|
| |
| |
| |
Germanicus.
Twaalfde boek
.
Arminius had reeds zyn nieuwverzaamde magt
En 't korts verstrooide volk in 't veld byeen gebragt;
Hy hoopte, in feller haat dan ooit op Rome ontstoken,
Eerlang op Drazus Zoon zyn' ramp te zien gewroken.
Doch schoon de hoop hem vleit, de vrees verbergt hem niet
Dat hem, dat zyn gewest geen krygskans overschiet,
Indien zyn heir op nieuw word uit het veld geslagen.
Zyn geest staart op 't geheim der ongeboorne dagen,
Opdat hy 't lot ontdekk' hem door de Goôn bereid.
Hy zwerft door bosch en veld in peinzende eenzaamheid.
De mymerende zorg doet hem den tyd vergeeten.
De nacht verrast hem, op een' heuveltop gezeten;
Hy daalt 'er langzaam af. De halfverlichte maan
Is achter 't hoog gebergte alreede aan 't ondergaan;
Zy toont zich rood, omringd van ongewoone kringen.
De dampkreits is vervuld met luchtverhevelingen.
De starren dryven traag aan 's hemels stillen trans,
Hier door een wolk gedekt, en ginds in vollen glans.
| |
| |
Men hoort een' waterval op verren afstand bruisschen,
En nu en dan den wind in 't loof der pynen ruisschen:
De schaduw van den nacht heerscht in dees stille streek.
Ginds daalt van 't steil gebergte een liefelyke beek,
En dwaalt hier, kronklende, om een' groenen heuvel heenen.
De breede hoogte praalt met vier bemoste steenen,
Waar tusschen scheutig gras by veldgebloemte groeit.
Twee eiken, hoog bejaard, door 't yzer nooit besnoeid,
Nooit door den storm gekrenkt en weelig uitgeschoten,
Verleenen deezen grond de schaduw van hun loten.
Dit rustvertrek des doods, aan de eenzaamheid gewyd,
Bewaart het lyk eens helds, beroemd in stryd op stryd;
Het lyk van Cattenwald, den schrik van 's vyands schaaren.
Bezwaarde Arminius blyft op de grafsteê staaren,
En barst in 't eind dus uit: ô Stamheer, door wiens moed
't Beroemd Germanje wierd verdedigd en behoed,
Wiens naam en daaden in 's lands heldenzangen leeven,
En tot wiens eeuwige eer de grafplaats wierd verheven
Waaronder thans uwe asch onstoorbre rust geniet!
ô Vader! zo gy 't lot van uw geslacht voorziet,
Ontdek my of 't geluk zyn gunst my zal verleenen.
Hy zwygt nog naauw' of hoort tot driewerf deerlyk steenen;
| |
| |
En schrikt tot driewerf van het klaagelyk geluid
Dat op de toppen van geboomte en heuvels stuit.
Hy scheid, schoon traag, van daar; doch met meer zorgs in 't harte,
En slyt den verdren nacht in bange boezemsmarte.
De morgenzon had naauw' 't Germaansch gewest begroet,
Wanneer zich Libys naar 't verblyf des Hertogs spoed.
't Is, zegt hy, tyd, ô Vorst! om weêr te veld te trekken,
Nu goede teekens u der Goden gunst ontdekken.
Ik trad deez' morgen met het ryzen van het licht
Naar 't naaste heilig woud, om, volgens ampt en pligt,
Theutates om zyn gunst voor 't Vaderland te smeeken.
Een diepe stilte heerschte in die bedaauwde streeken.
Het kruid scheen als verjongd door 't vruchtbaarmaakend nat.
De wind lag nog in slaap, en roerde telg noch blad.
De zon verguldde allengs met aangenaamen luister
De groene kruin van 't woud, beneden nog in 't duister.
'k Vernam geen vooglenvlucht die eenig kwaad voorspelt;
En trad blymoedig voort naar 't groot geheiligd veld,
Op last der Priesterin omheind en afgescheiden,
Om op zyn' groenen grond haar rosgespan te weiden.
Ik zag, hoe 't, aangezet als door vernieuwde hoop,
De ryzende ochtendzon begroette in haaren loop;
| |
| |
En teekens gaf van vreugd door briesschen en door springen;
Dit spelt dat Romes magt Germanje nooit zal dwingen.
Een Priester raamt den wil der Goden by de gis,
Maar 't heilig rosgespan kent hun geheimenis.
Theutates zal, ô Vorst! u de overwinning geeven.
Die tyding doet de vreugd in 's Veldheers hart herleeven.
Hy bloost, nu hem de hoop met de oorlogszege vleit,
Om zyn bekommering en twyfelmoedigheid;
En doet het Priesterdom met zich naar 't heir vertrekken,
Om dees gewenschte maar aan 't oorlogsvolk te ontdekken.
Hy nadert, aan hun hoofd, welhaast de legerplaats.
De dapperheid groeit aan in 't harte des soldaats
Op 't zien van hunnen Held, en 't hooren van de zangen
Der wyze Barden, die, verknocht aan zyn belangen,
't Voorspelde heil alom den benden doen verstaan;
En tevens, dat hun harp by nacht geluid zal slaan,
En, hangende aan den wand, de naamen van de helden
Die sneuvlen in den stryd met zachten klank zal melden;
Opdat, gewaarschouwd door dien liefelyken toon,
Hun zang dien eedlen rei omhoog voer' by de Goôn.
