De schaduw van Capoulet

[p. 169]

XXII
Crampton ordent het materiaal.

De ontzettende spanning, waarin wij ten gevolge van den aanslag op Firmin hadden verkeerd, verminderde, zoodra de detective in ons midden was. Van dezen merkwaardigen man ging een eigenaardige invloed uit. Door zijn rustig, beheerscht optreden beheerschte hij elke situatie; zonder zich in het minst op den voorgrond te dringen, wist hij de leiding van het gesprek te behouden.

Het was of wij dadelijk een gevoel van veiligheid kregen tegenover de duistere machten, die op Capoulet werkzaam waren, toen Crampton bij ons was. Firmin drukte zijn levendige vreugde uit over zijn komst.

De detective begon met verlof te vragen om een sigaar op te steken (hij bleek een sterk rooker te zijn) en zei daarna, terwijl hij ons beurtelings glimlachend aanzag:

‘Ziezoo, mijne heeren, vertelt u nu maar eens, wat hier sedert vanmiddag voor vreeselijks heeft plaatsgevonden. Ik zie aan uw gezichten, dat er een complicatie bijgekomen is, en mijnheer De Fontenay zal dat verbandje ook wel niet voor niets aan zijn oor hebben.’

Firmin vertelde, wat er gebeurd was.

Crampton luisterde aandachtig en maakte aanteekeningen in een klein zakboekje. Hij vroeg daarna,

[p. 170]

de kamer van den graaf te mogen zien, maar liet eerst door Martin de gordijnen dichttrekken.

‘Die schutter zou terug kunnen komen,’ zei hij achteloos.’ Men kan het nooit weten.’

Terloops merk ik hier even op, dat ik dit stopwoord van Crampton kende. Het was mij bekend uit de verhalen, die Crampton's vriend en assistent, Dr. Van Buuren, over zijn samenwerking met den grooten detective had gepubliceerd.

Rustig nam Crampton de situatie op. Hij klom op een stoel, om naar het vernielde schilderijtje te kijken, hij nam den afstand op van het raam naar de tafel en schreef een paar maal iets op.

‘Mijn geheugen is niet meer zoo goed als twintig jaar geleden,’ zei hij glimlachend.

Wij gingen terug naar de achterkamer.

‘Ik ben bij de politie in Tarascon geweest,’ zei hij. ‘De inspecteur zal vanavond nog wel hier komen; ik heb hem natuurlijk dat geval van Vergniaud verteld. Ik heb inzage gekregen van de stukken, maar ik zal het toch op prijs stellen, als u mij nog eens vertelt, wat er hier allemaal gebeurd is. Door zoo'n persoonlijk verhaal kom je soms meer te weten dan uit een schriftelijk relaas. Vóór ik het vergeet, mijnheer De Fontenay, ik moet u de groeten overbrengen van uw vader. Ik ben even bij het ziekenhuis aangeloopen en Dr. Ferguson had er geen bezwaar tegen, mij een paar minuten bij mijnheer den graaf toe te laten. Er is gelukkig alle hoop, dat hij volkomen zal genezen.’

Wij vertelden om de beurt.

Crampton stelde geen vragen; hij teekende alleen nu en dan iets aan. Firmin en ik noemden een paar

[p. 171]

maal den naam van Monique, maar wij vermeden beiden, in bijzonderheden te treden omtrent de verhouding, die tusschen haar en Vergniaud had bestaan. Natuurlijk moest de detective van die verhouding al kennis genomen hebben uit de politie-rapporten, maar hij was kiesch genoeg om er over te zwijgen.

Toen we uitverteld waren, zat Crampton een poosje zwijgend te rooken.

‘Ik herinner me uit mijn praktijk nauwelijks één geval, dat uit zooveel verschillende oogpunten bekeken kan worden,’ zei hij daarna. ‘Mij dunkt, dat de voornaamste punten, die voor ons van belang zijn, samengevat kunnen worden in de vragen, die ik hier heb aangeteekend:

1. Wat is het verband tusschen de moordaanslagen op vader en zoon De Fontenay?

2. Hoe staat het met de schuldvraag van Vergniaud?

3. Welke rol heeft Vergniaud overigens in het geval gespeeld?

4. Wat zat er in het geheimzinnige pakje?

5. Wat beteekent het avontuur van mijnheer Donia met ‘de Schaduw van Capoulet’?

6. Welke rol speelt de graaf De Fontenay in het geval?

Hier viel Firmin den detective in de rede.

