|
| |
| |
| |
Germanicus.
Veertiende boek
.
De gryze Libys zet zyn reis inmiddels voort.
Hy had in 't groot gewest der Catten naauw' gehoord
Dat Vorst Inguiomeer, door spyt in toorne ontstoken,
't Verbond met zynen neef en Arpus heeft verbroken;
En dat der Catten Vorst het heir geleiden zal,
Of hy bedient zich fluks van 't onverwacht geval:
Zelfs meent zyn schranderheid daarin meer kans te ontdekken
Om Romes Stedevoogd in zynen strik te trekken.
Hy vind eerlang zich by Apronius gebragt,
En spreekt: Beroemde Held! 'k had nooit voorheen gedacht
Dat ik, die in myn land my achten zag en vieren,
Bescherming zoeken zou by Romes krygsbanieren;
En, door den nood geperst myn' landgenoot te ontvliên,
Ooit in Maguntia naar schuilplaats om zou zien.
Hy veinst, terwyl hy spreekt, een heimelyke smarte,
Opdat de deernis groeie in 's Landvoogds moedig harte.
Wie zyt ge? vraagt de held. Door welk een ongeval
Zoekt gy een toeverlaat aan Rome in deezen wal?
| |
| |
Het voegt u, zo gy wenscht dat we u ten redder strekken,
Eenvoudig en oprecht de waarheid my te ontdekken.
Helaas! waartoe geveinsd, zegt Libys, daar elk weet
Wat wigtig ampt ik in Germanje heb bekleed.
Elk zou u, schoon ik zweeg, myn' naam en rang verklaaren.
'k Ben Libys; de Opperste van Wodens offeraaren.
Geloof me, Apronius, en oordeel van myn trouw
Uit alles 't geen ik u dit oogenblik ontvouw.
De Roomsche Veldheer had naauw' 't leger der Germaanen,
Tot tweewerf achtereen, geslagen door zyn vaanen,
En Duitschlands oorlogsmagt van 't bloedig veld doen vliên,
Of volk by volk besloot naar schuilplaats om te zien
Aan de overzy' der Elve, om 't veege lyf te hoeden.
Terwyl zy van alom zich yllings derwaart spoedden,
Wierd hen geboodschapt dat de gantsche Roomsche vloot
Vergaan was, en geen schip geborgen in den nood.
Dit onverwacht bericht deed aller moed herleeven.
Men wilde zich terstond op nieuw in 't veld begeeven,
En vallen Vetera met onze benden aan,
Verzekerd dat die vest ons thans niet kon weêrstaan.
De Vorst der Marsen zou zyn volk met ons vereenen,
En vryen doortogt tot de Lippe aan ons verleenen,
| |
| |
Doch wyl Arminius, gevaarelyk gewond,
Zich tot het hoogst bevel van 't heir te zwak bevond,
Ontstond hier door geschil wie 't leger zou gebieden.
Wie stuit de rangzucht in heldhastige oorlogslieden!
Hier dong der Catten Vorst naar die gevaarlyke eer,
En daar des Hertogs oom, de braave Inguiomeer.
Dan ach! hoe sterk geschraagd door veel Germaansche Grooten,
Is hy in 't rangkrakeel in 't eind te kort geschoten;
En, door dien smaad vergramd, naar zyn gewest gekeerd.
Ik, die naar billykheid zyn rangrecht had verweerd,
Zag my na zyn vertrek door Arpus haat belaagen:
Zelfs gaf hy heimlyk last tot korting van myn dagen,
Bewust dat myn beleid zyn heerschzucht wederstond.
Ik, die my nu by hem niet langer veilig vond,
Besloot in dit gewaad myn lyfsgevaar te ontstreeven,
En borg ter naauwernood myn reeds veroordeeld leven.
Vergun me een stil verblyf in uwe Landvoogdy.
Bescherm een' hulploos' man! ontferm u over my!
Dus jammert een Hyëne in 't loeren op verslinden,
Om aan 't meêwaarig hart te wisser prooi te vinden.
Apronius, die hem oplettend gadeslaat,
Vind niets in zyn verhaal en niets in zyn gelaat
| |
| |
Dat argwaan in hem wekt, of hem verraad doet schroomen.
Hy wist dat Druzus Zoon de schipbreuk was ontkoomen,
En dat Cecina, met de helft der legermagt,
Het Ubisch land genaakte, en daaglyks wierd verwacht.
Dit schynt, dus peinst de held, hem onbekend gebleven.
Maar zal een Priester, tot de waardigheid verheven
Van opperofferaar, zich waagen in myn hand?
Men doe hem spreeken met de Grooten van zyn land,
Hier aan myn zorg betrouwd. Ik zal uit hun gesprekken
De waarheid of 't bedrog des grysaarts ras ontdekken.
De Duitsche stoet had reeds den ramp der vloot verstaan,
En dat Segestes met zyn' broeder was vergaan:
't Gerucht vermengt veeltyds de waarheid met den logen.
Zy treeden, op 't ontbod, naauw' onder 's Landvoogds oogen,
Of elk toont zich verbaasd dat hy den Priester ziet,
En vraagt hem om wat reên hy 't Vaderland verliet.
Hy meld aan hen 't geen hy Apronius deed hooren.
Het schynt op 't sterkst Waldrade en Deudorix te stooren,
Dat hy der Catten Vorst met zucht tot moord beticht;
Zy zien hem beurtlings aan met een vergramd gezicht.
Theusnilde, altoos getrouw aan haar' gemaal verbonden,
Verneemt naauwkeurig naar den toestand van 's helds wonden,
| |
| |
En vind op elke vraag het antwoord fluks gereed.