Terwyl zy moed en vreugd in Duitschlands benden wekken,
Tracht Druzus Zoon den wil van 't Godendom te ontdekken.
| |
| |
Hy streeft met zyn gevolg naar Romes heirkapel;
Vind al den outerstoet vergaêrd naar zyn bevel;
En vergt d'Aartspriester door Homerus oude boeken
Het raadsbesluit der Goôn eerbiedig te onderzoeken.
De Priester smeekt Jupyn om zegen voor den Held;
Ontrolt den Griekschen zang, die Trojes rampen meld;
Geeft aan een' jongen knaap, ten dienste van de altaaren
Gewyd en opgevoed, de pergamenten blaêren,
En zegt: Slaa op dit schrift uw oog als by geval,
En lees de plaats die 't eerst uwe aandacht trekken zal:
Mogt ons het geen ge ontdekt een gunstig teeken weezen!
Het outerknaapje bloost, en vangt dus aan te leezen:
ô Hector! toen uw vuist Patroclus heeft geslagt,
Hebt ge aan de Grieksche vloot, uw straf, noch my gedacht.
Patroclus had nochtans een' wreeker op myn kielen.
Achilles leefde, ontzinde! en leefde om u te ontzielen.
Myn hartvriend slaapt in vreê, gewroken door myn hand;
Hy word in 't heir door my op 't staatelykst verbrand;
Maar gy, ô trotsche! zult, veracht en onbegraaven,
Ten prooi verstrekken aan den hond en aan den raven.
De vreugd berst uit by elk die 't jongsken leezen hoort.
't Roept all': Verwin, ô Held! wreek Landvoogd Varus moord.
| |
| |
De gunst der Goôn zal u op uwen togt verzellen,
Gelyk zy duidlyk door den Dichter u voorspellen.
Zo ras het blinkend licht met vollen luister daagt,
Word andermaal het lot door kiekens raad gevraagd.
Men doet voor 's Veldheers tent den keureling vergaêren.
De Aartswichelaar verschynt in 't midden van de schaaren
En maant hen allen aan tot diepe eerbiedenis.
Men laat, zo ras hy merkt dat elk aandachtig is,
De zwarte kiekens uit, geheiligd aan de Goden.
Zy pikken driftig 't graan dat hen word aangeboden.
Al 't leger spelt geluk uit hunne greetigheid;
Waarop het, welgemoed, zich tot den stryd bereid.
Arminius, geleerd door zyne nederlaagen
Voor de achterhoede van zyn heir meer zorg te draagen,
Had haar, naar zynen waan, in veiligheid gesteld,
Door zich te leegren op een ruim en effen veld;
Van achtren sterk beschut door poelen en door plassen,
Opdat hem van dien kant geen onraad moog' verrassen.
Het Angrivarisch volk ligt door een' dyk gedekt,
Die hen voor d'aanval tot een breede borstweêr strekt;
Het heeft ter rechtehand des Hertogs post genomen.
Ter slinkezyde ryst een woud van eikeboomen;
| |
| |
Hier staat de vlerk waarvan Arminius 't gebied
Aan gryzen Dumnorix, zyn' hartvriend, overliet.
Hy doet zorgvuldig 't bosch bezetten en bewaaren
Door een gedeelte der Germaansche ruiterschaaren,
Opdat het in den stryd den Roomschen keureling
Op 't onverwachtst verrasse, en in de zyde dring'.
Men ziet Inguiomeer Arminius verzellen,
Om, waar de nood zulks eischt, ten rugsteun aan te snellen.
Germanicus, bedacht op weering van 't gevaar,
Plaatst Tubero, aan 't hoofd der fierste ruiterschaar,
Recht voor den middentogt, Cecina opgedraagen,
Om door dien Ruitervoogd den aanval stout te waagen.
De rechte heirvlerk word door Silius geleid.
De Prins gebied de slinke; en zyn kloekhartigheid
Vergroot des krygsvolks drift om roemryk te overwinnen.
Eer 't klinkend strydmuzyk den veldslag doet beginnen,
Ontdekt Germanicus een staatelyke vlucht
Van adelaaren, die, klapwiekende in de lucht,
Zich over 't slagveld heen naar 's vyands bosschen wenden.
Hy wyst terstond dit blyk van voorspoed aan de benden.
Ziet daar een teeken van der Goden onderstand;
Myn helden, zegt hy, ziet de vogels van uw land;
| |
| |
Zy wyzen u den weg; de vorstlyke adelaaren
Zyn steeds de leidsliên van der keurelingen schaaren:
Zy eischen hunnen roof, en vliegen zelfs u voor;
Valt aan, Romeinen! volgt uwe aadlaars op het spoor.
Zo ras de Prins voleind den moed des volks te ontsteeken,
Geeft krygshoorn of trompet den heiren 't aanvalteeken.
Het stof ryst dwarlende op, en dryft rondom het volk
Gelyk een dikke mist; of stygt in wolk by wolk
Van de aarde in 't luchtruim op. Een hagelbui van steenen
Giert uit de slingerkoord door deeze wolken heenen.
De wreede krygskunst, die het yzer vliegen leert,
Gaf, in de vlerken aan den scherpen pyl vereerd,
Zelfs vleugels aan den dood, om grooter schrik te baaren.
