|
| |
| |
| |
Germanicus.
Vyfde boek
.
Germanicus verspreid zyn benden door het land,
Belooft de volken, die door nutten onderstand
Van graanen en van vee hem willig onderschraagen,
Getrouw te hoeden voor des oorlogs wreede plaagen.
Het grootste deel des Lands neemt bly den voorslag aan,
Doch 't Bructersch volk, ofschoon 't den Held niet kan weêrstaan,
Ontzegt hem trotsch zyn' eisch; en, ver van gunst te smeeken,
Besluit het huis en hof veeleer in brand te steeken,
En zich met have en vee naar elders heen te spoên,
Dan met hun veldgewas 't Romeinsche heir te voên.
De Prins, hiervan bericht, besluit de ligte benden
Fluks met Stertinius naar dat gewest te zenden,
Opdat hy 't vruchtbaar oord voor 's Landszaats wrevel dekk'.
Stertinius ontmoet, niet lang na zyn vertrek
Uit 's Veldheers legerplaats, de Bructersche oorlogsschaaren.
Zy voeren, schimpende, een' van Romes adelaaren,
In Varus ramp geroofd, by hun banieren om.
De krygsknecht, woedende op 't gezicht van 't heiligdom,
| |
[pagina t.o. 125]
[p. t.o. 125] | |
| |
| |
Valt yllings aan om hen dien grootschen buit te ontjaagen.
De stoute Bructer durft een' fieren weêrstand waagen;
Doch ziet met bittre spyt de zege zich ontvliên,
En laat het veld bedekt met stervende oorlogsliên.
't Romeinsche leger juicht op 't wyken der barbaaren.
Doch niets wekt grooter vreugd in 't hart der dappre schaaren,
Dan dat, tot eer van 't heir, tot eer van 't vaderland,
De gouden adelaar gered is door hun hand.
De Landzaat, door den schrik der neêrlaage ingenomen,
Verbant zyn wreed ontwerp, en smeekt om vreê met Romen;
De Hopman gunt hem dien, en spoed zich wederom.
Hoe ryst de blydschap op 't gezicht van 't heiligdom
In al de legerplaats; alwaar de keurelingen
Zo ras zy d'arend zien elkander schier verdringen.
Elk roept: Wat groot geluk! nu dreigt ons geen gevaar.
De vader van de Goôn hergeeft ons d'adelaar.
Men valt op de aarde neêr om Jupiter te danken.
De Zoon van Druzus treed, op hun gemengde klanken,
Te voorschyn uit zyn tent, en smoort zyn blydschap niet
Zo ras hy 't heiligdom der keurelingen ziet.
Soldaaten! roept de Held, 't voegt ons deez' dag te vieren.
Men slagte aan Jupiter drie sneeuwwitte offerstieren,
| |
| |
En neem' dit groot geluk ten heilryk teeken aan.
Jupyn doe Romes roem eeuw uit eeuw in bestaan!
Straks doet de Krygskornel den keureling vergaêren,
En rondom 't outer heen zich by zyn vaanen schaaren.
De legerteekens zyn met bloemen opgesierd
Naar Romes oud gebruik, wanneer 't een dankfeest viert.
't Herwonnen heiligdom praalt met de rykste kleuren.
Men groet het wellekoom met zuivre wierookgeuren.
De Priesterlyke rei, geschaard naar rang en staat,
Treed langzaam aan, gedost in hagelwit gewaad,
Met lauerkranssen om de heilige offerbanden.
De wakkre choorknaap doet het hout op 't outer branden.
Thans sprengt een Priester, uit het gouden watervat,
Met eenen eiken tak, op 't volk het zuivrend nat;
Wekt aller eerbied op; en noopt hen, onder 't sprengen,
Om op 't geheiligd feest een schuldloos hart te brengen.
Men voert, terwyl het heir door maatzang vreugd betoont,
Den trits van rundren aan, omhangen en bekroond
Met bloemfestoenen en met rykvergulde kranssen.
