Geestelijke minnevlammen
(1653)–Matthijs van der Merwede–
Auteursrechtvrij
[pagina A]
| |
De heylige dagen.Sondagh.O Sondagh, rust-dagh van ons ongeruste handen,
Staeg besig om wat meer als kleeding, drank, en kost,
My denkt dat men met u sijn meeste werk begost,
Hoewel men met eens anders werk stookt sijne tanden.
Wy rusten van ons werk, maer d'ongeruste Ziel
Is besig in de Kerk met groover vuylder saken,
Als die wy al ons leven met ons handen maken,
En loert hoe onsen Vriend self in ons handen viel.
Gy 'lijkt den Sabbath-dagh, maer voor de slechte Menschen,
En dik niet al, en dat om dat sy door haer werk
Verkrijgen 'tgeen haer niet en wierd gebracht door wenschen,
Ja na haer werk de kroeg haer meer gaf als de Kerk.
Wat is'er mennig, die, om 'tkussen en 'tStad-huys,
(Den mom van heyligheyd en reynheyd aen-getrokken)
Blikt met sijn oogh om hoogh, schoon hy is alsoo pluys
Als een gekapte Duyf, die schier berst van de pokken.
En mennig die den rust-dagh maer alleen besteed
Om wat te pronken met sijn alder-beste kleed,
En sijn verwaende pop, met haer gedwonge krullen,
Door heeten kerk-gang het verydeld oogh te vullen.
| |
[pagina B]
| |
Ach! thoon-dagh van schijn' Engels, en schijn van Engelinnen,
Tast ik u dieper aen ik sou maer eerst beginnen,
En vinden, laes! dat my een Mensch van vlees en been,
U misbruyk mee al springt tegen de naekte scheen.
| |
Kers-dagh.Kniel heden voor de Kribb' daer uwen God in leyd.
Her-roep sijn 'Boorten-dagh in u vergeete sinnen,
Soo krijgt gy u Verlosser t'uwer poorten binnen;
Schoon d'heelen Afgrond om u ziel sijn leger spreyd.
Siet hier den grooten Pan, ons' A L in alle dingen,
Die al wat ons belast op sijne schouders schort,
En, sonder schuld, al ons' verôude schulden kort,
Waer door wy all' den tweeden sond-vloed gaen ontspringen.
Spreek aen u Huys-gemeent', u dert'le Maegd en Knaep.
Leg Kinders aen de Mem van u onsteke borsten,
Die 'sWerelds sacht bedrogh noyt wiegden in den slaep,
Maer die gestaeg na 'tlicht van Krist' en Krist-nacht dorsten.
Schud allen hoogmoed uyt van u verdoolde zielen,
Nu verre Wijsen (door een Ster van honk geleyd)
Met kost'lijk offer-werk voor uwen God gaen knielen;
Die in een Boeren-schuer by Koey en Esel leydt.
Laet Weeuw en Weesen in u borst gekoestert zijn,
Soo dat haer Vyand berst van in-gekropt venijn,
Die de Gerecht'heyds Son meer als de galg doe vreesen,
Nu u geboren is den Vader aller Weesen.
De Duvels self die schrikken voor sijn blinkend wesen,
Schoon haer bedrog de meeste Wereld had belesen.
d'Orakelen zijn stom, d'Afgoden storten neer
Nu hier de naekte Waerheyd wert ons Voedster-heer.
| |
[pagina C]
| |
Versoen u met u Broer, leg uwen haet in't Graf,
Gauwe ziel van alle vyandschappen plond'ren:
Soo siet gy u gesegend zaet als 'tsand verhond'ren,
Nu u de Liefde self komt van den Hemel af.
Soo sullen d'Engelen hier aen het roer gaen sitten.
Soo neemt voor u u God de knods' self in de vuyst,
Waer mee hy het verwaende herssebekken knuyst
Van den bloed-dronken hoop van die ontrouwe Britten.
