|
| |
| |
[pagina t.o. 169]
[p. t.o. 169] | |
| |
| |
| |
| |
Germanicus.
Zevende boek
.
Zo ras de benden 't licht des dageraads ontdekken,
Zien zy den Chauch vernoegd naar zyn gewest vertrekken.
De Roomsche Legerheld, die, toen hy herwaart kwam,
De ondiepe gronden in den mond van de Eems vernam,
Besluit door mindring van den last de vloot te ligten,
Opdat hy met meer spoeds zyn' scheepstogt moog' verrichten;
Beveelt Vitellius zich langs het strand te spoên,
Aan 't hoofd van 't veertiende en het tweede legioen;
En met die benden by de Hunze op hem te wachten.
Thans trekt Amizia Germanicus gedachten;
Een sterkte die hy aan den mond van de Eems beschouwt,
En die daar voormaals door zyn' vader wierd gebouwd.
De Held stelt Mennius 't gebied des burgs in handen,
Gesterkt met Roomsche magt, tot steun der Chauchsche landen
De deinzende ebbe, die van lieverleê begint,
En 't rustig blaazen van den frisschen oostenwind,
Doen ras de kielen, die op 't rollend water zweeven,
In 't spoeden van den togt de banken overstreeven.
| |
| |
Vitellius, die met zyn benden langs het strand
Zyn' weg gerust vervolgt, beschouwt ter slinkehand
Het heuvelachtig duin, terwyl de keurelingen
Verwonderd acht slaan op de vormveranderingen
Der golven, die van 't strand hoe langs hoe verder vliên:
Een ongewoon gezicht voor Romes oorlogsliên.
De felle noordewind had in 't verloop der tyden
Het strand van deeze kust gestadig veel doen lyden;
Het zandig duin verstrooid, of in de zee gestormd,
En daar tot bank by bank en plaat by plaat gevormd,
Die elke wykende eb bestendig op doet droogen,
En by het wassend nat verborgen zyn aan de oogen;
Wanneer by storm en vloed het water bruischt en brand,
En wyde lekken vormt in 't afgespoelde zand.
De wysgeer twyfelt, door het deinzen en het ryzen
Der golven, wie hy 't best dees gronden toe zal wyzen;
Of ze een gedeelte van de zee zyn of van de aard',
Daar zich de vloed voor deeze, en de eb voor die verklaart.
Een deel elendig volk, dat ginds in arme hutten
Op hooge heuvels woont, die hen voor 't nat beschutten,
Zyn, als het water wykt, niet ongelyk aan liên
Die uit hun zinkend schip den dood op 't strand ontvliên.
| |
| |
Zy leeven armlyk van de visschen, door de baaren
Tot aan hun hut gevoerd; die zy met vlyt vergaêren
Eer de ongeruste stroom, verwisselend van steê,
De visschen van het land terug voert naar de zee.
De keurling ziet allengs de lucht door wolken dekken,
Die, bruin en bruiner, steeds zich dikker saamen trekken.
De vriendelyke zon gaat op den middag schuil.
De noordewind barst los, en mengt een naar gehuil
In 't klaterend gerucht der zwaare regenplassen.
Zo ras de storm begint, begint de vloed te wassen.
De baaren rollen aan met schrikkelyk gedruisch.
Het loeien van den wind, en 't akelig gebruisch
Der holle zee, jaagt schrik in 't hart der legerschaaren,
Op 't eenzaam strand ten doele aan de opgezwollen baaren,
Die, eer zy zulks vermoên, hen tot aan de enkels staan.
De wind blaast hevig op; de vloed dringt sterker aan.
De ontstelde keurling, uit zyn ordening gedrongen,
En tot de knieën toe door 't bruisschend nat besprongen,
Dat onophoudlyk ryst, en landwaart ingestormd,
Zelfs hooger oorden in een baare zee misvormt,
Vind zich, na weinig tyds, in 't midden van de golven.
Ter rechtehand word reeds een deel van 't heir bedolven.
| |
| |
Hy vlucht ter slinke zy' gestadig hooger aan;
Vergeefs. De holle vloed belet hem vast te staan,
En dringt veel sneller op dan hy dien kan ontwyken;
En voert rondom hem heen een menigte van lyken;
Zyn meeste paarden, al 't gereedschap. Elk ontslaat
Zich van zyn wapens in dien jammerlyken staat,
Om zich, zo 't mooglyk is, al waar' 't half naakt, te bergen.
De vlotte benden, die van de andren bystand vergen,
Hen de armen reiken in het prangen van den nood,
Vertoonen hen alom 't verschynsel van den dood,
Wanneer zy 't bleeke hoofd, gestadig weêr bedolven,
Voor hun verschrikt gezicht opsteeken uit de golven;
Of dobbrend dryven op de baaren over 't land;
Of zinken in het diep. Hier baat geen' tegenstand;
Eén onheil wedervaart den blooden en den dappren.
De felle perssing van het nat doet alles wappren.
Hier helpt noch kloeke raad noch onbezweken moed,
By 't overtuimlen van den rusteloozen vloed.
De hoop op lyfsbehoud, naar 't welk ze op 't vrigst trachten,
Is schier bezweken by 't bezwyken hunner krachten.
De dag beloofde hen nog schaars twee uuren licht,
Als zich een ryzend duin ontdekte aan hun gezicht;
| |
| |
Zy moedigen elkaêr om derwaart zich te spoeden,
Of 't hen gelukken mogt het veege lyf te hoeden.
Een slaaf, voordeezen aan Vitellius verkocht,
Laat niets tot redding van zyn' meester onbezocht;
En bied goedhartig aan zichzelven stout te waagen,
En op zyn schoudren hem naar 't hooge duin te draagen.