Zoras het eikenhout met flikkerende glanssen
Op 't legerouter blaakt, treed de Opperofferaar
Te voorschyn; legt de hand eerbiedig op 't altaar,
| |
| |
En smeekt, terwyl hy 't oog ten hemel houd geslagen,
En sluit en luit zyn stem met zachte klanken schraagen:
Gewyde Vesta, die door maagden word bewaakt
Waar dag en nacht uw vuur op 't heilig outer blaakt!
Begunstig onzen wensch; doe uit uw tempelchooren
's Heirs bede aan Jupiter, den besten vader, hooren.
Hy, wien wy in dit uur des Veldheers offers biên,
Hy, die de Titans dwong, hy, wien de Goôn ontzien,
Is altoos groot, is altoos magtig, altoos Koning;
Arcadië is zyn wieg, de Olimpus is zyn wooning.
Hy heeft der vooglen Vorst aan zynen dienst verknocht;
Het beeld zyns adelaars, herwonnen op deez' togt,
Verstrekt ons van zyn gunst een onbetwistbaar teeken:
Nooit laat' zyn adelaar ons blyk van heil ontbreeken!
Gy keurde, ô Jupiter! Naar 's Noodlots wys besluit,
Voor uwe zorg de bloem der stervelingen uit;
Gy doet door minder Goôn de jagers, dichtrenschaaren,
De zee- en akkerliên, en 't oorlogsvolk bewaaren;
't Is Rome, Rome alleen, 't welk Koningen gebied,
Dat gy beschermt, dat zich door u bewaaken ziet.
ô Zoon van Rhea en Saturnus! hoofd der Goden!
Aanvaart des Veldheers hulde, u nedrig aangeboden,
| |
| |
Door al het heir herhaald met een verheugd gemoed;
ô Zoon van Rhea en Saturnus! zyt gegroet.
Wie kan, ô Jupiter! naar waarde uw' lof doen ryzen?
Waar is de stervling die uw groote daên kan pryzen?
Hy was, hy is 'er niet, noch zal 'er immer zyn.
Wat stervling roemt naar eisch de daaden van Jupyn?
De berg Parrhazius mooge op zyn bosschen roemen,
En zynen grond de plaats van uw geboorte noemen;
Gy leefde toen de kar in 't bed der Melas reed,
En eer de Carnion zyn stroomnat golven deed.
't Bedrieglyk Crete doe u vry een graf verwerven,
Gy leefde, ô Jupiter! gy leeft, en zult niet sterven.
Uitdeeler van verstand en roem en overvloed,
ô Zoon van Rhea en Saturnus! zyt gegroet.
Schenk deugd en dapperheid aan Romes legerknechten:
De een zonder d'ander kan de zege niet bevechten.
Schenk deugd en glori aan den Veldheer in zyn jeugd;
Of wenschen wy te veel, ô Vader! schenk ons deugd.
Thans doet hy bloem van tarwe en zout en wierook mengen,
En proeft den wyn, dien hy uit d'offerkelk zal plengen.
Hy snyd de hairvlok af, geheiligd aan Merkuur;
Men werpt die op zyn' last in 't blaakend outervuur;
| |
| |
Legt van het deeg een deel, by 't uiten van gebeden,
Op 't hoofd der rundren, daar de vlok wierd afgesneden.
Hy plengt den reinen wyn, ter eere van de Goôn;
Strykt met het offermes, hem nedrig aangeboôn,
Den stier langs nek en rug; en wend voor 't oog der schaaren
Zich naar de morgenkim met staatige gebaaren.
Straks ryst van alle zy' 's volks feestgezang, terwyl
Het offer nederploft, getroffen door de byl.
Men vangt het gudzend bloed terstond in 't gulden bekken.
Terwyl men 't openen van de offers ziet voltrekken,
Genaakt de Wichelaar, die op de teekens let:
Hy slaat de lever gaê, beschouwt het hart en 't vet
En de andre deelen van de lillende ingewanden;
En doet, eer op zyn' wenk de Priesters die verbranden,
't Geheim, door hem ontdekt, Germanicus verstaan.