Apronius ducht thans van Libys komst geen leed,
En vleit zich dat hy, door hem vriendelyk te ontfangen,
Veel harten winnen zal voor Romes staatsbelangen.
Hy schenkt, in deezen waan, hem in Maguntia
Een schuilplaats tegen 't woên van Arpus ongenaê;
En raad hem zich voortaan getrouw aan 't Ryk te toonen,
Bewust dat Rome weet hoe 't vriendendienst moet loonen.
De Grysaart veinst zich aan des Landvoogds gunst verpligt.
Apronius zend straks naar de Ubiën bericht
Dat zich de Duitschers weêr ten optogt vaardig maaken,
En dat het noodig is voor Vetera te waaken.
De Priester vind zich naauw' met Segimond alleen,
En met Sezithacus, of meld de waare reên
Van zyne herwaartkomst; verblyd dat hy door logen,
Met waarheid loos vermengd, den Landvoogd heeft bedrogen.
't Is nu of nimmer tyd, dus vaart hy voort, 's lands schaê
Te boeten door den roof van 't ryk Maguntia,
En, door in 't Gallisch land op nieuw den voet te vesten,
't Verderf te keeren der Germanische gewesten.
Wat noopt u 't Roomsch gezag zo slaafsch ten dienst te staan?
Nadat uw vaders door de stormen zyn vergaan,
| |
| |
En Cezar van hun trouw geen hulp meer heeft te wachten,
Zal die tiran u, als voor 't Ryk onnut, verachten,
En mooglyk doemen tot een wreede slaverny.
Onttrekt u aan dien ramp, maakt u en de uwen vry.
't Heerschzuchtig Rome kan, daar al zyne oorlogslieden
Gesmoord zyn in de zee, uw' arm geen weêrstand bieden.
Gy vind ons tot den dienst van 't Vaderland gereed,
Zegt Prins Sezithacus, indien ge een middel weet
Waardoor wy deeze vest aan de onzen leevren kunnen.
De Landvoogd zal u zelf daar 't middel toe vergunnen,
Spreekt Libys, zo hy slechts voldoet aan uw gebeên.
Gaat, smeekt hem dat gy hier, naar onzer oudren zeên,
Een zooden tombe moogt voor uwe vadren stichten,
En voor hun beider schim een' offerdienst verrichten.
Hy zal dees bede u niet ontzeggen, zo ik acht;
En stemt hy in 't verzoek, zie ik de zaak volbragt.
Een deel der burgery bestaat hier uit Germaanen,
En zal gewillig ons den weg ter zege baanen:
Zy blaaken in hun hart van eedle vryheids min,
En blaazen de eigen zucht hun stadgenooten in.
Het dwangjuk staat, als ons, den fieren Gaulen tegen;
'k Zal ligtlyk, in 't geheim, hen 't onzer hulp beweegen.
| |
| |
Men noode Apronius op 't staatlyk offermaal;
Hy strekke aldaar ten doele aan ons heldhaftig staal;
Men wy' hem aan den dood, met al die hem verzellen,
Terwyl de burgery het oorlogsvolk zal vellen.
Vorst Arpus, die bereids met Duitschlands legermagt
In vollen aantogt is, en slechts naar tyding wacht,
Zal over Mein en Rhyn naar deeze wallen streeven,
Om op den juisten stond den toeleg klem te geeven.
De Prinsen toonen tot den aanslag zich bereid,
En geeven Libys blyk van hunne dankbaarheid.
Gaat, zegt hy, meld nu 't stuk uw vrienden en uw maagen;
Laat elk die moed bezit den toeleg onderschraagen.
Ik zal aan Arpus door een' boô, nog voor den nacht,
Doen weeten tot hoe verre ik d'aanslag heb gebragt.
De morgenzon begint in 't oost pas door te breeken,
Wanneer de Prinsen reeds den heuschen Landvoogd smeeken,
Hen niet te ontzeggen dat hun dankbre kinderpligt
Der vadren lykdienst in Maguntia verricht'.
Zy geeven veinzend voor, dat zy door boôn verstonden
Dat beider lyken aan den oever zyn gevonden.
Ach! zegt Sezithacus, wie weet in welk een' stand
Hun ziele zwerven, daar geen stervling op het strand,
| |
| |
Schoon hy het ligchaam al met aarde mogt bedelven,
Haar troost verschaffen zal door zooden grafgewelven,
Gelyk men in ons land den Vorsten waardig acht.
Ach, wierd door uwe deugd hun schim tot rust gebragt!
Wy smeeken om geen gunst voor vyandlyke Grooten,
Maar voor 's Ryks vrienden, voor getrouwe bondgenooten:
Toon, door 't vergunnen van een handvol aarde en gras,
Hoe aangenaam hun dienst ann 't magtig Rome was.
Gaat, zegt Apronius, den lykdienst vry verrichten.
Ik zie u met vermaak getrouw aan uwe pligten.
Laat Wodens Priester u in 't offren bystand biên.
Gy hebt geen kosten tot die plegtigheid te ontzien.
Uwe ouders hebben zich getrouw voor 't Ryk gedraagen,
En Rome zal met u om hun verscheiden klaagen.
Verschyn, smeekt Segimond, by ons op 't offermaal;
Uw tegenwoordigheid zy daar de grootste praal.
Vervul, met al den rei van Stad- en Legergrooten,
De leêge plaatsen van onze achtbre landgenooten.