Vitellius leent aan dien trouwen voorslag 't oor.
De benden volgen straks den vroomen slaaf op 't spoor,
Totdat ze, al waadende, op het ryzend strand geraaken.
Terwyl hen 't nat ontzinkt naar maate zy genaaken,
Bereikt Vitellius, met Lizus hulp, een kruin
Van dit zo wellekoom en levenbergend duin.
De keurling, die byna het onheil is ontweken,
Is werkzaam om aan hen de handen toe te steeken
Die nog op 't zoute zand in 't golvend water staan,
En tracht al wie hy kan den dood te doen ontgaan.
Dus worstlend raakt in 't einde een groot getal behouên.
Elk zweert dat hy zich nooit op 't strand weêr zal betrouwen.
Zo zweert een zeeman, die door fellen storm zyn schip
In zee verbryzlen zag op een verborgen klip,
En zich ter naauwernood gered vind uit de baaren,
Dat hy den Oceaan nooit weder zal bevaaren:
| |
| |
En naauw' word door 't geluk hem nieuwe winst voorspeld,
Of hy zeilt vrolyk uit, en ploegt het golvend veld,
Waarop voor weinig tyds de dood hem scheen beschoren.
De moed, door vrees verflaauwd, word ligt door hoop herboren.
Thans ryst een hartstochtstorm van vreugde en droefenis.
Elk dankt het Godendom dat hy behouden is,
En weent om 't ongeval van maagschap of van vrinden
Die hy erbarmlyk door de golven zag verslinden;
Een schriklyk denkbeeld voor het medelydend hart.
Zy vinden voor zichzelv' een nieuwe bron van smart,
Daar ze, afgevast, gewond, door arbeid afgestreden,
Niets overhielden dat hen spyzen kan of kleeden.
Nog naauw' geborgen uit een' droeven waternood,
Dreigt hen het naar gebrek nog ysselyker dood.
Zy slaan hun oog in 't rond van dees verheven kruinen,
En worden hier en ginds, van verre, op andre duinen,
De laage hutten van de visschren wel gewaar;
Doch niemand durst 'er heen, uit zorg voor nieuw gevaar.
Inmiddels is de dag reeds voor den nacht geweken,
Die 's keurlings schrik vergroot in deeze barre streeken.
Hy brengt dien rustloos door in naare angstvalligheên,
En 't eenzaam strand weêrgalmt van 't jammren en geween.
| |
| |
Germanicus was naauw' in ruime zee gestoken
Wanneer hy door den storm, onty dig losgebroken,
De vlotte kielen ziet naar zand en bank gejaagd.
Elk beeft. De Batavier alleen blyft onversaagd,
En valt met kracht aan 't werk; en roept vast toe aan allen:
Op, Mannen! volgt ons spoor; laat al de zeilen vallen;
Grypt fluks de riemen op; roeit af; eer zich de vloot
Door aandrift van den vloed op 't strand te berste stoot,
En vast raakt aan den grond. Op, op, 't is tyd van spoeien.
Elk strykt het zeil, en valt met alle kracht aan 't roeien;
Doch vind, in weêrwil van zyne aangewende vlyt,
Zich telkens weêr by 't land, dat hy met zorg vermyd.
Hy ziet op bank by bank de holle golven branden;
Hy worstelt onvermoeid om zich te hoên voor stranden:
En naauw' is door zyn vlyt de ranke kiel van 't droog',
Of de opgeruide zee voert schokkend die omhoog,
Of ploft ze op 't oogenblik in diepe waterkolken,
En jaagt een' doodschen angst in al de uitheemsche volken.
De vloot, korts welgeschaard toen ze afstak van het land,
Is van elkaêr verspreid, en zwerft langs al het strand.
Zo word het vooglenheir, dat uit het barre noorden
Klapwiekend roeit en spoeit naar 's Nylstrooms zoele boorden,
| |
| |
Door 't woeden van den wind gestoord in zyne vlucht,
En, van elkaêr gescheurd, verspreid door 't ruim der lucht.
Twee klelen van de vloot, die voor 't onstuimig woeden
Des bulderenden storms zichzelf niet kunnen hoeden,
Zyn buiten staat geraakt door roer- en mastverlies,
En lyden schipbreuk op de kusten van den Fries.
't Volk vind ter naauwernood, door de onvermoeide zorgen
Der Friezen, van het wrak dier schepen zich geborgen;
En doet, door schrik beroerd, al staamlend' hen verstaan,
Dat al de Roomsche vloot waarschynlyk is vergaan.
De nacht doet in het eind' den noorderstorm bedaaren.
De wind schiet weêr naar 't oost. Men ziet allengs de baaren
Met minder hevigheid langs 't vlak der zee gejaagd.
De zorg vermindert, nu de morgenscheemring daagt.
De zon ryst uit de kim, en mengt haar gouden glanssen
In 't blaauw der golven, die om al de kielen danssen,
En thans geheel bedaard, de kortsverschrikte vloot
Al dobbrend draagen in haar' kabbelenden schoot.
Men haalt de zeilen op; en voed alreê 't betrouwen
Van aan de Hunze eerlang Vitellius te aanschouwen.
Men vreest met reden, schoon men 't ergste niet vermoed,
Dat wind en weder hem belet heeft in zyn' spoed.
| |
| |
De ontkomen keurling, die, op 't steile duin gezeten,
Den traagverloopen nacht in doodsangst heeft gesleten,
En huiverig door koude en flaauw van honger is,
Denkt aan den vlootling met geen mindre deerenis.