Uw vroomheid, zegt hy, Prins! heeft Jupiter voldaan:
Hy heeft uw hulde en beê goedgunstig aangenomen;
De teekens spellen heil; het offer is volkomen.
Men deelt de stieren fluks in stukken; wind elk deel,
Met onbekrompen hand, in sterkgezouten meel;
Verbrand het offer met de plegtigste gebaaren,
Doch laat een deel daarvan tot nut der offeraaren.
| |
| |
Zo ras de plegtigheid betaamlyk is volbragt,
Betoont al 't heir zyn vreugd, en rekt die tot den nacht.
De Priesters houden feest gelyk de keurgenooten,
En Druzus eedle Zoon onthaalt de Legergrooten.
Bekoord door 't goed geluk in d'aanvang van den togt,
Laat hy in deeze streek geen' arbeid onbezocht
Om d'andren adelaar, tot Romes smart verloren
In Varus nederlaag, waar' 't mooglyk op te spooren.
Calpurnius, die uit dien slag zich had gered,
Had aan des vyands magt den derden toen ontzet.
De Roomsche Raad, belust der helden moed te ontvonken,
Had hem een jeugdig ros ten loon dier trouw geschonken;
Zyn hand doen praalen met het ridderlyke goud,
En van een legioen hem d'aadlaar toebetrouwd.
Hy toonde zich die gunst in Plancus redding waardig.
Nu maakt zich 't moedig heir verheugd ten optogt vaardig,
En trekt, by 't ryzend licht, het aangevangen spoor
Der landstreek tusschen de Eems en Lippe verder door.
Het Angrivarisch volk, en de oorden der Tubanten,
Vernedren zich terstond door 't zenden van gezanten;
De Dulgibinen en Chamaven zien den vreê
Ook aan hun beider land geschonken op hun beê.
| |
| |
Men hoort door volk by volk des Prinsen goedheid pryzen.
Thans ziet men in het zuid het hoog geboomte ryzen
Van 't bosch by Teutoburg, berucht door Varus moord.
Die doodelyke naam word naauw' van 't volk gehoord,
Of 't gantsche heir berst uit in jammeren en klaagen
Om 't smartlyk onheil van hun wreedverdelgde maagen.
Hier schreien zoonen om hun vaders, al hunn' troost;
Ginds droeve vaders om het onheil van hun kroost;
Daar vrienden om hunn' vriend; ginds broeders om hunn' broeder.
De rouw word algemeen, en toont zyn kracht verwoeder
Naardien hy in elks geest het schriklyk denkbeeld wekt
Dat zelfs geen hand vol aard' die levenloozen dekt;
En dat hun schimmen, nu de lyken grafrust derven,
Al jammerklaagend door die doodlyke oorden zwerven.
Komt, zegt Germanicus, laat ons ons derwaart spoên;
Aan Romes dierbaar kroost den laatsten pligt voldoen;
't Gebeent' verzaamlen, en een eerlyk graf vergunnen,
Opdat de geesten zich tot rust begeeven kunnen.
De kostbre balsem, die der grooten rang ontdekt;
Het marmren vat, dat aan hunne asch ten lykbus strekt,
Ontbreekt ons, ik beken 't; doch 't zou de ziel der helden
Niet deelen doen in 't heil der Elizeesche velden;
| |
| |
ô Neen, het is de deugd, die in hunn' levenstyd
Hun onbezoedeld hart van misdaên heeft bevryd,
Die de eedle ziel, zo ras wy 't ligchaam grafrust geeven,
Op gouden wieken naar dat zalig oord doet zweeven.
Het oogmerk van den Prins word naauw' aan 't volk bekend,
Of elk streeft als om stryd naar zyne legertent;
Roemt zyn godvruchtigheid met ongeveinsde traanen;
Noemt hem den toeverlaat van Romes legervaanen;
Geest sterke blyken van oprechte dankbaarheid,
En word terstond door hem naar 't aaklig woud geleid.
Het bosch van Teutoburg, dat in dit oord voordeezen
De grootsche tempel van Theutates plag te weezen,
Waarin 't Germaansch gewest, dat nooit de hooge Goôn
In kerk of tempels sloot, hem offer had geboôn,
Beslaat een ommekreits van meer dan zestig uuren.