Apronius heeft naauw' zyn byzyn daar beloofd,
Of Duitschlands Vorstenkroost spoed zich naar 't Opperhoofd
Der Priestren, om zich voorts met zynen raad te sterken,
En te overleggen hoe den toeleg uit te werken.
| |
| |
Men kiest terstond den dag tot pleeging van 't verraad.
Geveinsde trouw schaad meer dan openlyke haat.
Terwyl de blydschap groeit in 't hart der Duitsche vrouwen,
Die in verbeelding zich alreê verlost beschouwen,
Staat Catumarus telg, in 't midden van 't gewoel,
Om 't lot van Flavius der wreedste smart ten doel'.
Zy had den jongen held blymoedig trouw gezworen,
Toen zy zich door zyn min de vryheid zag beschoren:
Nu vind zy door zyn' dood, die haar verzekerd word,
Op nieuw zich voor altoos in slaverny gestort;
En Libys snood ontwerp verzwaart haar felle plaagen.
Hoe moeilyk 't haar ook vall' den yzren boei te draagen,
Zy wenscht geen vryheid haar door gruwlen aangebragt.
Zy maalt zich 't schuldloos volk door 't woedend staal geslagt;
Maguntia in brand; den moord der Roomsche helden.
Ach! zucht ze, kon ik thans des Veldheers gunst vergelden!
Germanicus! uw deugd verwon myn dankbaar hart:
Uw schipbreuk dompelt my in eindelooze smart.
Ach! waar' myn bruidegom in 't onheil slechts behouên,
Ik zou dit moordbesluit in stilte aan hem ontvouwen?
Wien melde ik thans een zaak die zo gewigtig is?
'k Gevoel aan de andre zyde een sterke deerenis
| |
| |
Met al de ontaarten die dit gruwelstuk bedachten.
Ik zie, zo ik 't ontdek, eerlang hen allen slagten;
En word het buiten my Apronius gemeld,
Dan zie ik me op de lyst der schuldigen gesteld,
En zal, onschuldig, om hun misdaad moeten sterven.
Myn lyk zal de aard, myn naam den roem der vroomheid derven.
Elk zal my vloeken met het smaadlykst onbescheid;
En zeggen: Schande is 't loon der snoode ondankbaarheid.
Helaas! hoe doe ik best myn volk den dood ontkomen?
Hoe veilige ik my zelf, Maguntia en Romen?
Dus wankelt de eedle maagd, door dankbaarheid genoopt,
Door deerenis gestuit, daar vast de tyd verloopt.
Zo doet de wind op 't nat een dryvend bloemtje zwerven.
Elk van de Prinsen poogt intusschen hulp te werven;
En Koning Arpus, die hun oogmerk heeft verstaan,
Trekt met zyn talryk heir gestadig nader aan.
De Veldheer, midlerwyl in Vetera gekomen,
Zend spoedig uit die vest een' ruiterboô naar Romen,
Met brieven voor den Vorst, en voor den Raad. Hy maalt
De zege tweewerf op Arminius behaald;
Zyn hoop om 't groot Germanje aan 't Roomsch gebied te snoeren,
Indien hy nog één jaar den oorlog daar kan voeren;
| |
| |
Hy zend, tot meerder blyk der waarheid van 't bericht,
't Afbeeldsel der trofee, door hem aan de Elv' gesticht.
Hy smoort het onheil niet door 't woên van wind en baaren
Op Duitschlands oceaan zyn schepen wedervaaren.
Zyn ziel, die ongeveinsd des keurlings ramp beschreit,
Verbergt de werking niet van haar meêwaarigheid.
Inmiddels komt den Prins op 't onverwachtst ter ooren
't Gevaar aan Vetera door Arpus magt beschoren;
Gelyk uit de Ubiën hier onlangs wierd bericht.
Het dunkt den Veldheer vreemd, dat, in een tydgewricht
Waarin Germanjes heir tot tweewerf wierd geslagen,
Die Vorst zich roekeloos zo laag in 't land zou waagen.
Terwyl hy deeze maar met reên in twyfel trekt,
Word door de vestingwacht een grootsche sleep ontdekt
Van eedle Duitschers, die met sterken aandrang smeeken
Om Romes Legerhoofd op 't oogenblik te spreeken.
Ze erlangen op hun beê straks toegang tot den Held.
Vorst Malouëndus, die, toen Liskus was geveld,
Door 't volk der Marsen tot hunn' Veldheer wierd verkoren,
En korts den vrede had met Romes Ryk bezworen,
Is de eerste van den rei, en voert voor allen 't woord.
Wy hebben, heft hy aan, het lot der vloot gehoord,
| |
| |
En onze deernis met de rampen die u treffen
Zoekt u, zo 't mooglyk is, van zwaarder ramp te ontheffen.
De Vorst der Catten heeft een heir te saamgebragt,
En dreigt Maguntia met deeze legermagt.
Die taal verbaast den Prins, en geft hem stof tot vreezen.
Hoe! roept hy driftig, zou dit Arpus oogmerk weezen?
Wie meldde u dit? heeft u geen valsch gerucht misleid?
Der Marsen Vorst hervat: 'k Weet dit met zekerheid;
En zo ge Inguiomeer als vriend weêr kunt aanschouwen,
Zal hy het gantsche ontwerp u ongeveinsd ontvouwen.
De Zoon van Druzus meent in Malouëndus reên
Een saamenstel te zien van onwaarschynlykheên:
Hy vind nochtans geraên zyn achterdocht te smooren,
Om 't oogmerk van den Mars te beter naar te spooren.
Ik heb Inguiomeer, dus spreekt hy, hoog geacht,
Totdat Arminius gesterkt wierd door zyn magt;
Doch zo hy afstond van des vyands staatsbelangen,
Zou ik hem met vermaak als bondgenoot ontfangen.