Zy spoeden met den dag, om 't leven te onderstutten,
Zich landwaard in, en naar der visschren arme hutten;
Doch vinden weinig dat hun hart verkwikken kan.
Ze ontmoeten echter hier een' oud' en minzaam' man,
Die willig aanneemt naar de Hunze hen te leiden;
Het oord waar Druzus Zoon hen allen heeft bescheiden.
Zy vinden naauwlyks zich op de aangewezen steê,
Of zien de gantsche vloot in goeden staat in zee;
Die hen allengs genaakt. Wat blydschap streelt de benden
Die 't eind zien nadren van hunne uitgestaane elenden!
De Roomsche vlootling werpt zyne ankers in den grond.
Maar welk een jammerkreet ryst op den zelfden stond,
Als zy Vitellius en al zyn schaar aanschouwen.
Zy durven naauwlyks hun ontsteld gezicht betrouwen.
Op gistren scheidden zy van rustige oorlogsliên,
Thans schynt het schier een heir van kranken dat zy zien.
Men helpt, in 't hart geraakt door innerlyk erbarmen,
Hen straks aan boord, om hen te voeden en te warmen;
| |
| |
De trouwe Veldheer zelf is de eerste die hen troost;
Niets word tot hun behoud door hem verwaareloosd.
Hy loont den visscher voor zyn' bystand aan de schaaren.
't Gelukt hem zonder ramp thans veilig voort te vaaren,
Tot hy den oostermond des Rhynstrooms weder ziet.
Cariovalda, die 't Bataafsche volk gebied,
Verschynt hier op een kiel met veelen van zyn Grooten.
Die wakkre Batavier, uit Cattenwald gesproten,
Had naauwlyks door den Fries het ongeval gehoord
Dat Romes Veldheer trof, of streefde fluks naar boord,
En gunde zich geen rust in 't spoeden door de stroomen,
Of 't hem gelukken mogt den Prins te hulp te komen.
De Zoon van Druzus, die dees daad grootmoedig vind,
Verheft zyn eedle deugd; omhelst hem als zyn' vrind;
Onthaalt hem dag aan dag; en toont door duizend blyken,
Dat zyne erkentenis 's Helds trouw niet heeft te wyken.
Dus zeilt de gantsche vloot in Flevoos golvend meir,
En ziet die binnenzee met vrolyke oogen weêr.
Doch wie, wie kan den schrik van Romes kroost beschryven,
Als 't midden in dit meir een eiland aan ziet dryven,
Met lis en riet gezoomd, met wilgen digt omplant?
In 't midden ryst een hut, van riet en klei en zand
| |
| |
Eenvoudig saamgesteld. Ze ontdekken op het eiland
Twee lammren en een' os, die op dit dryvend weiland
Verbaasd rondom zich zien, als stonden zy versteld
Zich midden in dees zee te vinden op het veld.
Dit vreemd verschynsel noopt de Roomsche legerbenden,
En de Opperhoofden om 't gezicht daar heen te wenden.
Wat zien wy? roepen ze uit. Is 't waar, of is 't een droom?
Of doet de Godheid, die 't gebied voert op deez' stroom,
Dit dobbrend eiland op de watervlakte dryven
Ten blyk' dat Romes vloot hier eens door storm zal blyven?
Waarom, zegt Druzus Zoon, bezwaart ge u zonder grond?
Dit zwemmend eiland zal misschien in laater stond
't Verblyf van een' der Goôn, en eerbied waardig weezen.
't Aêloud Asteria, nu Delos, dreef voordeezen
Langs Chioos wynryk strand, en wisselde van stêe
Van 't Attisch voorgebergt' tot in de Egeesche zee.
De kielen, die weleer zich uit Trezenes haven
Naar 't wydberoemd Epire in 't schoonst saizoen begaven,
Aanschouwden 't vlottend land omzoomd met scheutig riet,
En dikwerf vonden zy 't by hun terugkomst niet.
't Scheen dat geen vaste plaats aan 't eiland was beschoren,
Voordat 'er Febus uit Latone wierd geboren:
| |
| |
Toen schoot het wortels uit, stond vast en wierd bebouwd;
Het goud golfde in zyn meir, zyn vruchtbre grond droeg goud.
't Zag, jaar op jaar bezocht, zyn' roem ten top geklommen,
En noemt zich 't oudste van Apolloos heiligdommen.
Gy weet, Romeinen, hoe zyn tempel was vermaard.
Terwyl dit vreemd verhaal aan 't volk verwondring baart,
Begint Cariovalde op deeze wys te spreeken:
Gy oordeelt recht, ô Held! dit eiland strekt geen teeken
Van eenig nadrend leed; uw vloot loopt geen gevaar.
Wy worden in dit oord dees wondren meer gewaar.
Het vruchtbaar oppervlak van deeze laage landen
Bedekt een losse stof, die we in den winter branden,
En veenstof word genoemd; die zich in 't nat ontbind,
En droog word in de zon. Als een noordweste wind
Het meirnat tegen 't bed van deeze stof doet spoelen,
Word straks het veen doorweekt, en slaat allengs aan 't woelen,
En kalft inwendig uit door 't kabblen van den vloed.
Indien in deezen stand een felle stormbui woed,
Scheurt hier en ginds de korst des aardryks van elkandren;
Dan zien we een deel des lands van vaste plaats verandren;
Dan voert de stroom, als nu, somtyds een eiland meê,
Met ruigte en riet gedekt, voorzien van hut en vee;
| |
| |
En dryft het ginds en weêr, en doet het eindlyk stranden,
Wanneer 't zich vasthecht aan naby gelegen landen;
Daar 't vee, dat nu door 't nat zich eng besloten vond,
Na zynen togt weêr weid op eenen ruimen grond.