De dappre Tubero stuift met zyn ruiterschaaren
Op 't heir der Duitschers in, en dringt het achteruit;
Doch vind zich spoedig door Arminius gestuit.
De zwaarden schittren by 't verdubblen van de slagen,
Die veelen wonden, of den dood in 't harte jaagen.
Cecina toont zyn moed op 't roemrykst in dit uur;
Zyn krygservaarnis staat den stouten vyand duur.
Het voorbeeld van den held versterkt de keurelingen,
Die onweêrstaanbaar in des Hertogs benden dringen.
| |
| |
De strydbre Silius, die Dumnorix bevecht,
En 's Vorsten lange speer ziet in zyn schild gehecht,
Rukt yllings die daar uit, en vliegt zyn' vyand tegen.
Nu schynt de krygskans d'een dan d'ander meest genegen;
Tot Dumnorix bezwykt, bejammerd van zyn volk.
Hy ziet het licht als waar' 't verduisterd door een wolk,
En zegt tot de Eedlen, die in 't uiterst' hem omringen:
Laat schrandre Woltemar myn' roem en sterflot zingen;
Herinnert op myn beê, herinnert hem den tyd
Toen zyn beroemde harp myn stamhuis was gewyd.
Zegt dat myn bleeke schim voor zyn gezicht zal zweeven,
Tot my zyn heldenzang heeft by de Goôn verheven.
De wakkre Flaviaan word op den zelfden stond
Van wederzyde door een' scherpen schicht gewond,
Die, door den vyand op dien dappren uitgeschoten,
Zich kruissen in zyn borst, en hem het hart doorstoten.
Het ziedend bloed, door 't staal een oogenblik gestuit,
Stoot bei' de schichten door zyn sterke golving uit:
De ontstelde ziel schynt, daar de krachten reeds bezwyken,
Te twyslen langs wat weg zy 't ligchaam zal ontwyken.
Terwyl men onvertzaagd en kracht en krygsmoed toont,
Door drift of stryd verhit zichzelven niet verschoont,
| |
| |
En 't wisselend geluk nu Duitschland vleit, dan Romen,
Is Druzus dappre Zoon tot aan den dyk gekomen.
Het Angrivarisch heir, dat op de hoogte vecht,
Bestookt met voordeel den Romeinschen legerknecht
Met steen en werpgeweer, en doet hem, zwaar getroffen,
In 't klautrend stygen op zyn volgers nederploffen.
Men voert tot onderstand het zwaare werptuig aan,
Met schichten, stukken houts en brokken steens gelaên,
In grove kokers, die het moordtuig, dat ze omvatten,
Met digte vluchten op den vyand uit doen spatten.
Doch de Angrivariër houd even rustig stand,
Schoon hy door Romes kroost zo sterk word aangerand.
Hy velt de klimmers neêr, die echter niet vertraagen,
En onder 's Veldheers oog aan 't grootst gevaar zich waagen.
Horatius, aan wien een standert wierd betrouwd,
En die des vyands trots met bittren spyt beschouwt,
Treed naar den Prins, en zegt: Ik zal op 't slagveld sterven,
Doorluchte Held! of u de zege doen verwerven.
Gun dat ik met myn bende, aan 's vyands slinke zy'
Dien heuvel inneeme, en van daar zyn volk bestry'.
De Veldheer stemt zyn beê. De Hopman voortgetoogen,
En met zyn volk terstond de hoogte als opgevlogen,
| |
| |
Vat moedig post, en doet en heuvel en valei
In 't rond weêrgalmen van luidruchtig krygsgeschrei,
Opdat des vyands heir zich overrompeld waane,
En hy den keureling den weg ter zege baane.
Terwyl 't Germaansche volk, door dit geschrei ontsteld,
Zich op den dyk verdunt, en naar den heuvel snelt,
Beklimt de dappre Prins, aan 't hoofd van zyne schaaren,
De hooge borstweer der verbysterde Angrivaren;
En toont zyn' heldenmoed door zynen fieren stand.
Hy wyst het glorispoor zyn volk met eigen hand;
En dwingt, waar hy verschynt, den vyand grond te ruimen.
De lauren schynen reeds te groeien om de pluimen
Van zyn' vergulden helm. Zyn overwinnend zwaard
Velt all' wat weêstand bied met slag op slag ter aard.
De wakkre keurling, op zyn voorbeeld aangetoogen,
Betoont den vyand wat beleid en moed vermogen.
Het Angrivarisch volk, door wanhoop aangespoord,
Vergroot door 't stryden slechts het woeden van den moord.
Men ziet een' woest' Germaan zyn zwaare knods verheffen
Om Druzus braaven Zoon op 't jeugdig hoofd te treffen;
En ligt waar' dien barbaar zyn stout bestaan gelukt
Had Titus d'eedlen Prins niet aan 't gevaar ontrukt.
| |
| |
Zyn arm doet door een' slag dien woestaart suizebollen,
En van de hooge kruin des heirwals nederrollen.
Terwyl Germanicus de trouw zyns vriends verheft,
En elk zyn weêrparty in felle woede treft,
Betrekt alom de lucht met dikke en zwarte wolken:
Een onverwachte nacht dekt met zyn floers de volken.
De luchtstroom, die allengs met traager golving vloeit,
Schynt eindlyk stil te staan, terwyl het duister groeit.