Ontfang hem dan als vriend van Romes heerschappy,
Dus spreekt de held, die straks aan Malouëndus zy'
Bedaard te voorschyn treed uit al den rei der Grooten,
En tel voortaan my by 's Ryks trouwste bondgenooten.
| |
| |
Ik achtte 't Roomsche volk voorheen myn vriendschap waard';
Doch heb me, uit deernis, voor Arminius verklaard,
Om u te dwingen hem zyn Gade weêr te geeven.
Gy weet all' wat ik tot zyn' bystand heb bedreven.
'k Ontzag om zyn belang myn leven noch myn' staat:
Maar die ontzinde loont myn trouwe hulp met smaad;
Ontzegt, daar hem zyn wond verhindert zelf te vechten,
Aan my, in 't veld vergrysd, 't gebied der oorlogsknechten,
En schenkt aan Arpus, my ten hoon, den legerstaf.
Ik schei my na dien smaad voor eeuwig van hem af.
'k Zie klaar wat Duitschland van zyn trotsheid staat te schroomen.
Uwe edelmoedigheid verbind me op nieuw aan Romen.
Uw deugd, ô Druzus Zoon! verwon me op d'eigen dag
Dat ge in het bosch my vond, na 't einden van den slag.
Om u heeft Rome in my geen' vyand meer te vreezen.
Ik zal gelukkig zyn zo gy myn vriend wilt weezen.
Germanicus, die straks Inguiomeer herkent,
Met blydschap ziet dat hy het hoofd naar Rome wend,
Zweert hem dat hy eerlang tot hooger rang zal stygen
Dan hem 't betwist gebied des heirs kon doen verkrygen.
De Duitsche held ontvouwt, na 't openbaar gesprek,
Den Veldheer Libys last en heimelyk vertrek.
| |
| |
Zo Libys, vaart hy voort, slechts in de vest kan koomen,
Hebt gy het uiterst voor Maguntia te schroomen.
Germanicus toont zich voldaan door 't heusch bericht.
Vorst Malouëndus zegt: Ik vind my door myn' pligt
Geperst te ontdekken, Prins, dat een der adelaaren,
Verloren in den ramp van Varus legerschaaren,
Verborgen ligt by 't bosch waar Frejaas outer blaakt,
En daar door krygsvolk van uw' vyand word bewaakt.
Indien het u behaagt om derwaart heen te trekken,
Ben ik bereid, ô Held! om u de plaats te ontdekken.
Die onverwachte maar vertroost des Veldheers hart.
ô Goden! barst hy uit, mag ik, na zo veel smart,
My vleien met de hoop van beiden de adelaaren
Te ontrukken aan de magt der vyandlyke schaaren?
Ik heb, dus vaart hy voort, myn benden niet byeen;
Ook eischt Maguntia myn eerste oplettendheên.
Ik spoed my naar die vest, om haar voor 't heilloos woeden
Van Libys snoode list en Arpus magt te hoeden.
'k Zal, als ik wederkeer, verschynen in uw land;
Wys my dan d'aadlaar aan, zo redde ik 't heilig pand.
't Grootmoedig Rome zal, ô wydberoemde Helden!
Deeze eedle blyken van uw trouw en deugd vergelden.
| |
| |
Pe Prins zend straks een' boô naar 't veeg Maguntia;
Vergroot door 't volk der vloot de magt van Vetera;
Gelast Antejus dat hy Gelduba versterke,
Opdat de vyand daar geen ongeval bewerke;
Terwyl hy zich aan 't hoofd van al der Grooten stoet,
Langs 't kronklend Rhynspoor weêr naar de Ubische oorden spoed.
Doch eer hy wegtrekt uit de Veterasche wallen
Was in Maguntia bereids veel voorgevallen.
Ten zuiden van die stad doet zich de steile top
Des wydbefaamden bergs, de Melibocus, op;
Die op tien bergen rust, en door hen word gedraagen,
Als door tien zuilen die dit trotsch gevaarte schraagen.
De weg die derwaart leid, aan de eene en andre hand
Met nootenstammen van onheugbren tyd beplant,
Is een belommerd pad langs liefelyke streeken,
Bekoorelyk doorsneên met kabbelende beeken
Of breeder stroomen, uit de bergen voortgevloeid,
Waardoor dit vruchtbaar oord bevallig word besproeid.
Men ziet, wanneer men 't oog omhoog slaat uit de dalen,
De bergen overal met wondre schoonheid praalen.
Dees schynt, door ryke keur van vreemde kruidery,
De groene voorraadhof der heilzaame artzeny;
| |
| |
Die doet langs zynen rand een' schat van graanryke airen
Hun lieflyk ruisschen aan 't geruisch van 't stroomnat paaren;
Een andre toont zich als in feestgewaad getooid,
En in het schoon saizoen met bloemen overstrooid;
Dees vormt, aan allen zy' met hoog geboomt' bewossen,
Ver boven 't nootenwoud bekoorelyke bosschen,
Waaruit de stem der vreugde op duizend wyzen zingt.
Ginds bruischt een waterval, die hooger op ontspringt,
Al klaatrend nederstort, en luistert in de dalen
Hoe de echoos van 't gebergt' haar stroommuzyk herhaalen.
Wanneer men zich naar 't eind van 't lomrig bergpad spoed,
Ontdekt men, hooger op, aan Melibocus voet,
Een landhoeve, in wier kreits zich meer dan zestien jaaren
Een vreemdling ophield, in natuurs geheim ervaaren;
Wiens nutte kundigheid gestaêg wierd raad gevergd.
