|
| |
| |
[pagina t.o. 35]
[p. t.o. 35] | |
| |
| |
| |
| |
Germanicus.
Tweede boek
.
Het grootsch Itaalje, dat al de aarde in eerbied houd,
Het vorstlyk Rome op zyn gebergte ziet gebouwd,
En oost en west en zuid de rustelooze baaren
Der Middelandsche zee door kielen ziet bevaaren,
Word aan de noorder zy' door steil gebergt' bepaald,
Door rotsen, schaars bezocht, en nooit naar eisch gemaald;
Door de Alpen, die hun kruin tot aan 't gestarnte strekken,
Op wolken nederzien, met eeuwig ys zich dekken,
Omringd van kolken daar de stoutheid zelf voor beeft;
Hier is 't dat de Adula den Rhynstroom oorsprong geeft.
De schoone Rhyn, weleer door Romes wichelaaren
Als een der watergoôn verheerlykt met altaaren,
Welt uit twee bronnen op; en stort, van rots op rots,
Twee zilvren takken neêr met klaterend geklots.
Een van die takken houd zich kronklende in de holen
Eens bergs, dien hy ontmoet, een lange wyl verscholen;
En als hy uittogt vind, daalt hy al golvend neêr,
Met d'andren tak vereend, in 't ruime Acronisch meir,
| |
| |
't Welk 't Abnobaasch gebergt' van verre groet in 't noorden,
En aan de zuiderzy' de Tigurhynsche boorden.
Nadat de snelle stroom, dees bergzee doorgevloeid,
Zyn' loop hervat heeft en in kracht is aangegroeid,
Stort hy zich plotsling van de rotsen onder 't bruisschen,
En 't land hoort, mylen ver, zyn watervallen ruisschen.
Welk een verrukking baart by 't ryzend morgenlicht
Hier de ongelyke grond aan 's reizigers gezicht!
De ruime landstreek schynt een baare zee voor de oogen,
Zo lang 't azuur der lucht door neevlen is betoogen;
Doch als de zon, met goud en gloeiend rood gehuld,
De dampen optrekt, en 't gebergte in 't rond verguld,
Ryst uit die schynbre zee gehucht, of rots, of weiland,
En streelt het oog als waar' 't een nieuwgeboren eiland.
De schoone Rhyn word in 't Helvetische gebied
Begroet door de Aar, die in zyn wed haar stroomkruik giet;
Hy ziet, wat verder, de Rauraken in hun wooning
In 't west', en in het oost' de prachtige vertooning
Van 't Decumaatsch gebergte, en 't groot Hercinisch woud,
Daar eens de Markoman zyn steden had gebouwd;
En vind vermaak van daar al kronklend voort te spoeien
Tot hy zyn stroomwed door het Neckernat ziet groeien.
| |
| |
Van hier beschouwt de vloed, na jaaren oorlogswee,
Thans vyftig sloten, van dit oord tot aan de zee
Langs zynen boord gesticht, om Romes magt te sterken,
En de onderdanigheid der volken uit te werken.
Argentoratum ryst hier aan de slinke hand,
En achter deeze vest al 't vruchtbaar akkerland
Bedekt met voedzaam graan, de digtbegroeide wouden,
Waarin de wilde stier en 't boschzwyn zich onthouden;
Nog verder, 't hoog gebergte, in 't blaauwende verschiet.
Een weinig nederwaards beschouwt de grootsche vliet
De grazige oevers des Nemeets, der Vangionen,
En ziet Maguntia zich aan zyn' boord vertoonen,
Terwyl de blonde Mein zich met zyn stroomnat paart.
De strydbre Mattiak oogt hem van 't berggevaart'
Des hoogen Taunus na; en groet hem onder 't vloeien,
Totdat hy hem het land des Trevers ziet besproeien;
Waarna de fiere Rhyn by 't Ubisch grondgebied
Den groenen Moezelstroom zyn wed vergrooten ziet.
De wyngaardrank, 't sieraad van Bachus heiligdommen,
Was nog niet slingrend by de bergen opgeklommen,
Alom met hoog geboomt', dat eeuwen telt, bezet.
