Logo DBNL
Lust-hof der zielen (1707)

Lust-hof der zielen

(1707)–Jacob Merler–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende


illustratie

Het derde deel.
Van de boetvaerdigheyt of bekeeringe des sondaers, en middelen daer toe dienende.

I. Capittel.
Synde een Samenspraek tusschen Jesus Christus en den Mensch, rakende de maniere om Boete te doen over syne Sonden.

Den Sondaer beklaegt sig over syn ellendigen Staet.

Den Mensch. Ongeluckigen mensch, als ik ben, wie sal my verlossen van dit lighaem des doots! Waer toe blijf ik nog leven? waer om beneme ik plaets op de aerde, die niet en ben, als eenen dorren boom, die geen vrugten voort en brengt. Ik blyve geduerig ondankbaer aen Godt, en ik en doe

niet, als hem vergrammen. Ik bedryve d'eene sonde voor, en d'andere nae: en soo vergadere ik eenen schat van gramschap tegen den dag van gramschap en van het regtvaerdig oordeel Gods. Ik weet door eene lange en droevige ondervindinge, dat 'er in myn vleesch niet goets en schuylt; en dat dit lichaem, 't welk geduerig bederft, de ziele seer beswaert. Ik doe alle dagen quaet: ik sondige gedurig: en het gene nog schromelyker is: ik en overdenke by na noyt, hoe groot de misdaden zyn, die ik begae: en ik en arbeyde niet, om Godt, die ik gedurig vergramme, door waerdige tranen en sugten te versoenen.

Eylaes, hoe vele dingen zyn'er daer ik over moet weenen; terwyl ik niet en sie, daer in ik my mag verheugen! Waer toe kan een herte vol duysternissen; en een slibberagtige conscientie; iemant die gedurig in sonden valt, en de gratie Gods verliest; die tussen soo vele stricken en perykelen is van sondigen: gesint of gestelt zyn, als tot sugten en weenen: wie sal dan myn hooft water geven, en een Fonteynen van tranen aen myne oogen: op dat ik dag ende nagt beweenen het verlies van den tyt die voorby is, de perijkelen van den toekomenden; en de qualen van myne ziele, die boven het getal vermenigvuldigt zyn! Ach wat sal van my nog geworden ô mynen Heere, en mynen Godt, mits ik dagelyks agterwaerts gae en gedurig sondige! wanneer sal ik eens opstaen uyt dat slyk, in hetwelk ik soo diep steke! Souder nog eenige hope voor my wesen? Kan't geschieden, dat eenen doo-

den mensch wederom soude konnen levendig worden? ô Heere.

Ik roepe tot u, uyt het diepste van myn herte; verhoort myne stemme. Ik heb geen hope van myn selven: och of myn hope meerder wierd om u! Ik en vinde in myn selven niet, als redenen van wanhopen, mits myne krankheyt dagelyks vermeerdert door myne misdaden. Soo ik somwylen segge: Nu sal ik eens gaen beginnen; 't is nu tyt, dat ik van den slaep opsta, want het is nu eenen aengenamen tyt, en dagen van zaligheyt; Soo overlast my dadelyk de sonde, als een swaer pak, en als eenen klomp Loot, die myn nek nederdrukt: mynen vyand regt sig tegen my op: en de quade gewoonten trecken my met hunne ketenen, gelyk iemant, die overwonnen en gebonden is.

Let op myne quellingen ô Heere: verlost my van de gene die my omringelen: ik vreese hun, om dat sy soo versterkt zyn, en meester over my geworden. Ik en weet geen raet meer: myne kragten gaen gansch weg: mynen arm is gebroken; en myn Swaert kan my niet helpen. Gy zyt den eenigsten, tot welken ik mynen toevlugt kan nemen. Maer eylaes dien eenigsten; den welken ik al te dikwils verlaten hebbe: waer door ik ook, en dat niet sonder reden, bevreest ben van u verlaten te worden. Ja, ik vreese, dat gy van hu af my van uw aengesigt verworpen hebt. Want gy de quaetdoenders aensiet met grammoedigheyt; om de maken, dat men in de weerelt op hun niet meer en peyst. Heere, tot u, is al myne begeerte en myn sugten en is voor u, niet verborgen.

§. 2. Christus wijst den Sondaer aen, hoe onredelyk en verfoeyelyk het is; Dat men Godt vergramt.

Christus. Ik heb uw sugten gehoort, ô mensch; en het geroep van uw herte is tot aen myne ooren gekomen; want ik ben seer naer by, aen de gene die bedrukt van herte zyn, en ik ben ook bereyt, om die te helpen, de welke ootmoedig van geeste zyn. Maer luystert een weynig naer myne regtveerdige klagten. 'T is wel waer, dat ik een gekrookt riet, niet en sal verbreken, en 't rookende lemmet niet sal uyt blussen. Want het en is myn doen niet, iemant te laten verloren gaen van de gene die mynen Vader my gegeven heeft. Maer overlegt gy selfs eens, hoe groote reden, dat ik hebbe, om myne gramschap, als een vier tegen u, te ontsteken. Ik heb u geschapen naer myn eygen beelt en gelykenis; en als gy een slaeve van den Duyvel geworden waert, heb ik u afgekogt, om dat gy my soude dienen. Maer gy hebt my: u doen dienen, in uwe sonden: gy hebt my werk gegeven in uwe boosheden. Overpeyst dit eens wel, en laet ons samen geregtigheyt geschieden. Indien gy iet hebt om u te verdedigen, brengt het by.

En ben ik niet uwen Vader, die u besitte, gemaekt en geschapen heb? gy daer-en tegen hebt den Vader, die u voortgebragt heeft, verlaten; en den Godt die u geschapen heeft, vergeten. Indien ik uwen Vader ben, waer is de

eere, die gy my schuldig zyt? en indien ik uwen Heere ben, waer is het ontsag, dat gy voor my hebt? Siet ik heb u opgevoed voor myn Sone, en verheven: maer gy, hebt my ver-agt. Waerom hebt gy, daer gy in uw Vaders huys kost weelderig en lustig opgebragt worden, en kostelyk gekleet gaen; hebt liever wille gaen naer verre gelegene Landen, verkeeren met Vreemdelingen, naekt loopen, en vergaen van koude en van van honger? wat had ik u misdaen: waer in had ik u lastig gevallen, om my aldus te verlaten? waerom hebt gy my de Fonteyne van de levende Wateren, verlaten, en gaen graven ondigte putten, de welke geen water en konnen houden.

Ik had uwe ziele verkoren voor myne allerliefste Bruyd; maer gy hebt liever gehad agter andere Minnaers te loopen. Ik toonde u eenen regten en effen weg: want ik ben self den Weg, de Waerheyt, en het Leven, waerom hebt gy dan sonder den weg van vrede te willen kennen, u vermoeyt in den weg der boosheden; en gewandelt die moeylyke weg, in welke niet te vinden en is als druk en ongeluk? Ik had u een wet van leven en onderregtinge gegeven; op dat gy, met de Geboden te onderden, soude mogen leven: maer gy hebt eenen afkeer van de onderrigtingen; en gy hebt myne Geboden weg geworpen. Hoe dikwils heb ik mynen hant uytgesteken, sonder dat gy'er hebt willen naer sien? waerom hebt gy al mynen raet verworpen? en is myn jok immers niet sagt en myn pak niet ligt? waerom hebt hy dan voor u selven andere jocken gaen soeken? waer-

om hebt gy, als, vyf koppelen Ossen gekogt; om uwe eygen lusten te volgen, de welke den mensch brengen tot de doot en tot den ondergank? ô mensch van dese weerelt hoe lang sult gy swaermoedig van herten zyn: wat bemint gy de ydelheyt en soekt de leugenen?