De heldre bron vergeet haar rusteloos geklater;
De vliet, die de oevers schuurde, is thans een slaapend water;
Het windenheir, geprangd in bergspelonk en kluis,
Barst op een oogenblik, met schrikkelyk gedruis,
Zyn' duistren kerker uit, en doet het aardryk beeven.
De dappre Duitscher, op den schok door vrees gedreven,
Vult met een heesch geschreeuw de dikbetrokken lucht,
Slaakt yllings grond, en zoekt zyn redding in de vlucht.
Doch 't Roomsche volk sterkt, op de schudding, fier elkandren,
En roept: Het aardryk beeft, en wil van heer verandren.
De Zoon van Druzus heft zyne oogen hemelwaart,
Belooft de stichting van een tempelchoor aan de aard,
Indien de hooge Goôn hem de overwinning geeven;
En doet Stertinius fluks naar den heuvel streeven,
| |
| |
Om daar Horatius van 't groot gevaar te ontslaan.
De Prins, die van de hoogte in 't rond het oog laat gaan,
En 't voordeel, pas behaald, niet raadzaam vind te waagen,
Weêrhoud zyn heirvlerk van den vyand na te jaagen;
Bewust hoe menigwerf een slag verloren wierd
Waar 't volk deeze oorlogsdrift den teugel had gevierd.
Des vyands middentogt, tot wyken reeds gedwongen,
Word van terzyde door den Veldheer thans besprongen;
En door dees nieuwe schok geheel en al ontschaard.
't Slaat alles op de vlucht; 't wykt alles achterwaart,
Tot aan het zwart moeras, 's heirs rugsteun korts te vooren,
Doch 't welk het vliedend volk thans jammerlyk doet smooren.
Arminius gevoelt, om d'uitslag van den stryd,
Zyn' boezem blaaken van wraakgierigheid en spyt.
Zyn woede zet hem aan om Romes legerwallen,
Door d'oudling slechts bewaakt, stoutmoedig te overvallen.
Hy wykt van 't bloedig veld met eenen dappren stoet.
De braave Tubero, die zyn ontwerp vermoed,
Vervolgt hem, haalt hem in, en dwingt hem zich te wenden.
Straks vliegt de Hertog toe op Romes ruiterbenden.
Hy tracht zich bovenal van Tubero te ontslaan:
Dees stuit zyn woeste drift, en dwingt hem pal te staan;
| |
| |
Doch een Germaansch soldaat, bezorgd voor 's Veldheers leven,
Verplet den Hopman 't hoofd, en doet hem deerlyk sneeven.
Dit geeft den Duitscher kans; hy nadert tot den wal.
Men keert een korte poos den stouten overval,
Doch vind zich niet bestand voor dit doldriftig poogen.
Arminius, in 't eind het leger ingevlogen,
Ziet juichend zich gevolgd van zyn' verwoeden stoet.
Dit duld Taurinus niet; hy wekt, vol vuurs, den moed
Van 't volk van Tubero, om met hen in te dringen.
Sluit achter my de poort, kloekhartige oudelingen!
Dus spreekt de held, opdat men 's vyands hoogmoed straff';
De woeste Arminius vinde in deez' wal zyn graf.
Die last word straks volbragt, in spyt van 's Hertogs poogen.
De wanhoop blaakt zyn hart en bliksemt hem uit de oogen.
Men staat van wederzy' ten doele aan woede en moord.
Arminius bereikt in 't einde een legerpoort,
En stuift 'er yllings uit met zyn verlegen benden.
Taurinus jaagt hem na, en valt hem in de lenden;
Terwyl held Silius, wien Romes Veldheer zond
Zo ras hy 't groot gevaar der legerplaats verstond,
Den Vorst, dien hy ontmoet, in 't wyken tracht te stuiten,
En met Taurinus hulp, waar' 't mooglyk, in te sluiten.
| |
| |
Daar nog Arminius hen beiden tegenstaat,
Bemerkt hy dat zyn wond op nieuw aan 't bloeden slaat.
Straks doet hy zyn gevolg zich tot een' drom vereenen,
En opent zich een' weg dwars door den vyand heenen.
All' wat zich niet met hem kan redden word geslagt,
En de Elve erkent op nieuw met schrik de Roomsche magt.
De keureling houd aan met 's vyands volk te vellen
Totdat de gouden zon naar 't west begint te hellen.
Inguiomeer had met een kleene ruiterschaar,
Toen alles zwichtte, zich onttrokken aan 't gevaar;
En borg zich, moede en van de zynen afgesneden,
Gelukkig in het bosch waar by men had gestreden.
Germanicus beveelt door schel trompetgeschal
Het staaken van den moord inmiddels overal;
Hy treed met Titus langs het slagveld, en de streeken
Van 't bosch waarin de moed des keurlings is gebleken.
Terwyl zy zuchten om des oorlogs aakligheên,
Zien zy een' vreemdeling, die, zittende op een' steen,
Hen toeroept: Wykt van hier, wykt fluks, of't geld uw leven.
Dees taal, zo onverwacht als fier hen toegedreven,
Wekt hun verwondering. Ze ontblooten beiden 't zwaard.
De fiere vreemdling is een Duitscher, hoog bejaard.
| |
| |
Zyn helm bewyst zyn' rang; een harnas dekt zyn leden;
En 't halfverbryzeld schild toont dat hy heeft gestreden.