De Rhynstroom hoorde hier geen schorre krygstrompet
| |
| |
Sints hem Augustus, na den ramp van Varus vaanen,
Ten grensperk had gesteld aan Gallen en Germaanen.
De breede vloed golft voorts den Uzipeet voorby,
En 't land der Tenctren, fier op snelle ruitery;
Tot hy de Lippe ontfangt, waar Mars en Bructer woonen.
Hy groet, ter westzy', de Gugernen, de Eburonen;
Snelt Vetera voorby; en ziet, van verre in 't land,
Hoe weelig de Yssel vloeit aan zynen oosterkant.
Thans spoeit hy zyne vaart, met kronkelende zwieren,
Tot aan het eiland der beroemde Batavieren;
En eert hun woonsteê met een' dubblen waterschat,
Daar hy zyn' stroom verdeelt en 't land in de armen vat;
En werpt, niet als weleer door twee beroemde monden,
Maar met den Ysselstroom door Druzus graft verbonden,
En zylings afgeleid in Flevoos waterbaan,
Zich door drie monden in Germanjes Oceaan.
De Prins ziet nu zyn brug te Vetera voltoogen;
En voert den keurling, die niets aêmt dan oorelogen,
Den Rhynstroom over; sterkt aan de eene en de andre zy'
Zyn heir met vlerken van bedreven ruitery,
Die onbesmet van 't gif der muitzucht zyn gebleven,
En door gehoorzaamheid aan 't heir een voorbeeld geeven.
| |
| |
Een dubbel dertiental van benden hulpvolk dekt
Den keurling, die verblyd naar 't land der Marsen trekt.
Hy ziet van verre, in 't zuid', de Lippe, in 't kronklend vloeien,
De stille woonsteê van Aurinia besproeien;
Die Boschnon, zo beroemd; 's lands Opperpriesteres;
Door al 't Germaansche volk gevierd als een Godes.
Hier schuilt, in 't hoog geboomt', de wydberoemde tooren
Waaruit zy, raad gevraagd, den last der Goôn doet hooren.
In 't noord' word de Yssel van den keureling beschouwd;
En voor hem, in het oost', ontdekt hy 't Cezisch woud.
Hier geeft Germanicus bevel aan de oorlogsknechten
De tenten op te slaan, den legerwal te rechten,
Die voor en achter 't heir zyn hoogte haast bekoomt:
Ter zyde dekt men zich door omgekapt geboomt'.
Thans overweegt de Prins met Romes Legergrooten
Wat spoor te volgen staa; of hy de keurgenooten
Zal leiden langs de Lippe, een korte en open baan,
Daar hy des vyands oog bezwaarlyk kan ontgaan;
Of 't leger midden door de bosschen voort doen trekken,
Om 't vordren van den togt met meerder zorg te dekken;
Een moeielyker weg, aan allen kant begroeid
Met heestrig kreupelhout, waardoor men minder spoeit.
| |
| |
Terwyl in 't krygsberaad der Hopliên stemmen steeken,
Verzoekt een legerspiê Germanicus te spreeken.
Hy meld den Veldheer, dat de Mars hem niet verwacht;
En, op niets minder dan een' overval bedacht,
Een staatlyk feestmaal houd in dorpen en in vlekken.
De Prins besluit hierop langs 't veiligst pad te trekken.
Hy zend Cecina, op wiens kunde hy betrouwt,
Met ligtgewapend volk vooruit naar 't Cezisch woud,
Om voor het heir een' weg door 't heestrig bosch te baanen,
En volgt hem op het spoor, aan 't hoofd van zyne vaanen.
Niet verre van dit bosch doet op een' heuveltop
Zich 't hoofddorp van den Mars niet onbevallig op;
En telt uit zynen kreits al de onderscheiden vlekken
Die tot versiersels van zyn grondgebied verstrekken.
De landzaat, die alreê getrouw bericht verkreeg
Hoe hoog de muitzucht by de keurelingen steeg,
Dacht dat hy thans geen leed van Rome had te duchten.
De blydschap heerscht alom in dorpen en gehuchten;
Want schoon men weet dat reeds der Catten oorlogsmagt
Gelyk 't Cheruscisch heir was op de been gebragt,
En voorgenomen had die volken hulp te zenden,
Men achtte 't nog geen' tyd tot optogt van de benden.
| |
| |
Men vierde in 't vroegst' der lent' het plegtig bruiloftfeest
Des zoons van Liskus, die 's lands Veldheer was geweest;
Van dappren Segonax en zedige Adalinde,
De spruit van Dumnorix en deugdryke Albizinde.