Maek dat gy niet den naem als Bastard-sonen draegt
Van desen grooten God, die u neemt aen voor Kind'ren;
Op dat of Turk, of Moor u geen schaemt aen en jaegt,
Als gy u schuld voor hem geen santjen sult vermind'ren.
Wanneer hy, vol van glans ter Richter-bank getreden,
Tot sijnen kleynen hoop, met hooge min beroert,
Den Ongerechten sal doen zidd'ren al sijn leden,
Die sijn getuygen in sijn ziele met hem voert.
Val dan ter aerden, werp u selven in het sand,
En geef den Hemel al u saken in de hand.
En ga in't need'rig hert 'tlicht van de nacht verwachten,
Waer by den schoonsten dagh is als de dikste nachsten.
| |
Onser Vrouwen-Licht-mis.Ofte de Reyninge van MARIA, Luc. 2. v. 22. na de wetten daer van zijnde, Levit. 12. EEN Lichtmis-kind, dat my mijn heyl licht mis dee loopen,
En van my metter tijd een Licht-mis had gemaekt,
Indien daer niet yet goeds had in mijn ziel gewaekt,
Maekt dat dit Geest'lijk Werk ook staet voor Licht mis open.
| |
[pagina D]
| |
Gy mist het licht, indien u Licht-mis maer bestaer
In't flikk'ren van een keers, die Kinderen verblindden,
En niet een ander licht gong uyt den Licht-mis vinden
Terwijl Gods Bruyd en Moeder 'tKinder-bed verlaet.
Het bed van't eeuwig licht, en haren kerk-gang doet,
Na veertig kraems (maer wettelijk') onreyne dagen,
En met twee Tortel-duyfjes haer ten Aut'er spoed,
Om die door 'sPriesters hand den Hemel voor te dragen.
Spoed u ter Kerken, 'tis te doen om uwe sonden,
Ga naar voetnoot† U over-treding heeft u God ter Weerld gebracht,
Laet van u herten-offers rooken uwe monden,
Soo werd u Licht-mis van u God self toe gelacht.
Laet varen 't onreyn bed van uwe gierigheyd,
Van uwe gulsigheyd, van uwe geyligheyd,
Van u geswollen haet, van u naem-dieveryen
Van God en Mensch, of gy sult als een Lichtmis ly'en.
En laet geen neuswijs op dees Licht-mis hair gaen klooven,
En mijnen lichten sin gaen van sijn licht berooven,
Of hy raekt 'tspoor licht' mis, wel hert'lijk uyt gelacht,
En ly dat ik hem voort voor eenen Lichtmis acht.
| |
Paesschen.KOM al ten heyl'gen Disch, die God heeft in-gestelt,
Doen hy d'Iscariot, een van de twaellif Gasten,
Die men Apostels hiet, soo in de ziel gong tasten,
Dat't d'andre ellif heeft tot in de ziel gequelt.
| |
[pagina E]
| |
Kom vry, maer wacht u wel komt gy als een Verrader,
Schoon gy in eene saus had met u Heer gedoopt,
Gy wiert met eygen handen in een strop geknoopt.
Daerom blijf ver van hier, en koom u God niet nader.
Wat meent gy Woekenaer dat gy hier mee gewint,
Als gy met need'rig wesen na den kelk gaet vatten?
Gy blint u self, en meent dat gy een ander blint,
En gaet u God met kladden in de oogen spatten.
Wat meent gy Gierigaert, Bloed-kop van Weeuw en Weesen
Dat gy soo regel-recht loopt na den Hemel toe,
Als gy Gods oordeel niet schijnt aen sijn Disch te vreesen,
En u besoeteld' hand daer plukt u eygen roe?
God seyt u self, dat u verraed hem sal bespringen.
Maer neen, het kleyn gewin van dertigh silverlingen
Is swaerder van gewicht als het beloofde Land,
Waer voor hy u hier laet sijn heyl'gen Disch te pand.
