar lege maag.

[p. 21]