Dees taal verdryft den schrik van Romes keurelingen,
Die nu het dobbrend land met hunne vloot omringen;
Terwyl 't in 's Veldheers oog thans zelf een wonder blyft,
Dat met zo los een' grond al 't land niet heenen dryft.
De vloot zeilt uit het meir, en volgt het kronklend zwieren
Des Yssels, tot den zoom van 't oord der Batavieren;
Alwaar hun Opperhoofd met gulle gastvryheid
Den Prins, aan land gestapt, naar zynen burg geleid.
De landzaat streeft, opdat zich 't scheepsvolk moog' verfrisschen,
Naar d'oever, brengt om stryd konynen aan en visschen,
En boter, melk en kaas; de vruchten van zyn' grond;
En toont door gul onthaal zyn trouw aan 't oud verbond,
Een Roomsche legermyl van Arenacums veste
Praalt, op een' heuvel in 't Batavische geweste,
Cariovaldaas burg, die elks verwondring wekt.
Hy heeft een' witten muur, en is met riet gedekt:
Men klimt naar 't hoog verblyf langs vyftien groene treeden.
Het pronkt met bouwpraal noch uitheemsche kostbaarheden.
| |
| |
't Eenvoudig hart veracht all' wat den hoogmoed vleit.
't Ontbrak nochtans den burg aan geen bevalligheid,
Bekwaam om 't oog, gewoon aan Romes pracht, te streelen.
Hy wierd in 't rond beschaêuwd door hooggetopte abeelen;
Had hoven om zich heen; en, door zyn' hoogen stand,
Een uitgestrekt gezicht op 't omgelegen land;
Op weide en korenveld, op berg en bosch, op dorpen,
Geplaatst op hoogen grond, den vloed niet onderworpen;
En op den zilvren Rhyn in 't wykende verschiet.
Zo ras men uit den burg den Veldheer nadren ziet,
Verschynt, omsingeld van Bataafsche maagdenschaaren,
Bevallige Rozande, in 't prilste van haar jaaren,
Cariovaldaas gade, en teêr van hem bemind.
Zy groet haar' echtgenoot en zyn' beroemden vrind,
Die, nevens zyn gevolg, verbaasd staat op 't aanschouwen
Der heusche zedigheid en schoonheid deezer vrouwen.
Zy zingen 's Veldheers lof, en dien van 't Roomsche Ryk;
En stellen Julius aan Cattenwald gelyk,
Wien hy weleer bestreed, wier beider moed zy roemen,
Terwyl zy Romers en Bataven broeders noemen.
De Prins treed op dien zang de ruime burgzaal in,
Daar Vorst Cariovalde en zyne hartvriendin
| |
| |
Hem gastvry, naar 's lands wyze, aan hunnen disch onthaalen.
De gulle blydschap schynt uit aller oog te straalen.
Men rekt het avondmaal tot aan den middennacht.
Des Veldheers rustkoets is een zuivre schaapenvacht,
Met bloemen overstrooid; en moê van zorg en waaken,
Smaakt hier Germanicus in schaêuw van rieten daken
Meer rust dan hy voortaan in Rome zich belooft.
De zon had reeds den glans van 't starrenheir verdoofd;
Het boschchoor zong verëend, schoon ongelyk van stemmen;
Het dryvend vischje scheen te luistren onder 't zwemmen;
De wind ontwaakte allengs met lieffelyk gezuis;
Het sluimrend beekje scheen met blyder stroomgeruisch
Dan immer van den top der heuvlen af te vloeien,
En op de klanken van 't gevogelte aan te roeien,
Toen Vorst Cariovalde, op 's Helds vermaak bedacht,
Hem minzaam noodigde op een grootsche hartenjagt.
Straks spoed zich 't edel paar naar de afgeperkte wouden.
Men kan, op 't hoorngeluid, den jagthond naauw weêrhouden.
Hy springt en rekt den band, tot hy zich vry bevind.
Germanicus, verzeld van zyn' Bataafschen vrind,
Wiens landaart wellust vind in visschen en in jaagen,
Schikt zich dit uur naar hem; ontziet noch stroom noch haagen;
| |
| |
Doch in het eind' vermoeid, en mat door 't vuur der zon,
Ontdekt hy met vermaak in 't bosch een frissche bron.
Laat, zegt hy, heusche Vorst, laat ons de jagt bepaalen,
En by deez' waterval in 't lommer ademhaalen.
Hy spreekt, en spoed zich reeds naar dat beschaduwd oord.
Staa, roept Cariovalde, ik bid u, gaa niet voort.
Stap op dien heuvel niet; gy zoud het graf betreeden
Eens helds, in dit gewest gevierd en aangebeden.
Deeze eikenmast, geplant by 't zooden grafgesticht,
En jaar op jaar omkranst, beteekent waar hy ligt.
Germanicus toont zich begeerig om te weeten
Wat deeze held verrichtte, en hoe hy wierd geheeten.
's Lands Hertog, die hem langs een zypad bronwaart leid,
Voldoet, op deeze wyze, aan zyn weetgierigheid.
Een volk, nu schaars bekend, had in aêloude dagen
In dit moerassig land ter woon zich neêrgeslagen,
En dikwerf veel elend' door waternood geleên.
Door al dien ramp vermoeid, begaf 't zich elders heen,
En 't land, in storm op storm, door vloed op vloed bedolven,
Bleef woest en onbekend na 't ryzen uit de golven.