't Heeft Chattuarien en Catten tot gebuuren,
En scheid dier volken land. 't Is hoog en digt begroeid
Met overoud geboomt', nooit door de byl besnoeid.
De grond ligt ongelyk, en laat zich naauwlyks maalen,
Door 't eindeloos verschil van hoogten en van dalen,
Est zeldzaame engten, en moeras en heestrig hout.
Wie telt al de aakligheên van dit onzalig woud?
| |
| |
Hier ryzen bergen, op wier digtbewossen toppen
De zwaare beuken 't licht met kracht den doortogt stoppen;
En rotsen, om wier kruin het heir der winden loeit,
Met schimlig mosch bedekt, of groen en ruig begroeid;
Inwendig uitgeboord tot akelige holen,
En moordspelonken, waar de dood in ligt verscholen,
En uit der wolven keel vervaarlyk huilt en brult.
Daar liggen diepten, die, met kreupelbosch gevuld,
Voor 's reizigers gezicht een' naaren afgrond dekken;
Of aaklig gaapend' hem een' killen schrik verwekken.
Ginds loopt een kronklend pad de zwarte rotsen door.
Wat verder stopt een reeks van boomen 't moeilyk spoor,
Die, voormaals omgestormd door donderende orcaanen,
Of, topzwaar, neêrgestort, de landstreek der Germaanen
Eens deeden daavren door hunn' schrikkelyken val,
En sints met kreupelbosch begroeid zyn. Overal
Ontspruiten beerenklaauw, wolfswortel, hondsdraf, vaaren,
En watercalaminthe, en scherpe distelblaêren.
Men hoort alom 't gebrom, het krassen en 't gehuil
Van roerdomp, sperwer, kraai, en wouwe, en rave, en uil,
Wanneer de stormen door het hoog geboomte gieren.
Men ziet 'er esch en eik, en pyn, en populieren,
| |
| |
En heestrig warrelruigte en onkruid ondereen.
Sints Varus ongeval, zes jaaren reeds geleên,
Wierd deeze plaats geschuwd door vreemden en gebuuren.
Geen doodscher stilte waart by de omgestorte muuren
Van steden, door 't geweld gesloopt en uitgemoord,
Rondom 't verlaaten puin, dan in dit aaklig oord.
Dees stilte werkt met kracht op Romes legerschaaren;
Elk zucht, en ducht dat hier zyn dierbre vrienden waaren;
En hoort, in zynen waan, 't gekryt van 't geestendom.
Op 't ritslen van een blad zien gantsche benden om,
Alsof zy langs zich heen die schimmen zagen zweeven.
De Veldheer had bereids Cecina last gegeeven
Om voort te trekken naar dit jammerbaarend oord,
Opdat de weeke grond gehoogd wierde of geschoord;
De kreeken overbrugd; de hagchelyke velden
Gezuiverd en gebaand; en met de stoutste helden
Het diepst van 't woud doorzocht, uit zorg voor nieuw verraad.
De Hoofdman slaat op weg. De angstvallige soldaat
Gevoelt van stap tot stap, langs de ongebaande paden,
Zich tegen zynen dank met nieuwen angst belaaden.
Een deel van 't oudste volk dat Varus onheil zag
Verhaalt de rampen van dien jammerlyken dag;
| |
| |
En andren spreeken van de wondren toen in Romen,
Als voorbeduidsels van dit onheil waargenomen.
Ach! zeggen ze onderling: De hemel, 't water, de aard',
't Had all' kort voor dien tyd ons 't nadrend leed verklaard.
Een gloênde staartstar vloog door al de hemelboogen.
De zon onttrok zeer lang haar' luister aan onze oogen,
Alsof ze onwillig een rampzalige eeuw bescheen.
Der Alpen hoogste top sloeg plotsling naar beneên.
Men zag twee heiren aan Germanjes hemel stryden,
En 't eene in 't ruim der lucht een wreede neêlaag lyden.