Men noemde hem alom den Wyzen van 't gebergt'.
Zyn roem was door al 't land zo hoog in top gerezen,
Dat hem door Romes kroost zelfs eerbied wierd bewezen.
Men wist niet wie hy waare of uit wat stam hy sproot;
Doch meende dat hy uit Germanje herwaart vlood,
Toen Druzus wys beleid hier tot 's Ryks glori strekte,
En dat hy in 't geheim dien held zyn' naam ontdekte,
| |
| |
Die hem dit landhuis schonk, en dikwerf hem bezocht.
De wyze Vreemdling had veel slaaven aangekocht.
Die minder als hunn' heer dan vader hem beschouwden,
En, door hem onderricht, de vruchtbaare akkers bouwden;
Of hoven vormden op den eertyds dorren grond;
Of kruid vergaêrden, dat zyn kunde dienstig vond
Tot nut der kranken van Maguntia te mengen,
Het welk hy door hun hand weldaadig hen deed brengen,
Dewyl hy nimmer was verschenen in de stad
Sints Druzus, tot 's lands ramp, den geest gegeeven had.
Zyn oog, niet meer ontroerd door staatsveranderingen,
Zag uit zyn stil verblyf 't gewoel der stervelingen,
Gelyk de nyvre by, die honig gaêrt in 't woud,
Het gonzend wespenheir, dat om haar zwerft, beschouwt.
De schrandre gryzaart had Apronius voordeezen
Door onverwachte hulp behouden en geneezen.
Dees had, doch vruchtloos, hem belooning aangeboôn.
De braave Wysgeer vind in 't weldoen zelf zyn loon.
Thans doet hy door een' boô den Roomschen Landvoogd smeeken,
Nantilde in zyn verblyf op 't hoog gebergt' te spreeken.
Apronius vind zich met dit verzoek belaên.
Een krygsgevangen maagd, waarvoor hy in moet staan,
| |
| |
Te waagen, schynt hem stout, en laat zich noô verschoonen.
Hy wenscht nochtans den Arts zyn dankbaarheid te toonen,
En pleegt Veranius in deezen toestand raad;
Veranius, op wien de Veldheer zich verlaat,
En die, aan Druzus huis onwankelbaar verbonden,
Tot steun des Landvoogds naar de vesting wierd gezonden.
Hy overlegt met hem wat hy besluiten zal.
'k Heb, zegt Veranius, sints ik me in deezen wal
Onthield, altoos gewenscht dien achtbren man te aanschouwen.
Gy kunt de maagd gerust aan myne zorg betrouwen;
Vooral indien gy ons door eenen dappren stoet
Romeinsche krygsliên naar 't gebergt verzellen doet.
Ik durf u instaan dat geen onheil haar zal deeren;
En zal, dit zweere ik u, haar hier doen wederkeeren.
De heusche Landvoogd schept behaagen in zyn reén;
Doch beiden vinden zy den voorslag ongemeen:
Zy kunnen, schoon ze om stryd hun schrandre zinnen slypen,
Het oogmerk van 't verzoek ommoogelyk begrypen.
Nantilde kan 't geheim, daar wy vergeefs naar raên,
Hervat Apronius, gewis ons doen verstaan.
Gaa, meld haar, waarde vriend, dat de Arts haar wenscht te aanschouwen,
En laat ze u de oorzaak van dit vreemd verzoek ontvouwen.
| |
| |
Veranius streeft naar 't verblyf waarin de maagd
Het aaklig sterflot van haar' minnaar stil beklaagt.
Hy vind haar by Waldrade en de edele Theusnilde,
En meld haar 's Landvoogds last. Die last ontzet Nantilde.
Ik volg u, zegt ze, waar 't Apronius gebied;
Maar waartoe dient dees togt? ik ken dien Wyzen niet,
Dan door zyn' grooten lof, waarvan alle oorden waagen:
Ontdek my, bid ik u, wat hem naar my doet vraagen.
Ik weet de reden niet, hervat de Roomsche held,
Maar hoopte dat my die door u zou zyn gemeld.
Deeze onverwachte taal baart vreeze en misvertrouwen
In de eedle maagd, en in de vorstelyke vrouwen.
Veranius belooft dat ramp noch ongeval
Op d' onvoorzienen togt de schoone deeren zal.
Doch die verzeekring kan haar hartzorg niet verwinnen.
Zy scheid, al weenend', van haare achtbre gezellinnen,
En volgt des Landvoogds vriend, die haar naar 't slot geleid,
Alwaar hy tot zyn reis reeds alles vind bereid.
De maagd gevoelt op weg zich meer dan ooit gedreven
Om aan haar' leidsman van 't verraad bericht te geeven;
Doch beurtelings door schroom en deerenis gestuit,
Stelt ze in het eind de zaak tot haar terugkomst uit.
| |
| |
Zy zien het landhuis, dat haar' reistogt moet bepaalen,
Reeds aan den breeden voet van 't hoogst gebergte praalen;
En worden meer en meer verbaasd door 't kunstbeleid,
Dat zo veel luisters in deeze oorden heeft verspreid.
Zo ras ze aan 't einde van den bergweg zyn gekomen,
Word door Veranius een steiler pad vernomen.
Hy stapt ten wagen af, vervolgt den togt te voet
Met Catumarus telg; geeft aan den dappren stoet,
Die hem omringt, bevel op alles naauw te letten,
En doet de bergpaên om het landhuis sterk bezetten.
