|
| |
| |
[pagina t.o. 253]
[p. t.o. 253] | |
| |
| |
| |
| |
Germanicus.
Tiende boek
.
De Veldheer was gereed naar Vetera te streeven
Toen hy den brief ontfing door Cezar hem geschreven.
Hy ziet aan 't lokkend aas den strik voor hem bereid,
En dat de Dwingland, die door heusche taal hem vleit,
Alleen om in dit oord zyn' verdren roem te weeren,
Voor 't eind des oorlogs hem vergunt te triomfeeren.
Zyn glori eischt dat hy Arminius bestry';
De wet, dat Cezar en den Raad gehoorzaamd zy.
Terwyl hy wikt wat meest moet op zyn ziel vermoogen,
Leest Agrippina zyn bekommring in zyne oogen.
Wat onheil, vraagt zy, treft uw hart met nieuw verdriet?
Hy toont haar 't schrift, en zegt: Ik bid, ontzet u niet;
De Raad vergunt my de eer van grootsch te triomfeeren,
En Cezar eischt dat ik naar 't Vaderland zal keeren.
Grootmoedige Agrippyne ontrolt en leest het blad;
Bemerkt terstond de list die dit geschrift bevat;
En blyft in 't leezen schier op elken regel steeken.
De schrik, die haar bevangt, doet beurtlings haar verbleeken,
| |
| |
En beurtlings bloozen door 't onwellekoom bericht.
Hoe! roept zy eindlyk uit, met een ontroerd gezicht,
Word u de zegepraal zo spoedig opgedraagen?
Word gy zo ras verwacht? Dit zyn de snoode laagen
Des vrouwe- en kinderbeuls. Ach! myn Germanicus!
'k Zie niet dan al te klaar dat u Tiberius,
Die met verdriet uw' roem ten hoogsten top ziet ryzen,
Uit dees gewesten troont door valsche gunstbewyzen.
De wrange gifkelk, die myn broeders sneuvlen deed,
Is mooglyk in de hand van Livia gereed.
Ligt zal u voor myn oog een dolk om 't leven brengen,
En uwe lauren met uw dierbaar bloed besprengen;
Terwyl ik op uw lyk, omsingeld van ons kroost,
Door hartewee verscheurd, ontzet van allen troost,
Den bangen doodsnik geef, en onze huwlykspanden
Ten veegen prooie laat aan onze dwingelanden.
Is dit de glori die myn hart zich had verbeeld?
Is dit de hoop die my zo dikwerf heeft gestreeld
In Vorst Augustus hof, by vader Druzus leven?
Ach! had de ontmenschte met myn maagen my doen sneeven!
Germanicus, bewust dat hem van Cesars haat,
Hoe kunstig ook ontveinsd, het ergst te duchten staat,
| |
| |
Tracht Agrippinaas hart nochtans gerust te stellen.
Laat, zegt hy, laat de zorg u niet te hevig kwellen.
Ik tart des Dwinglands woede en laage veinzery.
All' wat nog deugd bezit in Rome waakt voor my.
Hy poogt door schyn van gunst myn' verdren roem te weeren,
Bewust dat zyn geweld noch loosheid my kan deeren.
Doch al de glori die my 't magtig Rome bied,
Hoe zeer ze ook andren streel', bekoort myne oogen niet,
Zo lang Arminius aan 't hoofd van zyn Germaanen
De zege nog betwist aan onze legervaanen,
En op den trouwen Chauch, die ons om bystand smeekt,
't Verliezen van zyn gade en oorlogsbenden wreekt.
Zou volk by volk elkaêr niet tot myn' smaad verhaalen,
Dat ik om ydlen roem, om in triomf te praalen,
Het overheerde deel van 't groot Germaansch gebied
Nog onbeveiligd, en ten prooi des vyands liet;
Die mooglyk aan den Rhyn 's Ryks grenzen zou verheeren,
Terwyl ik waanen zou op hem te triomfeeren?
Maar zal Tiberius voldaan zyn door dees reên?
Thans ziet hy Titus en Sabinus binnen treên.
Hun beider hart schynt door een sterke drift bewogen.
Nu straalt verlegenheid, dan gramschap hen uit de oogen.
| |
| |
Hy spreekt hen minzaam aan, en vraagt wat hen bezwaart?
ô Toeverlaat van Rome, een beter noodlot waard'!
Roept Titus zuchtende uit, zie of wy billyk vreezen.
Dit schrift myns vaders, ach! wat doet dit schrift u leezen?
De Veldheer slaat bedaard zyne oogen op het blad,
En vind 'er dit bericht: De Raad en al de stad
Zyn moedig op de zege in onderscheiden togten,
Door Druzus braaven Zoon met zo veel roems bevochten,
En Cezar zelf toont zich voldaan van zyn beleid;
Doch dekt door deeze mom zyn dubbelhartigheid;
Die, zo Jupyn 't niet keer', tot 's Helds bederf zal strekken.
Het voegt u uit myn' naam hem zyn gevaar te ontdekken.
Meld hem, dat Cezar korts zyn heimelyk verdriet
Aan gryze Augusta in dees woorden hooren liet:
Waarom betaalt de Prins uit zynen schat de benden?
Of ben ik magteloos om geld naar 't heir te zenden?
Waartoe een nederlaag, die Romes glori hoont,
En reeds vergeeten was, op nieuw aan 't volk vertoond?
Dit aaklig schouwspel dooft den moed der keurelingen.
Wat laat hy onbezocht om in hun gunst te dringen?
Waarom schenkt Agrippyne aan 't krygsvolk onderstand,
En trekt door haar gevlei de benden op haar hand,
| |
| |
Dan om de staatzucht van Germanicus te sterken.
