|
| |
| |
[pagina t.o. 95]
[p. t.o. 95] | |
| |
| |
| |
| |
Germanicus.
Vierde boek
.
De Prins, die reeds een wyl op tyding had gewacht,
Ontsluit de brieven door den bode in 't heir gebragt,
En leest in 't schrift hem van Tiberius gezonden,
Hoe sterk die Vorst zich aan zyn' yver acht verbonden,
Betoond in 't stuiten van des keurlings muitery.
Hy noemt den Held een zuil van Romes heerschappy;
Keurt al zyn overleg tot 's legers rust pryswaardig,
Zyn mildheid welgeplaatst, der muitren straf rechtvaardig;
En meld dat Druzus, in 't Pannonische gewest,
Naar 's Veldheers voorbeeld, ook de krygstucht had gevest;
En dat hy, moedig op de glori van zyn zoonen,
Door Romes Raad eerlang hun deugd zou doen beloonen.
Terwyl Germanicus dit bly bericht verstaat,
Treed Titus in zyn tent, bestorven in 't gelaat.
Myn hartvriend, zegt de Prins, gy hebt geen reên tot zorgen:
't Staat alles wel: ik hield u nimmer iets verborgen;
Tree toe, doorlees deez' brief. Held Titus schud het hoofd.
Ach! 't staat zo gunstig niet aan 't hof als gy gelooft.
| |
| |
Ken, spreekt hy, ken 't bedrog der valsche vriendschap nader;
Zie Cezars veinzery ontdekt door mynen vader.
Hy bied liet schrift hem aan, waarin de grysaart meld,
Dat Vorst Tiberius, in Romes Raad, den Held
Met weidsche woordenpraal uitspoorig had geprezen;
Doch dat die lofspraak zelf voor zynen val deed vreezen.
Dat hy in Druzus roem zo breed niet had geweid,
Doch minder blyks getoond van dubbelhartigheid.
Dat hy misnoegd was om des Veldheers gunstbetooning
In 's oudelings ontslag; nog meer om zyn belooning
Aan al het heir verleend, alsof het van zyn trouw
Daardoor wierd afgeleid, en ligtlyk zwenken zou.
Dat 's Prinsen heldendeugd den Raad hield opgetoogen,
Doch dat Tiberius dit zag met nydige oogen.
Zie daar, zie daar, myn vriend, dus spreekt Germanicus,
Het kenmerk van den aart van Vorst Tiberius.
En was hy 't nog alleen die de onschuld zoekt te deeren:
Maar ach! wy zien alom belang of nyd regeeren.
Noch zucht voor 't Vaderland, noch braafheid heeft waardy.
Elk bouwt zyn grootheid op bedrog en veinzery.
Waar is de eenvoudigheid des ouden tyds gebleven,
Toen zich verdienste, waar ze ook schuilde, zag verheven;
| |
| |
Toen 't eerlyk Rome haar, ondanks haar' laagen staat,
Den ploeg deed ruilen voor 't Raadsheerelyk gewaad;
Toen had de oprechtheid plaats, toen kreeg de deugd belooning:
Nu blinddoekt staatzucht elk door haare praalvertooning,
Duld nimmer dat verdienste een billyk loon geniet',
En hoont in 't hart de deugd die zy voor 't oog ontziet.
Laat ons, schoon zulks den nyd tot feller woên mogt wekken,
Ten minsten 's vyands twist tot Romes roem doen strekken;
Segestes redden eer hem 't onheil nederslaat,
En toonen dat hy zich met recht op ons verlaat.
De meimaand had al 't land een' nieuwen glans geschonken;
Men zag 't verjongd geboomt' met frissche kroonen pronken,
En 't jeugdig veldtapyt met versch sieraad getooid,
Met geurig kruid gedekt, met bloemen overstrooid.
Doch schoon haar blyde komst de stormen had verdreven,
De liefde waagde niet door 't luistrend woud te zweeven;
't Gepluimde zangchoor vlood, in zyn muzyk belet
Door d'akeligen klank der schorre krygstrompet.
Thans doet Germanicus zyn oorlogsmagt zich spoeden;
Trekt in Grabretaas bosch om Romes vriend te hoeden;
En krygt den breeden trans der vesting in 't gezicht,
Die in het lomrig woud op eenen heuvel ligt.
| |
| |
De Prins genaakt de sterkte, aan 't hoofd der keurelingen.
Arminius, die zich gevleid had haar te dwingen,
En reeds door 't streng beleg tot zulk eene engte bragt
Dat hy haare overgaave in 't kort onfeilbaar achtt',
Verneemt met selle spyt dat Romes benden nadren;
Breekt op van voor de vest, doet al zyn volk vergadren,
En valt met heesch geschreeuw de legioenen aan.
Germanicus vermaant zyn helden pal te staan,
En met bedaarden moed den woesten schok te keeren.
Men stryd met dolk, en zwaard, en javelyn, en speeren.
't Romeinsche en Duitsche bloed stroomt vloeiende ondereen,
En mengt zich saam, in spyt van hunne afkeerigheên.
