|
| |
| |
| |
Aen. Jonk-heer Ph. van C. Heere van BR. &c.
Mijn Heere,
HOEWEL ik weet dat het Compliment-werk, dat ik voor een noodsakelijcke leugen-tael acht, U Ed: niet qualijck en gevalt, soo en kan ik mijn selven even-wel niet gebieden U Ed: daer mede dese mijne ongeveynsde Roomse Min-Triomfen op te dragen: die wel wat op-gepronkte leugentjes van doen souden hebbē, om de Weereld wijs te maken dat dit tochten van mijn jonkheyd zijn; dat mē eens moet kotē; en diergelijcke lompen meer. Maer neen, mijn Heer, soo was de Weereld dan mijn Opper-voogt, mijnen Tyran, ende ik in al mijn doen en laten een vry-willige Slaef van de losse tongen vand' onredelijke Kanaelje, ofte het gemeen, ende het slechte uyt-schot vande redenende zielen: Neen, ik en heb mijn vry-gebore ziel
| |
| |
noyt konnen dwingen om na haer goed gevallen te leven: daer dien geleerden Charron seyt in sijn gulde Boexken de la Sagesse, (dat ik wel wensten dat yemant van die veerdige en loffelijcke Over-setters t' Amsterdam eens geliefden te leeren Neder-duyts spreken, ende heel Neder-land aen haer verplichten, daer ik haer nu in mijn hert beklaeg, dat sy haer tijd verquisten in die winderige leugen-vryerijtjens van de Franskens te verduytsen) dat het meeste deel van de gemeene opinien, die men voor de beste acht, ende met eerbiedigheyd aen heeft genomen, zijn vals en vol dwalingen; schoon men daer by blijft als een dief by sijn bast, niet door keur of oordeel, maer door het gebruyk van sijn Land, en onderwijsinge van sijn jonkheyd; ja selfs ook in geloofs saken; praecipitat traditus per manus error. Siet hier eenige staeltjens daer van; sig te vermaken in eens ander mans ongeluk, dat de Predicanten den verdurven Adam heeten. Alle dingen te achten na haer ongemeenheyd, vremdigheyd, ende moeyelijkheyd om aen te komen. De Lieden te achten of te verachten na haer middelen, even of men van een Peerd oordeelden na sael, toom, en ysers. Alle dingen niet te achten na haer innerlijcke kracht
| |
| |
ende deugt, maer na den schijn, na het sig uyterlijk voor doet, ende na het gemeen gevoelen daer van is. Yemand minder, ja elendig te achten om de misdaet ende qualijk leven van een ander, 'tgeen hy misprijst, ende hem ten hoogsten mishaegt, als by exempel een Man die sijn Vrou van and're besprongen werd, een Basterd &c. Waerom sal ik dan dit onredelijk Gemeen in het stuk van de Min gelooven? dat het werk van de Mens-making voor onêerlijk acht, ende sig daer in schaemt, noemende de gereedschap die daer toe dient gemeenlijk schamelheyd: maer al wat dient om den Mens van kant te helpen, eerlijk, als het slechts met de slim-gedraeyde wetten bestaen mag; men vergult het, men pronkter mee: 't een geschied steels gewijs, 'tander in het vlakke veld, in den lichten dag, op Thooneelē. Daer ons de natuer met kracht drijft tot het werk van de Min; daer alle bewegingen van de heele Weerld haer geven en̄ stemmē tot versameling van Man en Vrou: hoewel dē meesten hoop dat werk onêerlijk heet; waerom onêerlijk en schaemtelijk, dewijl naturelijk? of is het om de vremde en leelijke grimassen en posturen, soo het schijnt, die men in dien handel maekt? Waerom
| |
| |
leelijk, dewijl naturelijk? doch dit werk in sig selven naekt ende eenvoudig genomen, en is niet om sig te schamen, noch ondeugdelijk, als zijnde naturelijk ende lichamelijk, even als andre werken ende bewegingen van ons lichaem; Maer 'tgeen dat maekt dat'er yeder een soo tegen schreent en roept, is dat'er selden maet in werd gehouden. Nu waerom Adam ende Eva haer dingen gedekt hebben, sullen wy op een ander mael wel eens aen raken. Ik vinde noch seer onlydelijk ende onverdraeghelyk het meeste deel van onse gereformeerde Kristenen, die met sulken stoutigheyd ende hoogdreygende Bybelse