't Heugt elk hoe 't bliksemvuur des Krygsgods tempel schond.
De gloeiende Etna wierd geschud tot op zyn' grond,
En braakte een golvend vuur uit zyn verborgen kuilen.
Men hoorde om Romes wal de wolven angstig huilen.
De schimmen zworven door de wouden nacht aan nacht.
Het eertyds stomme bosch slaakte een benaauwde klagt.
Het Tibernat scheen bloed, en vloeide traaglyk heenen.
Het harde marmer scheen te zweeten en te weenen.
Het standbeeld der triomf, dat naar Germanje zag,
Stond, omgewend, naar Rome, een weinig voor den slag.
De moedige Eridaan, de fiere Vorst der stroomen,
Vloog, met een woede door geen dyken in te toomen,
| |
| |
Zyne oevers bruisschende uit, en sleepte mensch en vee,
Gebouwen en geboomt' door zyne golven meê.
Het aardryk borst vaneen; de ontstelde stroomen weeken;
En, tot nog grooter schrik, men hoorde beesten spreeken.
Al 't volk beeft op 't verhaal, en trekt vast voort door 't woud,
Daar 't Varus legerplaats na weinig tyds aanschouwt.
Cecina zend een bode om dit den Prins te ontdekken.
Waarop Germanicus het leger voort doet trekken;
't Genaakt, door hem geleid, de naare legerplaats.
Hier ryst van allen kant voor de oogen des soldaats
Een schrikkelyk tooneel der jammerlykste elenden.
De legerwal, die voor een drietal Roomsche benden
Geschikt schynt, toont op 't klaarst den droeven keureling
Den gantschen ommekreits van Varus legering.
Een deel van 't volk, dat toen de slagting is ontkomen,
Kan op 't gezicht dier plaats zyn traanen niet betoomen.
Het gretig vooglenheir, 't verslindend boschgediert,
Heeft, nadat hier 't geweld ontzind had uitgetierd,
De moord zich had verzaad, zyn zucht tot roof doen blyken;
't Liet merk van bek en klaauw in 't overschot der lyken.
Ginds zyn 'er honderden door tyd en lucht verteerd,
In akelig geraamte of los gebeent' verkeerd,
| |
| |
Dat, in den wal vermengd met helmen, schilden, zwaarden,
Vernielde spietsen, en 't geraamte van de paarden,
Zich hier op hoopen toont, en ginds vaneen gespreid.
Calpurnius, wiens oog nog om zyn' broeder schreit;
Metellus, die zyn' oom; de droeve Tigelinus,
Die 's vaders dood betreurt; en kinderlooze Albinus,
Die hier met bittre smart zyn eenig huwlykspand
Voor zyn verschrikt gezicht, door de onbesuisde hand
Eens wreeden Duitschers met een' knods zag dood gesmeten,
En 's jonglings dierbaar bloed zag spatten op de keten
Waarmeê hy was geboeid, vervullen wyd en zyd
Dit ongelukkig oord met jammren en gekryt,
En zoeken vruchteloos de lyken hunner maagen.
Emilius ontdekt met Pedo, onder 't klaagen,
De tweede legerplaats, die op een hoogte ryst,
En door de ondiepe graft en zwakken wal bewyst
Met hoeveel haast men daar, na 't ongelukkig vlieden
Uit de eerste, had getracht nog wederstand te bieden.
Al 't veld, dat een tooneel van aakligheid verstrekt,
Met lykgeraamten en met wit gebeent' gedekt,
Vertoont hoe veelen in 't rampspoedig vluchten bleeven,
Nadat de legerplaats alreê was opgegeeven.
| |
| |
Men wyst van stap tot stap den Roomschen Veldheer aan
All' wat 'er in dien nacht en dag was omgegaan.
Hier, zegt men, stierf dees Held; daar sloeg men dien in banden;
Hier viel een aadlaar, ginds de tweede in 's vyands handen;
Hier wierd het langst gestreên: op deezen vlakken grond
Wierd Landvoogd Varus door een' scherpen schicht gewond;
Wat verder maakte hy, door wanhoop aangedreven,
Met eigen hand, een einde aan zyn rampzalig leven.