Hiertoe doet zelfs haar list haar telgen medewerken;
Dit blykt aan Cajus, die, in 't leger opgevoed,
Als een soldaat geschoeid, 's volks lievling weezen moet.
Zy doet de benden, door haar' invloed aangedreven,
Haar' gade en zoon alreê den naam van Cezar geeven.
De Veldheer zelf heeft in het heir gering gezag;
't Is Agrippyne alleen die alles daar vermag:
Zy doofde 't muitvuur in het hart der keurgenooten
Toen 's Prinsen achtbaarheid reeds was te kort geschoten.
't Beveiligen des Rhyns word thans door haar gewikt;
De raadsbesluiten naar haar zinlykheên geschikt,
Opdat zy praalen mooge aan 't hoofd der krygsbanieren,
En Romes legermagt in 's Veldheers plaats bestieren.
Zeg, dus vervolgt de brief, zeg aan Germanicus
Dat hy zich niet verlaate op Vorst Tiberius,
En eerbewyzen die gespreide strikken dekken.
Men tracht dan, roept de Held, ons in 't bederste trekken.
Verdien ik voor myn trouw aan Cezar zulk een' haat;
En dekt een schyn van eer verachting en verraad?
Gaf myn getrouwe gaê, door 't edelmoedig hoeden
Van zulk een groot getal Romeinen, nieuw vermoeden
| |
| |
Tot wrokkende achterdocht, of reden tot deez' hoon?
Verdient haar moed, haar trouw, haar deugd dit haatlyk loon?
'k Zou hem, zegt 's Prinsen gaê, zyn' argwaan ligt vergeeven,
Zo my zyn boosheid niet deed siddren voor uw leven.
't Is uit met u, indien ge u ooit in Rome waagt.
En ach! gy word om my, om my alleen belaagd.
De Dwingland zou u als zyn broeders zoon beschouwen,
Had hy u aan geen telg van Julia zien trouwen.
Uw tederheid voor my bewerkt uw ongeval.
ô Myn rampzalig kroost! ... waar of dit einden zal!
Waarom laat ge u door vrees, zegt haar Gemaal, vertsaagen?
De deugd ziet veeltyds door de boosheid zich belaagen.
Uw trouw, myn steun en troost in al myn zielsverdriet,
Bewerkt het ongeval dat ons gedreigd word niet.
Neen; Pizo kweekt den haat, door zyn arglistig schryven,
En geeft een' valschen schyn aan all' wat wy bedryven.
Gebied in de Ubiën, trouwhartige Sabyn;
Myn echtgenoote zal by u daar veilig zyn.
Wat lot my in 't vervolg in Rome ook zy beschoren,
Eene eer, nog onverdiend, zal nimmer my bekooren.
Ik zal den achtbren Raad en Cezar doen verstaan
Dat ik met al het heir gereed ben scheep te gaan;
| |
| |
Dat de eer des Roomschen Staats onmooglyk kan gedoogen
Dat wy Arminius thans niet beöorelogen;
En dat wanneer 't den roem van 't magtig Rome geld,
Een braaf Romein zyn' roem met recht ter zyde stelt.
Dit opzet troost het hart der vorstelyke vrouwe.
Ach! berst zy uit, hoe noode ik uw vertrek aanschouwe,
't Is my genoeg zo gy thans Duitschland niet verlaat,
En ik u veilig zie voor 's dwinglands woede en haat;
De Goden zullen u op uwen togt bewaaren,
En, op myn beê, voor my en myne telgen spaaren.
De Held doet Pizo op een heusche wyz' verstaan
Dat hy hem heeft benoemd om meê ten stryd te gaan.
Het voegt u, zegt hy, voor den Staat uw' moed te toonen:
't Voegt my, wanneer ik keer, uw dapperheid te loonen.
Dit onverwacht bericht baart Pizo fellen spyt,
Hoewel hy vleiend veinst dat hem die gunst verblyd.
De Prins heeft naauw' de komst van Silius vernomen,
Met Flavius terug van 's Meinstrooms boord gekomen,
Of spoed zich tot den togt; hoewel zyn moedig hart
Een teedre deernis voed met Agrippinaas smart,
Die, overwonnen door de zorgen die haar prangen,
Hem in haare armen klemt, en aan den hals blyft hangen.
| |
| |
Ach! zegt ze, in Rome dreigt u Cezars dwinglandy;
In Duitschland waagt ge u aan des vyands razerny.
Hier kan de woede, daar de haat u doodlyk weezen.
Moet uw bedrukte gaê dan onophoudlyk vreezen!
'k Weet wat uw glori eischt en wat noodzaaklyk is;
Doch zorg, om myn behoud, voor uw behoudenis.
Denk aan uw gade en kroost, nog in zyn kindsche jaaren.
't Is uit met ons, ten zy de Goôn u 't leven spaaren.
Herstel u, zegt de Prins, 't is ligt vergeefs getreurd;
'k Heb nimmer zwakheid in uw groot gemoed bespeurd.
Het gunstig Godendom zal my om u doen leeven;
't Zal op Arminius ons de overwinning geeven.
Hy droogt, meêdoogend, haar de traanen van 't gezicht;
Kust kleenen Cajus, en het jongstgeboren wicht,
Die naauw' hunn' vader in zyn wapenrusting kennen,
Doch aan den glans daarvan welhaast hun oog gewennen,
Daar zich het teder jongske, aan kindsche vreugd gehecht,
In 's vaders schild, als waar' 't een rustbed, nederlegt;
En 't zoogend wicht, bekoord door 't prachtig hoofdsieraadje,
Den helmtop aanlagcht op 't beweegen der pluimaadje.