Segestes, op den trans van zynen burg geklommen,
Beschouwt den fellen stryd der wederzydsche drommen;
En voelt zyn hoop gevoed, of zynen angst verzwaard,
Naardat zich 't krygsgeluk voor dien of deez' verklaart.
Al ziet Arminius zyn Duitsche benden wyken,
Nog houd hy rustig stand, en weet van geen bezwyken:
Zyn felle wanhoop staat, in 't ongelukkig uur
Dat hem Theusnilde ontrooft, den legioenen duur.
Terwyl hy held by held door slag op slag doet vallen,
Trekt op des Veldheers last een bende naar de wallen.
| |
| |
Bedaagde Dumnorix, die naast den Hertog stryd,
Roept, zuchtend: Vecht niet meer; de vesting is bevryd;
De Goden dulden niet dat wy Theusnilde winnen;
't Romeinsche krygsvolk trekt alreede juichend binnen.
Wy zien, helaas! de zege ons door zyn vuist ontroofd.
Vergramde Arminius wend op die taal het hoofd,
En ziet met bittre spyt den keurling op de wallen.
Hoe! roept hy, zou Theusnilde in Romes handen vallen!
Myn Gaê slavin zyn! neen; dien hoon gedoog ik niet.
Men stry voor haar, zo lang ons leven overschiet.
Fluks vliegt hy naar de vest, om nog een kans te waagen,
Doch word, aan allen kant omsingeld door zyn maagen,
In weêrwil van zichzelv' in veiligheid gebragt.
Hy vloekt de krygsfortuin, en jammert dag en nacht;
En zweert, dat schoon zyn volk in 't stryden is bezweken,
Hy zynen ramp eerlang op Rome streng zal wreeken.
Terwyl de Duitscher naar zyn donkre bosschen vlied,
En 't overwinnend heir de zege zeker ziet,
Hoort zich Germanicus als overwinnaar groeten,
En ziet Segestes zelf hem by de poort ontmoeten.
Segestes, hoog van hart, ontzagchlyk van gelaat,
En achtbaar van gestalte, in een Romeinsch gewaad,
| |
| |
Doch zonder helm op 't hoofd, trekt straks des Veldheers oogen.
Zyn Dochter Venerande, in stilheid opgetoogen
Om eens Aurinia te volgen in haar' stand,
Praalt in een wit gewaad aan 's vaders rechtehand.
Aan de andre zyde treed de aanminnige Theusnilde,
Om wie de Duitsche jeugd reeds zo veel bloeds verspilde;
Die naar Arminius in moed en sierheid zweemt,
En niets dan zyn behoud en roem ter harte neemt.
Zy houd haare oogen op haar' zwangren schoot geslagen,
En de armen voor de borst; te moedig om te klaagen,
Trotseert de fiere vrouw, door haar stilzwygenheid,
Den ramp die haar verdrukt, en 't lot dat haar verbeid.
Haar broeder Adelbert, nog in zyn kindsche jaaren,
Treed aan haar zyde, en schynt in moed haar te evenaaren:
Een eedle vrouweschaar, geweken in den wal
Met Vorst Segestes, en een achtbaar vriendental
Van Duitsche Grooten, die met hem voor Rome streeden,
Omringen deezen stoet of volgen hunne schreden.
Aan d'andren kant vertoont zich Romes Legerheld,
Door wien de vesting is ontrukt aan 't krygsgeweld.
Zyn eedle houding trekt al de oogen der barbaaren.
Van ryzige gestalte, in 't bloeien zyner jaaren,
| |
| |
Zo welgevormd van leên als achtbaar van gelaat,
Schynt hy de Krygsgod zelf: zyn Vorstelyk gewaad;
De grootsche Veldheers staf, door Cezar hem gegeeven;
De purpren mantel, ryk met gloeiend goud doorweeven,
Die van zyn schouders daalt en zynen rang vertoont;
De roode en zwarte pluim, die zynen helm bekroont,
En die op elken stap bevallig word bewogen;
't Zet all' hem luister by in 's volks verwonderde oogen.
De jonge Segimond, die met een' fieren moed
Zyn leven waagde opdat zyn vader wierd' behoed,
Verzelt hem, met een rei kloekmoedige Edelingen,
Die glori wonnen en naar nieuwe glori dingen.
Men ziet 'er Silius, een zuil van Romes Staat,
Zo dapper in den stryd als schrander in den Raad;
Die de orde in 't leger schraagt door tucht en zuivre zeden;
Een vriend van Druzus huis, door 't krygsvolk aangebeden.
Taurinus, wien het heir by de eerste helden noemt,
Min om zyn' eedlen stam dan om zyn deugd beroemd.
De trotsche Pizo, die, om zyn beleid geprezen,
Meer eerbied waardig dan zyn' vader waant te weezen,
Schoon dees met Brutus Rome ontsloeg van dwinglandy,
En hy een' dwingland vleit uit zucht naar heerschappy.
| |
| |
Vitellius, wiens arm des vyands heir doet beeven;
De telg eens Ridders, die voor 't einde van zyn leven,
In 't manlyk kroost, de vreugd van zynen ouden dag,
Een Landvoogd, Tuchtheer, Raad, en Burgemeester zag.