Dus spreekend', leiden zy den Zoon van Druzus voort
Van 't een naar 't ander steeds nog meer afschuwlyk oord.
Wat menschlyk hart word niet door killen schrik bevangen!
Men ziet by honderden de lykgeraamten hangen
Aan 't hemelhoog geboomte; of door de razerny
Hun afgehouwen hoofd in 't bosch, aan elke zy',
Door nagels vast gehecht aan takken en aan stammen.
Dit schouwspel doet de woede in al het heir ontvlammen.
De felle wraakzucht acht zich 't weenen thans tot smaad,
Haar naare glimlagch zweeft op 's volks verbleekt gelaat.
Ik wierd, zegt Flaviaan, na d'eersten stryd gegrepen,
En moest drie jaaren lang des Duitschers keten sleepen.
Nog ryst my 't hair te berge als ik het uur herdenk
Waarin Arminius, op eenen trotschen wenk,
| |
| |
's Heirs Hopliên sleuren deed naar Wodens boschaltaaren,
By 't schimpend feestmuzyk der snoode Wichelaaren;
Indien ge, ô Veldheer! toen hun boosheid had aanschouwd,
Het lot der Priesterschaar, geveld in Tanfans woud,
Toen we in het vroegst der lente in 't land der Marsen toogen,
Had nooit uw hart geraakt door eenig mededogen.
Een gryze Wichlaar doemde, op een' barbaarschen toon
De Hoofden van ons heir ten offer aan zyn Goôn.
Wie maalt al 't lyden dat ze inmiddels ondergingen!
Ik zag Hortenzius de tong ten halze uitwringen,
De welbespraakte tolk van 's mans beroemd verstand;
Een woest barbaar wierp die al lillende in het zand,
Met deezen bittren schimp: Nu zult ge ons niet verbaazen,
ô Adder! schuiffel nu; thans lagchen we om uw blaazen.
Aletus wierd door hen beroofd van zyn gezicht,
En miste 't licht der zon nog eer dan 't levenslicht.
Zy sleepten Helvius by de achtbre gryze hairen,
Misvormd door slyk en bloed, naar hun gevloekte altaaren;
Daar Fulvius, beroofd van de eene en de andre hand,
De stompen opwaart hief; zyn bloed spatte in den brand
Van 't heilloos outervuur, doch zonder 't uit te dooven.
Ik, die al 't woeden zag, kon 't naauwlyks zelf gelooven.
| |
| |
Na al 't mishandlen, al 't beschimpen, al 't geweld,
Wierd door den dood een perk aan hunne elend gesteld.
Ik zag, al siddrend, hen, door 't scherp des byls getroffen,
Als offerdieren in hun bloed op de aarde ploffen,
Behalven Caldus, die den moedwil niet verdroeg,
Maar met zyn' keten zich het hoofd te plettren sloeg.
Na 't gruwzaam offer wierd 's volks wreedheid losgelaaten,
Die straks zich baadde in 't bloed der dappere soldaaten.
Noch jeugd noch ouderdom vond ergens troost of heul,
En all' wat sterven kon ontbrak het aan geen' beul.
Terwyl dit naar verhaal het stoutste hart doet siddren,
Roept Curtius: Hier had de trouw der Roomsche Riddren,
Des Landvoogds dierbaar lyk in haast gedekt met aard,
Opdat het van den schimp des Duitschers bleef gespaard;
Dan ach! het wierd bekend, en juichende opgegraaven.
Voorts maalt hy, hoe dat lyk een speeltuig wierd der slaaven,
Ja van de Grooten zelfs; en met hoe fel een' hoon
Het door Sezithacus, Segestes broeders zoon,
Baldaadig wierd gegriefd met wonden in zyn wonden,
Eer Maroboduüs het hoofd wierd toegezonden.
Het gantsche heir, door schrik en wraakzucht overmand,
Zweert by de hooge Goôn van 't roemryk Vaderland,
| |
| |
Dat elk van hen dit woên, dit heilloos woên zal wreeken;
En Romes heldenkroost geen zoenbloed zal ontbreeken.