Den Mensch. Voorwaer Heere, ik weet wel dat het soo is, en dat den mensch noyt en sal regtvaerdig bevonden worden, als hy by Godt gestelt wort. Indien ik myn selven wil verschoonen; de waerheyt sal my veroordeelen. Indien ik wil seggen, dat ik onnoosel ben: gy sult betoonen, dat ik pligtig ben. Indien ik met u wil gaen woorden maken; ik en sal op duysent, niet een konnen antwoorden. Ik heb gesondigt: wat sal ik u doen. ô bewaerder der menschen? ik belyde myne sonde, voor u: ik ben lastig geworden aen myn eygen selven. Waerom en neemt gy myn sonde niet weg; want myne boosheden zyn als eene swaeren last op my beswaert. Ik bekenne, dat ik geene genade, maer uwe gramschap verdient hebbe; sulx dat gy regtveerdelyk sult voortgaen, indien gy my uyt uwe oogen verstoot. Dan indien gy, my ellendigen en onwaerdigen Sondaer aenneemt onder uwe Huerlingen; dat doet gy uyt enkele barmhertigheyt. Och of uwe barmhertigheyt uwe regtveerdigheyt te boven ging, mits dat dese is, boven alle uwe werken!

Ik ben ellendig, eenen Vremdeling, eenen Balling: en komende van 't Hemelsch Jerusalem soo ben ik gevallen in de handen van de struykrovers, de welke my het kleet van onsterffelykheyt uyt getrocken hebben; en, naer

dat sy my vele Wonden gegeven hadden, half doot hebben laten leggen. Myne Wonden zyn van u af verrot en bedorven door myne dwaesheyt: daer en is geen gesontheyt meer in myn vleesch. Is 't dat gy voor by gaet sonder my aen te sien, ô mynen Godt; wie sal my genadig wesen? wie sal my helpen? wie sal myne Wonden verbinden? Is't dat gy in dese niet komt te storten den Wyn van troost, en de Olie van barmhertigheyt; wie sal voor dese een bequame Medecyne konnen bereyt maken? Is 't dat gy den Penning, dat is den prys van de Saligheyt niet en betaelt; wie sal dit konnen doen?

§. 3. Christus troost den verootmoedigden Sondaer, en wyst hem aen, den weg van boetvaerdigheyt.

Christus. Schept moed, ô mensch, en wilt niet vreesen. Uw verlies komt van u selven; maer uwe hulpe komt van my alleen. Ik ben den Samaritaen; ik ben dien opregten Geneesmeester, die in de weerelt gekomen ben, om te genesen, die, de welke vermorselt van herte zyn. Ik ben 't die uwe krankheden self gedragen heb; en die voor uwe Wonden, van myn eygen Bloet een genees-middel bereyt gemaekt heb. Ik wil de doot van den Sondaer niet, maer dat hy sig bekeere en Saligmaken, het gene dat verloren was. Ik en ben de regtvaerdige niet komen roepen, maer de sondaren: want de gesonde en hebben den Medecyn mee-

ster niet van noode, maer de sieke. Let op myne woorden, met welke ik alle de sondaren van de weerelt tot my genoot hebbe, als ik geseyt hebbe: Komt al tot my, die belast en beladen zyt; en ik sal u verquicken.

Komt gy dan ook en keert naer het Hemelsch Vaderlant langs eenen anderen weg wederom, die ik aen de sondaren heb komen wysen, op dat sy den selven ingaen. Desen weg, is de Boetvaerdigheyt. Is't dat gy dan het leven soekt; laet het quaet, en doet het goet. Let toe van waer dat gy af-gevallen zyt; doet penitentie: vat uwe eerste oeffeningen aen, en herneemt uwen voorgaenden yver. Gaet in uw herte, ô Sondaer, en overlegt, hoe bitter dat het voor u is; uwen Heere en uwen Godt, die u geschapen heeft, verlaten te hebben. Legt alle uwe boosheyt af; verlaet de werken der duysternissen: doet waerdige vrugten van penitentie: versaekt de goddeloosheyt en de weereltsche begeerten: en leeft voortaen matig, regtvaerdig, en Godtvrugtig in dese weerelt. Dit is den weg, die tot het leven leyt; en daer en is geenen anderen, als desen.

Den Mensch. Hoe soet zyn die woorden aen mynen mond ô Heere: sy zyn soeter als den besten Honig. Ik beginne te gevoelen, dat naer gelyken; dat myn droefheyt groot geweest is in myn hert; alsoo uwen troost, myne ziele nu ook, vervult met vreugde. Ik bevinde nu, hoe waerachtig dat dit woort is. Dat Jesus Christus in de weerelt gekomen is, om de sondaren salig te maken; onder welke ik den eersten ben. Zyt dog ô mynen Godt, uw

woort gedagtig; op welk ik nu al myn hope stelle: en aenvaerd desen verloren Sone, die van u weg liep. Hy komt tot u wederom ô Vader der genade; doet uwe armen van liefde open, om hem te omhelsen. En verwerpt my niet van uw aengesigt: vergeeft aen uwen Dienaer al dat ik u misdaen hebbe: en schrapt mynen naem niet, uyt den Boek des Levens.

§. 4. Vermaninge, om den tyd van syn bekeringe en boetvaerdigheyt, niet uyt te stellen.

Christus. Ik ben 't; die uwe boosheden uyt doe, om myn eygen selven: ik en sal dese niet meer gedagtig wesen: Ik ben 't; die den goddeloosen regtvaerdig make, en die hem om mynen naem vergeve alle syn misdaden: want ik heb liever verkosen, barmhertig te zyn, als gram te blyven: en ik wil liever sparen, als straffen. Waer voor zyt gy dan bevreest, u te werpen in eenen schoot, die soo vol is van minnelykheyt? ik ben veel meer bereyt om te vergeven, als gy om Penitentie te doen.

Dog let wel toe, dat gy niet traeg en zyt, om u tot den Heere te bekeeren; en stelt uwe penitentie van dag tot dag niet uyt: want daer is gevaer, in dat wagten en uytstellen. Stelt gy uwe genesinge wel uyt, als gy siek zyt? gy laet dan dadelyk den Medicyn-meester komen en gy vind goet, van, in het beginsel op te passen; op dat gy daer naer, als de siekte te verre gekomen is, de medecyne niet te vergeefs sou

gebruyken. Gy gaet daer voorsigtelyk in voort: maer waerom en gebruykt gy de selve voorsigtigheyt niet, in de siekten van uwe ziele, de welke veel gevaerlyker zyn, als die van het lighaem? gy moet dese meer vreesen, als de besmettelykste Peste, en als het ergste vergift. Wat vertraegt gy dan? Waerom vertoeft gy nog. Staet op, haest en bekeert u, tot Godt uwen Saligmaker: op dat hy u niet, als eenen Leeuw het leven beneme; en niemant u verlosse of behoude. Peyst op uwen Schepper, terwylen gy nog jong zyt: en gewent u tot geene sonde. Daer zyn geene ketenen, die de menschen soo vast binden, als een quade gewoonte: en het is soo moeyelyk dese te overwinnen, als de nature selve; aengesien sy is, gelyk een tweede nature. Of meynt gy de jeugt van uw leven aen de weerelt en aen het vleesch te geven; en het schuym of droessem voor my te laten: daer ik het u al gegeven heb, en dat niet van het slegste, maer van het beste: en die van myne jonkheyt af, geweest ben in den arbeyt; en dat om u?