Zy streeven hooger aan met onvermoeide schreên,
En zien door d'achtbren man bereids zich tegentreên,
Zyn houding zou terstond een diep ontzag verwekken,
Zo niet de minzaamheid, die in zyn wezenstrekken
De oprechtheid schildert van zyn' vriendelyken aart,
Zyn staatige achtbaarheid met heuschheid had gepaard.
Hy is alreê bedaagd, doch kloek en sterk van leden,
En draagt een leedren kleed, naar de oude Duitsche zeden;
Hy vestigt naauw' 't gezicht op de eedle Vorstenspruit,
Of een geheime vreugd straalt hem ten oogen uit.
Nantilde schynt door vreeze en tederheid bevangen,
En ziet hem minzaam aan met een beschroomd verlangen;
| |
| |
Terwyl 't verbaasdheid in Veranius verwekt,
Dat de eedle vreemdeling zo ras zyne achting trekt;
Die nog vermeerdert door 's mans vriendelyke woorden.
Wees driemaal wellekom in dees gelukkige oorden,
ô Held! ô schoone maagd! dus spreekt hy. Staat my toe
Dat ik aan u den pligt van gastvryheid voldoe.
Hy leid de maagd terstond in een der ruime zaalen.
Men ziet hier reeds den disch met keur van vruchten praalen,
Op 't oogenblik geplukt, en nog met daauw belaên;
En vetten zoeten room, en verschgebakken graan.
De vreemdeling verzoekt dat ze eenige oogenblikken,
Eer hy zyn oogmerk meld, zich aan zyn' disch verkwikken.
Hy, die gestadig, in het minzaam onderhoud
Met 's Landvoogds vriend, de maagd met nieuw vermaak beschouwt,
Schynt door haar schoonheid in verwondring opgetogen;
Doch tevens sterk geraakt door heimlyk mededoogen.
Een stoet van slaaven, die de gastrei by 't onthaal
Volvaardig heeft gediend, is naauwlyks uit de zaal,
Op een' geheimen wenk des achtbren mans geweken,
Of hy begint terstond op deeze wyz' te spreeken:
Hoor thans, Veranius, wat my heeft aangespoord
Om Catumarus telg te trekken naar dit oord.
| |
| |
Ik ken de schranderheid des Stedevoogds van Romen;
En wist dat de eedle maagd niet onverzeld zou komen.
Hy, wien Apronius dit dierbaar pand betrouwt,
Is waardig dat men hem het grootst geheim ontvouwt.
Ik zoek het Roomsche volk aan ongeval te onttrekken;
Doch gun my eerst myzelv' aan deeze maagd te ontdekken.
Gy, ô Nantilde! zyt my waarder dan gy weet.
Om uw behoudenis verduurde ik al myn leed.
Om Arpus tegen u tot woeden niet te tergen,
Versleet ik zestien jaar hier eenzaam op de bergen.
'k Heb u omhelsd in 't uur dat gy geboren wierd.
Ik heb met eigen hand uwe eerste schreên bestierd.
Ik heb op u, schoon my uwe oogen niet beschouwden,
In 't huis van Arpus zelf een waakend oog gehouden.
Ik stierf byna van rouw toen ik 't gevaar vernam
Waar in Waldrade u stortte, in 't stichten van de vlam
Die in Sigodunum u schier had om doen komen.
'k Heb in Maguntia u heimlyk waargenomen;
En myne tederheid, die voor uw' welstand waakt,
Heeft onophoudlyk naar uw lief gezicht gehaakt.
Theutates zy geloofd, ik heb myn beê verkregen!
Wat offer wyd myn hand hem best voor zulk een' zegen!
| |
| |
Hier stuit een traanenvloed den Wysgeer in zyn reên.
Nantilde schynt op 't sterkst geraakt door zyn geween.
Zy vind zich op elk woord door teêrheid aangedreven.
Haar frissche verw verschiet; haar schoone leden beeven;
Een onbekende drift, die in haar' boezem gloeit,
Verwekt een' stroom van vreugd, die haar uit de oogen vloeit.
Ach! berst zy zuchtende uit, ik bid verklaar u nader.
Zou Catumarus ... neen, hy leeft ... Gy zyt myn vader.
Zy vliegt hem in den arm, door tederheid verrukt,
Terwyl hy haar omhelst en aan zyn' boezem drukt.
Hun beider blydschap mengt de aandoenelyke naamen
Van kind en vader met hun liefdetraanen saamen.
Veranius, in 't hart verwonderd en verheugd,
Toont door zyn taal hoe sterk hy deelt in hunne vreugd;
Daar zy nog reis op reis elkaêr in de armen prangen;
Zy haare blydschap maalt, en hy zyn sterk verlangen;
En beider tederheid hun harten t'saamensmelt.
Nantilde is de eerste die in 't einde zich herstelt.
Nu, roept zy, heeft myn hart geen reden meer tot schroomen:
Myn dierbre vader leeft, en is een vriend van Romen.
Nu kan myn dankbre ziel Germanicus doen zien
Dat ik zyn goedheid en grootmoedigheid verdien,
| |
| |
Veranius, 't is tyd Maguntia voor 't woeden
Van Priester Libys en 't Germaansche Volk te hoeden.
De held voelt zich ontzet op de onverwachte maar';
En vraagt naar meer berichts. Zy meld hem 't groot gevaar.
Dat na drie dagen aan de vesting is beschoren,
En doet hem al 't geheim der saamenzweering hooren.
Zie daar, vervolgt ze, al 't geen ik u te ontdekken dacht,
ô Held! eer ik terug wierd in de stad gebragt.
Goôn, roept Veranius, stond ons die ramp te vreezen!