De Veldheer toont zyn gaê de blydschap van hun kroost.
Dan ach! de kindermin, hoe sterk, geeft weinig troost
| |
| |
Als zich de huwlykstrouw door angsten voelt verscheuren.
De braave vrouw, die zich vergeefs tracht op te beuren,
Beveelt al weenend hem aan zynen eedlen stoet,
En ziet hem zuchtend na met een beklemd gemoed.
De Held genaakt eerlang de Veterasche wallen,
En hoort in 't vordren van den togt met welgevallen
Dat al de benden reeds aan boord der schepen zyn.
Zo dra hem 't leger ziet weêrgalmt de breede Rhyn
Van 't groeten, van 't gejuich, en 't klinken der klaroenen.
't Vlagt all' wat vlaggen voert; men ziet met looffestoenen
Des Veldheers roeigalei bevallig opgetooid;
De kaai, waarvoor zy ligt, met geurig kruid bestrooid.
Dus treed de Held naar boord in eenen drang van menschen;
En daar ze op zynen togt hem heil en glori wenschen,
Dryft hy den landstroom af, op elks herhaalde groet.
De nieuwgebouwde vloot vertoont zich op den vloed
Gelyk een dryvend bosch: men ziet de hoofdgaleien,
Door ryen en getal van riemen te onderscheiên,
En door hun purpren vlag, in 't midden van de vloot.
Men heeft hunn' scheepsbek, die het all' te bersten stoot
Wat weêrstand bieden durft, by 't bouwen op doen sieren
Met yzren koppen van verzonnen monsterdieren.
| |
| |
Een Godenbeeld, verguld, tooit grootsch het paviljoen.
Men ziet aan allen kant zich 't ligter vaartuig spoên.
Een deel is plat van boom, om langs het strand te streeven;
Een deel is lang en smal van voor- en achtersteven;
Die beiden met een' riem tot stuuring zyn voorzien,
Opdat men naar vereisch zich beurtling daarvan dien'.
Hier dryven schepen, die men sterkst heeft doen bevloeren
Om stormram, schietgevaarte en lyftocht aan te voeren;
Van anderen gevolgd, gewelfswyze overdekt,
Wier hol tot stalling van de legerpaarden strekt.
't Zuidweste windje blaast, en doet de zeilen zwellen.
De vreugd straalt uit het oog der wakkre bootsgezellen,
En 't hart des keurlings word ontvonkt door nieuwen moed.
Dus snelt de grootsche vloot naar d'ouden Ysselvloed.
De Veldheer vind, zo ras hy Arenacum nadert,
De vloot van Batavier en Friezen reeds vergaderd
By Romes schepen, die hy hier ten anker liet.
De dappre Hoofden van 't Batavische gebied
Begroeten Druzus Zoon, dien zy verlangend wachten.
Cariovalda meld, dat hy de watermagten
Naar de Eems verzellen zal met zyner Eedlen rei;
De Prins verwelkomt hem aan boord van zyn galei.
| |
| |
De kielen, uitgerust om by de vloot te dienen
Door Gallen, Belgiërs, Taxandren en Morinen,
Verschynen van de Waal, by Arenacums vest.
Na dees versterking scheid de Held van dit gewest,
En doet de gantsche vloot met zeilen en met roeien
Langs 't kronklend Ysselspoor naar 't meir van Flevo spoeien;
Vanwaar hy d'oostermond des Rhynstrooms wederziet,
En noordwaart uitzeilt langs der Friezen landgebied.
De strandbewooners zien de zee van schepen krielen.
't Staat all' verwonderd op 't gezicht van duizend kielen.
Geen stervling heeft hier ooit zo schoon een vloot beschouwd.
Zy danst en dobbert op het rustloosrollend zout,
Terwyl de bootsgezel, volleerd in kunstig roeien,
Op 't lieflyk stroommuzyk de schepen voort doet spoeien;
En met gelyken slag, op afgepaste maat,
De riemen ploffende in het golvend water slaat,
En vaardig naar zich haalt, en weêr gelyk doet vallen.
Men hoort by 't fluitmuzyk de blyde stem van allen,
En onder 't roeigeklots rolt de Oceaan, bekoord
Door 't seingeroep, dien galm met zyne golven voort.
De wind is gunstig en de hemel zonder wolken.
De zon, die uit den leeuw haar' glans toont aan de volken,
| |
| |
Spreid goud en purper langs de groene waterbaan,
En lagcht op al den togt de keurelingen aan;
Tot Druzus Zoon hen by Amizia doet landen,
Daar de Eems ten grensperk strekt der Friesche en Chauchsche stranden;
En Mennius den Prins met zynen heldenstoet
Aan doever van den stroom blymoedig welkoom groet.
Hier word Germanicus gemeld dat de Angrivaren
Zich onbedacht weêr voor Arminius verklaaren,
In weêrwil van den vrede aan hun gewest verleend,
En dat hun heir zich met zyn legermagt vereend.
De wyze Veldheer, die, bedacht op 's vyands laagen,
Geraaden vond zyn vloot niet by den Chauch te waagen,
Beveelt fluks over de Eems een sterke brug te slaan.
Het yvrig bootsvolk voert de vlotte kielen aan.
Men plaatst die naast elkaêr, tot zy den stroom besluiten,
En vormt een veilig pad van saamgemeerde schuiten.
Men dekt het hoofd der brugge, uit zorg voor overval,
Aan d'oever van den Chauch met eenen vasten wal.