Den Mensch. Ik bekenne myne schuld, Heere; en dat veele menschen sig hier in misgrypen: wien het dunkt hard te wesen, den Heere van syn jongheyt af, getrouw te dienen. Want hoe vele seggen'er niet: Kom aen, laet ons het geniet nemen van de tegenwoordige goederen. Laet ons de Schepselen spoedig gebruyken terwylen wy jonk zyn. Laet ons met kostelyke wyn, en lieffelyke reuken ons selven opvullen; en dat het aengenaemste van den tyt ons niet ontsnappe. Laet ons met Roosen, ons kroo-

nen; eer sy verslensen. Het meesten deel van dese, beelden sig ook in, lang te sulle leven: en daer op, nemen sy goede dagen. Als of het tyds genoeg was; als de doot komt; dan droef te zyn en op syn ziele te denken: dat in de bitterheyt syns gemoeds, syn voorgaende jaren te doorlopen; ende u te bidden; dat gy de sonden van hun jongheyt en hunne onwetentheden niet en sou gedagtig wesen. Gelyk of het regt waer: dat, door de boosheyt overvloedig geweest heeft; daer ook de gratie soude overvloedig komen. Dit denken dese dwase in hun herte: gelyk hun leven en hunne werken ook getuygen.

§. 5. Hoe seer die gene bedrogen worden welke hun boetvaerdigheyt uytstellen, tot het laetste van hun leven.

Christus. Ik weet, dat het getal der dwase oneyndelyk is: maer zyt dog niet jaloers, over het geluk der boose. En is 't, dat de sondaaren u met hunne vleyende woorden, soeken te verleyden; volgt haer niet: wandelt niet met hun: onthout uwen voet van hunne paden. Want als het ongeluk hun onverwagts sal overvallen, en de verderffenisse over hun sal nederdalen, gelyk een tempeest: als de benautheyt, en den angst hun sal bevangen; dan sullen sy tot my roepen: maer ik en salse niet verhooren, om datse des Heeren niet hebben aengenomen. Luystert toe gy alle, die op hope van een lang leven, uytstelt uw leven te beteren. Wat soud gy doen, waert dat ik desen nagt,

ja self dese ure, u uyt het leven haelde? waer sou uwe ziele vaeren; hoe vele duysende menschen zyn'er bedrogen door dese hope: of, om beter te seggen, door dese vermetentheyt? Sy leggen nu in de Helle: de doot verslint hun nu. En, het gene dat hun nog meest pynigt, is, dat sy veronagtsaemt hebben goet te doen, terwylen sy den tyt hadde. Sy hebben op eene onsekere hope, veronagtsaemt de sekere middelen van Saligheyt; en so seer niet gemeynt, de penitentie agter te laten: als dese uyt te stellen. Dat uytstellen, is de oorsake geweest van hun verlies. Als hun dagt dat sy maer eerst begosten te leven; is hun leven, gelyk eenen wever syn laken of snyt, op eenen stond afgesneden. Sy hebben doot geweest, eer sy wisten, dat sy gongen sterven. Oordeelt daer uyt, hoedanig die boetvaerdigheyt is geweest op haer uyterste. Het meeste leetwesen, dat sy dan gehad hebben, en nu nog hebben, dog te vergeefs; is: dat sy, op den bequamen tyt veronagtsaemt hebben, penitentie te doen; en dat sy de eeuwige straffe, volgens dat sy gemackelyk hadden konnen doen, niet afgekogt hebben met eenen arbeyt van weynig uren.

Och oft gy door een anders verlies wys wiert, en voorsigtiger, in eene soo gewigtige sake! 't Is wel waer, dat ik vergiffenisse belooft hebbe aen de gene die penitentie doen, maar ik en heb den tyd van morgen niet belooft, aen die dese gedurig uyt stellen. Is 't dat gy dan vandaeg myn stemme hoort; en wilt uw herte niet verharden: want gy en weet niet, wanneer ik u sal komen halen Ik sal komen als

eenen dief in den nagt; en op de ure, als gy het minst, peyst. Waekt dan, en houd u, alle stonden bereyt. Wat is uw leven anders als eenen damp, die dadelyk voorby gaet? uw lighaem is onderworpen aen oneyndelyke ongevallen, en duysent perykelen. Een koortse, een onverwagt voorval, nemen dit op eenen stond weg; en durft gy u, op soo een broose sake betrouwen, en daer op steunen?

De menigte exempelen van onvoorsienige dooden, die gy dagelyks siet en hoort, moesten u leere, hoe swak dat het steunsel is, daer gy u op betrouwt. Dese vallen dagelyks voor, sonder onderscheyt van jong of out, man of Vrouw, groot of kleyn; schoon sulks ook niet geschiet sonder eene wyse bestieringe van myne voorsienigheyt; om u alsoo te onderregten, hoe ydel dat de menschelyke hopen, en hoe bedriegelyk dat hunne gedagten zyn. Vat het dog wel, dat het gene aen soo vele andere overgekomen is; ook aen u kan gebeuren. Hy is geluckig en wys, die door eens anders quaet, syn eygen komt te ontvlugten.

Den Mensch. Gy zyt regtveerdig ô Heere, en regt syn uw oordeelen. Maer spaert my dog, indien ik, die maer stof en asschen en ben, mynen Heere aenspreke. Wilt gy dan de doot van den Sondaer? en is uwe barmhertigheyt niet over alle uwe werken? en hebt gy niet geseyt: ik en wil de doot van Sondaer niet? en hebt gy niet gesegt: dat de boosheyt van den goddeloosen hem niet en sal hinderen, soo haest als hy sig van syne boosheyt sal bekeert

hebben? duert den tyt van penitentie te doen, dan soo lang niet, als men leeft?

§. 6. Hoe qualyk het Godt neemt: dat men syn bekeringe soude uytstellen om dat Godt de barmhertigheyt self is.

Christus. Gy syt al te dwaes, ô mensch, die steunt op myne barmhertigheyt, sonder te letten op myne regtvaerdigheyt. Sult gy boos zyn, om dat ik goet ben? Verkondigt men over al myne barmhertigheyt, en dat ik de sonden ligt vergeve; om dat gy te geruster soud blyven sondigen, en my te vryer beroepen tot gramschap; en dat gy ten lesten, naer my, soo veel en soo seer als het u luste, onteert en versmaed te hebben; gy egter u beloven soud, barmhertigheyt van my te wagten? ik bekenne: myne genade tot de Sondaren is groot, terwylen het tyd is van barmhertig te zyn. Maer hoe durft gy, die van my soo dikwils door inwendige in-spraken, en uytwendig door myne Predicanten, zyt vermaent geweest; en altyt aen myn Geest wederstaen hebt; en gelyk een doove Adder, die haere ooren toestopt, myne Stemme niet en hebt willen aenhooren; nog myne barmhertigheyt in het leste verwagten? gy, seg ik, die volgens de versteentheyt ende uw onboetvaerdig gemoet, vergadert eene schat van gramschap, tegen dat den dag van gramschap kome? Daer is veel meer reden om te vreesen, dat gy mogelyk, om dat gy de barmhertigheyt, die

ik u soo dikwils op gedragen heb, verstooten hebt; sult overgelevert worden aen een verkeert gemoet, en soo geheel sult over gelaten worden aen uwe eygen driften: en dat gy, dus in de diepte gekomen zynde, nergens meer op en sult passen: en alsoo alle genade onweerdig geworden zynde; niet en sult verwagten hebben, als regtvaerdigheyt. Te regt wort den Sondaer met die straffe geslagen, Dat hy syn selven vergeet, als hy sterft; die levende en gesont zynde, my vergeten heeft.