De wellekoome dag verschynt voor 't jeugdig paar.
De vaders hebben reeds den gryzen Wichelaar
Geraadpleegd over 't lot der eedle trouwgenooten:
Hun gastvry huis is voor al d'Adeldom ontsloten.
De jonge bruid verschynt, gedost in wit gewaad;
Een teder blosje siert haar vriendelyk gelaat;
De blonde hairlok speelt bevallig om de schouders.
Zy word omsingeld door haar maagen, door haare ouders,
En d'eedlen maagdenstoet, 't gezelschap van haar jeugd.
't Juicht all' de schoone toe; al 't landschap is vol vreugd.
De bruidegom, geleid door zyn' beroemden vader
En d'Opperwichelaar, treed haar blymoedig nader.
Hy word gevolgd door de eer der Duitsche jonglingschap
Met zangen en gejuich en vrolyk handgeklap.
Hy groet zyne Adalinde, en bied haar voor elks oogen
Zyn huwlyksgaven aan, geschikt naar zyn vermogen:
Een koppel rundren, tot dees plegtigheid gespaard;
Een schild, op 't rykst gekleurd; een korte spiets; een zwaard;
| |
| |
Een jong en moedig ros, dat, briesschende onder 't springen,
Schynt deel te neemen aan 't geluk der echtelingen.
Ze aanvaard de gifte, en schenkt den held haar trouw gaaf weêr.
Een' witgepluimden helm, een netgewerkte speer,
Een' leedren wapenrok, 't gewrocht van haare handen;
Dit zyn de zegels hier der reine huwlyksbanden.
Het hoofd der Priestren leid het thans verloofde paar
Met staatelyken tred naar Frejaas boschaltaar,
En smeekt haar' zegen af op dit gewenscht vereenen.
De landzaat, van alom op 't hooge feest verschenen,
Brengt graan en vruchten meê, ter eere van de bruid.
Men zingt en springt en rent en tart elkandren uit
Tot loop- en worstelstryd, en moeilyke oefeningen.
Ginds ziet men in het veld de fluksche jongelingen,
Omringd van zwaard en speer, verheugd ten reie gaan;
Zy danssen 'er door heene, en zien ze al lagchende aan.
Terwyl 'er eenigen met damspel zich vermaaken,
Zyn andren bezig met den teerling of met schaaken.
Natuur heeft in dit oord voor gulle eenvoudigheid
Op 't groenend klaverveld den bruilostdisch bereid:
Men recht 'er wildbraad aan, en boom- en aardgewassen;
Verscheidenheid van visch uit stroomen en uit plassen;
| |
| |
En mestvee, versch geslagt, of aan den haart gerookt.
De zwaare bruiloftdrank, van gerst tot wyn gestookt,
Vergroot de gulle vreugd van vrienden en genooden.
Men spreekt van d'ouden tyd, en roemt de gunst der Goden,
Waardoor dit boschryk oord thans ruimer adem haalt,
Nu de overzy' des Rhyns het Roomsch gebied bepaalt.
Terwyl de drinkhoorn zwiert word hier 't gesprek vervangen
Door 't danssen van de jeugd, en ginds door heldenzangen.
De vrolykheid houd aan ofschoon de dag verdwynt.
Men ziet hoe reeds de maan het bruiloftfeest beschynt;
Zy spreid haar' zilvren glans op heuvelen en dalen,
En speelt met schaduwen en schimmen onder 't praalen;
Hier lagcht haar vol gelaat den blyden gastrei aan,
En ginds begluurt zy dien door vroegontsproten blaên.
De starren tintlen aan de onmeetbre hemelboogen.
Het ruisschend windje zwygt; geen takje word bewogen.
't Bevallig beekje, dat of niet of sluimrend stroomt,
Vangt op zyn vlak het beeld van hutten en geboomt'.