En gy zijt noch verwondert, dat soo grooten Fiel
De Tafel van ons' Heer tot aen sijn dood behiel.
Maer was daer onder twaelf een die de Duvel minde,
'kLoof datm'er hier wel elf sou onder twaellif vinden.
| |
Hemelv Aert Christi.HET lijden is volbracht, Hel, Duvel, Dood verwonnen,
De Joden staen verbaest, d'Apostelen verblijd,
Schoon dat sy, als de Schapen, zijn haer Herder quijt,
En dat met sijn vertrek haer lijden is begonnen.
Des Weer'lds Verlosser is ten Hemel weer gekeert,
Om ons gestadigh na den Hemel te doen haken,
| |
[pagina F]
| |
En met een sterrend' oog, enuyt-gerekte kaken,
Te leeren steyg'ren daer daer hy ons rustbegeert.
Wegh met triomfen van gelauwerierde koppen,
Die heele Koninkrijken slepen na haer koets,
En d'Overwonnen d'over-winning in doen kroppen,
Die haer dik na als voor den strijd gaf meerder moeds.
Hier leyd den Duvel met geplettert bekkeneel,
En erger als een Adder in haer hol besworen,
Hier leyd hy met een schicht door de verdoemde keel,
En heeft voor eeuwig d'hoop tot ons verderf verloren:
Indien wy den Verwinner sijn triomfen volgen,
En allen ramp, en hoon, en spot gestaeg verswolgen,
Gebruyken als de beste pillen, die d'Apteek
Ons oyt beschaften, als men al haer konst door-keek.
Spoed u ten Hemel met de vleuken van u ziel,
Soo lang u vleeslijk kleed u in de Weerld behiel,
En, sonder dat het Graf oyt gong u ziel verbolgen,
Denk dat ook na u dood u Hemel-vaerd sal volgen.
| |
Pinxteren.'tLOT heeft Matthias weer in Judas plaets gekeurt,
De twaellif zijn by een op't Feest der Eerstelingen,
Sy voelen hare ziel van hooge kracht bespringen.
Ah, kreeg ons Ktistenrijk daer van eens mee een beurt!
Sy hooren een geluyt, als van de swaerste stormen,
Dat 'theele Huys vervult, en d'heele Stad beroert,
Vrees en onwetenheyd wert uyt haer borst vervoert,
Dewijl den heyl'gen Geest haer herten komt vervormen.
| |
[pagina G]
| |
Gesplitste tongen als vol vyers en flikker-stralen
Sien sy, geseten by den and ren in een Zael,
Met hemel-wetenschap, op hare kruynen dalen,
Om te belyden haren Heer in mennig tael.
Siet hoe den Hemel recht op sijne tijden let,
Na 'teerste Paes- Lam twee-mael vijf-en-twintig dagen
Schreef God op Sinaï sijn Volk de eerste Wet,
Die haer van Moyses dadelijk wierd voor gedragen.
Soo komt na dagen tienmael vijf den heylgen Geest,
Na dat 'tLam Gods aen't Kruys geôffert is geweeft,
En gaet de twaelf een groote vlam in't hert onsteken
Om self tot 't end des Weer'lds het nieu Verbond te preken.
Bid nacht en dagh ook met een bitter tranen gieten,
Dat gy het minst' van hare gaven moogt genieten,
Soo siet gy niemand aen, vreest kaek, noch galg, noch strop,
En doet voor een Tyran self uwe kelen op.
| |
Sonds-berouw-hebbende Maddalena.Staende van achter aen Iesus voeten, begonste die weenende nat te maken met bare tranen, ende sy droogdese met den haire haers boofts: ende kuste sijne voeten, ende salfdese met der salve. Bekeerde Sondares, die met u brakken regen
Behoort de heele Weerld tot treuren te bewegen,
De tranen, die gy stort uyt het beneveld licht
Van u geswollen oogh, van u onsteld gesicht,
Zijn peerlen, die de schoonste peerlen doen verâchten
Daer d'alder-grootste Koninginnen oyt na trachten,
| |
[pagina H]
| |
Dewiji den Hemel sich daer mee verêeren laet,
Daer voor al 'tgoud des Weerlds sijn deur gesloten staet.