En segt dan niet: de barmhertigheyt Godts is groot: hy sal genadig wesen over de menigte van myne sonden. Gelyk hy vlytig is om genade te doen, so vaerdig is hy ook om te straffen: en hy siet de Sondaeren met stuerze oogen aen. Gaet dan liever te werk, terwylen gy het ligt hebt, op dat de duysternissen u niet en bevangen. Doet met den eersten, alle de goede werken, die u mogelijk zyn. Want ge en weet niet: wat gy zyn of konnen sult, als uwe kragten sullen vergaen zyn. Terwylen gy jonk zyt, betert u maniere van leven, met myne Geboden te onderhouden. Siet, het is nu den bequamen tyt: 't zyn nu dagen van Saligheyt. Gy laet u met al te groote vermetentheyt voorstaen, dat gy tyt tot boetvaerdigheyt sult hebben; indien, gy desen versuymt. het gebeurt selden, dat eene late penitentie, regtsinnig is. Den Sondaer en verlaet alsdan soo seer de sonde niet, als de sonde den Sondaer: om dat hy dan de magt niet meer en heeft om te sondigen. Het is een wonderlyke sake: dat gy uwe Saligheyt durft betrouwen op iet, dat soo twy-

felagtig en onseker is; terwylen gy in andere dingen soo versekert wilt zyn. Ik drage u nu myne gratie op: indien gy dese nu verwerpt, sal u de selve misschien eens regtvaerdelyk geweygert worden.

Waert dat gy wel wist, hoe groot quaet dat het is, myne gratie te vergeefs ontfangen te hebben; en my te verstooten, als ik u roepe; gy soud u haesten, om by my te komen, gelijk eenen Hert, die dorst heeft, loopt nae de Fonteyne der wateren. Gy soud arbeyden om uwen roep wel te versekeren door uwe goede werken. Doet nu dan het gene dat gy soude wenschen gedaen te hebben, als gy niet meer en sult konnen werken; en als gy duysent smerten sult gevoelen, om dat gy niet meer gedaen en hebt, terwylen gy gekonnen hebt; sonder dat gy alsdan eenige hulpe sult konnen vinden tegen uwe droefheyt. Den Mensch sal mayen het gene dat hy gesaeyt heeft. Het is nu den tyt van zayen, de doot is den tyt van mayen. Indien gy in uw Vleesch zaeyt de bederfenisse, gy sult van uw Vleesch bederfenisse maeyen. Zaeyt nu dan al weenende, op dat gy eens met vreugd moogt mayen.

Verstaet dit wel, gy die Godt vergeet: op dat hy u niet aen en grype, sonder dat u iemant verlossen sal. Ik heb de negen-en-negentig Schapen gelaten in de Woestyne, om u, die een verloren Schaep waert, te komen soeken. Ik ben nu als eenen goeden Herder, bereyt u op myne Schouderen te nemen, om u met blytschap wederom te dragen naer den Schaep-stal. En berooft my dan niet langer van de voldoe-

ninge van myne begeerte; nog myn Engelen van de blytschap, die sy hebben, als eenen Sondaer penitentie doet.

Den Mensch. Ik heb inder waerheyt gedwaelt, gelyk een Schaep dat verloren was; maer soekt gy bid ik u, ô Heere, uwen Dienaer; die zyt komen soeken, en Saligmaken het gene dat verloren was. Voor u alleen heb ik gesondigt, en quaet gedaen voor uw aenschyn. Maer laet die dienen, Heere, tot een bequaeme gelegentheyt om so veel meer te doen uytschynen den luyster van uwe glorie; met aen my, die een armen sondaer ben, barmhertigheyt te doen volgens uwe goedertierne belofte: en op dat gy hier mede moogt dooden en weg-nemen de verkeerde oordeelen van die gene, welke geen goed gevoelen genoeg hebben van uwe opregte goetheyt; en denken, (wanneer sy sien, dat gy wrake neemt over de sonden;) dat gy in u selven hard, straf en wreed zyt. Dog ik, Heere, die overtuygt ben van uwe goedertierne goedheyt: ik sal tot u wederkeeren met de verloren Soon, ô Vader der barmhertigheyt: en verwerpt my dog niet, van uw aanschyn!

§. 7. en 8. Christus vermaent den Sondaer tot naerstig ondersoek van zyn Conscientie; en tot Berouw over syn sonden: als het Eerste Deel van het H. Sacrament van Penitentie of Biechte.

Christus. Keert wederom, mynen Sone, keert wederom: waerom blyft gy

buyten myn Huys, het Draf eeten van de Verkens, die binnen het selve, het Broot kan eten van de kinderen? Keert uyt ganscher herte wederom, en ik sal u aenveerden met beyde myne armen. Dog toont, wat u te doen staet. Overdenkt eerst in de bitterheyt van uwe ziele alle de jaren en de dagen, die gy overgebragt hebt met sondigen: en ondersoekt u selven met ernst, naerstelyk door-loopende geheel het binnenste van uwe Conscientie. Indien gy dit maer ligtvaerdelyk en doet, en sonder wel toe te letten: daer soude veel zyn, dat gy niet en soud gewaer worden, want 's menschen hert is bedorven en eenen afgront, die niet te door-gronden is; en wie sal dat volkomentlijk kennen? dog gelyk 'er niet soo moeyelyk en is, als syn selven wel te kennen; soo is'er ook niet soo profytig. Het is te vergeefs, kennisse te hebben van alle dingen, als men syn selven niet wel en kent. de siekte wel kennen, is een beginsel van genesinge.

Den Mensch. Wy bedryven, Heere, allegader vele sonden: dog gy ô Heere doorgront, en kent my: gy weet, wat dat ik al sittende en opstaende doe; en gy hebt alle myne gangen getelt; want alles naekt en open is voor uwe oogen. Gy weet best, wat in den Mensch is: gy verstaet myne gedagten van verre. Suyvert my, Heere, van myne verborgene: want ik vreese voor alle myne werken; mits ik weet, dat, de Sondaer gy soo niet spaert. Myne boosheden zyn menigvuldiger als de hairen van myn hooft: en ben niet magtig, die alle te kennen.

Maer gy ô waeragtig ligt, 't welk alle mensche, verligt die in de weerelt komt; verligt de duysternissen van myn gemoet: op dat ik sien mag, waer in, ik afgeweken ben van uwe Geboden; en wederom op den regten weg mag geraken. Geeft my te kenne, Heere, ende antwoort my eens; hoe vele boosheden en sonden dat ik begaen heb.