Nog duurt de vrolykheid in 't hart der jonge lieden;
Doch de ouderdom kan naauw' den slaap meer weêrstand bieden:
Ginds zyn 'er eenigen door hem reeds overmand;
Daar sluimren andren met het drinkvat in de hand;
| |
| |
Of luistren naar den zang met halfgesloten oogen.
't Romeinsche leger is intusschen voortgetogen,
En trekt de landstreek in, die zich geen leed verbeeld.
't Word door den Veldheer in vier hoopen afgedeeld.
Een deezer benden word Apronius gegeeven.
De tweede Antejus, om de bosschen in te streeven.
Cecina heeft bevel de derde voor te gaan.
Het vierde en grootste deel volgt 's Veldheers legervaan.
Zy spoeden driftig voort op 't klinken der trompetten,
En dreigen vlek by vlek in volle vlam te zetten,
En all' wat adem heeft te vellen door het zwaard.
Hun nadring, die op 't feest de grootste ontzetting baart,
Wekt fluks de noodkreet op, van onraad! wapen! wapen!
Straks word de bruiloftzang in naar gekerm herschapen.
De dappre Segonax, hoe onverwacht verrast,
Behoed zyn dierbre bruid van 's krygsvolks overlast;
Stygt achter haar op 't ros, en rent 'er fluks meê heenen.
Een deel der grooten tracht de vrouwen hulp te leenen.
't Vlied all' wat vlieden kan, terwyl de felle brand,
In dorp by dorp gesticht aan d'een' en d'andren kant
De ruime lucht vervult met rook en vlam en vonken.
Aan all' wat achter blyft word geen genaê geschonken,
| |
| |
Dewyl de keurling waant dat hy zyn misdaad boet,
Als hy zyn blinkend staal besmet met 's Duitschers bloed.
Dit zyn, ô wreede woede! uw jammerlyke vruchten.
Na weinig uuren keert uit vlekken en gehuchten
Het krygsvolk wederom by 's Veldheers legervaan,
Met eenen ryken buit uit 's vyands land belaên.
Men ziet Apronius en al zyne oorlogsknaapen,
Met een aanzienlyk tal van rundren, paarden, schaapen,
Gevonden in de weide, of uit den stal geroofd.
Niet lang na hem vertoont Cecina zich aan 't hoofd
Der zynen, met een' schat van graanen, uit de holen
Geplonderd, daar de Mars dien rykdom hield verscholen.
Antejus is de laatste in 't keeren van den togt.
Zyn driftige oorlogsschaar had, toen zy 't land doorzocht,
Het dennenwoud ontdekt aan Tanfan toegeheiligd;
Een lomrig oord, tot nu voor krygsrumoer beveiligd.
Aan d'ingang van dit bosch woonde een gewyde schaar
Germaansche Priestren, die op Tanfans woudaltaar,
Naar 's lands aêloud gebruik, hem daaglyks offers bieden.
Dees stoet van Priestren en eerwaardige Druïden,
Op 't onverwachtst verrast in deezen bangen nacht,
Wierd door 't verdelgend zwaard des keurlings omgebragt;
| |
| |
Het outer neêrgestormd, en 't bosch omvergehouwen.
Het volk roemt op die daad, die zy als groot beschouwen.
Doch Druzus vroome Zoon laakt dus hun snood bestaan:
Hoe! rand ge d'outerdienst der hooge Goden aan?
Ontziet hun grimmigheid, verdoolde legerbenden!
En tergt hen niet tot wraak door 't heilige te schenden.
Ik heb op deezen togt met zielsverdriet beschouwd
Dat gy onnoozle jeugd noch grysheid heilig houd;
Spaar 't weerloos volk voortaan: wat kan hun bloed u baaten?
Weest waare helden, geen moordzuchtige soldaaten.
De ontvluchte Mars verspreid terstond aan allen kant
Den inval des Romeins, 't verdelgen van het land,
En klaagt zyn hartewee aan vrienden en bekenden,
By wie hy schuilplaats zoekt in 't prangen der elenden.
't Vliegt all' te wapen op der Marsen jammerkreet.
De Bructer en Tubant, vereend met d'Uzipeet,
Betoonen zich bereid den nabuur by te springen,
En 's vyands heir zyn' roof, zo 't mooglyk is, te ontwringen.