Stertinius, die steeds gelukkig op zyn togten,
Alom waar hy verscheen de zege heeft bevochten.
Antéjus, die den schrik in 't hart des vyands wekt,
Een dappre bende leid, en zelf een bende strekt.
De stoute Flavius, die, door zyn landgenooten
Van 't hoog gezag ontzet, van Duitschlands grond verstooten,
Ter wraak van zynen hoon zyn' arm aan Rome wyd,
Doch meer zyn' broeder dan zyn vaderland bestryd.
De gryze Albinus, die nooit blyden dag zag daagen
Sints zyn geliefde zoon met Varus wierd verslagen;
Wiens kleed den rouw vertoont die hem het hart verteert,
En die geen' troost, maar wraak, voor 's jonglings bloed begeert,
Sabyn en Titus, uit de aêloude en eedle looten
Der achtbre Koningen van Alba voortgesproten,
Beroemd door dapperheid in 't bloeien van hun jeugd;
Gebroeders door het lot, en vrienden door de deugd;
Die, schoon ze in 't veld van Mars triomflaurieren winnen,
De nutte kunsten meer dan d'oorlogsroem beminnen;
| |
| |
Op 't Capitool geteld als steunsels van den Raad;
Den Veldheer dierbaar, van Tiberius gehaat;
En die, zo Rome nog gesteld waare als voordeezen,
Fabriciussen of Camillen zouden weezen.
Segestes ziet den Held met vreugde en eerbied aan,
En doet hem door dees taal zyn dankbaarheid verstaan:
't Is thans het eerst niet, Prins, in myn rampspoedig leven,
Dat ik bewys van trouw aan Rome heb gegeeven.
Sints Vorst Augustus, die thans met de Goôn regeert,
My Romes burgerrecht grootmoedig heeft vereerd,
Heb ik, getrouw aan Rome in heil en tegenheden,
's Ryks vrienden bygestaan, 's Ryks haaters stout bestreden.
Ik heb Arminius, die eer noch pligt ontzag,
Den schaaker van myn spruit, voor 't recht gedaagd; dan ach!
Geen wet heeft kracht ten zy gehandhaafd door 't vermogen.
Des Landvoogds draalende aart verydelde al myn poogen.
Ik heb 't gevaar voorzien, en Varus aangeraên
Arminius en my in ketenen te staan,
Met hen die in 't geheim zyn' last ten uitvoer bragten.
Getuige van myn trouw zy de aakligste aller nachten,
Wanneer 't Romeinsche volk zo diep een wonde ontfing:
Die jammerlyke nacht duld geen verdediging.
| |
| |
Wat volgden hem, helaas, al doodelyke dagen!
Ik deed Arminius, hy deed my kluisters draagen.
Geveiligd door uw hulp van overlast en smaad,
Vernieuw ik 't oud verbond met Cezar en den Raad.
Ik eisch geen andre gunst, dan dat men om de boosheid
Mynsschoonzoons my niet hoon', maar vry keur' van trouwloosheid;
Opdat ik, zo in 't eind de driftige Germaan
Meer tot berouw dan tot den stryd mogt overslaan,
Zyn voorspraak strekken moge en zynen zoen verwerven.
Verschoon de vlucht myns zoons, laat my die gunst niet derven.
Verhoor een' vader, die van u zyn' troost verwacht.
Theusnilde is door geweld tot deezen stand gebragt.
Het staat aan u of gy haar spaaren wilt of doemen;
Haar gade uws vyands, of Segestes dochter noemen.
Hy zwygt, en Druzus Zoon beantwoord hem aldus:
Ik denk dit oogenblik niet aan Arminius.
'k Zal, ô Segestes! om uw' moed en trouw te loonen,
Uw dierbre telgen en uw vriendenrei verschoonen;
En bieden u, zo ras de rust hier word gevest,
Uit Cezars naam 't bewint van dit beroemd gewest.
Germanicus verzend Segestes en zyn maagen
Naar zyne legerplaats, uit zorg voor 's vyands laagen,
| |
| |
Men sloopt op zyn bevel de vest, door hem behoed.
Hy vind, niet lang daarna, zich door een' boô begroet,
Die uit Cecinaas naam bericht, wat Romes schaaren,
Door hem geleid, in 't land des vyands is weêrvaaren.
Dat hy en Uzipeet en Tencter wederhield
Toen 't land der Catten door den Veldheer wierd vernield;
Dat hy, uit de eene streek naar de andre voortgetogen,
De volken had gestuit, gereed om te oorelogen;
En dat de fiere Mars, die hem op weg bevocht,
Zyn' woesten moed had met een nederlaag bekocht.
De Prins doet op die maar de hopliên t'saam vergadren,
Om te overweegen hoe den vyand best te nadren.
Hy slaat hen, tot dat eind, straks twee ontwerpen voor.
Zal ik, dus heft hy aan, op 't reeds begonnen spoor,
Te lande Arminius vervolgen op zyn schreden?
Dees weg is kortst, doch heeft ontelbre zwaarigheden.
De diepe stroomen, hooge bergen, weeke grond,
De list des vyands, die zo duur aan Varus stond,
't Staat alles op dien togt den legerknecht te vreezen.