Ik dacht niet dat de nood was tot dien top gerezen,
Zegt Catumarus, maar ik wist met zekerheid
Dat Arpus, die het heir der Duitschren thans geleid,
Den Meinstroom nadert, en gereed is op te daagen,
Om stout een' aanslag op Maguntia te waagen.
Verlaat u veilig op de trouw van dit bericht.
Veranius hervat: Ik vind my door myn' pligt
Geperst op 't oogenblik weêr naar de stad te keeren,
Om dit gevloekt verraad, eer 't ons verdelg', te weeren.
Verzel ons; geef de taal van uwe dochter kracht,
En toon door deeze daad dat ge ons uw vrienden acht.
De Vorst voldoet hem; en eer de avond is gevallen,
Is 't achtbaar drietal met al 't krygsvolk in de wallen.
| |
| |
Hier meld Veranius terstond aan zynen vrind
Het groot gevaar waarin de stad zich thans bevind.
De Landvoogd staat verbaasd door 't onverwacht ontdekken
Der list, die zo veel ramps en rouws had kunnen wekken.
Hy zend in 't holst des nachts twee dappre benden uit;
Beveelt, opdat hy 't woên der eedgenooten stuit',
Hen Wodens Offeraar op 't oogenblik te vangen;
Den gantschen Duitschen stoet in ketenen te prangen,
En ze allen naar het slot te voeren. Op dien last
Word straks het eedgespan in zynen slaap verrast,
En, buiten staat gesteld om tegenstand te bieden,
Gekluisterd weggevoerd door Romes oorlogslieden.
Terwyl Apronius, tot stuiting van geweld
En list, door al de stad de noodige orde stelt,
Vertoeft Nantilde in 't huis haars leidsmans met haar' vader.
Hier meld ze op zyn verzoek dien gryzen Koning nader
All' wat in Arpus hof haar wedervaaren is;
En hoe zy, tot haar vreugd, door haar gevangenis,
Van Waldemir, wiens min haar nimmer kon behaagen,
En zyner oudren dwang voor eeuwig wierd ontslagen.
Ze ontveinst haar' vader niet hoe heusch Germanicus
Haar vryheid had beloofd aan wakkren Flavius,
| |
| |
En voorhad haar met hem in d'echt te doen vereenen,
Hem wien zy thans betreurt. Dus vluchten de uuren heenen,
Totdat de Landvoogd, van Veranius verzeld,
Op 't onverwachtst verschynt om d'eedlen Duitschen held,
Wiens trouw voor Rome bleek, met minzaamheid te ontsangen.
'k Mag eindlyk, zegt hy, dan voldoen aan myn verlangen,
ô Wyze Vorst! en my verheugen in 't gezicht
Van hem wiens kundigheên ik 't leven ben verpligt;
Wiens deugd den ramp verhoed van deeze stad en Romen,
Door 't melden van 't verraad. Zyt driewerf welgekomen.
De Vorst beantwoord met beleefdheid 's Landvoogds groet.
Apronius verhaalt, hoe al de Duitsche stoet
Zich reeds in 't slot bevind, en thans geen' ramp zal wekken;
Verblyd zich met Nantilde om 't onverwacht ontdekken
Haars braaven vaders, lang als dood door haar beschreid;
En vraagt den Koning wat hem noopte in eenzaamheid,
Sints zo veel jaaren tyds, op 't steil gebergt' te leeven.
Nantildes heil alleen heeft my daartoe gedreven,
Hervat de wyze Vorst. Een ongestrafte moord
Had Hermonduur en Suev ten oorloge aangespoord,
En Staat by Staat deelde in den twist van zyn gebuuren.
Ik koos de zyde van de dappre Hermonduuren,
| |
| |
Die, door deez' moord getergd, met onbezweken moed
Vergoeding eischten van dit wreedvergoten bloed.
Dan ach! terwyl ik 't recht der onschuld hielp verweeren,
Zag ik myn heerschappy het onderst boven keeren.
Staatzuchtige Arpus, wien ik aanzag als myn vrind,
Drong in myn afzyn met geweld zich in 't bewint,
En deed zyn voordeel met des Landzaats onvermogen,
Wyl 't weerbaar volk met my ten stryd was uitgetogen.
Myn dierbre wederhelft, my liever dan het licht,
Viel in zyn hand, en zag voor haar verschrikt gezicht
Haar beide zoonen door des dwinglands woede slagten.
De bittre smart verwon de moederlyke krachten;
Zy stierf, en liet Nantilde in 's vyands moordziek hof.
Verbeeld u, zo gy kunt, hoe my dit onheil trof.
Ik vloog aan 't hoofd myns heirs den ryksberoerder tegen;
Doch viel op 't bloedig veld, van schicht by schicht doorregen;
En 't volk, van moed beroofd zo ras 't my vallen zag,
Zocht in de vlucht zyn heil op dien rampzaalgen dag.
Twee slaaven, yvrende om me een eerlyk graf te geeven,
Bespeurden, tot hun vreugd, in my nog blyk van leeven.
Ik wierd door hunne zorg, in 't holste van den nacht,
By een' der Priestren in het diepst van 't woud gebragt.
| |
| |
Dees gaf, zo ras hy my meêdoogend had verbonden,
Myn trouwe slaaven hoop op heeling myner wonden.
'k Bezwoer hen by de Goôn, nooit aan een' sterveling
Te ontdekken dat ik in 't gevecht den dood ontging.
My was in ons gewest een dierbre vriend gebleven,
Aan wien ik in 't geheim bericht zond van myn leven,
En bad dat hy myn telg bewaaken door zyn trouw,
En dikwerf van haar lot my onderrichten zou.