Het volk der Catten, dat by 't groot Hercinisch woud
Veele eeuwen voor dien tyd zyn wooning had gebouwd,
| |
| |
Was merklyk aangegroeid in aantal en vermogen,
Door Koning Catmeers zorg in vrede en oorelogen.
Hy, door den dood beroofd van 't voorwerp zyner trouw,
Herhuwde aan Penta, eene uitheemsche en trotsche vrouw,
Uit Scandinavisch bloed op Finschen grond gesproten.
Dees haatlyke echtkeus wierd gelaakt door veele Grooten;
Daar Bato, de eedle vrucht van 's Konings eerste min,
Alreê verbonden was aan schoone Rycheldin,
Een Tungrische eedle maagd; en door der Goden zegen,
Een jongsken, Hes genaamd, had uit zyn' echt verkregen.
De uitheemsche Penta wierd naauw' moeder van een' zoon,
Of sloeg, ter zyner baat, het oog op Catmeers kroon;
En liet niets onbezocht om Batoos recht te krenken.
Zy stookte in 's Konings harte een vuur van achterdenken,
Alsof de jonge held hem naar den scepter stond.
Zy groeide in 't huiskrakeel; en haalde, op deezen grond,
Een aantal Finnen in, om haar ten steun te strekken.
Doch schoon zy yverde om haar staatzucht loos te dekken,
Vorst Bato merkte eerlang dat door de snoode list
Der wreede stiefmoêr hem zyn erfdeel wierd betwist.
De tweespalt nam steeds toe; en Catmeer, slinksch bedrogen,
Had Bato en zyn gaê verbannen uit zyne oogen;
| |
| |
Wanneer veel Eedlen, met hun ongeval begaan,
Het hof begaven om 's Ryks Ersprins by te staan.
De gryze Koning had dees tyding naauw' vernomen,
Of bragt een heir byeen om Bato op te komen,
En trok 'er meê ten stryd, van zyne gaê verzeld.
De legers stonden reeds slagvaardig in het veld,
En Penta vleide zich, door haare afhangelingen
Den Prins eerlang een' dolk in 't hart te zullen wringen;
Toen hy, die aan zyn volk het stryden had verboô;n,
Met schoone Rycheldin en hunn' onnoozlen zoon,
Ten blyk' wat vadermin zyn edel hart bezielde,
Zich onverwacht vertoonde, en voor Vorst Catmeer knielde.
Waartoe, dus sprak de held, een heir in 't veld gebragt?
ô Vader! eischt ge ons bloed: wy geeven 't in uw magt.
Uw zoon, uw droeve zoon, zal nimmer u bestryden.
De gryze Vorst, ontroerd door liefde en medelyden,
Omhelsde, al weenend', zyn verongelykte spruit.
De heiren borsten straks in vrolyk juichen uit.
En Catmeer bood zyn' zoon in 't openbaar voldoening.
Ik eisch, riep Bato uit, niets anders dan verzoening.
Men richte, indien gy ons met de oude gunst beschouwt,
Een zooden outer op in 't naaste heilig woud;
| |
| |
Dat daar der Priestrenrei, met offers en gezangen,
De gunst der Goden pooge op ons verbond te erlangen.
De volgende ochtend zag de landzaat van rondom,
De blyde Vorsten en 't eerwaardig Priesterdom,
Tot staaving van den vreê, bereids naar 't bosch getogen.
De wierook blaakte en rees in wolken naar den hoogen,
Als de Opperpriesteres, die by het outer stond,
Dus 's Hemels zegen smeekte op dit gewenscht verbond:
Laat u, ô goede Goôn! het offer welbehaagen,
U door der Vorsten hand eenpaarig opgedraagen.
De haat en de argwaan zy uit beider hart geweerd,
Nu 't voor 't gezicht der zonne elkandren vriendschap zweert.
Der Vorsten rechtehand was reeds te saam gebonden;
Hun beider rechte duim gegriefd met ligte wonden;
Zy proefden uit die wond elkanders dierbaar bloed,
Ten zichtbaar teeken van hun eensgezind gemoed.
Het zelfde vriendschapsblyk verbond de twee Vorstinnen.
Na deeze trouwtoets sprak het hoofd der Priesterinnen:
ô Groote Tuisco! dat dees vriendschap eindloos duur'!
Tref d'eersten die haar schend, door uw verslindend vuur.
Al 't vorstelyk geslacht herhaalde deeze woorden
Zo duidlyk, dat het volk en 't Priesterdom die hoorden;
| |
| |
En Penta bood hierop, als met den vreê voldaan,
Den Prins een' gulden helm, zyn gade een' sluier aan;
Verzocht hen op een feest, om deezen dag te vieren;
En bad hen, op dat feest zich met haar gift te sieren.
De Vorsten toonden zich door deeze daad bekoord;
En Bato spoedde, door erkentnis aangespoord,
Zich naar het lomrig bosch, met eenige Edellieden,
Om keur van wild te doôn, en 't Penta aan te bieden.
De tyd van 't feest verscheen, en Bato keerde niet.
Zyn braave gade, die met heimelyk verdriet
Het uur verloopen zag, geschikt om hen te ontfangen,
Had zich door haar gevolg den sluier om doen hangen,
Die, op het hair gestrikt, het hoofd met pluimen dekt,
En tot nieuw siersel aan 't bevallig aanzicht strekt;
Als zy haar' held verneemt, dien zy, zo heusch als teder,
Begroet met deeze taal: Gy keert ruim spade weder,
Myn lief! 't is meer dan tyd om reeds ten hoov' te zyn.
Gewis men wacht naar ons; doch laat dees gerstenwyn
U, eer wy derwaart gaan, 't vermoeide hart verkwikken.