Christus. Uw Conscientie sal u ligtelyk antwoorden, ten waer, datse gansch bedorven waer en geheel afgebrant. Ondervraegt dese voor goet, en sy en sal niet swygen. En gevoelt gy niet, dat sy u dikwils pynigt en overtuygt van sonde, al is 't dat gy se niet en ondervraegt; en dat sy door inwendige stekingen, u doet gevoelen de knaging van uwe sonden? Of het nogtans gebeurde, dat, na een sorgvuldig ondersoek, u iets, niet in gedagten quam: soo laet dit over aen myne barmhertigheyt; nog quelt u selven niet met te veel scrupulen, want ik heb gewilt, dat dit H. Sacrament van Penitentie niet sou wesen voor een Pynbank, maer tot uwen troost. Nogtans de eygen liefde doet somwylen, dat den mensch syn herte laet vervoeren tot woorden van boosheyt; om onschuldinge te soeken in syne sonde. Maer soo veel als u aengaet, stelt alle eygen liefde ter syden, en handelt u selven, als of gy waert den Misdadigen, den Beschuldiger, en Regter. En als gy bevonden hebt, dat gy pligtig zyt, spaert u selven niet: bestraft u scherpelyk: en zyt droef tot in 't binnenste van uwe herte, dat gy my, uwen Godt, uwen Schepper, en uwen Zaligmaker; die gy als uw opperste goet had

moeten beminnen, veragt en vergramt hebt.

Overdenkt; hoe droevig dat gy somwylen zyt, en weent om het verlies van eenige slegte dingen: hoe kond gy niet bedroeft zyn; dat gy uwe ziele, en my, die uw opperste goet ben, verloren hebt. Gy belyt, dat ik uwen Heere ben: maer waer is dog, het ontsag voor my? Gy noemt my uwen Vader: maer waer is de liefde, die gy my betoont? Hoe dikwils heb ik u inwendig in het herte sprekende, geseyt, en ook uwe eygen Conscientie self: Gy en zyt op den regten weg niet: gy en kont langs desen naer den Hemel niet geraken: dit is den ruymen weg, die leyt tot den ondergank. Die Godt behaegt hebben syn hier langs niet gegaen. Hoe lang sult gy de ydelheyt beminnen, en de leugentale soeken? Maer gy hebt alle myne woorden verstooten, en men doet by na, nu nog voor my niet eens open.

Den Mensch. En gaet in het regt niet met uwen Dienaer ô Heere; want niemant en sal sig voor u konnen verontschuldigen. Zyt indagtig, dat gy my van slyk gemaekt hebt, en in stof sult veranderen: en mits gy niets en haet van het gene dat gy gemaekt hebt; Dat uwe genade my haest te hulpe kome, mits ik tot de uyterste noot gekomen ben.

§. 9. Beweeg-redenen en Maniere, om een Berouw en droefheyt, over syne sonden te verwecken.

Christus. Zyt indagtig ô Mensch, wat ik u gedaen hebbe. Wat hebt gy, dat gy niet ontfangen en hebt. Let wel toe, hoe quaet en bitter het voor u is, den Heere uwen Schepper verlaten te hebben: en soo ondankbaer te zyn, en sulk een ongelyk toe doen aen dien, den welken u soo veel barmhertigheyt bewesen heeft. Ik heb u geschapen naer myn eygen Beelt en gelykenis: ik heb over u laten schynen het ligt van myn aengesigt; op dat gy my uwen Schepper sou kennen en loven. Ik heb u gestelt over de werken van myne handen: maer als gy in eere waert, soo hebt gy het niet ge-agt: gy hebt de onredelyke Dieren naer gevolgt; en gy zyt geworden gelyk een Paerd en Muyl-ezel die geen verstant en hebben.

Ik nogtans heb evenwel niet gelaten u tot nu toe een Vaderlyke voorsienigheyt en liefde te bewaeren. Ik heb voor u besorgt geweest, gelyk eenen Arent, die syne jongen op wekt en leert vliegen. Ik heb u de kragten en de gesontheyt gegeven; uwen nootdruft, en andere ontallyke weldaden: maer hoe dikwils zyt gy door dese myne gaven en weldaden self dertelder geworden: gy hebt dese misbruykt om my te vergrammen; als gy, vet en dik geworden zynde; Godt uwen Schepper verlaten hebt.

Dunckt u dat dit nog niet genoeg en is: overlegt de andere gaven, die veel meerder zy. Ik ben voor u, als gy een slave van de duyvel geworden waert en pligtig aen de eeuwige doot; van den hemel gekomen op der aerde, en ik heb de nature en de gedaente van een slave aengenomen; niet tegenstaende dat ik den Opper-Heer was van alle dingen. Hoe grooten arbeyt en smerten heb ik niet onderstaen? ik heb u af gekogt met grooten Prys, niet van Gout, Silver, of kostelyke Gesteente, dat vergankelyke dingen zyn; maer met myn eygen Bloet, op dat gy my soud eeren, en dragen in uw herte en uw lighaem. En wat heb ik meer moeten doen aen mynen Wyngaert, dat ik niet gedaen en hebbe?

Ondertusschen, wat hebt gy my voor alle die gaven wederom gegeven? en hebt gy my niet, met quaet voor goet geloont; en met haet, voor liefde, die gy my schuldig waert? Ik verwagtede; dat gy goede Druyven sou voortgebragt hebben, en siet, het zyn niet als wilde Druyven. Gy hebt uwe Ziele voor niet gegeven, welkers Prys myn Bloet is: want wat is het dog, daer gy soo ligt en soo dikwils uwe Ziele voor verliest, en myn Bloet verquist en veragt? wat is het, seg ik, als eenen rook en een schaduwe wat zyn de vuyle genoegten van het Vleesch, de slegte ydelheyt van de weerelt, en de rykdommen, anders? alle dese hebben myne Apostelen en myne Vrienden, geagt als drek, op dat sy my souden winnen. Dog gy agt dese soo seer, dat gy dikwils liever hebt my te vergrammen, als eenen mensch;

de eeuwige vreugt en goederen liever te verliesen, als de vergankelyke; en myne Geboden te overtreden, als te veragten de oordeelen van de menschen: en wat sal 't u baten, indien gy de gansche weerelt wint; en gy uwe Ziele verliest? Is dit den loon, die gy my geeft, dwasen en sotten mensch?

Den Mensch. Wie sal u konnen wederleggen, ô mynen Godt, of een op duysent antwoorden? Ik belyde, dat gy eenen langmoedigen en verduldigen Godt zyt: gy hebt medoogentheyt met alle menschen, en gy siet hunne sonden als over het hooft, op dat sy hun souden bekeeren. Wie sal aen myn hooft Water geven, en een Fonteyne van tranen aen myne oogen, om dat ik uwe Geboden overtreden hebbe, en myne Ziele verwaerloost, voor welke gy uw leven ten besten gegeven hebt. Wat sal ik u seggen ô onmetelyke goetheyt! ik heb gesondigt; maer spaert my: en mits gy voor my, hebt willen verwesen worden: en wilt my, niet verwysen.