Of acht ge, ô Helden! ons van grooter nut te weezen
Met al 't Romeinsche heir op 't spoedigst scheep te gaan,
En om te vaaren door Germanjes Oceaan
| |
| |
Tot d'Eemstroom, om vandaar den vyand op te spooren,
En op het onverwachtst in 't hart van 't land te booren?
Dit laatste acht Pizo best. Die looze veinzaart vleit
Zich heimlyk, dat die togt nog grooter zwaarigheid
En meer gevaaren aan Germanicus verwekken,
En mooglyk tot zyn' dood of nederlaag zal strekken.
Een deel der Grooten, op zyn boosheid niet verdacht,
Stemt in zyn' loozen raad, en dringt dien aan met magt.
Men zegt: Heeft Druzus ons dit spoor niet aangewezen?
't Is thans in 't schoonst van 't jaar; ons staat geen ramp te vreezen.
Een ander deel des Raads weêrspreekt de reis ter zee,
En zegt: Men stryd op 't land alleen met 's oorlogs wee;
Der helden dapperheid verwint de krygsgevaaren,
Maar wie verwint de kracht der stormen en der baaren?
De Veldheer, die elks reên op 't naauwst heeft onderzocht,
Bepaalt zich in het einde, en kiest den watertogt.
Hy zend Cecinaas boô terug, om zyn bevelen,
Ten dienste van de vloot, den Hopman meê te deelen;
Gelast hem zich terstond naar de Ubiën te spoên;
Een' ryken voorraad tot den scheepstogt op te doen;
Meer hulp te vordren van de Roomsche bondgenooten,
En zich, zo ras hy kan, te sterken met hun vlooten.
| |
| |
Na dees verrichting spoed de Held zich uit dit oord
Naar 't sterk Maguntia, aan 's Rhynstrooms westerboord.
De trotsche Arminius bezielt in arrenmoede
Inmiddels volk by volk met zyne ontembre woede;
Vloekt op Segestes; vloekt op Rome; mengt geween,
Verwyting, wapenkreet, en bittren schimp dooreen.
't Is loflyk, roept hy uit, met zo veel krygsrumoeren
Een hulpelooze vrouw gekluisterd weg te voeren!
ô Waardig vader, die uw dochter slaafsch verkoopt!
ô Dapper Veldheer, die uw talryk leger noopt
Om met kloekmoedigheid een zwangre vrouw te binden!
Dit zyn de heldendaên van Rome en Romes vrinden.
Ik ben geen krygsman die op weereloozen loert;
'k Heb altoos voor de vuist den oorelog gevoerd;
Geduchte dwinglandy gerechte straf doen draagen.
Drie legioenen, door myn dappre vuist verslagen
Met al hun Hopliên, zyn getuigen van myn' moed.
Het bosch van Teutoburg, nog rood van 's vyands bloed,
En de andre wouden der kloekmoedige Germaanen
Zyn nog alom versierd met Romes legervaanen
En standerds, die door my, zyn' ydlen trots ten hoon,
Daar opgehangen zyn ter eere van de Goôn.
| |
| |
Laat zich Segestes vry op Romes gunst betrouwen,
Op 't Overrhynsche strand een nieuwe sterkte bouwen;
Laat hy zyn' zoon weêr zien in 't priesterlyk gewaad;
Nooit spreekt ons land hem vry van ontrouw en verraad,
Die tusschen de Elve en Rhyn ons bondelbylen, roeden,
En tabberden deed zien. Dat andren vry zich spoeden
Tot onderwerping aan 't verdelgend Roomsch gebied;
Zy kennen 's vyands dwang, geweld en schatting niet.
Wy hebben 't prangend juk ons van den hals gesmeten;
Aan Romes dwingland, dien zy dwaas een Godheid heeten,
En zyn' geveinsden zoon, voor wien thans de aarde bukt,
In weêrwil van hun magt dit vry gewest ontrukt:
En zou een jongeling ons weder wetten geeven?
Een woest oproerig heir ons moedig hart doen beeven?
Neen, elk die Vaderland en Goôn en maagschap mint,
In de oude Duitsche zeên meer welbehaagen vind
Dan in de dwinglandy van strenge uitheemsche Heeren,
Die ons ten duursten prys het stedenbouwen leeren,
Verzelle Arminius, die hem ter vryheid leid;
Wie anders denk', streev' met Segest ter dienstbaarheid.
Dus wekt hy door zyn taal den haat en 't medelyden.
Al 't groot Cheruscisch land wenscht nevens hem te stryden.
| |
| |
Zyns vaders broeder zelf, by Rome hoog geschat,
Die nog in deezen twist geen deel genomen had,
De dappre Inguiomeer, vervoegt zich by zyn vaanen,
En sterkt met al zyn volk de benden der Germaanen.
Des Veldheers gade ontfangt in 's Trevers wal bericht
Dat haar geliefde Held verlangt naar haar gezicht;
Dat hy Maguntia reeds nadert met zyn vrinden,
En dat hy hoopt aldaar haar by zyn komst te vinden.