Terwyl de dienaars vast het wild in orde schikken,
Bied zy haar' echtgenoot de kelk met eigen hand.
Op 't zelfde tydstip vliegt haar hoofdsieraad in brand.
| |
| |
De gloênde vlam slaat voort, en doet haar lokken rooken.
De sluier staat in vuur; haar kleed word aangestoken.
De Vorst schiet toe om haar te ontslaan van haar gewaad.
Men bied hem hulp. Vergeefs. Hier komt geen hulp te baat.
Het kleed kleeft aan het lyf; doet hals en boezem branden;
En 't onuitblusbaar vuur slaat haar in de ingewanden.
Ach! roept ze al stervende uit, in 't hevigst van haar smart;
Dit vuur bewyst geen schuld. Myn lief! gy kent myn hart.
Terwyl de droeve held zyn gade poogt te hoeden,
Begint een vuurgloed in de vederbos te woeden
Des gulden helms, geschikt voor zyn onschuldig hoofd.
Hy blaakt en brand, en word door vlyt niet uitgedoofd.
Men wyte deezen gloed den Goôn noch 's afgronds spooken,
Schreit Bato, 't is een vuur door haat en wraak ontstoken;
De Finsche tooveres geeft van haar boosheid blyk.
Myn waarde Rycheldin!... Helaas! ze is reeds een lyk.
De wreedste dood heeft voor altoos haar oog gesloten;
En ik ... Hy spreekt, en zwymt in de armen zyner Grooten.
Rampzalig Vorstenpaar! zegt held Germanicus.
Hy zucht; gedenkt aan Rome, en aan Tiberius.
De Batavier vervolgt: Na de eerste rouwbetooning,
Zond Bato straks bericht van 't schelmstuk aan den Koning.
| |
| |
Doch dees, door Pentaas list voor zyne klagten doof,
Verleende aan 't naar verhaal of geen of kleen geloof;
En hield zyn' Erfprins aan vloekwaardige eedbreuk schuldig.
Het volk der Catten leed inmiddels ongeduldig
't Verdrukken van den Prins, en bood zyn' dienst hem aan.
Neen, sprak hy, 'k zal myn' Vorst naar kroon noch leven staan.
Zo hy, door list misleid, my kan verongelyken,
't Past zyn' vervolgden zoon te lyden, en te wyken.
Dat elk die my bemint, en my onschuldig acht,
Zich aan den Rhyn vervoeg', na deez' den derden nacht,
En nevens my zich trooste ons vaderland te derven.
De Goden zullen ons een ander doen verwerven.
Meer dan de helft des volks, door deernis aangespoord,
Vloog fluks met gade en kroost naar 't aangewezen oord.
Des Adels grootste deel, en dat der Offeraaren,
's Lands Opperpriesterin, met al haar maagdenschaaren,
't Voerde al zyn tilbre have, en groot en kleiner vee,
En paarden, en geweer, en levensvoorraad meê.
Men rustte vlotten toe en uitgehoolde boomen,
Om 't volk in ballingschap te voeren langs de stroomen.
In 't einde naderde, op den galm van rouwmuzyk,
Vorst Batoos hofstoet met het wreedgeschonden lyk.
| |
| |
Hy zelf trad voor de baar, met roodbekretene oogen,
En wekte in aller hart een hevig mededogen
Door zyn rampzalig lot en troosteloozen stand.
Hy had zyn' teedren zoon aan zyn bestorven hand;
Een moederlooze spruit van naauwlyks twee paar jaaren.
De weg weêrgalmde alom van droeve lykmisbaaren,
Daar alles deerlyk weende op 't Vorstelyk geween;
Tot de Opperpriesteres aan 's Rhynstrooms boord verscheen,
En Bato in dees taal den last der Goôn deed hooren:
Betreur uw gaê noch 't land waarin gy wierd geboren;
Uw Rycheldin herleeft in zegenryken stand,
En 't Godendom schenkt u een ander Vaderland.
Zak ras den Rhynstroom af met uw getrouwe vrinden,
Tot daar de vloed zich deelt: daar zult ge een eiland vinden,
Voor u ten erf geschikt, te winnen zonder staal.
Gaa, vestig uw gebied daar tusschen Rhyn en Waal.
Het gunstig Godendom zal de onderneeming schraagen.
De Prins eerde in die taal Theutates welbehaagen;
Trad van den oever, met zyn egaas overschot;
En wierd door al zyn volk gevolgd op vlot by vlot
En schuiten zonder tal, en landde aan deeze boorden.
De nagebuuren, die eerlang zyne aankomst hoorden,
| |
| |
Begaven zich om stryd met hem in vreêverbond.
Hy stichtte burg by burg op zyn' verkregen grond,
En deed, door wys beleid en moed, zich in 't regeeren
Van landzaat en gebuur, van vriend en vyand eeren.
Zyn volk, reeds in dien tyd door dapperheid beroemd,
Wierd Batoos landaart, of Batavisch volk genoemd;
En acht het zich eene eer, tot aan de laatste dagen
Der aarde, deezen naam, naar zynen Vorst, te draagen.
Hy had dit graf gesticht voor 't voorwerp zyner min:
Zyn ligchaam rust 'er thans by dat van Rycheldin;
En 't kroost des Bataviers doet nog in feestgezangen
Hunn' wydberoemden Vorst verdienden lof ontfangen.
Zyn telgen heerschten hier in vrede, tot den tyd
Dat Cezar Gallië verheerde in stryd op stryd;
En 't Overrhynsch gewest door hem wierd aangevochten.