De droeve tyding van den moord der Priesterschaar,
In Tanfans heilig woud, word spoedig openbaar,
En komt Aurinia in haar verblyf ter ooren.
Straks acht Druïde en Bard en Wichlaar zich verloren.
| |
| |
Wat, zeggen ze, zal 't zyn zo Romes legermagt
Den Lipstroom overtrekt, en voor zich oorbaar acht
Door deeze landstreek weêr naar Vetera te trekken?
Wie zal de Boschnon voor 't geweld des vyands dekken?
Straks roept de landzaat, door der Priestren klagt versaagd:
Men berge Aurinia! Men berg' de wyze maagd!
Zy is der Goden tolk, en kan ons raad verschaffen;
De Hemel zou het land, dat haar niet hoedde, straffen.
Terwyl de Priesterin zich tot de vlucht bereid,
Stelt zy in Frejaas woud haar' schat in veiligheid,
En doet der Catten Vorst door eenen bode hooren,
Dat ze in zyn land een' burg ter schuilplaats heeft verkoren.
De Priesterlyke rei, gedost naar zynen staat;
De Priesterinnen, in haar hagelwit gewaad;
De Wichelaars, die naar 't geheim van 't noodlot vorsschen,
En de outerknaapen, die 't gewyd gereedschap torsschen,
Zyn allen reeds byeen, en vaardig tot den togt.
Drie witte rundren, door de Priestren uitgezocht,
Zyn voor de staatsiekar in 't sterk gareel geslagen.
Men leid Aurinia eerbiedig naar den wagen.
Een dunne sluier dekt haar achtbaar aangezicht.
Haar kleed, 't welk voor geen sneeuw in zuivre witheid zwicht,
| |
| |
En 't maagdlyk hulsel zyn gesierd met purpren boorden.
Haar Nonnen volgen haar al weenende uit deeze oorden,
Terwyl der Barden rei, die al den stoet omringt,
Op deezen droeven toon den ramp der Marsen zingt:
De burg van Dumnorix, die met zyn sterke wallen
Alom ontzag verwekte, is jammerlyk gevallen.
De vlammen hebben 't hof des gryzen helds verteerd.
De schoone huizen zyn verdelgd en omgekeerd.
De heesterige doorn zal op hunn' puinhoop groeien.
De Lippe zal uit rouw met traager baaren vloeien.
De wolf zal huilen in 't verwoest en ledig slot.
't Geboomte in Tanfans woud ligt tot den grond geknot.
Het bloed der Priestren verwt de bosschen en waranden.
De eerwaardige offraars zyn erbarmlyke offeranden.
De starren zagen 't leed van 's hemels hoogen trans,
Zy dreeven zwygend voort, en met verbleekten glans.
Verwoesting viel op 't huis van gastvrye Albizinde.
Het moordzwaard bliksemde op het feest van Adalinde.
De jongelingen en de maagden zyn geslagt;
De zuigelingen met de grysaarts omgebragt;
De heuvlen overdekt met wreedverslagen helden,
En aller schuldloos bloed stroomt langs de groene velden.
| |
| |
Een naare stilte heerscht in 't eertyds vrolyk land.
Der Marsen dorpen zyn geplonderd en verbrand.
Het voormaals bly gewest weêrgalmt van krygsgeruchten.
De moord holt aan, en dwingt Aurinia tot vluchten.
ô Barden! heft alom uw treurgezangen aan;
Doet vriend en vreemdeling den zwaarsten ramp verstaan.
De landzaat zal voortaan uit deez' verlaaten tooren,
Ten troost in zyn verdriet, geen wyze orakels hooren.
Rampzalig volk, by 't welk geen Godheid outers heeft,
Nu zich Aurinia uit nood van hier begeeft.
De burg van Dumnorix viel met zyn sterke wallen.
Moet all' wat staat, hoe vast, dan eindlyk nedervallen!
Dus klaagend' trekt de sleep door 't Uzipeetsche land,
En zag nu 't hoofddorp van den moedigen Tubant,
Als gryze Dumnorix de Priesteres ontmoette,
En met zyn gade en telg haar op den togt begroette.