Christus. Ik heb u met eene eeuwige liefde bemint, en ik heb u van den anderen kant soo minnelyk, en met het voorstellen van soo vele prysen genodigt, om my eene wederliefde te betoonen: maer gy hebt als een Overspeelster agter vele andere Minnaers geloopen: en gy en hebt geen schroom gehadt, van myn vyant te worden; om eenen vrient te zyn van de weerelt. En als gy met vreugd kost Water putten uyt de Fonteyne van den Saligmaker; soo hebt gy my, de Fonteyne der levende wateren verlaten; en gaen graven ondigte

putten, die geen Water en konnen houden. Ik wil seggen, dat gy liever gehadt hebt te volgen eenen vyant; die om den dienst, den welke mén hem doet en om eene korte genoegte, komt te geven de eeuwige straffen: dan my te volgen, die myne dienaers kroone met eere en glorie.

§. 10. Hoe niemand oyt mag wanhopen; maer syn betrouwen moet stellen op den Heere.

Den Mensch. Ik heb gesondigt, ô Heere, en quaet voor uw Aenschyn gedaen: maar verre zy van my, dat ik met den goddeloosen soude seggen: Myn sonde is al te groot om vergiffenisse voor dese te verkrygen. Immers ik weet, dat gy overvloedig zyt in vergeven, en dat, al is 't dat myne sonden seer groot in getal zyn; uw barmhertigheyt, self sonder getal is. Ik soude moete wanhopen, had ik geen kennisse van de oneyndelyke barmhertigheden dese Heere. Ik weet ook van den anderen kant dat den duyvel niet slaept: maer ik wapene my tegen hem ô mynen Jesus, met de gedagtenisse van uwe overvloet van genade; die gy bewesen hebt aen David, die soo swaerlyk gesondigt hadde; aen de Overspeelige vrouw; aen Maria de Sondaresse; aen Petrus, die u verloochende; aen de Cananeesche Vrouwe die na u riep; aen den oproerigen Moordenaer, die met u aen het Kruys hing: jae self, aen die u gekruyst hebben. Dat die

dan, de welke uwen naem kennen; u aenroepen: want gy niet en verlaet die u soeken ô Heere; jae self, gy nodigt die, de welke u nog niet en soeken.

Ik heb gedoolt, gelyk een verloren Schaep. Ik ben droef tot het binnenste van myn hert, om de liefde van u. Och of ik u noyt vergramt en had! och of ik u nimmer meer vergramde! wie sal my geven, dat ik mag zyn, gelijk ik voor desen was, als ik genoot de Vaderlyke minnelykheyt van uw aenschyn! dog siet my nu evenwel aen, en zyt my genadig, om dat ik eenen armen en verlaten mensch ben. Neemt uwen Dienaer genadelijk aen: want waer heen soud ik verder van u loopen? ik en heb noyt wel gevaren sonder u, als ik u verlaten heb. En werpt my dan niet van uw aenschyn, en levert my niet over met de Sondaren. Een bedrukt gemoet is voor u een Sacrificie: en verstoot een vermorselt en vernedert herte niet. Gy, die de nieren en de herte doorgront, gy weet van de begeerte van myn herte, en myn gesugt en is voor u niet verborgen.

Christus. Soude een Moeder haer Kind wel soo verre konnen vergeten, dat sy geen medelyden en soude hebben met den Sone, die uyt haer Lichaem gekomen is? en al waert dat dese haren Sone vergeete, so sal ik u evenwel niet vergeeten, want ik heb myn leven voor u ten besten gegeven; ik heb u gewasschen in myn Bloet. Als waren uwe sonden soo root, als een scharlaken, sy sullen wit worden als een Sneeuw.

Den Mensch. Hoe soet en hoe goet is uwen Geest, Heere, in alles. Looft myne Ziele den

Heere, en wagt u van eenige syner weldaden te vergeeten. Hy is't, die alle uwe sonden vergeeft: hy is't, die alle uwe krankheden geneest. Hy is't, die uw leven van de doot verlost: hy is't, die u met goedertierentheyt en barmhertigheyt omringelt. Hy is't, die uwe begeerten met goederen versaedigt, en u jeugdig maekt als eenen Arent. Ik bedanke u ô Heere, uyt het binnenste van myn Ziele, dat gy my tot nu toe barmhertigheyt gedaen hebt; in het leven behouden, en my in myne sonden (gelijk gy vermogt,) niet en hebt laten versmagten; op dat uwe goetheyt my soude brengen tot Penitentie.

§. 11. Van de Belydenisse als het Tweede Deel van het H. Sacrament van Penitentie of Biechte.

Christus. Maer nadien gy nu self komt te bekennen uwe begane ongeregtigheyt tegen my: om ten vollen wederom in myne genade te geraken; Gaet en vertoont u ook, aen den Priester: aen wien, ik de magt gegeven heb van de binden ende te ontbinden. Want, die syne sonden komt te verbergen; sal het niet wel gaen: maer die se belyd en verlaet, sal genade ontfangen. Sone, om vwe Ziele wille, en syt niet beschaemt, de waerheyt te seggen. Want daer is eene schaemte die leyd tot de sonde; en daer is eene schaemte die leyd tot de glorie. Veropenbaert dan opregtelyk ende geheelyk uw Conscientie aen myn Stedehouder

op aerde, en hy sal u den Hemel openen: want daer tot zyn hem gegeven, de Sleutels van het Ryk der Hemelen.

Waerom syt gy beschaemt; aen iemant, die een mensch is, en een Sondaer, gelyk gy, te seggen, het gene dat gy niet beschaemt geweest zyt te doen in myne tegenwoordigheyt? ook waer gy zyt, gy syt in myne oogen de welke over al soo de goede als de quade aensien. Dat dan de schaemte verre van hier zy: die dan maer dienstig is, als iemant wil sondigen: dog schadelijk, als iemant sig wil bekeeren. Want wat is anders, syne sonden verbergen; als, syne wonden decken, en niet willen, dat'er dan Genees-meester zyn hand aensteekt, tot dat sy door uw dwaesheyt gansch verdorven zyn. Acht gy dan uwe eere meer, als uwe Saligheyt? Zyt gy beschaemt kenbaer te maken aen iemant, die eenen mensch is, gelyk gy; het gene in den dag des oordeels evenwel sal veropenbaert worden, en wanneer gy sult berigt en verwesen worden voor de gansche weerelt?

Wat sult gy dog in dien schrickelyke dag doen; als ik de verholenste dingen sal veropenbaren, en alle de gedagten der herten sal kenbaer maken? als'er niet soo verborgen sal zyn, dat niet en sal geweten worden: en het gene dat in de duysternissen geseyt of bedreven is, voor de gansche weerelt in het ligt verschynen sal? En syt dan niet beschaemt, te seggen; het gene dat gy niet beschaemt geweest en syt, te doen.

Hoe vele syn 'er niet, die door hun ontydi-

ge en verkeerde schaemte, komen te maken, dat myne Sacramenten die vaten van genade en van saligheyt zyn; hun worden tot een steen van aenstoot en van sondigen? Maer gy: overwint die schaemte: verootmoedigt u voor den Priester, den welken ik in mijn plaets gestelt hebbe tot uwen Genees-meester en Raedgever. Ondekt hem uwe ongeregtigheden, op dat gy geregtvaerdigt moogt worden.