Hy ryst, en grypt naar 't zwaard; terwyl de Veldheer vraagt:
Wie zyt gy, die dus stout, schoon reeds zo hoog bedaagd,
Twee krygsliên tergen durft in 't bloeien van hun jaaren?
Bedaagde moed toont zich in 't strydperk best ervaaren,
Hervat de Duitsche Held. Uw vraag strekt u tot eer;
Tree nader jongeling, herken Inguiomeer.
Zyt gy 't, herneemt de Prins, wiens vroomheid door myn' vader
Zo hoog geprezen wierd, dan zyt gy geen verraader.
Hoe dikwerf heb ik u tot mynen vriend begeerd!
Geen overwonnen Vorst worde ooit door ons gedeerd.
Hy spreekt, en steekt bedaard het zwaard weêr in de schede.
De gryze krygsman zegt: Ontdek my, op myn bede,
ô Braave Jongling! wiens roemwaarde zoon gy zyt;
Om, als de gouden zon in eenen nadren stryd
Der dappren daaden ziet, u rustig uit te daagen,
Als een bestryder op wiens val ik roem mag draagen.
't Rechtaartig heldenkroost dat na ons leeven zal,
Moet' met verwondring aan de plaats van uwen val
En aan de stoute daên der oude dagen denken.
Laat ons dat kroost van ons nog beter denkbeeld schenken.
| |
| |
't Getuige, zegt de Prins, 't getuige t' onzer eer:
Hier vond Germanicus voorheen Inguiomeer;
Hier toonden zy elkaêr de blyken hunner achting;
Hun minzaam onderhoud toont nog hun deugdbetrachting.
Hy plaatst, daar hy nog spreekt, zich aan des gryzaarts zy'.
ô Steen, dus vaart hy voort, steen, dien ik de eeuwen wy'!
Strek altoos tot een blyk aan Duitschlands nageslachten
Dat Druzus Zoon niet schroomde een' braaven vyand te achten;
En als in 't eind de tyd, die niets in 't woên verschoont,
Ook aan uw harde stof zyn groote kracht betoont;
Als de Elve, half verzand, zich traager voort zal spoeien;
En zelfs wanneer die stroom geheel vergeet te vloeien,
Dat dan een reiziger, van 't Godendom bemind,
Om onze ontmoeting hier een zachte rustplaats vind'!
De fiere Duitscher, in verwondring opgetogen,
Beschouwt Germanicus, doch spreekt niet dan met de oogen;
En daar hy 's Prinsen stoet in 't ruim verschiet ontdekt,
Ryst hy al zuchtend; groet de Helden; en vertrekt.
De Veldheer oogt hem na, en geeft zyn volk een teeken
Om niet te nadren voor de vreemdling is geweken.
In 't keeren naar den wal ontmoet Germanicus
Verscheiden oorlogslien, die held Horatius,
| |
| |
Byna van kracht beroofd, naar 't Roomsche leger draagen,
En als om stryd hem met behulpzaame armen schraagen.
Stertinius, die hem, van houw op houw doorwond,
By zyn verslagen volk op 't bloedig slagveld vond,
Omringd van Duitschers, die hun dappre vuist deed sneeven,
Ontdekte op 't onverwachtst in hem nog blyk van leven.
Hy, uit een' berg van doôn ter naauwernood gered,
En door zyn redders op zyn eigen schild gezet,
Was op de plaats waar hy zo dapper had gevochten
Bekroond met jeugdig gras, tot eenen krans gevlochten.
De Veldheer, die den held zyn' lyfarts aanbeveelt,
Geeft blyk hoe sterk zyn hart in 't lot der dappren deelt.
Het akelig bericht van 't slaan der Duitsche vaanen
Verspreid zich met de vlucht der wykende Germaanen,
En voert door 't gantsche land den rouw ten hoogsten top.
't Is alles vol gewoels; elk pakt zyn goedren op,
Terwyl de Hoofdliên reeds 't verstrooide volk vergadren,
En met dien stoet den burg, hun laatste toevlucht, nadren.
Wie maalt de droefheid van dit eertyds vrolyk oord
Zo ras 't des Hertogs ramp en dien des landzaats hoort?
Wie schetst de zielsmart van Blichilde en de andre vrouwen,
Daar zy de wanhoop van Arminius beschouwen,
| |
| |
Die, magtloos door zyn wonde en raazende van spyt,
Min 's vyands magt dan 't lot zyn nederlaagen wyt!
De wyze Aurinia, omringd van Priesterinnen,
Treed op het onverwachtst de ruime burgzaal binnen.
Ze aanschouwt, vol deerenis, der vrouwen bittre smart.
Niet minder hevig treft des Hertogs rouw haar hart,
Daar hem, door 't zwaar verlies des laatsten stryds verbitterd,
Hoe zwak hy zich bevind', de woede uit de oogen schittert.
Zy treed naar 't rustbed waar de Held ligt uitgestrekt;
Zy heft den sluier, die haar aangezicht bedekt,
Met de eene hand omhoog; en uit zich in dees woorden:
Verneem Theutates last. Hy, die uit hooger oorden
De Goôn en menschen naar zyn' wyzen wil bestiert,
En thans vergunt dat Rome op Duitschland zegeviert,
Eischt door myn' mond dat gy uw driften doet bedaaren.
Hy zal, als 't hem behaagt, zich voor 's Lands zaak verklaaren.