Men voert de legertros, op wagenen gelaaden,
Naar d' overkant, terwyl de ruiters 't wed doorwaaden,
En digt in een geplaatst de dappre keurlingschaar,
Die naast hen overtrekt, behoeden voor gevaar;
| |
| |
Terwyl zy 't golvend nat naar d'Oceaan zien vluchten,
En de eb geen reden geeft om nieuwen ramp te duchten.
De vloed keert echter eer al 't leger over is,
Doch baart den Batavier geringe hindernis,
Die, als een visch, gewoon rivieren door te zwemmen,
Niet duld dat de aandrang van het nat zyn' togt zou stremmen;
En 't gantsche leger stygt, aan 's Eemstrooms overkant,
Verheugd den oever op, en schaart zich op het land.
Germanicus, om de eer van Rome in top te zetten,
Genaakt der Chauchen land, op 't steeken der trompetten,
In oorlogsordening. 't Raakt alles op de been.
De Chauchen, ongewoon aan Romes staatlykheên,
Zien met verwondering dees grootsche krygsvertooning.
Elk Edeling van Rome is in hun oog een Koning.
De Held verrukt hen 't meest: zy houden voor gewis
Dat Druzus Zoon de zoon van een' der Goden is;
En Taximagulus groet, aan het hoofd der Grooten,
Hem welkoom in het land van Romes bondgenooten.
Hy meld hem dat de Chauch vol moeds zyn' grond verweert,
En aan den Wezerstroom Arminius nog keert.
De Prins besluit terstond ook derwaart op te trekken;
Ziet by zyn komst den Chauch den westeroever dekken;
| |
| |
Terwyl het Duitsche heir zich in een' trotschen stand
Vertoont in 't ruim verschiet, aan 's Wezers oosterkant.
De Held vereenigt, in het aanzien der barbaaren,
Zyn talryk leger met der bondgenooten schaaren.
De heete zomerzon was over 't zuiden heen,
Wanneer Arminius naby den stroom verscheen.
Hy was omsingeld van Germanjes Legergrooten;
Trad nader toe, en riep: ô Hoofd der keurgenooten!
Is Romes Veldheer reeds gekomen in dit oord?
Ja, zegt Stertinius. De Duitsche Vorst vaart voort:
Gaa, meld hem uit myn' naam, dat ik verlof doe vraagen
Om iets aan Flavius, myn' broeder, voor te draagen.
De Roomsche Hopman dient terstond den voorslag aan.
De Prins, die 't billyk acht dees bede toe te staan,
Vergunt den broedren in 't verzocht gesprek te treeden.
De dappre Flavius voelt heimlyk zich bestreden
Door meer dan ééne drift: de zachte stem van 't bloed
Pleit voor een' broeder aan één borst met hem gevoed,
En onder 't zelfde hart, Blichildes hart, gedraagen.
Maar ach! die broeder is de bron van al zyn plaagen;
De roover van 't gezag, naar 't welk hy billyk stond:
De schaaker van de bruid, waaraan hy zich verbond;
| |
| |
De trotsche vyand van het alverwinnend Romen,
Dat hem, die balling zworf, als zoon heeft aangenomen.
Terwyl dit alles hem verbystert en ontroert,
En beurtlings nu tot liefde en dan tot haat vervoert,
Ziet hy zyn' broeder hem aan 's Wezers boord verbeiden,
En vind zich door den stroom alleen van hem gescheiden.
De Hertog vraagt den held hoe 't met zyn' welstand staat.
'k Zie, zegt hy, u met smart veranderd van gelaat.
Hoe! Broeder, hebt ge een oog in Romes dienst verloren?
De dappre Flavius doet hem dit antwoord hooren:
'k Wierd met een werpspiets in het aangezicht gewond
Toen ik met Cezar me in Illiricum bevond,
En aan zyn zyde streed met Romes fierste helden.
Arminius hervat: Zaagt ge u naar eisch vergelden?
Verwierf, na zulk een' ramp, uw moed een billyk loon?
'k Ontfing, zegt Flavius, een' keten en een kroon,
By een verdubbling der gewoone krygssoldye.
Is dit dan 't heerlyk loon der Roomsche slavernye?
Roept woeste Arminius. Is dit de schande waard'
Dat ge u door 't Vaderland voor vyand ziet verklaard?
Kan u tot zulk een' prys de snoode naam behaagen
Van overlooper, van verlaater uwer maagen?
| |
| |
Verraad ge uw land, verraad ge uwe ouderlyke Goôn,
Verdoolde Flavius! voor dit verachtlyk loon?
Keer in hunn' aller naam; verwerp de slaafsche banden.
Uw gryze moeder reikt al beevende u de handen;
Zy smeekt u, door myn stem, dat ge onzen vryen Staat
Om de ydle gunsten der Romeinen niet verlaat.
Regeer in ons gewest op 't spoor van onzen vader;
Wees landbeschermer, in de plaats van landverraader.
Zyt gy 't, roept Flavius, die my tot afval port?
Waartoe, dan om op nieuw myn recht te zien verkort.
Waar is de vryheid des Germaans toch in gelegen?
Elk hunner meet die af naar 't punt van zynen degen.
Elk ingezeten ziet zyn leven in gevaar
Op 't minst misnoegen van een onbesuisd barbaar.
Door een' geringen hoon word hier de woede ontstoken,
En door 't verdelgen van een gantsch gewest gewroken.
De toomelooze jeugd, altoos ten stryd gereed,
Grypt yllings naar 't geweer op elken wapenkreet,
Om gantsche volken van hun have en erf te ontzetten,
En vest zich in hun plaats. Men kent gezag noch wetten;
En al 't Germaansch gewest verspilt den dierbren tyd
In drank of dobbelspel, of onbesuisden stryd.
| |
| |
Men veilt, geheel in spel en dronkenschap begraaven,
Zichzelven, raadeloos, met gade en kroost tot slaaven.