Die tranen, die u ziel door 'tschoon gesicht gaet storten,
Dat mennig Minnaers hert in sijnen Bruyd gong schorten,
Schoon sy daer by verâchten Son, en Ster, en Maen,
Die bid ik nu in plaets van u schoon' oogen aen.
Die tranen gaen mijn ziel den weg ten Hemel banen
Door rots en hagedoorn, die kostelyke tranen,
Verseld met hert-geprikkel, en een diep gesucht,
Doen onse swakke hoop we'er steyg'ren in de lucht.
Tot vry-spraek van ons schulds en schands-verplichte Zielen,
Die 'tquaed als't pek, en 'tgoed gelijk de wind behielen,
Die tranen, sonder veel gebulder of geluyt,
Leeren ons 'sHemels grim geheel te blussen uyt.
My denkt ik sie u kroese tuyten ongevlochten
De voeten droogen, die u oogen eerstGa naar voetnoot* bevochtten,
En denk (ach goede God!) die, en die Maddeleen,
Die ik (laes!) heb gekent wensch ik dat 'tselve de'en:
En dat de krullen die haer en onsselfs vorkortten,
En ons als vinken in haer netten deden storten,
Wierden als boeyen en als strikken, daer ons ziel
Tot hertly k leet-bewijs, tot suchr, en traen in viel.
Den kostelyken oly, waer mee gy de voeten,
Die gy eerst met een hertelyke kus begroetten,
Komt salven, doet den stank van uwe vuyligheyd
Vergeten aen ons' Heer, tot inder eeuwigheyd.
Ach! Heer, laet uwen geest in onse herten groeyen,
Dat onsen mond magh van wel-riek end' oly vloeyen,
En dat ons oogh, bevocht door innig zielen-zeer,
Staeg u bermhertig oogh trek op ons zielen neer.
Soo sal ons geenen tegenspoed noch ramp meer deeren,
Soo sal u Maddaleen ons over-al gaen leeren
Dat een bekeerden Sondaer d'Hemel meest verblijdt,
En dat u meest bemind, die gy het meest schelt quijt.
| |
[pagina I]
| |
Pavli Bekeeringe.DAER splijt den herden quast, die 't Kristendom dee beven,
Die self Sint Steven ook sagh brengen om het leven,
En daer vermaek in had; daer valt hy in Gods hand,
Die hem stort uyt de zael, en blixemt in het sand.
Dien Joodsen Veld-heer, dien gesworen Bloed-verquister
Van 'tKristen-rot; die self met een lang stam-register
Verthoonden Abraham het Hooft van sijn Geslacht,
Die leyd hier als een Stier met kuys of bijl geslacht.
Daer gaet den heyl'gen Geest die wreede borst vervullen,
Die door een woedend' vyer van moord en brand gong brullen,
Als grage Moeder-leeuw, of hongerigen Beer,
En lasteringen blies tegen de Kristen-leer.
Die handen die een weerloos Rot met spot en schanden
Sochten te binden en te knev'len voet en handen,
Staen nu tot boeyen ree, en nemen inder yl
Tot heyl van't Heydendom in plaets van stael een styl.
Om Griek en Roomer d'Hemel-benden in te schryven,
Om't uytterst' van de Weerld na 'tParadijs te dryven,
Om Moorders van Die geen' die't al in't leven hiel,
Te vroeten in de borst, te tasten in de ziel;
En na den droeven strik van Iudas te versenden.
Dit is den Atlas, die gong schorten op sijn lenden
Den gruwely ken haet van het verdoemde Rot,
Dat op haer Kinders vloekt'het bloed van haren God:
Ja noch veel swaerder last gong op sijn schouders schorten,
En swaren Hemel last, self tot sijn bloed te storten,
Als yemand van de twaelf, ja schier de twaelf gelijk,
Tot steunssel van het erm vervolgde Kristen-rijk.