Zy slaat terstond op weg, en ziet haar dierbre gaê,
Kort na haare aankomst, in het grootsch Maguntia.
Hy kust zyne Agrippyne en haar geliefde spruiten.
Wie maalt hun vreugd! een vreugd door woorden nimmer te uiten.
ô Echtgenooten, wie het liefdesnoer verbind,
Die in elkanders heil uw' grootsten zegen vind!
ô Tedre harten, die door langgewenscht ontmoeten
't Gevaarlyk afzyn van uw weêrhelft zaagt verzoeten!
Gevoelt, en kent de vreugd van Romes minzaamst paar,
Door 't geen uw eigen ziel zo streelend wierd gewaar.
Germanicus, nog naauw' in zyn verblyf getreeden,
Bemerkt dat Agrippyne inwendig word bestreden
Door opgekropte smart, die al haar blydschap stoort.
Zy uit hem haare vreugd, en zucht op ieder woord.
| |
| |
Hy ziet haar beurtelings nu bloozen dan verbleeken;
De traanen groeien haar in de oogen onder 't spreeken.
Wat deert u? zegt de Prins, geraakt door haar verdriet,
Verberg uw hartewee voor uwen zielsvriend niet.
Ach! zegt ze, al 't ongeval, aan ons geslacht beschooren,
Door Titus u gemeld, heeft my zyn gaê doen hooren.
Besef, dus vaart zy voort, terwyl een traanenvloed
Haar van de kaaken stroomt, besef hoe myn gemoed
Gestaag gepynigd word. De Dwingeland van Romen,
Die zo veel gruwlen pleegde om tot zyn wit te komen;
Die zoon van Livia, die, door haar list gesterkt,
Myn stamhuis ondermynde, en thans zyn' val bewerkt;
Die myne broedren moordde in 't opgaan hunner jaaren,
Die zelfs zyn gaê niet spaart, zal u en my niet spaaren.
Wat nood waar 't, zo zyn wrok voldaan wierd door myn' dood;
Maar 't leed dreigt u als my. Helaas! myn echtgenoot!
Wie weet hoe kort ... Ach! zo de staatzucht u doet sneeven,
Ik zal, dit zweer ik u, dien ramp niet overleeven.
In aller Goden naam, hervat de ontroerde Held,
Verban dit wreed besluit; en zo ik word geveld,
Leef voor ons hulploos kroost; verstrek aan hen te gader,
In hunne onnoozle jeugd, tot moeder en tot vader.
| |
| |
Myn dierbaare Agrippyne! ik ken uw grootsch gemoed;
Ik ken uw trouw voor Rome en voor ons dierbaar bloed;
'k Bezweer u by de Goôn, dat gy, wat my moog' treffen,
U boven 't ongeval grootmoedig wilt verheffen.
Denk wat uw deugd betaamt; wat Rome, uw grootsch geslacht,
En uw gemaal, zelfs in zyn graf van u verwacht.
Waan echter niet dat ik u smeek uzelf te spaaren
Uit eenig denkbeeld van aanstaande lyfsgevaaren;
Of zorg dat ons in 't kort iets kwaads te duchten staat:
Tiberius vreest my nog meer dan hy my haat,
En toont door deeze vrees zyn gunst my overbodig;
Ontziet ons oorlogsvolk, en heeft myn' bystand noodig.
Zyn zoon, Prins Druzus, die ons welzyn niet benyd,
En my van jongs af aan zyn vriendschap heeft gewyd,
Die nog vermeerderd wierd sints hy myn zuster trouwde,
Had ons gewaarschouwd zo ons Cezar onheil brouwde.
Ik ken, zegt Agrippyne, ik ken hun beider hart;
Maar 't geeft my weinig troost in myn ondraagbre smart.
Ik weet dat Druzus en zyn gade ons lot beklaagen;
Maar zyn zy onderricht van al de looze laagen
Die ons Tiberius, die Livia ons spreit?
Myn huis ging reeds ten grond door hunne onmenschlykheid.
| |
| |
Zy voegen moord by moord. Aggrippa! dierbre broeder!
Rampzaalge Agrippa! Ach! en nog rampzaalger moeder!
Mogt ik ten minsten u betreuren! maar men duld
Geen klagten; de argwaan houd den minsten zucht voor schuld.
't Is overal vol spiên, die 't hof lafhartig vleien,
Rondom ons waaren, en rondom ons strikken spreiên.
All' wat hier omgaat word Tiberius bericht.
Men kwyte, zegt de Prins, te meer zich van zyn' pligt.
Schoon afgunst door geweld den braaven moog' vertreeden,
Zyn roem vertoont zyn deugd in al haar waardigheden
Wanneer zyn lykbus zich by 't grafgewelf bevind.
De nyd heeft uit zo ras de onsterflykheid begint.
De Goden zien ons hart en Cezars wanbedryven,
Zy zullen hem gewis geen wraak verschuldigd blyven.
Hoe averechts de nyd ook onze deugd beloon',
Laat ons betrouwen op de onsterfelyke Goôn.
Dus troost de Held zyn gade, en droogt allengs haar traanen;
Terwyl hy, om op nieuw zich 't glorispoor te baanen,
Het vlootdeel, dat hier ligt, van alles ruim voorziet.