Hy, ô Arminius! die, toen ons leger streed,
De sterkgevestigde aarde ontzaglyk beeven deed,
Vermengt des stervlings heil met wrange tegenspoeden.
Meer onheils dan ons treft zal op den vyand woeden.
De wraakgodinnen zyn op Wodens wenk bereid:
Zy wachten op den buit die haar is toegezeid;
| |
| |
En zullen, ver van hier, die weeten op te spooren.
De grooten sterven, en de rykdom gaat verloren.
En gy, ô Vrouwen, die uw' vriendenstoet betreurt,
Op 't roemryk oorlogsveld u van het hart gescheurd!
Beklaagt uw onheil niet; Theutates heeft zyn zaalen
Alreede ontsloten om uw maagen grootsch te onthaalen.
Dus spreekt ze, en haare taal met eerbied aangehoord,
Herstelt allengs de rust in dit verbysterd oord.
Germanicus, verheugd om de eer dien dag verkregen,
Stygt op de spreekplaats; dankt de Goden voor hunn' zegen,
Die over 't magtig Rome een' nieuwen luister spreid;
En roemt der benden moed en fiere dapperheid.
De Held gebied daarna een deel der legerknechten
Een eertrofeé voor Rome aan d'Elfboord op te rechten;
En maakt zich reede om met een deel der ruitery
De plaats te kiezen tot dit blyk van heerschappy.
De volken, door den schrik der nederlaag verslagen,
Verzoeken, magteloos een' verdren stryd te waagen,
Om vrede voor hunn' staat; en om vergiffenis
Van Varus wreeden moord, die hen zo doodlyk is.
Het Angrivarisch volk vertoont zich 't eerst van allen.
De Prins verhoort hun beê met gunstig welgevallen.
| |
| |
Dus word van oord tot oord de blyde vreê gevest,
En ademtocht vergund aan 't afgestreên gewest,
Dat, wyd en zyd bekoord door 's Prinsen gunstbewyzen,
Den lof van zyne deugd tot aan 't gestarnt' doet ryzen.
Hy word, waar hy verschynt, van Duitschlands vrouwenstoet,
Verzeld van gade en kroost, al zingend dus begroet:
't Is vrede in ons gewest. Juicht bergen, dalen, stroomen;
Juicht, telgen van het bosch, eerwaardige eikenboomen,
In wier gewyde schaêuw der Goden outer blaakt;
Juicht, nu de vrede op nieuw dit oord gelukkig maakt.
Het stryden heeft een eind: Germanjes fiere Grooten
Zien Romes Helden aan als trouwe bondgenooten.
't Is vrede in ons gewest: de blydschap ryst in top.
Men legg' den krygsrok af, en hang' de schilden op
In ruime zaalen, waar ons nakroost zal vergadren,
En by het wapentuig van hun beroemde vadren,
Verroest en zwaar berookt, en zelfs byna vergaan,
Zal zingen dat Germanje eens Rome dorst weêrstaan.
't Is vrede in ons gewest: men denk' nu aan geen wapen.
Het rykgekleurde schild worde in een boot herschapen,
Waarmede ons leerziek kroost de stroomen overstreev'.
De speer, die na den stryd met bloed bezoedeld bleef,
| |
| |
Treff' door der jaagren hand de borst der wilde stieren.
De pyl snorr' van den boog op reigers en op gieren.
't Is vrede in ons gewest. De kryg heeft uitgewoed.
De Roomsche Veldheer heeft geen' lust aan schuldloos bloed.
Hy steekt, op ons verzoek, het wraakzwaard in de schede,
En schenkt ons rust en heil door 't schenken van den vrede.
Germanicus is zo beroemd door oorlogsdeugd
Als Wodens dapper kroost in 't opgaan van hun jeugd.
't Is vrede in ons gewest. 't Vernuft der Roomsche helden
Zal ons bestieren in 't bebouwen onzer velden.
Hun trouw en vriendschap zal Germanjes dapperheid
Zich doen verbinden aan 't Romeinsche krygsbeleid.
Theutates, 't hoofd der Goôn, wien alle Celten vreezen,
Zal, nu ons Rome mint, ook Romes schutsheer weezen.
't Is vrede in ons gewest: Germanicus zy de eer.
Men denke aan d'ouden haat na deezen vreê niet meer.
't Romeinsche heldenkroost zal zich met ons verblyden,
En over 's hemels brug naar 't grootsch Valhalla ryden,
Dat vyfmaalhonderd en nog veertig poorten heeft,
En in wiens ruimen kreits Theutates eeuwig leeft.
't Is vrede in ons gewest. Men slyte altoos de dagen
Gelukkig, als van ouds, met visschen en met jaagen;
| |
| |
Of zo de tweedragt ooit de krygszucht weêr ontsteekt,
't Zy tegen hem alleen die deezen vreê verbreekt.
Juich, Rome; juich Germanje; elk deele in onze blyheid.
Leef lang, Germanicus! 't is vrede! vrede en vryheid!
De Zoon van Druzus, door der vrouwen zang bekoord,
Toont elk zyn' heuschen aart, en zet zyn' reistogt voort
Naar de Elve, lang belust de weelige landouwen,
Waardoor die landstroom rolt, van 't hoog gebergt'te aanschouwen.
Hy stygt met zyn gevolg terstond de bergen op;
Beklautert in het eind den allerhoogsten top.