Den Mensch. Ik heb het geseyt: Ik sal myne ongeregtigheyt, tegen my selven; aen den Heere belyden, ja ook aen den Persoon die ik moet aensien in uw plaets. Vergeeft gy ô Heere, de boosheyt myner sonden. Ik ben eenen mensch: en ik weet, dat'er in myn vleesch niet goets en schuylt: en indien ik segge, dat ik geen sonde hebbe: ik ben een leugenaer, en ik bedriege myn eygen selven. Te misdoen, te struykelen, onwetende te zyn, bedrogen te worden: ik bekenne, dat sulks al, op my past: waerom soude ik het lochenen of dat verduysteren? Wat wil ik voor de menschen al beter of heyliger schynen te zyn, als dat ik in der daet voor uwe oogen ben, die siet het binnenste van myn herte? ik sal dan liever regt uyt, alle myne wonden kenbaer maken, op dat ik soo te ligter genesen worde door den Priester; den welken ik, als van u my toegeschikt, erkenne voor myn Genees-meester.

§. 12. en 13. Hoe besorgt men moet zyn, om niet op nieuw te sondigen: en van een goed voornemen daer tegen.

Christus. Myn Soon, gy hebt nu gesondigt gehad: vergrypt u niet wederom. En bid ook voor de voorleede sonden dat sy u vergeven worden. Dus dan van de Biecht komende soo syt gy nu als geheel in den Jordane dat is door het badt van myn Bloed, gesuyvert van de Melaetsheyt uwer sonde: Siet dan toe dat gy niet wederkeert tot den modder gelyk een Varke, of gelyk een Hond tot zyn braeksel. Siet: gy syt nu gesont gemaekt: Sondigt niet meer; op dat u niet erger overkome. Soo ligt te hervallen, is een bewys of teken, van geen opregte Boetvaerdigheyt.

Maekt dan een vast voornemen, om liever alles te lyden, als my, uwen Heer en Godt, op nieuw te vergrammen. Hier toe, kan het u seer dienstig wesen dat gy opmerkt, Tot wat soute gy 't ligtst valt, als ook by wat gelegentheden, wel het meest: op dat; daer gy u het swakste in vind, en de meeste perykelen voor u, gewaer word; gy alhier het meest op u hoeden syt, ende u voorsiet.

Tragt ook met alle naerstigheyt te ontdecken den oorsprong of wortel selfs, waer uyt mogen voortkomen alle die distels, die doornen en alle dat schadelyk onkruyd van uwe ziele. Kont gy desen wortel uytkappen of ten minsten, tegen houden; soo syt gy al veel vervordert.

Maer daer syn'er weynige die dit voor goet doen; en daer door blyven sy, altyt in het selve slyk steken. Sy beschuldigen hun Conscientie, maer sy en genesen die niet. Sy leggen hunne sonden af, en sy maken een voornemen van beter te doen; dog sy keeren dadelyk wederom tot het gene dat sy uytgebraekt hebben. Sy beweenen nu het gene dat sy bedreven hebben; en dan bedryven sy, het gene dat sy wederom moeten beweenen: en sy spelen by naer hun leven lang dit spel met my; tot dat de doot hun onvoorsiens aengrypt en versmagte in de diepte; en dat de Helle haren mond open doet, om hun in te slocken.

Wagt u, ô Mensch dat gy al sulke niet naervolgt, die dus myn verduldigheyt en langmoedigheyt komen te misbruyken, en soo dikwils myne genade vrugteloos ontfangen; en, voor soo veel het in hun is, den Sone Gods wederom Kruycigen, en opentlyk tot schande stellen. Ik seg u, dat het moeyelyk is, dat sulke wederom tot de Penitentie vernieuwt worden: want de aerde, die door overkomenden regen dikwils doordronken word, en bequaem Kruyden voortbrengt aen de gene die haer bebouwen: die wort van Godt gezegent: maer als se dan doornen of distelen voortbrengt; soo verdientse verworpen te worden; haere vervloekinge is na by; en verbrant te worden is, haer eynde. En handelt den eenen mensch ook soo met anderen niet; sluyt hy die eyndelyk niet gansch buyten syn gunste en buyten syn vriendschap die hem te dikwils vergramt?

Den Mensch. O Heere, een weynig te

voor heb ik verheugt geweest, in het gene dat gy my geseyt hebt, om my te vertroosten. Maer gy spreekt nu wederom redenen, die vol van schrik en bitterheyt zyn. Wat sal ik seggen ô mynen Heer? ik stae verstelt, en ik ben beschaemt myn aensigt tot u op te heffen; want myne ongeregtigheden zyn boven myn hooft gewassen. Ik belyde, dat ik ten uytersten versmadelyk geworde ben met soo dikwils te vervallen, en als een verfoeyelyken hond voor uwe oogen; die soo dikwils wederom gekeert hebbe tot het gene dat ik uytgebraekt hadde. Waer sal ik uw aensigt konnen ontvlugten?

Christus. Waer anders ô mynen Mensch, als tot de genade van dien, wiens magt gy door uw sonde veragt hebt. Niemant van u vlugt wel van my, ten sy hy ook tot my vlugt: dat is, van myne gestrengheyt, tot myn genade. Tot wat plaets sult gy vlugten, in welk gy my niet en sult vinden? Is 't dat ik met dese dingen voor te dragen, u droevig gemaekt heb tot boetvaerdigheyt: dat is goed voor u. want de droefheyt, die volgens Godt is, baert een standvastige boetvaerdigheyt ter zaligheyt Dit voornamentlyk heb ik u te vermanen: Dat gy dog uyt het gevaer en het verlies van een ander; moogt wyser worden; te weten van die, die hunne sonden wel met de mond belyden, dog welkers herte niet opregt is voor Godt; gelyk zy ook gedurig hun oude gangen gaen; en soo ten laetsten verloren gaen.

Hoe gemackelyk soud' het voor vele wesen de sonden te laten, waert dat sy, de perykelen van

de selve wilden vlugten? De sinnen van den mensch syn al te seer genegen tot het quaet van de jonkheyt af; en soude gy in de gelegentheden self, als aenlokselen tot de sonde ongeschonde doorgaen? kan eenen mensch, vier dragen in synen schoot sonder dat hy syne kleederen verbrant? of wandelen op gloeyende koolen, sonder syn voeten te verbranden? Siet David, Salomo, Petrus, en meer andere; die vermaert syn om hun Wysheyt en Heyligheyt, sy syn gevallen door de occasie, tot de sonde; en worden u voorgestelt tot een exempel van de menschelyke krankheyt, en hoe dat gy u moet wagten. Want dese, die soo ligtelyk gevallen zyn, leeren u: dat gy ook kont vallen. En sult gy derven betrouwen op u selven, en in 't midden van de perykelen, niet bevreest zyn? Salig is den mensch: die altyt vreest.

Den Mensch. O Heere, ik heb gesworen en vast gestelt te onderhouden uwe regtveerdige Geboden. maer wat kan ik doen sonder u? te vergeefs make ik voornemens, ten zy dat gy dese ondersteunt met uwe gratie; en dat gy uw regter hant uyt reykt tot het werk uwer handen. Ik heb wel den wille van u te dienen, maer sonder u en kan ik desen niet uytwerken. Mits gy dan ô Heere, den wille gegeven hebt, geeft ook het volbrengen. Bevestigt ô Heere, het gene dat gy in my uytgewerkt hebt. En verstoot my niet van uw aenschyn, nog en neemt uwen H. Geest van my niet weg. Doorsteekt myn vleesch met uwe vreese, en doorwont myn herte door eene liefde tot u; op dat

ik met dese twee gelyk met twee voeten, gedurig voortgae in den weg uwer Geboden.