De vette klavergrond van 't Belgisch landgebied
Deed, zynen togt ten nutt', de zwaare rundren dyen.
Argentoratum deed aan hem den graanschat wyên
| |
| |
Op weelige akkers om zyn ruime vest gegroeid.
Hy, die, vol yvers, tot zyn' grooten togt zich spoeit,
Geleid zyne echtgenoote aan boord van zyn galeiën;
Doch laat, gereed om van Maguntia te scheiên,
Segestes en zyn kroost uit wyze voorzorg daar;
Beveelt den Stadvoogd hen te hoeden voor gevaar,
Door vriendelyk onthaal hun hart gerust te stellen,
Doch tevens door een wacht hen steeds te doen verzellen.
Thans word de breede Rhyn met schepen overdekt.
Des Veldheers roeigalei, die 't sterkst elks oogen trekt,
Praalt met een roode vlag, met schittrend goud doorweeven.
't Zuidooste windje, dat de kielen voort doet streeven,
Blaast in het wapprend zeil, en 's Rhynnats vlugge vaart,
Die aan den vlooteling gemak in 't spoeden baart,
Doet hem welhaast de stad der Ubiën begroeten.
Hier ziet de Veldheer door Cecina zich ontmoeten,
Die onlangs aankwam, en zyn' verdren last verbeid.
Hy meld aan Druzus Zoon met volle zekerheid
Dat zich Arminius, door hoop op wraak gedreven,
Met grooter magt dan ooit had in het veld begeeven,
En dat Inguiomeer thans zyne zyde sterkt.
De Prins, die 't groot gewigt van hun verbond bemerkt,
| |
| |
Verdeelt zyn legermagt om meer ontzag te baaren;
En geeft aan Pedo last zich met zyn ruiterschaaren
Naar de Eems te spoeden door het land des grooten Fries.
Cecina krygt bevel om, zonder tydverlies,
Van d'oosterzoom des Rhyns zich met zyn legervaanen,
Dwars door der Bructren land, naar de Eems een spoor te baanen.
Een reeks van kielen, door Cecina t'saamgebragt,
Versterken, naar 's Helds last, hier zyne watermagt;
En Pizo, die den togt ter zee heeft voorgeslagen,
En thans veinst krank te zyn om dien niet meê te waagen,
Verkrygt de Landvoogdy van 't Ubisch grondgebied.
Schoon dit den veinsaart streelt, 't behaagt hem echter niet
Dat hem Sabinus, lang in 't krygsbestier bedreven,
Tot amptgenoot word in dien achtbren post gegeeven.
De Prins ontdekt zyn gaê, die zich in deezen wal
Tot zyn terugkomst met haar kroost onthouden zal,
Dat zy zich veilig op Sabinus kan betrouwen,
Zo Pizo mogt bestaan haar eenig leed te brouwen.
Hy groet, daar al de vloot alleen zyn komst verbeid,
Zyne Agrippina, die naar d'oever hem geleid;
Hem staarend naoogt dien zy noode ziet vertrekken,
Doch moeds genoeg bezit om haaren angst te dekken;
| |
| |
En heimlyk zuchtend smeekt: Weldaadig Godendom!
Bescherm myn' Held! voer hem verwinnaar wederom!
Nu streeft de vlugge vloot weêr langs de groene boorden
Des Rhyns, voor wind en stroom, en glyd naar laager oorden;
Spoed ras Novezium en Gelduba voorby,
Met Asciburgium aan 's landstrooms westerzy';
Voorts 't Eburoonsch gewest, en der Gugernen staaten.
Het hoog verblyf, korts door Aurinia verlaaten,
Vertoont in 't oosten zich by een ontvolkt gehucht,
Aan de oevers van de Lippe, en schynt nog om de vlucht
Der Boschwaarzeggerin in eenzaamheid te klaagen.
Het sterke Vetera begint reeds op te daagen.
De krygsbezetting groet den Veldheer van den wal,
En word beantwoord door het scheepstrompetgeschal.
De vlootling ziet allengs het hoog gebergt' verdwynen,
En kleiner heuvels, met geboomt' gedekt, verschynen.
De meesten zyn zo laag nooit in dit oord gedaald,
En zagen hunnen togt aan Vetera bepaald.
Alleen een klein getal kloekmoedige oudelingen,
Die Varus nederlaag ter naauwernood ontgingen,
En, lang voor zynen ramp, door Druzus, Romes held,
Geleid zyn langs dit spoor naar 't blaauwe pekelveld,
| |
| |
Herinren zich dien togt. Men hoort hen hun gezellen
De wondren van het land des Bataviers vertellen,
Dat zy van verre zien. Dit oord is, naar hun reên,
Aan dappre mannen en aan visschen schier gemeen.
't Is, zeggen zy, een laag en nat en dampig eiland,
Bestaande uit poel en veen, moeras en duin en weiland;
't Word 's winters dikwerf door het water overstroomd,
Heeft weinig wild gedierte, en weinig hoog geboomt'.
De landzaat sticht zyn huis op hoogten, die hy torpen,
Of terpen noemt; 't gevaar des vloeds niet onderworpen.