Welk een verscheidenheid van klaverryke weiên,
Van akkers, kreupelbosch en beemden en valeien
En bloemwaranden streelt het onvermoeid gezicht!
Een eindeloos verschiet van schaduw en van licht
Bemaalt den groenen grond met onderscheiden kleuren.
De zachte zomerlucht blaast liefelyke geuren.
Ginds ziet men bosschen, die, met de eeuwen opgegroeid
En nimmer door de hand eens stervelings besnoeid,
De volken van dit land tot diepen eerbied wekken,
En duistre tempels van Germanjes Goden strekken;
Door d'ongewyden voet des landzaats nooit betreên,
Maar door d'Aartswichelaar slechts eenmaal 's jaars alleen,
| |
| |
Als hy, naar 't oud gebruik, dees donkre schemeringen,
Blootshoofds en barrevoets, verpligt is in te dringen;
En knappende eikenblaên op 't zoodenouter stookt,
En 't lomrig tempelchoor van 't heilig offer rookt.
Ter zyde ziet de Prins ontelbre rotsen pronken,
Met mosch en kruid gedekt, voorzien van bergspelonken
En grotten, vreemd gevormd, en ruw en ruig begroeid;
Aan welker groenen voet het sluimrend beekje vloeit.
Wat verder stort een bron met rusteloos geklater
Een' breeden zilvren stroom van altoosleevend water
Ten berge af; bruischt en schuimt om klei en ruigte en steen,
En neêrgestort geboomte, of golft 'er over heen;
Of spreid, al breekende op de laager heuveltoppen,
Een zachte regenvlaag in dunne zilvren droppen,
Op 't jong ontsproten loof van kruid en spruit en plant,
En schenkt de vruchtbaarheid aan 't omgelegen land.
Nog verder ziet de Held de breede landrivieren
Met duizend bogten langs haar grasryke oevers zwieren,
Zich kronklend slingren om gehucht en berg en dal.
Het zonlicht tooit met goud haar kabblend stroomkristal.
Ginds praalen ze in 't verschiet als zilverwitte banden,
Voor de oogen smaller naar den afstand van de landen.
| |
| |
De staatlyke Elve, die den Veldheer sterkst bekoort,
De schoone Vlietvorstin van dit bekoorlyk oord,
Trekt zyn gezicht het meest. Hy ziet haar rustloos vloeien,
Zich met gezwinde vaart al golvend zeewaart spoeien;
En in het wyd verschiet gedekt door vlot by vlot,
Belaên met have en vee, en 't vluchtend overschot
Germaansche volken, die den vreê met Rome vloeken,
En in hun neêrlaag by den nabuur schuilplaats zoeken.
Hy telt, rondom zich heen, van 's bergs verheven kruin,
Veel burgen nog in stand, of smookende in hun puin,
Door de Edelen gebouwd om 't landvolk te onderstutten.
Hy ziet, aan allen kant, geringe en ruwe hutten,
Van riet gevlochten en met klei en zand bemuurd.
Hier ryst een kleene stad, en ginds gehucht of buurt,
Of dorp, of aadlyk huis, of sterkgebouwde sloten,
Door Druzus aangelegd tot steun der bondgenooten.
De Prins beschouwt, verheugd, de weelige landouw.
ô Goden, roept hy uit, die 't schenden van de trouw
Niet ongestraft gedoogt, en Romes veldbanieren,
Door my geleid, op nieuw hier gunt te zegevieren!
ô Schim myns Vaders, die my herwaart hebt gebragt
Om 't land, door hem weleer verknocht aan Romes magt,
| |
| |
En haar ontwrongen door de woede der barbaaren,
Op nieuw aan 't Roomsch gebied in deezen togt te paaren!
Myn hart erkent uw gunst, die voor my waakt en stryd.
Dus spreekt de vroome Prins, terwyl zyn volk zich kwyt
Om op een' heuveltop de wapenzuil te bouwen,
En deeze woorden op het voetstuk uit te houwen:
't Heir van Tiberius heeft hier 's Ryks roem geschraagd;
Van 's Rhynstrooms boord tot de Elve Arminius verjaagd;
En, na 't herwinnen van dees landstreek der Germaanen,
Dit zegeteeken, met de wapentuigen, vaanen
En naamen van elk volk, beteugeld in den stryd,
Na Jupiter en Mars, Augustus toegewyd.
De naam des Veldheers word op de eerzuil niet geschreven,
Om Cezars nyd geen stof tot nieuwen wrok te geeven.
Niet ver van de Elve ryst, by een Germaansch gehucht,
Een ledig slot, waaruit de burgzaat was gevlucht:
Dees burg is thans 't verblyf des Veldheers en der Grooten.
Na 't stout voltooien van het werk der keurgenooten,
Begeeft zich Druzus Zoon terug naar dat gesticht,
En slyt, terwyl de rust den last des volks verligt,
Een deel des stillen nachts in letteroefeningen.
Hy volgt Euripides in dichtbespiegelingen;
| |
| |
Of streeft Aratus na in zyn verheven vaart.
De togt van Xenophon, die nog verwondring baart,
Houd Titus leeslust gaande, en streelt een poos zyn zinnen.
De slaapzucht schynt allengs zyn aandacht te overwinnen,
Terwyl het pergament de matte hand ontschiet.
De Prins bemerkt de rust van zynen hartvriend niet.