Dit is de vryheid daar dit woest gewest op roemt,
Dat, dwaas, beschaafdheid haat, en nutte kunsten doemt.
Maar 't edelmoedig volk van 't wydberoemde Romen,
Het welk zyn driften door de reden laat betoomen,
Dat in alle oorden daar 't zich billyk achten doet,
De woestaardy verbant en 't heilig recht behoed;
De volken onderricht door d'arbeid hunner handen
Bestaan te vinden uit hun vruchtbaare akkerlanden;
Dat elk gewest, 't welk naar zyne achtbre vriendschap haakt,
Door zynen invloed voor altoos gelukkig maakt,
En heil en overvloed verbind aan rust en blyheid;
Dat edelmoedig volk bezit de waare vryheid.
Indien uw zelfbehoud u nog ter harte gaat,
Indien gy waarlyk wenscht naar 't welzyn van den Staat,
Waarvoor gy zegt het zwaard te hebben opgenomen,
Smeek dan vergiffenis van 't alverwinnend Romen.
Ik durf u instaan voor Germanicus genaê.
Behoud uw Vaderland, uzelv', uw droeve gaê,
Uw' jonggeboren zoon, en uw bedaagde moeder.
Verdien dus d'eernaam van Germanjes staatsbehoeder.
| |
| |
Vergramde Arminius, die hem met onwil hoort,
Berst uit: Wees slaaf, indien uw keten u bekoort.
Ik zal myn land en huis van dwinglandy bevryden;
Ik wacht myn heil niet van gebedeld medelyden.
Neen, neen, roept Flavius, gy wacht het van geweld.
Dus hebt ge u, my ten hoon, in 't hoog gezag gesteld,
Dus schaakte gy myn bruid; dus vielt ge als een verraader
Op Varus leger aan; dus wierd Theusnildes vader
Door u gedwongen met den moorddolk op het hart.
Verwoede Arminius, door dit verwyt gesart,
Vloekt Flavius, en roept: Kom herwaart; 'k zal u toonen
Dat zich geen Duitscher van een' Roomschen slaaf laat hoonen.
't Verbitterd broederpaar, door fellen spyt verwoed,
Waare op den zelfden stond gesprongen in den vloed,
Om onbedacht elkaêr den dolk in 't hart te stooten,
Zo niet de vriendentrouw der wederzydsche Grooten
Hen beiden had behoed door 't stuiten hunner schreên.
Nog roept Arminius, in 't worstlend rugwaart treên,
Zyn' broeder hevig toe: Leef, leef tot dat wy stryden;
Dan zal uw heilloos volk u niet van straf bevryden.
Hy wykt, en Flavius, allengs bedaard, ontdekt
Den Prins waartoe 't verzoek zyns broeders heeft gestrekt.
| |
| |
Germanicus beveelt de bouwstoffe aan te voeren
Om spoedig 's Wezers wed met bruggen te overvloeren.
De nyvre keurling vangt den arbeid rustig aan.
Al helt de gouden zon naar 't einde van haar baan,
De vlyt word niet gestuit door 't missen van haar' luister,
De maan licht in haar plaats de bouwliên toe in 't duister.
Terwyl het noeste volk zich yvrig kwyt in 't werk,
Zien ze op het onverwachtst, in 't zuiden, 't gantsche zwerk
Bedekt met zwarten rook en flikkerende vonken.
De heldre starren, die in 't luchtruim tintlend blonken,
Zyn in een oogenblik onttrokken aan 't gezicht.
De roode vuurgloed ryst met schrikverwekkend licht
Uit 's Wezers stroomspoor op, en klimt tot aan de wolken.
Het water schynt misvormd in gloênde zwavelkolken.
De vlammen neemen toe, en dryven nader aan.
Men doet dit zeldzaam nieuws Germanicus verstaan.
Hy, door 't bericht terstond naar 's Wezers boord gedreven,
Doet in het hart zyns volks welhaast den moed herleeven.
Dit vuur, dus spreekt hy, is gestookt door 's vyands hand,
En zet, ten zy men 't stuitt', de bruggen ligt in brand;
Elk spann' zyn krachten in om deezen ramp te weeren.
Men wend de vlotten af met haaken en met speeren;
| |
| |
Of stuit hun gloênde schok slechts met geringe schaê;
Of opent hen den stroom, en oogt ze al juichend na.
De vyand ziet met smart zyn stout ontwerp verbroken,
En door zyn oorlogslist het vuur vergeefs ontstoken.
Arminius had, tot vermeerdring van 's volks moed,
Terwyl hy met zyn heir zich herwaart had gespoed,
's Lands Opperpriesteres met haar gevolg ontboden.
Haar stem verklaart de gunst of de ongunst van de Goden.
De zon rees uit de kim, wanneer den Duitschen Held
Door 's legers bly gejuich haar nadring wierd gemeld.
Zy zat, naar 's lands gebruik, gesluierd op een' wagen,
Omringd van Barden, en Druiden, en Eubagen,
En Priesterinnen, die op een' gepasten toon
De grootheid zongen van de vaderlandsche Goôn.
Arminius treed haar met Duitschlands Grooten tegen;
Ontfangt haar met ontzag, en smeekt om haaren zegen.
Germaanen, aan den dienst van 't Vaderland gewyd!
Der Goden hulp maake u verwinnaars in den stryd!