Dit is die herde Rots, verselt met steyle dennen,
Die wind noch weer ontsien, God noch Mensch wilden kennen,
Die eer den blixem brak, en donder wurp terneer,
Als eenig Kersten hand buygden na sijn begeer.
| |
[pagina K]
| |
Dit is de Rots,Ga naar voetnoot† waer uyt most melk en honig bersten
Tot spijs en quikking van soo men'g verflaeuden Kersten,
Die d'heele Weereld door, soo mennig hondért jaer,
Hem, neffens sijnen God, koos voor sijn eygen Vaer,
Of daer daer hy is by de beste neer geseten
Wensten met d'alder slechtste wat van kant te eten,
Of, soo te seggen, maer de schotels van den disch
Te wasschen, daer daer hy eeuwig ter bruyloft is.
Een and're Rots als die door Moses Staf getroffen,
(Schoon voor een volk dat d'hemel-sorge gong versloffen,
En tegen haren God verbuffelt is geweest)
Gelaeft heeft Mennig Mensch, gedrenkt heeft mennig beest.
Dit is de Rots die onse Zielen kan verquikken
Wanneer wy schijnen door den brand des ramps te stikken,
En snakken na het nat, als waterloose Visch,
Als ons der Schelmen jacht kort op de hielen is.
Siet hier een Leeuwen-muyl, daer Byen in gaen nesten,
Een Gieren-klaeuw, daer geenen roof in is ten besten,
Maer die sig self ten roof van't slechtst' Gevogelt gaf
Een machtig Samson, door sijn macht te leggen af.
Voor een gesworen Vyand een getrouwen Broeder,
Voor eenen slimmen Wolf, een naeu-besorgden Hoeder,
Een Hen vol godlijk vyer, in plaets van ys en sneeu,
Een Duyfjen van een Valk, een Schaepjen van een Leeuw.
| |
Matth. 7. v. 1. En oordeelt niet, op dat gy niet geôordeelt en wert.EN oordeelt niet, op dat gy niet geôordeelt wert,
Dit is een Wet die ons ons' Heer self voor wou schryven,
Om niet, na 'toordeel van een deel versufte Wyven;
Te raken, self besmet, een ander in sijn hert.
| |
[pagina L]
| |
Laet dan, gy Dief, een ander voor een Dief te schelden,
Laer, die eens anders Wijf na-jaegt en lagen legt,
En aen een ander, voor sijn weldaed, gift berecht,
Een ander voor een vlek van't Kristen-rijk te melden.
Tast in u boesem, ga u ingewand door-vroeten,
Sie wat gy Self, u Wijf, u Kind, u Maeg bedrijft,
En wacht dat gy met anders quaed u quaed niet stijft,
Of sult misschien voor u en voor een ander boeten.
Gy vleyd u selven, maer u oordeel komt te kort,
Kruyp in u fchelp, en leg den toom in't herssebekken
Van u verwaentheyd, die u ziele gaet bevlekken,
Op dat u oordeel niet Gods oordeel op u stort.
Mijn oordeel is, dat ik een ander niet en oordeel,
Elk draeg sijn pak, ik heb genoeg met 'tmijn te doen,
En schoon ik my seer geern met mijnen God versoen,
'kEn neem mijn kracht'loos smeeken niet tot mynen voordeel.
U oordeel oordeelt na het oordeel van een ander,
Die oordeelt sonder oordeel wat een ander doet,
En 't oordeel van een ander sonder oordeel voed,
Soo raekt gy met u oordeel dikmaels aen malkander.
Maek dat u oordeel niet u wroegend' hert benert,
Dat, schoon u aensicht bleek is, wel van schaemt gaet blosen,
En smelt voor waerheyds Son, schoon u wang is bevrosen,
En oordeelt niet, op dat gy niet geôordeelt wert.
|