‘Wat bedoelt u daarmee?’ vroeg hij verwonderd. En naar het mij voorkwam, klonk er eenige scherpte in zijn stem.

‘Dat zal ik u straks uitleggen,’ antwoordde Crampton kalm. ‘Er is op uw vader geschoten; uw vader heeft geheimzinnige brieven ontvangen; uw vader is opvallend nerveus geweest....’

[p. 172]

‘Neemt u mij niet kwalijk,’ zei Firmin eenigszins beschaamd. ‘Ik ben te haastig geweest.’

‘Beteekent niets,’ hernam Crampton. ‘Ik ga voort:

7. Wat staat er in de brieven, die de graaf De Fontenay ontvangen heeft?

8. Waar zijn die brieven gebleven?

9. Waarom spreekt de krankzinnige vrouw telkens van ‘de Schaduw van Capoulet’?

‘Misschien wilt u deze vragen even overnemen,’ vervolgde de detective. ‘Wij zullen ze dan punt voor punt nagaan, en het is heel goed mogelijk, dat uw adviezen mij daarbij belangrijke diensten zullen bewijzen, al was het alleen maar, dat er bij de bespreking nieuwe feiten aan 't licht komen, die tot dusverre over 't hoofd gezien zijn. Het komt in de criminalogie herhaaldelijk voor, dat schijnbaar onbeteekenende bijzonderheden een geheel nieuw licht op de zaak werpen.’

Wij haastten ons, de vragen, die door den detective opgeworpen waren, over te nemen. Reeds het stellen van deze vragen gaf mij een zekere bevrediging; ik voelde er de regeling, het scheppen van orde in, te midden van den chaos van verwarrende feiten, die ons omgaven.

Professor Chalosse was blijkbaar minder tevreden dan ik. Ook hij had opgeschreven, wat Crampton gedicteerd had, maar onmiddellijk daarna zei hij:

‘Neemt u mij niet kwalijk, Mr. Crampton, maar zou ik een opmerking mogen maken?’

‘Natuurlijk,’ antwoordde de detective beminnelijk.

‘Ik zou aan dit lijstje nog één vraag willen toevoegen,’ vervolgde de professor. ‘Namelijk deze: Wie heeft de moordaanslagen bedreven?’

[p. 173]

‘Dat is van minder belang,’ meende Crampton. ‘Het komt voor mij meer aan op de motieven, dan op den dader. Kan men de eerste vraag beantwoorden, dan geeft de tweede dikwijls geen moeilijkheden meer. U spreekt in den geest van de politie, die maar al te vaak personen arresteert, die zij een paar dagen daarna weer moeten loslaten. De werkelijke daders krijgen daardoor soms aanwijzingen, die ze zich ten nutte kunnen maken om buiten het bereik van het gerecht te blijven. Ik zou uw vraag wel aan mijn lijstje kunnen toevoegen, professor, maar ze valt buiten mijn theorie.’

‘Wikkelt u die theorie dan maar liever af,’ hernam Chalosse. ‘Ik vrees, dat zij het toch zou winnen van mijn bedenkingen. Uw reputatie als criminalist....’

Crampton maakte een afwerende handbeweging.

‘Goed,’ zei hij eenvoudig, ‘dan zullen we mijn vragen achtereenvolgens behandelen. Ik begin bij de eerste: het verband tusschen beide moordaanslagen.

Deze vraag is van buitengewoon belang, omdat zij een geheel nieuwen kijk geeft op het geval. De tweede aanslag bewijst, dat het hier niet een persoonlijke vijandschap van den graaf De Fontenay betreft. De misdadiger heeft niet alleen den graaf willen dooden, maar ook zijn zoon. Deze uitbreiding doet de mogelijkheid veronderstellen, dat er een erfenis-kwestie in het spel is. In dat geval zou ook het leven van mademoiselle Monique gevaar loopen. De boosdoener is op vrije voeten en hij kan hier blijkbaar ongehinderd om het kasteel rondzwerven; neemt u dus, mijnheer De Fontenay, voor u zelf zoowel als voor uw zuster, de uiterste voorzichtigheid in acht. En vertelt u eens:

[p. 174]

heeft u familieleden, die slecht bekend staan? U moet mijn vraag niet onbescheiden vinden; de zakelijkheid eischt nu eenmaal, dat ik ze stel.’