Dus spreekt ze, en doet het vuur ontsteeken op de altaaren;
Treed staatig aan, en buigt met al de Priesterschaaren,
En al haar Nonnen zich eerbiedig in het zand;
En smeekt Theutates gunst voor 't heir en 't vaderland.
| |
| |
Straks doet de Hertog haar en de eedle maagdenreien,
Van sterke wacht verzeld, weêr naar den burg geleiên:
Het deed de waardigheid van haaren staat te kort
Zo 't bloed der offers in haar byzyn wierd gestort.
Het achtbaar Priesterdom moet op haar' last vertoeven
Zo lang de Vorst op 't feest hunn' bystand zal behoeven.
Men ziet de plegtigheid in elke legerwyk
Door hen verrichten by luidruchtig feestmuzyk.
De nacht doet naauw' den dag in 't bloozend west' verdwynen,
En by het schemerlicht de zilvren maan verschynen,
Of al 't Germaansche volk, tot krygswoede aangespoord,
Vliegt met een groot rumoer naar 's Wezers breeden boord.
Zy zwaaien toortsen, aan het outervuur ontstoken,
Die hen verlichten of beneevlen door het rooken.
Zy voegen hun geschreeuw by 't schorre hoorngeluid,
Of brommen achter 't schild hunn' moed al kryschende uit.
Men ziet de vrouwenschaar met ongevlochten hairen
En ongegord gewaad door al het leger waaren.
De Barden gaan haar voor, en zingen op dees wyz'
Den aangevangen togt en 't Vaderland ten pryz':
Germanje trekt ten stryde, en zal, in spyt van Romen,
Den vyand keeren aan de groene Wezerzoomen;
| |
| |
Of zo hy d'overtogt vermetel durft bestaan,
Met javelyn en zwaard in 't stof hem nederslaan.
De rave of gier zal in zyn rookend bloed zich baaden;
De hongerige wolf zich met zyn vleesch verzaaden.
Germanje trekt ten stryd'. De mannelyke jeugd
Vind in 't bevechten des Romeins geen minder vreugd
Dan in 't omarmen van een bruid, zyn liefde waardig.
De groote Woden acht deez' oorlogstogt rechtvaardig.
Hy heeft des vyands ziel, naar strenge billykheid,
In 't oord der droefenis een naar verblyf bereid.
Germanje trekt ten stryde, en zal met feestgezangen
Den Goden na den slag hunne offers doen erlangen.
Het zooden outer is reeds opgericht in 't woud;
Het slachtmes is gewet; en 't bladelooze hout
Naar 't heilig oord gevoerd, daar wy voor 't oog van Woden,
't Gevangen kroost van Rome als slagtvee zullen dooden.
Germanje trekt ten stryde, en blaakt van heldenmoed.
De velden dorsten reeds naar 's vyands schuldig bloed.
's Ryks heirvaan zal, gescheurd, in onze bosschen zwieren;
De gouden Adelaar Theutates wooning sieren;
En Romes dapperst volk, geboeid in slaaverny,
Zich siddrend buigen voor Germanjes heerschappy.
| |
| |
Germanje trekt ten stryde, en zal den roem verkleinen
Der waerelddwingers, der heerschzuchtige Romeinen.
Indien een deel van ons mogt vallen in den slag,
Hun naam zal leeven tot aan 's aardryks jongsten dag;
Het edelaartig kroost zal grootsch hun vadren wreeken,
En in het hof der Goôn van hunne wraak doen spreeken.
Germanje trekt ten stryde, en zal verwinnaar zyn.
De held, die sneeft, is reeds genood op 't wilde zwyn,
Door Audhrimer bereid in 't rykspaleis van Woden.
Daar valt hem, voor 't gezicht der helden en der Goden,
Het wenschelykst genot dat dappren streelt ten deel;
Daar drinkt hy gerstenwyn uit 's vyands bekkeneel.
Germanje trekt ten stryde, en zal geen glori derven.
Die van ons sterven mogt op 't veld zal lagchend sterven.
Doch Romes leger is aan eindloos wee gewyd.
Beef, wrokkend Rome! beef, Germanje trekt ten stryd'.
De trotsche Arminius schept in dien zang behaagen.
De Priesterschaaren, door de Barden en de Eubagen
Omsingeld, vloeken Rome op hunn' barbaarschen toon,
En wyden 't heldenheir ten offer aan hun Goôn.
Men hoort aan allen kant hen schelden, dreigen, smeeken,
Daar zy met vreemd gebaar de handen opwaart steeken.
| |
| |
Horatius, een jong en dapper Edeling,
Die reeds een' krans ten loon van zynen moed ontfing,
En door de terging des Germaans zyn' toorn voelt wetten,
Brand van verlangen om dees driestheid perk te zetten.
Hy, die in 's Wezers spoor den jongstvoorleden dag
Een kleene droogte, omringd van lis en biezen, zag,
Verwerft verlof om met een deel van zyne benden
Van daar des vyands vloek op hem terug te zenden.
De dappre krygsdrom is op 't oogenblik gereed;
Ze ontslaan zich yllings van 't belemrend onderkleed,
Dat ze in het leedren schild op hunne schedels laaden,
Terwyl ze in diepe stilte in 't wed des Wezers waaden.
Zy zyn nog naauwlyks op het eiland aangeland,
Of elk ontsteekt een toorts, en plaatst ze in fieren stand
Op zyn' gekamden helm; en roept: Laat af, Barbaaren!
Uw vloek zy over u. Wy wyden al uw schaaren,
En 't land door u bewoond, deez' bittren schimp ten loon,
Uit naam van 't magtig Rome aan de onderaardsche Goôn.
Dus doet men d'afkeer van elkandren weêrzyds blyken,
Totdat het schemerlicht den zomernacht doet wyken.