Hy ziet, terwyl hy schryft, by 't schynsel der flambouwen,
Een' geest, die hem van verre opmerkend schynt te aanschouwen.
Hy richt zich op, nog met het schryfriet in de hand,
En staroogt op het spook, dat hy in fieren stand,
Veel grooter dan een mensch, ziet voor zyn oogen waaren.
Het schynt een jongling, in de kracht der levensjaaren.
Wie zyt gy? vraagt de Held, wat voerde u herwaart aan?
't Verschynsel doet terstond dit antwoord hem verstaan:
'k Ben uw Beschermgeest, door de Goden u gegeeven,
Om u te hoeden en altoos op zy' te zweeven.
Gy ziet my hier opdat hun last u worde ontdekt.
Zy willen dat gy thans niet over de Elve trekt,
Aan welker westerboord gy Rome doet regeeren.
Vernoeg u met het land dat gy 's Rykswet deed eeren.
Trek weêr naar de Ubiën; en, treft u ongeval,
Verlaat u op Jupyn, die u beschermen zal;
| |
| |
Uw jeugdig hoofd eerlang bekranssen met laurieren,
En u op 't Capitool met roem doen zegevieren.
Vrees niet voor Cezars nyd, hoe fel hy wrokke en woed';
Gy word door 't Godendom in Romes wal behoed;
En, ver van dat aldaar u eenig leed zal treffen,
Zal u Tiberius steeds meer en meer verheffen.
Gy zult de volken aan den vruchtbren Nyl gebiên;
En in het oost als hier uw deugden eeren zien.
Ik zal u naar 't bevel der Goden derwaart leiden,
En u uw kundigheên met yver uit zien breiden;
Daar ge al de wondren, die geschichtkunde yvrig boekt,
Met een verrukt gemoed naauwkeurig onderzoekt.
Zal Cezar, vraagt de Held, myn talryk huis niet deeren?
Uw zoon, is 't antwoord, zal in zyne plaats regeeren;
En zelfs uw kleinzoon word geschikt ter heerschappy.
U meer te ontdekken, Prins, staat my dit uur niet vry.
Terstond na dit bericht verdwynt hem 't spook uit de oogen.
Germanicus, ontsteld, verwonderd, opgetoogen,
Weet naauwlyks wat hy in dit oogenblik gevoelt,
Door al de ontroerenis die in hem werkt en woelt.
Goôn! roept hy, welk een heil doet my uw goedheid smaaken!
Dees onverwachte kreet doet Titus fluks ontwaaken.
| |
| |
Hy ziet op 's Helds gelaat ontsteltenis verspreid;
En dat hy tevens, als verrukt door dankbaarheid,
Aandachtig de oogen naar den hemel houd geslagen.
Hy vliegt naar zynen vriend, en laat niet af van vraagen
Wat hem weêrvaaren is. Ach! roept de Veldheer, ziet
Uw oog den geest niet nog? Hoort gy zyn woorden niet?
Wat geest, zegt Titus, moest ik zien? wiens woorden hooren?
'k Gevoelde op 't onverwachtst my in myn sluimring stooren:
Uw stem heeft my gewekt. Wat is 't dat u ontroert?
Germanicus verhaalt, byna zichzelv' ontvoerd,
Wat zyn Geleigeest hem uit naam der Goden meldde,
En 't heil dat hy aan hem en aan zyn huis voorspelde.
Wat vreugd! roept Titus. Van der Goden trouw bewust,
Stelt hun verzeekring myn bekommerd hart gerust.
Door Jupiter beschermd, staat u geen leed te schroomen;
En als hy u behoud, behoud hy tevens Romen.
De Zoon van Druzus keert, na 't stichten der trofee,
Van de Elve naar zyn heir, dat uit zyn legersteê
Bereids den ryksten buit naar d'Eemsstroom deed vertrekken,
Om tot versiersels van 's Helds zegepraal te strekken.
't Min kostbaar overschot, vergaêrd naar 's Veldheers last,
Word op een' heuvel door het volk opeen getast;
| |
| |
Het vormt eene eerzuil van uitheemsche krygssieraaden,
Van helm en speer en boog en schilden en gewaaden.
Het Priesterdom treed aan met fakkels in de hand;
Steekt tot des Krygsgods eer de wapenzuil in brand,
En wyd aan Mars deez' roof der overwonnen volken.
De vlam ryst flikkrende op, en lekt, naar 't schynt, de wolken;
En 't veld, waarop de Prins 't verwinnend heir onthaalt,
Word al dien blyden nacht door 't glorivuur bestraalt.
Den naasten morgenstond verlaat de Held deeze oorden,
En trekt met al zyn heir terug naar 's Wezers boorden;
Verdeelt zyn legermagt aan 's landstrooms westerkant,
En zend de helft daarvan door 't overwonnen land
Naar de Ubiën terug, tot mindren last der vlooten.
Thans neemt hy afscheid van zyn Chauchsche bondgenooten,
Wier dankbaar hart hem als hunn' landbeschermer eert,
En 't magtig Rome en hem onkreukbre trouwe zweert.
De Veldheer scheid van daar om weêr naar de Eems te streeven.
Hy doet zyn oorlogsvolk zich straks aan boord begeeven,
Met krygstrofeen verrykt en een' ontschatbren buit,
En loopt den mond des strooms met duizend kielen uit.
|
|
Auteursrechtvrij