§14. Van de Voldoeninge, als het derde deel van het H. Sacrament der Biegte.

Christus. Wandelt in myne tegenwoordigheyt; ik sal met u wesen in alle uwe wegen, en ik sal uwe paden bestieren. Maer weet gy wel, dat den sondaer soo vele pynen, schuldig is te onderstaen; als dat hy sig selven verheven heeft, en in genoegten is geweest? Ende is het niet billyk: dat volgens de grootte van een misdaet, ook de mate der slage of straffe sy? Is't dat gy wys zyt, voorkomt het vonnis van den Regter; en neemt vrake over u eygen selven; op dat gy misschien in den kerker niet moogt geraken; daer gy niet uyt, sou komen, voor dat gy tot den laetsten penning toe, betaelde. 'T is veel ligter, tegenwoordig, terwyl het nog tyd is van barmhertigheyt en dagen van zaligheyt, aen de Goddelyke regtvaerdigheyt te voldoen. 'T is gemackelyker hier te betalen voor syn misdaden; als dat uyt te stellen tot dien tyd als wanneer ik de geregtigheden sal uytspreken. Daerom keert u uyt ganscher herte, tot my, met vasten, met tranen, en geklag. Gy hebt my dikwils vergramt met de lusten en de genoegte des vleeschs, te soeken: is het dan ook niet billyk, dat gy u lighaem kastyd en onder bedwang brengt? Op dat, gelyk de genoegte van het vleesch u ver-

voert heeft tot de sonde; alsoo de droefheyt der selve u wederom leyde tot vergiffenisse.

Ook heeft het Gebed der ootmoedige en sagtmoedige, altyd my behaegt en bewogen, om hare sonden genadig te wesen. Bedient u ook daer van, met vlytigheyt: op dat ik ook als eenen waeragtigen Opper-Priester en Advocaet aen de regter hant des Vaders, daer voor u spreke; en aen den Selven den prys van myn Bloet, en de verdiensten van myn lyden opdrage, door welke ik voldaen heb voor de sonde van de gansche weerelt.

Koopt uwe sonden ook af door aelmoessen. Daer en is niet, dat my soo seer beweegt tot barmhertigheyt, als dat ik sie, dat gy ook met eene Broederlyke liefde de Arme, en de Bedrukte barmhertig zyt. Maer indien gy voor dese het ingewant van barmhertigheyt sluyt, en hun geschrey niet en verhoort; siet toe; dat gy somwylen ook self niet en roept; en niet verhoort wort. Wilt gy dan voldoen voor uwe sonden: siet, het Gebedt is daer toe goed met Vasten en Aelmoessen.

Daer-en-boven d'allerbeste voldoeninge, die my, het aengenaemst: ende u het voordeligste, is, dat is: Al de kragt van uw Boetvaerdigheyt aen te leggen tegens u gebreecken selfs en de wortelen van dien. Dierhalven begeeft u voornamentlyk en met yver tot sulke godvrugtige oeffeninge die meest bestryden de bedorven driften uws gemoeds; en die wel het hardst vallen aen het vleesch langs die kant daer het ten kranksten is. Want waer toe soude het dienen, dat men de Pleyster op den Voet soude

leggen, als de wonde in het Hooft is? Ieder gebrek of sonde, gelyk ook elke siekte heeft haar besondere geneesmiddelen. Daer en is niet dat de Boetvaerdigheyt soo versekert of opregt maekt, als den haet tot de sonde. Wanneer gy soo Boetvaerdig syt, dat het gene te vooren aengenaem was aen uw lichaem, nu bitter valt aen uw gemoet: dan syt gy waeragtelyk Boetvaerdig, ende ik worde versoent met u.

De Lesse, die ik u geve, sal u misschien hart dunken: maer de pynen, daer ik u met dese van tragte te bevryden, zyn veel harder. Dog segt my evenwel eens, plagt gy niet harder dingen te verdragen voor de weerelt en voor uw Vleesch? gy volbragt dadelijk en met vreugd, het gene dat haer aengenaem was, en dat den Duyvel ingaf. Maer hetgene dat ik u geboden heb, geraden, en om de liefde, en om myn Bloet u gebeden; dat gy myn Kruys en verstervinge soud in uw herte dragen: Dat hebt gy verworpen: Is 't niet soo?

Siet, ik sal u bestraffen, ik sal 't u al voor oogen leggen. Waert dat gy eenige hope gesien had van gewin, vermaek, of van eere: soud gy niet dadelyk al in gespannen hebben, dat gy soud hebben konnen by brengen? soud gy daerom, geen verre reysen te Lande en ter Zee ondernomen hebben? waert dat gy bevangen had geweest met eene siekte; gy soud by geset hebben al dat gy hadt, om genesen te worden; en liever vier en swaert onderstaen hebben, als uw leven in gevaer te laten. Waert dat u iemant eenig ongelyk of on-eere aenge-

daen had: wat en soud gy niet doen en lyden, om uwe eere of uw goet te beschermen? Dog hoe luttel hebt gy gedaen om my te behagen? waerlyk had gy maer een weynig gearbeyt, gy soud eene groote ruste gevonden hebben. En waert dat gy maer het tiende deel van het gene dat gy gedaen hebt voor de weerelt; voor den Hemel gedaen had: gy soud geluckig en zalig leven, want myn Jok is soet, en myn Pak is ligt.

Dog gy en konde dit nauwelyks gelooven: maer wat wonder? gy en vond geen smaek in de soetigheyt van den Heere; en gy en hadt geen genegentheyt tot de dingen van hier boven, om dat uwen smaek bedorven was door de dingen van hier beneden. En wat vrugt hebt gy van die dingen, over welke gy nu beschaemt zyt; en welkers eynde de doot is? Nu verlost synde van de sonde, syt gy geworden een Dienaer van de regtvaerdigheyt. Gebruykt uwe leden om de regtvaerdigheyt te dienen tot uw Heyligmakinge; gelyk de selve te voore gedient hebben, aen de onreynigheyt en ongeregtigheyt, tot de boosheyt; en alsdan sult gy bevinden: hoe soet en goet dat ik ben voor die, de welke regt van herte zyn.

Den Mensch. In der waerheyt Heere, als ik my keere tot alle die dingen, waer in ik tot nu toe te vergeefs gearbeyt heb; ik en bevinde in alle dese niet, als ydelheyt en quellinge des geests; en dat'er onder de Sonne niet stantvastig is: maer gy blyft in der eeuwigheyt, ô Heere. Voortaen dan, ô mynen Godt! het sal myn opperste goet wesen aen u gehegt te blyven, en

op u alleen, al myne hope te stellen. Wie sal my af-scheyden van uwe liefde? och of nog dood nog leven, nog eenig Schepsel dit niet en koste doen! Maer hoe sal ik by u geraken, om my met u te vereenigen; ten sy dat gy my tot u trekt met de koorden van uwe liefde? Trekt my dan, bid ik u; op dat ik tot u loope, gelyk eenen Hert loopt naer de Fonteyne der wateren: want gy syt mynen Godt en mynen Saligmaker.


Vorige Volgende