Nadat de schrik bedaard, de woede aan 't mindren is,
Betoont de keurling op het sterkst zyn deerenis.
De Veldheer moedigt hen om hun verdelgde maagen,
Of eer haar overschot, naar 't stille graf te draagen.
Men neemt op zyn bevel de lykgeraamten af;
Brengt al de hoofden t'saam; en graaft in 't bosch een graf,
Dat, wyd van ommekreits, de t'saamvergaêrde beenen
Van Romes dierbaar kroost een rustplaats zal verleenen.
Wat naar geraamte zweemt heeft de aarde thans verdient.
De helden, hier beroofd van bloedverwant of vriend,
Doorwroeten al den grond, om beendren op te spooren,
Opdat het minst verzuim de zielrust niet moog' stooren.
Doch eer het overschot geplaatst word in het graf,
Vervoert men 't naar een beek, en wascht het weenende af;
Terwyl een weidsche sleep van dienstbre zangeressen,
Bekranst met majolein in steê van lykcipressen
Met ongedekten hoofde, op afgebroken toon,
De lykgezangen zingt, ter eere van de doôn.
Zy doen, in rouwmuzyk, de naare wouden hooren
Hoe Rome treurde toen 't zyn zoonen had verloren.
| |
| |
Hoe hoog Augustus zelf, door harteleed beroerd,
Zyn bittre droefheid door al 't hof had omgevoerd;
Hoe troosteloos hy riep: Nooit trof my 't onheil wreeder.
Ach! Varus! Varus! geef, geef my myn benden weder!
En hoe geen huisgezin bekend was in de stad
Dat over hunnen dood geen' rouw gedraagen had.
Het speeltuig sterkt de stem der zangsters in het maalen
Van Romes bittre smart. De staatige cimbaalen,
De zachte fluit en luit verzellen 't rouwmuzyk;
En al 't Romeinsche heir geeft van zyn droefheid blyk.
Zo ras 't vergaêrd gebeent der helden in de plassen
Naar eisch gezuiverd is, en plegtig afgewasschen,
Streeft fluks de noeste stoet der lykbezorgers aan,
Om 't krygsvolk in den dienst der zalving by te staan.
Zy mengen geurig kruid, dat ze in het bosch verzaamen,
Met mirrhe, mastic, en olyvenoly t'saamen.
De wierook word zo min als de aloë gespaard,
En 't mildgezalfd gebeente in duurzaamheid bewaard.
Thans ziet men de Eedlen, die verheven waardigheden
Door hun geboorterecht of door 's volks keus bekleeden,
Te voorschyn komen in hun staatlyk wit gewaad,
Met purper grootsch omboord, elk naar hunn' rang en staat.
| |
| |
Hy, wien het onheil in dien ramp zyn bloed ontroofde,
Verschynt in 't zwart gekleed, en met gedekten hoofde,
Terwyl de Roeper door al 't leger heenen treed,
En by herhaaling roept: De staatsie is gereed.
Men ziet de benden zich om 't ledig graf vergaadren,
Daar reeds de draagers met de beendren langsaam nadren.
Men voert, opdat geen hoon der Grooten schim bezwaar',
De legerteekens, op 's Helds last, voor elke baar;
Doch draagt die omgekeerd, ten teeken van verscheiên.
't Gebeente is overstrooid met bloemen en met meien.
Der zangeressen rei gaat met haar klagten voort,
Door 't speeltuig onderschraagd. Dus nadert men het oord
Daar de aard' het overschot der helden schynt te wachten.
Het plaatsen van 't gebeent' verdubbelt aller klagten:
Men werpt, naar 't oud gebruik, een hand vol gelds in 't graf,
En steekt in 't naaste veld de groene zooden af.
De Veldheer zelf torst de eerste; en plaatst ze, uit mededogen,
Op 't aangevulde graf, voor aller benden oogen.
Al 't leger roemt die daad, en volgt zyn loflyk spoor.