woorden, om een haver-stroo (niet denkende dat Petrarcha seyd, Tal biasma altrui, che se stresso condanna) soo derven uyt varen, ende yemand hier of daer in berispen, als of sy alle Sinte Peeters op den Pinxter-dag waren, ende of sy God by de voeten haddē, als men den Cherubim gemeenlijk schildert. Maer, siet haer eens in haer daglijx roxken, in haer privé en particulier, (dewijl, leyder! Frans moet spreken, om my aen sommige te beter te doen verstaen) soo sult gyse erger vinden als de vuylste Verkens dieder op de Weereld zijn; vol van Gods-lasteringen, ongerechtigheden,
| |
| |
woekker, achterklap, afgunstigheyd, nijdigheyd, verradery, dievery, moordery, &c. ende volgens dien vyanden van de ware Religie, haer vermommende met schijn van liefde, yver, ende genegentheyd tot God. Dan zijnder noch Pilaer-byters die haer buyten haer selven laten rukken, ende haer gruwelijk ontstellen om eenige openhertige woorden daer sy willen hebben dat eenige aenstooting, schandael ofte onêer in gelegen soude zijn: Een teeken van een seer groote swakheyd van verstand, ofte dat sy daer mede in haer vuyl verbloemt hert werden getoetst ende aen-getast, gelijk een schurft Schaep haest geraekt is. Maer in de wind geslagen alle dese verwijfde, siekelijke, over-geloovige, of superstitieuse, licht-verslagene, en̄ sonder discretie geyverde zielen, (daer de heele Weereld, en̄ voornemelijk ons vervormd Kristenrijk, van vol is, ende mede in de grond bedurven werd, dat d'Italianen daerom seggen, latende de Wijse al mee door de Gekken loopen, 'Sto mondo è una gabbia di matti) wil ik de goede, vrome, rechtschape Kersten hertē, die dun gesaeyt zijn, eenigsins wat vergenoegen; ende seg dat het dulligheyd is, sig selven al willens van den been te helpen, te destrueren dat God gemaekt
| |
| |
heeft, ende sijn eygen vlees haten, als die lamme Dieven van Geeßselaers en Penitenten die men by de Catholiken vind; met wat devotie ofte hypocrisie laet ik dē wind en den Molenaer scheyen. En datter staet, dat het beter is te trouwen als te branden, dat sta ik toe. Maer wat branden? (salvo meliore judicio) branden in het vyer van u begeerlijkheden: want wat een onverdraeghelijken last dat dat is, werden hier ende elders d'erme Meyskens wel gewaer in den eersten aenstoot van haer minne, tusschen vijfthien ende sesthien jaren, d'een wat later, d'ander wat vroeger, als haer binne-werk (dat Plato een animal hiet, om dat het sijn bewegingen van sig selven heeft) meer meester is als sy; dat het haer dikmaels soo gruwelijk aen-tast, dat het schijnt of sy van de Duvel beseten waren: ende hebbe diergelijke Besetene te Romen somtijds voor de miraculeuse Lieve-Vroukens sien brengen, als voor de Madonna del Popolo, dell' Apollinare, &c. Ja men siet' er ook wel eenige soete Kleuters van sterven, staende veel swaerder pijn-bank en torturē uyt, als eenig Beul of Dief-leyer sijn leven heeft by de hand gehadt, om de gevangene Misdadigen te doen klappen. Ik weet niet of men niet wel van die haer
| |
| |
Ouders (soo sy der hebben) soude derven seggen dat sy oorsaek van haer dood zijn, die haer in diergelijke gelegentheden niet en laten genesen door den wortel daer sy van op-geleyd zijn, daer toe dan soekende de bequaemste ende eerlijkste middelen die men soude konnen uyt vinden. Nu seg ik noch verder, dat de lucht ende het leven van Romen ons daer mede niet weynig toe aen en porren, als UEd: seer wel bekend is: ende dat men in het vervolg van mijne open-hertige Verskens wel sal sien wat my meest bewogen, ja genoegsaem gedwongen heeft (wilde ik daer eenigen ruymen tijd blijven, en niet alleen na schoone gebouwen, beytel-en pinzeel-kunst sien, maer leeren wat Italien ende d'Italianen, &c. zijn) den ongebonden legerhandel aen te veerden.