Ik wist reeds dat zy door Waldrade was verbeden,
Op hoop dat ze eens in d'echt met haaren zoon zou treeden,
En 't recht der kroon dus op dien Prins doen overgaan.
Bekommerd dat myn wraak te duur aan haar mogt staan,
Week ik, om haar behoud, uit myn verwonnen staaten.
Ik kende Druzus deugd, en dorst me op hem verlaaten.
'k Ontdekte aan hem myn lot, en zyn grootmoedig hart
Schonk my een schuilplaats tot verligting van myn smart.
Hier heb ik menigwerf dien braaven Vorst ontfangen,
Wanneer hy rust zocht van de zorg der staatsbelangen.
Ik schepte van myn jeugd in onderzoek vermaak,
En mogt in de eenzaamheid voldoen aan mynen smaak,
Rondom my op 't gebergt' den vruchtbren grond bebouwen,
En door myn' onderstand rampzaligen behouên.
| |
| |
Dus vond ik in dat oord, van gruwlen onbewust,
Allengs 't genoegen weêr der liefelyke rust.
En schoon myn traanen, die om gade en telgen vloeiden,
Nog menigwerf den grond, door my beplant, besproeiden,
Zy vloeiden zachter, en de rouw verloor zyn kracht
Als 't vaderlyke hart slechts aan Nantilde dacht.
Gy weet wat haar weêrvoer tot aan haar herwaart komen.
'k Wist dat zy veilig in de hoede was van Romen;
En vleide my, wanneer Germanicus verscheen,
Dat hy haar schenken zoude aan 't vaderlyk geween.
Des haakte ik naar zyn komst, als my myn vriend ontdekte
Dat Arpus herwaart trok, en waar zyn togt toe strekte.
'k Verzocht de maagd te zien, om haar aan 't ongeval
Te ontrukken dat haar stond te treffen in den wal;
En tevens 't waardig hoofd van hen die haar verzelden,
Den snooden toeleg van den dwingeland te melden.
'k Wist weinig dat myn telg u zelf te ontdekken dacht
Hoe ver des Priesters list bereids den aanslag bragt.
'k Ben overtuigd dat zy de waarheid ons deed hooren,
Hervat Apronius, doch 't zou me op 't hoogst bekooren,
Indien die waarheid door bewyzen wierd geschraagd.
't Ontbreekt niet aan bewys, dus uit zich de eedle maagd.
| |
| |
De wagens, door ons volk naar deeze stad ontboden,
En slechts voor 't oog gevuld met aarde en groene zooden,
Bezorgden hen 't geweer, dat heimlyk in een kluis
Of hol geborgen is in Priester Libys huis;
En zo u dat geweer geen blyks genoeg kan geeven,
Doorlees dit schrift: het wierd door Arpus hand geschreeven.
De Landvoogd leest den brief, die al 't verraad verklaart,
En door haar trouw voor 't woên der vlammen is bewaard,
Waarvan hy teekens draagt, gezengd aan alle kanten.
Straks onderzoekt men 't huis van 't hoofd der eedverwanten,
En vind 'er wapentuig van allerleien slag.
De Raad der stad vergaêrt by 't ryzen van den dag,
En heeft noch naauw' 't geheim van 't moordverbond vernomen,
Of doet al 't eedgespan geketend voor zich komen;
Waar Prins Sezithacus ten hoogsten zich beklaagt.
Hoe! roept hy, heb ik op Segestes raad gewaagd
Om aan Germanicus en Rome trouw te zweeren,
Opdat ik me in dit oord door kluisters zage onteeren?
Is dit de gastvryheid die Rome aan Vorsten toont?
Heb ik, heeft Libys, heeft myn gade u ooit gehoond?
Waarmeê verdienden wy dit schandelyk onthaalen?
't Voegt, zegt de Steêvoogd, u op Rome en my te smaalen;
| |
| |
U, die met al het rot dat met u saamenspant,
My doemde tot den dood, de vesting tot den brand.
Wie zyn 't, roept elk van hen, wie zyn 't die ons betichten
Met een verraad dat ze uit boosaartigheid verdichten?
Zo ras het eedgespan dees laatste woorden uit,
Treed Catumarus zelf te voorschyn met zyn spruit.
Zyn onverwachte komst doet hen door schrik verbleeken;
De Priester siddert, deinst, en wil, maar kan niet spreeken.
Prins Deudorix toont zich verwonderd en ontsteld;
Terwyl Waldrade beeft, en in haar traanen smelt.
Ach! roept zy, 't is gedaan, nu de onverzoenbre Goden
Ons overtuigen door 't verschynen van een' dooden.
'k Zie, zegt Apronius, uw-aller misdaad klaar.
Nantilde en deeze Vorst ontdekten ons 't gevaar.
Het heilloos wapentuig, in Libys huis gevonden,
Dit doemenswaard geschrift, door Arpus u gezonden,
Getuigen 't gruwelstuk, met zo veel list gesmeed:
Verwacht het loon daarvan, uw straf is reeds gereed.
Vaar voort, roept Deudorix, door ongeduld gedreven,
Vrees onze wraak, en hoed door onzen dood uw leven.
Apronius geeft hem geen antwoord; maar de Raad
Besluit om al den stoet, ter straf van de euveldaad,
| |
| |
Verzeld van sterke wacht, naar de Ubiën te zenden,
Vanwaar men in der yl Cecina met zyn benden
Ter hulp roept, die alreê behouden daar verscheen.
Veranius trekt met Nantilde ook derwaart heen,
En Catumarus, die den Veldheer wenscht te spreeken,
Om hem de vryheid voor zyn dochter af te smeeken.
|
|
Auteursrechtvrij