Die held bestreed ook ons in een van zyne togten.
Doch toen Vorst Cattenwald hem moedig wederstond,
Sloot hy, het Ryk ten nutt', met hem een vreêverbond,
En stond aan 't moedig volk, 't welk hier hem 't hoofd deed stooten,
Den grootschen eernaam toe van Romes bondgenooten.
Door deezen naam bekoord, trok de eedle Batavier
Met Romes heir ten stryde; en 't stond Britanje dier.
| |
| |
's Lands helden zagen sints door 't Ryk hun deugden eeren;
Zy deeden Cezar op Pompejus triomfeeren;
En wierden duurzaam door dien grooten Vorst bemind.
Augustus toonde zich niet minder steeds hun vrind.
Gy weet wat waardigheid ze in Romes hof bekleeden.
't Bataafsche volk verdient nog hooger waardigheden.
Dus spreekt Germanicus. Hunne onverwrikbre trouw
En fiere dapperheid versterken 't staatsgebouw.
Zy strekten meer dan eens myn vadren tot behoeders;
En Rome noemt, met recht, de Batavieren broeders.
Inmiddels keert de drom der Eedlen van de jagt.
Men bied den Prins het wild, dat hen word nagebragt.
Germanicus vertoont aan zyne togtgenooten
Het graf dat Bato en zyn gade houd besloten;
Breekt van een' jongen eik een' tak vol bladren af,
En legt, ten eerbewyz', dien op Vorst Batoos graf.
Men spoed zich naar den burg, die reeds zyn ruime zaalen
Ontsluit, om Druzus Zoon en zyn gevolg te onthaalen.
Het wild versiert den disch; de drinkhoorn zwiert in 't rond;
Men drinkt op Romes heil; op 't heil van 't oud verbond,
En op de duurzaamheid der ongeschonden vryheid.
Dus rollen de uuren voort in ongeveinsde blyheid.
| |
| |
Cariovalda bied zyn' gast gulhartig aan,
Indien hy na deez' togt verkiest weêr scheep te gaan,
Hem met een sterker vloot dan de eerste hulp te bieden,
En zelf aan boord te gaan met al 's lands Edellieden.
De Veldheer roemt zyn trouw met minnelyke taal;
Omhelst Cariovalde; erkent zyn heusch onthaal;
En slaat, eer nog de zon is uit de kim gerezen,
Op weg, om spoedig weêr in de Ubiën te weezen.
Intusschen word de maar' in dat gewest gebragt,
Dat Vorst Arminius Cecinaas legermagt
Op 's Bructers grondgebied deed vallen in zyn laagen,
En dat hy 't grootste deel der benden heeft verslagen.
Dit schrikkelyk bericht, van oord tot oord verspreid,
Stort 's Rhynstrooms westerzyde in naare angstvalligheid.
De Zoon van Druzus deed zyn gade alreê berichten,
Dat hy Arminius had voor zyn' arm doen zwichten,
En zich zou scheepen met de helft der oorlogsmagt;
Dus acht men de andre helft door 's vyands staal geslagt.
De Roomsche vrouwenschaar, tot in de ziel verslagen,
Bejammert troosteloos het onheil van haar maagen,
En wekt het gantsch gewest tot rouw en deerenis,
Daar niemand weet wie bleef, en wie behouden is.
| |
| |
De Grooten, die zich thans in de Ubiën onthouên,
Verbeelden zich bereids Arminius te aanschouwen;
En houden raad hoe best zyn aanslag zy verhoed.
Een deel betoont zyn' schrik, een ander deel zyn' moed.
De ontrouwe Pizo veinst zichzelf beschroomdst van allen.
Hy hoopt dat deeze ramp den Veldheer zal doen vallen,
En Romes achtbre Raad, door valsch bericht misleid,
De neêrlaag wyten zal aan onbedachtzaamheid;
En ver van 't wykend volk een veilig pad te baanen
Om zich te bergen voor de woede der Germaanen,
Verzwaart hy door zyn' raad hun treffend ongeval,
En vordert dat men fluks de Rhynbrug sloopen zal,
Opdat de nederlaag te zwaarder valle aan Romen.
Wie zal, dus vaart hy voort, Arminius betoomen;
Die, daar hem niets weêrhoud in 't spoeden naar den Rhyn,
Haast meester van die brug en d'overtogt zal zyn,
En langs dien weg het land der Ubiërs verheeren.
Sabinus tracht dien raad, hoe schoon hy schyn', te keeren.
Een deel der Ubiërs geeft Pizoos voorslag klem;
Een deel der Ridderschap verklaart zich tegen hem.
Sabyn besluit deez' twist aan 's Prinsen gaê te ontdekken.
Beducht dat tydverzuim tot grooter ramp zou strekken.
| |
| |
Zy, die den strik bespeurt door Pizoos listigheid
Voor haaren echtgenoot en 't wykend volk gespreid,
Besluit Sabinus zy' door haar gezag te sterken,
En tot beteugling van de boosheid meê te werken.
Zy doet der Grooten stoet in haar verblyf ontbiên,
En spreekt: Met welk een oog zou Romes Veldheer zien
Dat gy, alleen bezorgd Arminius te stuiten,
Voor 't volk, den dood ontvlucht, den laatsten weg zoud sluiten
Die hen in hunnen ramp ter redding open is?
Myn gaê, die altoos zorgt voor 's heirs behoudenis,
Zou nooit dees laffe daad, dit blyk van vrees, gedoogen.