De Prins, terwyl het volk zich met den brugbouw spoed,
En reeds genaderd is by de oostzy' van den vloed,
| |
| |
Besluit, om d'aanval van den vyand af te wenden,
De ligte ruitery dwars door den stroom te zenden.
Cariovalda, die den Batavier geleid;
Stertinius, beroemd om zyne dapperheid;
En held Emilius, wiens pylen altoos treffen,
Zien zich tot hoofden van dees ruiterschaar verheffen;
Die stout voor 's vyands oog door waadbre plaatsen streeft,
En in drie hoopen zich naar d'overkant begeeft.
Arminius doet straks een deel zyns volks vergaêren,
En in drie benden mede aan 's Wezers boord zich schaaren.
Inguiomeer, geplaatst aan zyne rechtehand,
Dreigt aan Emilius een' sterken tegenstand.
Vorst Segonax bekleed des Hertogs slinkezyde,
Opdat hy 't krygsvolk van Stertinius bestryde.
De dappre Arminius, het grootst gevaar getroost,
Verwacht de nadring van 't Batavisch heldenkroost;
Hy acht Cariovalde alleen 't bestryden waardig;
Een Vorst, zo fier als hy, min woest, en meer rechtvaardig.
De zon rees bloozende aan des hemels ruimen boog,
En trok den zilvren daauw van 't vochtig land omhoog,
Die, als een heilzaam zweet de gronden uitgebroken,
Nu als in wolken ryst, daar veld en stroomen rooken;
| |
| |
Wanneer de ruiterschaar, in 't midden van den vloed,
Zich door 't Germaansche volk al schreeuwend ziet begroet
Met eenen digten drom van steenen en van schichten;
Doch 't werpen noch 't gekrysch des vyands doet haar zwichten.
't Romeinsche werpgevaarte, aan 's Wezers boord geplant,
Bied haar in 't vordren hulp, en speelt naar d'overkant.
De jonge Segonax, door ongeduld gedreven,
Waagt tot de knieën toe het stroomspoor in te streeven;
Een deel der zynen, door zyn voorbeeld aangezet,
Springt van den hoogen boord en volgt hem in het wed.
Stertinius vermaant zyn dappre ruiterschaaren
Zich niet te ontzetten voor de woede der barbaaren;
Hy velt, daar hy nog spreekt, met kracht zyn zwaare speer,
Werpt Vercingetorix in 's Wezers golven neêr,
Doet Segovezus, die hem tracht te redden, sterven,
En beider aadlyk bloed 't beroerde stroomnat verven.
Zyn ruiterbende volgt vol moeds zyn loflyk spoor,
En Segonax, die reeds de bloem zyns volks verloor,
Deinst vechtende achteruit en wint den stroomboord weder.
Op deezen krygskans stygt Stertinius gereeder
Den steilen oever op, waarby de Duitscher toeft,
En andermaal 't geluk van 't oorlogslot beproeft.
| |
| |
Bedaagde Inguiomeer doet door zyn dappre schaaren
De post, hem toebetrouwd, aan 's Wezers boord bewaaren;
En valt de ruiters aan met steen en werpgeweer.
Dees gaan die hagelbui met krygsbeleid te keer.
De voorsten doen het schild zich tot een' borstscherm strekken,
En de andren heffen 't op om zich het hoofd te dekken:
Dus keert men 't yzer van den taaien boog gesnord.
De steenen, op en om de benden neêrgestort,
Doen door hunn' zwaaren val 't beroerde water schuimen,
En spatten op het volk tot over helm en pluimen.
De fiere Emilius trotseert het grootst gevaar.
Hy nadert d'oeverkant met zyn manhafte schaar.
De Duitscher stuit een wyl hen met zyn lange speeren
In 't klautren uit den stroom; doch niets kan thans hen keeren;
Zy slaan in 't eind, hoe fel op d'oever weêr bestreên,
Met onweêrstaanbre kracht door 's vyands drommen heen.
Cariovalda, die, aan meiren en aan stroomen
Gewoon, zyn stoutheid door geen' weêrstand liet betoomen,
Is met zyn Bataviers het eerst aan d'overkant.
Hy springt al juichende uit den Wezer op het land,
En jaagt den schrik in 't hart der wykende Germaanen.
Verwoede Arminius, die Romes ruitervaanen
| |
| |
Ter rechte en slinke zyde ook 't land genaaken ziet,
Hoe raazende van spyt, verliest zyn loosheid niet.
Hy deinst, als ongezind een' verdren stryd te waagen,
En trekt Cariovalde in zyn verborgen laagen.
De Batavier, in waan dat zyn bestryder zwicht,
Streeft oostwaart op, en heeft de zon in 't aangezicht;
Zy verwt de neevlen, die nog niet zyn opgetrokken,
En helpt Arminius den held in 't onheil lokken.
Hy ziet een vlakte, waar hy post vat met zyn volk;
Doch ziet niet door den damp, die als een dikke wolk
Rondom hem dryft, dat hy en al zyn strydgenooten
Op deezen vlakken grond door bosschen zyn besloten.
Arminius, die in het zwaarbeschaduwd woud
Een groot gedeelte van zyn volk verborgen houd,
Ziet naauw' Cariovalde in hun bereik verschynen,
Of hy hervat den stryd; en valt aan 't hoofd der zynen
De Batavieren aan met spiets en zwaard en dolk.
Straks ryst de wapenkreet van zyn verborgen volk,
Dat yllings zich vertoont met onderscheiden vaanen.
Het bosch geeft drommen uit van schreeuwende Germaanen.
De ontembre woede groeit by 't groeien van den moord.
Cariovalda, door 't gevaar meer aangespoord,
| |
| |
Doet zyn manhaftig volk zich tot een' kloot vergaêren.