De Roomsche Grooten gaan de keurelingen voor.
Dees doen de tombe haast tot haare hoogte ryzen.
Men strooit 'er bloemen op, tot liefde- en eerbewyzen,
| |
| |
En doet, gedachtig aan vorst Numaas wyze les,
De wilg de plaats bekleên der vaale lykcipres;
En stelt dit opschrift op een' steen, tot eer der dooden:
Een deel van Romes kroost slaapt onder deeze zooden.
Hy, die hunne asch ontrust, of hun begraafplaats schend,
Staa met zyn huis ten doele aan de ysselykste elend;
De wraak der hooge Goôn doe hem rampzalig sterven,
En hem noch zyn geslacht een vreedzaam graf verwerven.
ô Vreemdling! wie gy zyt, die ooit dees tombe ziet,
Zeg nooit, hier liggen doôn; de braaven sterven niet.
Men ziet de Priesterschaar het zuivrend water brengen,
En al wie 't graf omringt tot driewerf toe besprengen.
Thans roept het oorlogsvolk, eer 't van de tombe scheid,
Den dooden treurig toe: Vaart wel in eeuwigheid!
Wy allen zullen, naar natuurs bestendige orden,
U volgen in den dood, en ook begraaven worden.
Rust veilig in het graf u door het heir gesticht,
ô Vrienden! de aarde valle uw koud gebeente ligt!
Des Prinssen hart word op dit laatst vaarwel bewogen;
De ontroering van zyn ziel straalt uit zyn vriendlyke oogen.
Ach! Titus, zegt hy, hoe veel helden dekt deeze aard'!
Doch schoon het denkbeeld van hunn' ramp myn hart bezwaart,
| |
| |
Nog sterker treft my 't lot van zo veel duizend menschen,
Die thans hier 't laatst vaarwel aan hunne vrienden wenschen,
Door 't aaklig denkbeeld dat geen een van dit getal,
Na honderd jaaren tyds op de aard' meer leeven zal.
Dit, antwoord hem zyn vriend, is 't lot der stervelingen.
Al de aarde is een tooneel van standveranderingen.
Ligt dat dit zelfde bosch, korts rood van Romes bloed,
Hierna een akker word, die 't laate nakroost voed;
Ligt zal de landman, als zyne ossen 't kouter trekken,
Door 't stooten van den ploeg, nog eens de plaats ontdekken
Waar Romes dierbaar kroost door u thans rust geniet;
Ligt dat hy, graavend, hun verbroken speeren ziet,
En op hunn' hollen helm, door roest belet te blinken,
By 't roeren van den grond zyne yzren spaê hoort klinken;
Daar hy, al siddrend, zyn verschrikt gezicht mistrouwt
Als hy het overschot van 't heldenkroost beschouwt.
Terwyl de benden nog den doôn hunn' pligt bewyzen,
Hoort elk tot driewerf toe de stem des Roepers ryzen,
Die last tot keeren geeft aan elke legervaan,
En deeze woorden uit: De lykpligt is voldaan.
Germanicus, om 't hart des droeven volks te streelen,
Belooft den tweeden dag hen kamp- en worstelspelen.
| |
| |
Doch schoon dit gunstbewys de legioenen vleit;
Zy smeeken, sterk beroerd door rouw en grimmigheid,
Dat hen de Veldheer naar Arminius doe streeven.
Indien de hooge Goôn ons de overwinning geeven,
De woede des Germaans door 't leger is gestraft,
En Romes dierbaar kroost een eedle wraak verschaft,
Dan, zeggen ze, is het tyd met spelen ons te loonen.
Germanicus, bekoord door d'yver dien zy toonen,
Trekt met hen allen, naar hun wenschen, oostwaart aan.
De vyand schuwt in schyn de Roomsche legervaan,
En wykt met overleg naar buitenweegsche streeken.
De keurling, brandende om der helden dood te wreeken,
Vervolgt hem op den voet, tot hy, niet ver van 't woud,
Hem op het vlakke veld in ordening aanschouwt.
|
|
Auteursrechtvrij