Elks wooning staat alleen, en is van aarde of hout
Of riet te saamgesteld, en zonder kunst gebouwd.
Zy zyn oprecht van hart en sterk gespierd van leden,
En gastvry en getrouw, en met hun land te vreden;
En doorgaans zacht van aart, doch zo hen iemand hoont,
Een' leeuw gelyk, die in zyn woede niets verschoont.
Dees meld, hoe Druzus hier de Roomsche magt deed blyken
Door 't graftengraaven, en door 't vestigen van dyken:
Een ander draagt nog roem, dat hy dien eedlen held
Langs Romes nieuwen weg heeft tot op 't strand verzeld;
Den Oceaan gezien, en 't outer op hielp richten,
Dat Druzus op het strand tot Romes eer deed stichten.
| |
| |
Germanicus vind in des volks verhaalen smaak,
En hoort zyns vaders roem met heimelyk vermaak.
Intusschen ziet men reeds de vlotte vloot zich spoeden
Tot daar de Rhyn zich deelt in twee verscheiden vloeden.
Zyn slinke tak bespoelt des eilands zuiderkant,
Daar hy zyn' ouden naam, den naam van Rhyn verbant,
En dien van Waal aanvaart. Hier ruischt hy onder 't stroomen
Noviomagum toe, gesticht op last van Romen;
En rolt vast laager aan, tot hy de Maas ontmoet,
En zyne kruik ontlast in deezen breeden vloed.
Hy stroomt, met hem vereend, langs Vadaas hooge muuren
En Grinnes wallen voort; stort zich, na weinig uuren,
In 't meir van Helium; en golft met breeder spoor,
De tusschenwydten der Taxandrische oevers door,
Om aan den Oceaan zyn' waterschat te wyden.
De rechte tak des Rhyns had van de vroegste tyden
Den ouden Ysselstroom aan zynen oosterkant.
Hy snelt de noordzy' langs van 't laag Batavisch land,
En groet de legerplaats van Hercules in 't spoeien;
Streeft Carvoos wal voorby, en ziet, in 't neêrwaarts vloeien
De sterkten Fletio en Lauri, en de vest
Albiniane, en schynt in 't Marezaatsch gewest,
| |
| |
Den heuvel Matilo, ten kykduine opgeworpen,
Verheugd te groeten als de hoogste van de torpen.
Hy golft voorts zeewaart aan, besproeit der Friezen land
Aan de eene, aan de andre zy' 't Caninefaatsche zand.
Dus nadert hy, verbreed, het eind van zyn verlangen,
En doet den Oceaan zyn golvend nat ontfangen.
De Roomsche vlooteling laat nu aan laager boord
Den zuiderarm des Rhyns; zeilt in het stroomwed voort,
En volgt het met vermaak in 't kronklend ommezwieren,
Ter noorderzyde van 't gewest der Batavieren,
Tot d'ouden Yssel toe. Straks roept een grys soldaat:
Ik zag voorheen deez' vloed in eenen andren staat.
Hy meld, hoe dees rivier den Rhyn in vroeger dagen
Zyn hulde bood, door hem zyn stroomkruik op te draagen;
En hoe hy, thans, verlegd door Veldheer Druzus vaart,
Zich met den zilvren vloed des nieuwen Yssels paart.
Dus keert de Rhyn het nat dat hem plag toe te vloeien;
Streeft in dat spoor, om zich door Druzus graft te spoeien;
Werpt zich al ruisschende in den nieuwen Yssel neêr,
En door dat bogtig pad in Flevoos rustloos meir.
Terwyl hy dit verhaalt, genaaken reeds de vlooten
Van Fries en Batavier, Romeinsche bondgenooten.
| |
| |
Elk voert uit zyn gewest ervaaren stuurliên aan,
Om Romes vlootling op zyn kielen by te staan;
By zandplaat en by bank, in zee, rivier en meiren,
De ondiepte en diepte van de gronden hem te leeren.
De Veldheer vind zyn' moed door hunne komst vergroot.
Zyn wyze zorg verdeelt die zeeliên op de vloot.
Hy snelt door Flevoos meir, dat, driftig, in zyn golven
Het Rhynnat medevoert. De Rhyn, een poos bedolven,
Hervat zyn stroomspoor langs het Sturische gewest,
Tot daar men Flevum vind op 't barre strand gevest
By d'oostermond des vloeds, die hier zich met de baaren
Des Oceaans vereent, nooit door den Held bevaaren.
Hy staat verbaasd op 't zien van 't golvend element,
Dat, rustloos in zyn vaart, zich om den aardbol wend.
't Afbeeldsel der fortuin, gevloekt en aangebeden;
Haar in gevlei gelyk en in bedrieglykheden;
De toeverlaat der schuld; het wandelperk der vlyt;
't Gevaarelyk tooneel van koopvaardy en stryd;
Dat zo veel schats verslond, en zo veel rykdoms baarde;
En 't algemeen gebied der Koningen van de aarde.
't Gezicht der groote zee baart elk verwondering.