Houd stand, ô Heldenkroost! dus spreekt hy tot zyn schaaren,
Toont wie gy zyt; weêrstaat der Duitschren razerny;
En moet gy sneuvlen, sterft als 't helden past; sterft vry.
Hy spreekt, en wond of velt al wie hem durft genaaken,
En dwingt den vyand, door zyn' aandrang, grond te slaaken.
De trotsche Arminius, beducht dat dapperheid
Een' strik ontgaan zal door arglistigheid gespreid,
Besluit om op den Vorst stoutmoedig in te streeven.
't Zyn beiden Helden, in den sterksten bloei van 't leven,
En beiden blaakende van zucht tot oorlogseer.
Cariovalda velt zyn scherpgewette speer,
Die, met beleid gekeerd, in 's Duitschers schild blyft steeken.
De Veldheer des Germaans, altoos bedacht op treeken,
Treft met zyn spiets het paard zyns vyands in de borst.
Het ros stort plotsling neêr, en met het ros de Vorst.
Hy poogt van onder 't paard zich rustig op te heffen,
Doch voelt zich door de pook des Duitschers doodlyk treffen.
Verraader! roept de Held, behoed ge u door een' moord?
Theutates zal dees daad ... hier word zyn stem gesmoord.
Men ziet den Batavier door zwaard en spietsen dringen
Om 't ligchaam van zyn' Vorst Arminius te ontwringen,
| |
| |
Opdat het aan geen' smaad ten doel staa na den dood.
De jonge Boudewyn, die uit 's helds zuster sproot,
En van hem wierd bemind als van een' eigen vader,
Beschermt het lyk zyns ooms; dringt voor alle andren nader;
En dekt dien dierbren prooi voor 's vyands woest geweld.
Veel Eedlen vallen by het ligchaam van den Held,
Daar ze elken droppel bloeds den Duitscher duur verkoopen.
Inmiddels nadren vast de beide Roomsche hoopen,
Wier moed Inguiomeer en Segonax bevocht.
Zy streeven herwaart aan met een' verhaasten togt,
Doen aan hunn' bondgenoot een' trouwen bystand blyken,
En 't leger des Germaans weêr naar de bosschen wyken.
Dus word het overschot des Bataviers ontzet,
En 't ligchaam van hunn' Vorst uit 's vyands magt gered.
Hoe grievend zal de rouw Rozande 't hart doorbooren
Als zy het onheil van haar' echtgenoot zal hooren!
Hoe zal zy nacht aan nacht, by kwynend fakkellicht,
Den burg doorwaaren dien haar ega heeft gesticht;
En klaagen rusteloos, schier in een' geest herschapen:
Hy sneuvelt gloriryk die sneuvelt in zyn wapen;
Maar ach! Germanicus! wat baat me uw zegepraal?
Zy is te duur gekocht voor 't bloed van myn' Gemaal!
| |
| |
Thans is de dappre Prins, door staal noch vloed te toomen,
Aan 's Wezers overzy' met al het heir gekomen.
Hier doet zyn krygsbeleid, op 't schel trompetgeschal,
De gronden leggen van een' sterken legerwal.
Hy zelf bestiert het werk om 's keurlings vlyt te wekken,
Wanneer de ruiters zich aan zyn gezicht ontdekken.
De Batavieren doen door omgekeerde vaan
En sleepend krygsgeweer hun zwaar verlies verstaan.
Zy torssen 't lyk des Helds, door 's vyands list verslagen,
En doen gebergte en dal van hunnen rouw gewaagen.
Germanicus beklaagt den ramp door hen geleên;
Werpt over 't waardig lyk zyn' purpren mantel heen;
En zegt: Hy heeft den wensch eens dappren mans verworven;
Hy heeft met roem geleefd, en is met roem gestorven.
Men schenk' den braaven Vorst, getrouw aan zyn verbond,
Een graf als Batoos graf, schoon op barbaarschen grond;
En doe op eenen steen zyn' naam en daaden stellen.
Het gramme noodlot mooge een' held ter neder vellen,
Hy is, door zynen val vernederd noch onteerd,
Een tempelchoor gelyk, dat, schoon in puin verkeerd,
Om zyn' aêlouden glans door 't nakroost word geprezen,
En aan welks overschot nog eerbied word bewezen.
| |
| |
Bataven! vaart hy voort, betoont uw' eedlen aart;
Neêrslagtigheid gaat nooit met dapperheid gepaard;
Geen traanen voegen in der helden blikkrende oogen;
Uw vaders wierden nooit, wat hen ook trof, bewogen
Zo lang des vyands kreet hen nog in de ooren klonk:
Zy sierden na den stryd der vrienden grafspelonk;
Dan rees der Barden stem, en deed in grootsche zangen
't Verslagen heldenkroost verdienden lof ontfangen.
Na weinig tusschentyds word aan den Prins gemeld,
Dat reeds Arminius het Idistavisch veld
Aan 't hoofd zyns heirs genaakt; dat veel Germaansche Staaten
Zyn benden sterkten met hun dapperste onderzaaten;
En dat nooit grooter heir dan dees vereende magt
Door al het Duitsch gewest wierd op de been gebragt.
Germanicus, bezorgd voor zyn getrouwe benden,
Besluit zyn smeeking tot de Goden op te zenden;
En, van 's heirs Grooten en het Priesterdom verzeld,
Te hooren of het lot hem heil of onheil spelt.
De zon helt naar de kim, de dappre keurelingen
Begeeven zich allengs in hunne legeringen.
Men zet de wachten uit op 't vorstelyk bevel,
En Druzus Zoon spoed zich naar Romes heirkapel.
|
|
Auteursrechtvrij