't Behoud van 't vluchtend volk is buiten ons vermogen,
Zegt Pizo, en een vest, aan onze zorg betrouwd,
Waarin ge, ô Agrippyne! u met uw kroost onthoud,
Is de eerste, hoe het lot op 't leger ook moog' woeden,
Die wy verschuldigd zyn voor overval te hoeden.
Indien gy aan de stad en ons uw' pligt betracht,
Hervat zy, waarom hier den vyand afgewacht?
U, eer de nood zulks eischt, met wal en graft besloten?
Waarom doet ge aan den Rhyn den Duitscher 't hoofd niet stooten?
Versterk en dek de brug, opdat uw moed ons blyk';
En word de stryd te zwaar, gy hebt de stad ter wyk.
| |
| |
Sabinus roemt haar' raad, en tracht dien door te dringen;
Doch Pizo bied hem 't hoofd met zyne afhangelingen.
Het groeiende krakeel vertraagt het nut besluit;
Tot Agrippina zich in deeze woorden uit:
Genoeg getwist; ik zelf zal met Sabinus schaaren,
En myn getrouwe wacht, die sterke post bewaaren:
Hy volg' die volgen durft, en toon' dat Romes kroost
Tot eer van 't Vaderland zich nood en dood getroost.
Die taal doet fluks de hoop in de Ubiërs herleeven.
Elk wil met haar de brug verdedigen of sneeven.
En Pizo, die zich thans verkloekt ziet door een vrouw,
Dekt zyn mislukte list door schynbewys van trouw.
Zy geeft Sabinus last door nieuwe legerwerken
Aan 's Rhynstrooms oosterzy' het hoofd der brug te sterken
Men spant, op haar bevel, aan d'oever van den vloed
Een ruime veldtent uit voor haar en haaren stoet.
De Hopliên schaaren reeds de dappre keurgenooten.
De fiere jeugd der stad, gewapend toegeschoten,
Eischt aan de glori deel, en volgt de Roomsche vaan.
't Zweert all' des Veldheers gaê kloekhartig by te staan.
De kindsheid, de ouderdom, de maagden en de vrouwen,
't Raakt alles op de been om haaren togt te aanschouwen.
| |
| |
Zy heeft, daar zy verschynt in een' bedaarden stand,
Haar zuigling op den arm, haar jongsken by de hand.
Haar bruine hairen, die om hals en aanzicht zweeven,
Versieren, door haar verwe een' grooter glans te geeven,
Het schoonst gelaat dat Rome in zynen kreits ooit zag.
De gulle oprechtheid vormt haar' tooverenden lagch;
De kuische schaamte spreid een blos op haare kaaken;
Menschlievenheid schynt in haar flonkrend oog te blaaken;
En achtbre zedigheid, zo wars van dartelheên,
Geeft de eêlste houding aan de welgevormde leên.
Hoe sterk haar schoonheid blinke in aller staarende oogen,
Haar groote ziel houd sterkst de harten opgetogen.
Zy word, waar zy verschynt, begroet met handgeklap,
En hoort, hoe schuw van lof, haar' lof van stap tot stap.
Dus nadert zy de brug, op 't steeken der trompetten,
Daar zy, zo ver men kan, de wachten uit doet zetten,
En, van Sabinus en Emilia verzeld,
Met mannelyken moed op alles orde stelt.
De zon scheen voor het oog met snellen spoed te daalen,
En spreidde in 't laauwe west langs 't veld haar laatste straalen,
Wanneer de schelle klank der Roomsche krygsklaroen
Een blyk verstrekt dat zich de benden herwaart spoên.
| |
| |
Cecina doet zich op aan 't hoofd van zyne schaaren.
Dit wenschelyk gezicht doet aller smart bedaaren.
De moedige Vorstin treed uit de legertent,
En toont haar deernis met des keurlings krygselend.
Ja, roept Cecina, ja, wy hebben veel geleden,
Doch in het eind niet slechts ons leven vry gestreden,
Maar ook den vyand, die ons listig had belaagd,
Een neêrlaag toegebragt, en uit het veld gejaagd:
Zo moet het allen gaan die trouwloos ons bespringen.
Des Veldheers gaê verheft den moed der keurelingen.
't Vermoeide leger word door haare zorg verkwikt;
Aan al 't gewonde volk verband en rust beschikt.
Men hoort uit eenen mond hen Agrippina roemen,
En haar de moeder der Romeinsche heiren noemen.
Cecina, die haar naar den wal terug geleid,
Doet, om de stad te hoên voor nieuwe angstvalligheid,
Eer hy van daar vertrekt de brug des Rhyns bezetten.
Dus keert ze, als in triomf, op 't steeken der trompetten,
Weêr in de hoofdstad van het Ubische gewest;
Doch nadert naauwlyks haar verblyfplaats in de vest,
Wanneer een luid geschrei, van allen kant gerezen,
Haar grootsch gemoed ontroert, en nieuwen ramp doet vreezen.
| |
| |
Zy vraagt wat oorzaak tot zo groot een droefheid geeft.
Doch niemand antwoord haar. 't Schreit alles; alles beeft.
De bleeke schrik verdryft de roozen van haar wangen.
Zy vind zich onverwacht van doodschen angst bevangen;
En weet niet wat zy vreest, noch wat zy vreezen moet,
En vraagt en wedervraagt den felontroerden stoet.
Ten laatsten treft van verre een naare kreet haare ooren:
Germanicus vergaan! de gantsche vloot verloren!
Dees noodkreet valt haar als een donderslag op 't hart.
Zy zwymt op 't oogenblik, door overmaat van smart.
En word, terwyl de stad weêrgalmt van 't jammerklaagen,
Geheel van kracht beroofd, in haar verblyf gedraagen.
|
|
Auteursrechtvrij