Ach! zegt hy, wyze Maagd, gedoog dat ik u verg'
Dat zich myn huisgezin met u aan d'Eder berg';
'k Zal my met Segonax en wakkren Liskus waagen,
Om 't Roomsche leger zyn' geroofden buit te ontjaagen.
Ik heb een bende volks tot uwen dienst bereid,
Opdat ge uw' weg vervolgt met meerder veiligheid.
| |
| |
De Priesteres vergunt den ouden Vorst zyn bede;
Voert minzaame Adalinde en haare moeder mede;
En word al juichend' door de Catten ingehaald,
En naar het oord geleid dat haaren togt bepaalt.
Intusschen rukken reeds de Bructren zuidwaarts heenen,
Om dappren Segonax en Liskus hulp te leenen,
Die met een deel huns volks, den ramp des lands ontgaan,
Beschaduwd door 't geboomt' zich heimlyk nederslaan.
Van de andre zyde trekt, tot steun der bondverwanten,
De moedige Uzipeet, na 't voetvolk der Tubanten,
Den Lipstroom over, om des vyands legermagt,
Die, zo men zich verbeeld, hun nadring niet verwacht,
In 't lomrig Cezisch woud met voordeel aan te randen.
De Zoon van Druzus, die in de omgelegen landen
Verspieders uitzond, plaatst, bericht van zyn gevaar,
Den buit in 't midden der Romeinsche keurlingschaar:
Een deel van 't hulpvolk is gelast vooruit te trekken,
En 't ovrig moet aan 't heir ter achterhoede strekken.
De looze vyand, die in 't woud verscholen lag,
En reeds den middentogt voorby getrokken zag,
Valt yllings schreeuwende aan met schichten en met speeren.
De keurling tracht, vol moeds, den aanval af te keeren.
| |
| |
De stryd word hevig, en de Duitscher, aangespoord
Door wraakzucht en door haat, wreekt 's lands bederf door moord.
De jonge Segonax en Liskus, meest verbolgen,
Bezielen met hun drift al die hun schreden volgen;
En de achterhoede waar' vernield door hun geweld,
Indien Germanicus den stryd niet had hersteld.
Soldaaten! roept de Prins, vaart voort, verdient laurieren;
Verwint dit woest geweld; doet Rome zegevieren;
Bedekt uw muitery door eedle heldendaên.
Die taal wekt 's keurlings moed: niets kan zyn' arm weêrstaan;
De Duitscher, hoe verwoed, moet in het eind bezwyken,
De wouden ruimen, en naar de open velden wyken.
De voor- en middentogt zyn thans de bosschen dóór,
En de achterhoede volgt al juichend' hen op 't spoor;
Zy zien zich verder door geen' stouten vyand deeren,
Tot ze allen aan den Rhyn behouden wederkeeren.
De zon, die, noordwaart aan, haar jaarlyks spoor hernam,
Ontweek de visschen reeds by 't nadren tot den ram;
De westewind herschiep, om vruchtbaarheid te kweeken,
Op 't hoog gebergte alom de sneeuw in vloeibre beeken.
De nyvre landman haalt de rundren van den stal,
En 't kouter, lang geroest, doorsnyd het vruchtbaar dal.
| |
| |
Germanicus, die zich 't saizoen ten nutt' doet strekken,
Besluit nu 't heuvlig land der Catten in te trekken.
Hy had vernomen hoe 't in groot Germanje stond,
Daar 't volk zich onderling door fellen kryg verslond;
En hoe Segestes, naauw verknocht aan 's Ryks belangen,
Zich door Arminius in d'oorlog voelde prangen.
Hy vleit zich, onderricht hoe fel de tweedragt werkt,
Dat hy, nu volk by volk de beide Vorsten sterkt,
Naardat het zich aan dien of deezen wil verbinden,
Thans minder tegenstand in dat gewest zal vinden.
't Groothartig Rome, dat zyne oppermogenheid
Rondom zich tot aan 't eind der aard' zag uitgebreid,
Had al 't verwonnen land, hoe verre ook afgelegen,
Aan zynen kreits gehecht door rechte en breede wegen.
Men had van Rome tot aan 't eind van elk gewest
Met steenen hen bevloerd. De landzaat wierd geprest,
En hielp den keureling in 't onophoudlyk slaaven.