‘Ik heb alleen verre familie,’ antwoordde Firmin. ‘Mijn moeder was eenig kind; mijn vader heeft twee broers gehad en een zuster; ze zijn alle drie al jaren geleden gestorven. Ik heb drie neven en een nicht; ik weet niet eens precies, waar ze wonen; we gaan niet met elkaar om.’

‘Dan kunnen we voorloopig in die richting niet verder komen,’ hernam Crampton. ‘Ik was hier trouwens wel op verdacht; misdadigers van deze soort gaan gewoonlijk met de uiterste voorzichtigheid te werk en komen eerst voor den dag een poos nadat hun slachtoffers uit den weg geruimd zijn.

We komen nu aan punt 2: de schuldvraag van Vergniaud. In verband met punt 1 mogen we aannemen, dat beide aanslagen door denzelfden persoon zijn gepleegd en daar volgt dan uit, dat Vergniaud de dader niet kan zijn, omdat hij dood was, toen de tweede aanslag gepleegd werd. Het was trouwens toch al zeer onwaarschijnlijk, dat Vergniaud den eersten aanslag gepleegd zou hebben. Het bewijs hebben we in de stukken.’

‘Dat begrijp ik niet,’ zei ik.

‘Wel, u heeft hem toch zelf onder den boom zien staan?’

‘Ja, maar wij dachten, dat dat juist bezwarend voor hem was. En de inspecteur was ook van die meening.’

‘Ik niet,’ hernam Crampton. ‘Heeft u er ooit van gehoord, dat een misdadiger na het plegen van de daad blijft staan wachten, tot hij gezien wordt? Dat

[p. 175]

doet alleen een krankzinnige. En ik heb wel gehoord, dat zijn moeder niet wijs is, maar de verstandelijke vermogens van Vergniaud zelf waren geloof ik wel in orde.’

Wij lachten, doch wij moesten den detective gelijk geven. Ik voelde mij een beetje beschaamd, omdat wij de eenvoudige logica van dit feit niet hadden opgemerkt.

‘Maar wat deed hij dan onder dien boom?’ zei Firmin.

‘Dat is iets anders,’ antwoordde Crampton. ‘Wij komen daarmee aan punt 3: welke rol heeft Vergniaud overigens in het geval gespeeld?’

Een mooie rol is het vermoedelijk niet geweest. Vergniaud wilde zich niet met de politie in verbinding stellen, om de misdadigers te ontmaskeren. Natuurlijk was hij bang, dat hij dan zelf ook in de val zou loopen; hij had dus ook het een en ander op zijn kerfstok. Hij was bekend met het bedrijf van de misdadigers en hij werkte hen tegen; het ligt voor de hand, dat hij daar zijn eigen voordeel mee beoogde. Hij kan vroeger tot de bende hebben behoord; hij kan ook door een toeval het een en ander van hen te weten zijn gekomen. Dat doet er niet zooveel toe. In elk geval wist hij ook, dat het pakje afgegeven zou worden en hij was er mee bekend, waar dit gebeuren zou. Hij wilde den man, die het in ontvangst moest nemen, vóór zijn, maar mijnheer Donia was hèm voor, al was het dan ook onbewust. Ik vermoed, dat Vergniaud chantage heeft willen plegen en dat hij daarvan dezen middag zelf het slachtoffer geworden is. Chanteurs vallen wel vaker zelf in den kuil, dien zij voor anderen graven; dat is het

[p. 176]

risico van hun bedrijf. - En wat Vergniaud gisteravond naast het huis uitvoerde? Hij kan daar geweest zijn, om een van zijn tegenstanders te bespieden, ten einde meer materiaal tegen hem in handen te krijgen; dat zou passen in zijn chantage-bedoelingen. Dit is een bijkomstigheid van weinig belang.’