Het is ook sonder tegen-sprekē, dat wy in vreemde Landen onse Vrouwen niet en konnen in onse valies dragen; ende is niet geraden een Wijf te nemen eer men uyt'tLand trekt; of daer werden soo veel vreemde gelagen in die herberg op u rekening geset, dat al u goed en bloed niet bestand en is om die weer uyt te wissen; gelijk men hier alle daeg gewaer werd in die versch ontgonne Vroukens van
| |
| |
d'Ooster-vaerders, Straet-vaerders, &c. dewijl men doch die opinie moet volgen, hoewel onredelijk, als geseyt is, dat het een gruwelijk ding is, een Man in een Koekkoek verandert, en dat het leugen is, dat, die noyt en at, noyt en hongerden, dat souden de Koeyen wel merken.
Ik seg ook in't verby gaen aen die ouwe krachteloose Gekken, qui Venerem affectant sine viribus, dat het beter is dat wy leetwesen hebben van't geen wy hebben gedaen, als dat het ons leet is als wy't niet meer en konnen doen, dat wy't niet gedaen hebben doen wy't kosten doen.
Ik moet ook wel hertelijk lachen met die ermzielige Luydekens, die meenen dat wy zijn gelijk regen-bakken, die, eens uyt geput, niet een druppel meer kunnen uyt leveren, 't en zy daer we'er een regen komt; ja viel dat, en datter by hoort, mede uyt de lucht, hoe veel soete Iuffertjens souden haer schootjes op houwen.
Dat ik de Voor-ofte Op-schriften van alle mijne Roomse Minne-dichjes heb in't Italiaens geset, sal schijnen dat gedaen heb, om de nieus-gierigheyd van de Meysjes op te wekken, om haer tot d'Italiaense Tael soo wel te begeven, als tot de Fransche, die in't
| |
| |
duysentste deel by d'andere niet te pas en komt, hoe wel beyde basterd-talen zijn; ofte misschien gedaen te hebben om d'Italianen tot onse Tael op te hitsen: Maer neen, sy zijn door de bank al te hardnekkige Buffels, om haer tot and're Talen te begeven, blijvende by dat voor-oordeel, dat d'hare de beste is, als de Franskens mede doen; en sullen noch veel eer d'Hoogh- als de Neder-duytse Tael leeren, meenende dat in haer plompigheyd eenige aensienlijkheyd is gelegen. Hoewel dat tusschen ons Duyts ende het ander by na soo grooten onderscheyd is, als tusschen 'tFrans dat te Parijs werd gesproken, en dat de Boeren in Bretagne spreken. Dat over geslagen, de reden van mijn Italiaense Tijteltjens is, om voor een swak gesicht eenigsins wat gemomt of gemaskert te gaen, als men in Italien in de Vastelavond-dagen doet, wanneer men al magh seggen wat men wil, hebbende maer een masker aen; hoewel ik wel weet dat men de Jongens in't School al and're Latijnse Minne-dichten laet lesen, ja selfs leerd verstaen. Ende om hier voort kort af te hakken, dewijl ik het doch al de Wereld niet te pas en sal konnen maken, al praetten ik noch soo lang, seg ik tot besluyt met Horatius:
| |
| |
Odi prophanum vulgus, & arceo,
Favete linguis, carmina non prius
Virginibus Venerique canto.
Ende blijve, wenschende U Ed. volkomen voorspoed en̄ genoegen, in al wat U Ed. of in Min, of in and're saken sal gelieven by de hand te nemen.
Mijn Heere, U Ed: bereyden Dienaer
M.V.M.V. CL.
|
|
Auteursrechtvrij