Germanicus beveelt den wakkren vlooteling
| |
| |
Het anker in den grond aan 't zandig strand te hechten:
Hy zelf begeeft zich met een deel der oorlogsknechten
En Legerhoofden in dit vreemd gewest aan land,
En klimt de duinen op: zy zien slechts zee en zand.
De Zoon van Druzus toont noch vrees noch misvertrouwen.
De Goden doen zo 't schynt ons 't eind der aard' beschouwen,
Dus spreekt hy. 't Is gewis dat hier Nephtunus woont,
En al zyn magt ons van dit zandgebergt' vertoont:
't Is zonder reden niet dat hem de volken vreezen.
Mogt hy ons op den togt naar d'Eemsvloed gunstig weezen!
Terwyl de Prins hier toeft, ziet hy de gouden zon
Gereed te daalen naar Germanjes pekelbron.
Zy helt al meer en meer, en mengelt haare glanssen
Met gloeiend purper aan de azuuren hemeltranssen.
Ze onttrekt ten halve allengs zich aan des Helds gezicht;
Verguld de golven nog door haar bekoorlyk licht,
Nadat hy haar het hoofd geheel zag onderhaalen,
Om 's aardkloots andre helft te troosten door haar straalen.
Germanicus verlaat de hooge duinen niet
Zo lang zyn oog een blyk van haaren luister ziet.
'k Heb, zegt de Held, daar hy reeds de avondstar ziet blinken,
Ik heb de gouden zon aan 't eind der aard zien zinken;
| |
| |
De onmeetlyke Oceaan verbergt ons haar gezicht;
Zy trooste ons morgen weêr door haar verkwikkend licht!
De nacht is naauwlyks voor de schemering geweken,
Wanneer een Batavier den Veldheer wenscht te spreeken.
Germanicus gunt hem op 't oogenblik gehoor.
't Waar' veiligst, zegt hy, dat de vloot geen'tyd verloor,
Maar zich in zee begaf: 't gety begint reeds te ebben.
Zy, die in dit gewest de zee bevaaren hebben,
Beseften, eedle Prins, hoe groot het voordeel zy
Zich wel te dienen van de winden en 't gety.
Het gunstig Godendom, bewogen door uw bede,
Schenkt een' zuidoosten wind; dus loopt ons alles mede.
Straks valt men op de vloot, genoopt door 's Veldheers last,
Alom met kracht aan 't werk; men rigt den zwaaren mast;
Zet al de zeilen by; ligt de ankers; wend den steven,
En schynt al danssende op het vlak der zee te zweeven.
De gouden zon ryst op, zo schoon als ze immer plag,
En spelt aan Druzus Zoon een' liefelyken dag.
Het windje fladdert in de zeilen onder 't ruisschen.
Men ziet om kiel by kiel de zilvren baaren bruisschen.
Dus spoed de vlugge vloot gestadig noordwaart aan.
Driemaalen had reeds, in Germanjes waterbaan,
| |
| |
De deinzende eb de vloot van 't zandig strand gedreven,
En driewerf had de vloed de kielen opgeheven,
Wanneer Germanicus in 't onbeperkt verschiet
Een vreemd verschynsel uit het zwerk zich vormen ziet.
Een dunne wolk, waardoor de zonnestraalen blinken,
Begint van lieverleê het nat der zee te drinken.
Het opgetrokken vocht vertoont zich eerst voor 't oog
Gelyk een ligte damp, die opvaart naar omhoog.
Een dwarlwind, die de wolk meer krachten doet verkrygen,
Doet tevens 't water in de wolkbuis hooger stygen,
Dat, als geslingerd om een spil, zich opwaart spoeit,
Gestadig toevoer trekt, en tot een pyler groeit,
Die, rustende op de zee, by 't sluimren van de winden,
't Gebied des hemels schynt aan 't vloeiend ryk te binden.
Zyn kapiteel word zwaar van 't vocht dat hy bevat.
De pyler krimpt omhoog, en 't opgeslorpte nat
Stort plotsling naar beneên in digte regenstroomen.
De zee ontfangt te rug het geen haar was ontnomen,
Terwyl Germanicus in 't oost, op 't golvend zout,
Burchane, een eiland aan den mond van de Eems, beschouwt.
Straks tracht de vlooteling den togt nog meer te spoeien;
Vereent beleid met kracht in 't zeilen en in 't roeien;
| |
| |
't Batavisch zeevolk kent hier 't veiligst waterspoor,
't Wyst bank en zandplaat aan, en loopt 'er tusschen door.
Zo streeft men d'Eemsstroom op, en vind in 't binnenvaaren,
Cecina met zyn volk, en Pedo met de schaaren
Der Roomsche ruitery, gelegerd aan den zoom.
Hoe vrolyk heeten zy den Veldheer wellekoom!
De dunne lucht weêrgalmt van saamgemengde klanken,
Van groeten, van gejuich, van wenschen en van danken.
Men uit op 't land zyn vreugd door 't schel trompetgeschal
En 't vrolyk zeemuzyk blaast antwoord naar den wal.
Dus treed de Prins van boord, en maakt terstond zich vaardig
Tot oorlogsdaên zyn' moed en Romes grootheid waardig.
|
|
Auteursrechtvrij