't Gebergte wierd geslecht; de rotsen doorgegraaven;
De bosschen omgehakt; de meiren uitgedroogd;
De stroomen overbrugd; 't moerassig land gehoogd,
Met balken digt beschoeid, of sterk gestut door muuren,
Als moest dit werk den tyd tot 's aardryks eind verduuren.
| |
| |
De bouwkunst voerde hier den Roomschen roem in top;
Toonde al de mylen aan; richtte eerepoorten op;
En deed, op zuil by zuil, de marmren beelden ryzen
Der Goden, die den weg beveiligen en wyzen.
Een ry van graven dekte, aan d'een' en d'andren kant,
Hier de asch van Romes kroost, als in hun vaderland.
De magtigsten des Raads verzorgden deeze wegen;
Men achtte in dit bestier zo groot een' roem gelegen,
Dat zelfs Augustus in die eer behaagen vond.
De gulden paal, door hem op Romes markt gegrond,
Wees aller strekking aan, en werwaarts zy geleidden.
Een deezer wegen liep, in mylen juist gescheiden,
Door 't Apennynsch gebergt', tot aan Mediola;
Voorts door Helvetie, en door 't sterk Maguntia
En de Ubische oorden, naar der Batavieren weiland;
Verdeelde zich in tweên, naar elke zy' van 't eiland,
En liep weêr saamen op 't Caninefaatsche strand,
Waarop de groote zee met holle golven brand.
De Veldheer trekt, om in der Catten land te dringen,
Langs deeze heirbaan op met Romes keurelingen.
Hy volgt het spoor des Rhyns nu meer dan min naby;
Ziet in 't verschiet de Lippe aan 's landstrooms overzy';
| |
| |
Streeft hooger op, voorby een deel der vestingwerken
Door Druzus hier gesticht om Romes magt te sterken;
Ziet Asciburgium, het zwakker Gelduba,
En 't grootsch Novezium; een korte wyl daarna
Hoort hy door de Ubiërs zich met gejuich ontmoeten,
Daar ze in hun hoofdstad hem blymoedig welkoom groeten.
Hy toeft 'er niet, en spoed langs Bonnaas vesten voort;
Ziet Rigomagus en Antunnacum den boord
Des Rhynstrooms sieren; groet de Confluentsche wallen,
Daar 't schuimend Moezelnat, in 't wed des Rhyns gevallen,
Het land des Ubiërs van dat des Trevers scheid.
De Prins beschouwt, op 't pad waarlangs hy 't heir geleid,
Het sterke Bontobrix; en voorts, na weinig uuren,
Vosalia, gesticht in spyt der nagebuuren;
En verder Bingium; vanwaar hy in 't verschiet,
Aan d'overoever reeds den Taunus ryzen ziet;
En hooger, door de Mein den Rhynstroom eerbied toonen.
Dus nadert hy in 't eind het land der Vangionen;
Alwaar het bovenheir, dat naar zyn komst verlangt,
In 't grootsch Maguntia, al juichend' hem ontfangt.
De Veldheer had die stad, toen 't oproer zich deed vreezen,
't Romeinsch Gezantschap ter verblyfplaats aangewezen;
| |
| |
Hy had in Vetera bereids den last verstaan,
Door Cezar hen betrouwd. Nu kwam hy naauwlyks aan
Of word door hen begroet; en hoort hier mondling nader,
Dat Vorst Tiberius, ter eere van zyn' vader
Augustus, met veel pracht in Mavors heilig veld
Gewyde spelen naar 's lands wyz' had ingesteld;
Zich d'Opperpriester had verklaard van deeze spelen;
En in die waardigheid den Veldheer had doen deelen,
Met Druzus te gelyk; als of geen onderscheid
Het broederpaar verdeelde in zyn genegenheid.
Germanicus, bewust hoe 't staat in Romes wallen,
Ontfangt dees waardigheid met heimlyk welgevallen.
Hy merkt in de eer, die hy door Cezars last geniet,
Dat, zo hem 't hof niet mint, het echter hem ontziet.
En de eedle Plancus, die, door dankbaarheid gedreven,
De trouw des Helds erkent in 't redden van zyn leven,
Belooft verslag te doen aan Cezar en den Raad,
Hoe moedig hy zich kweet tot redding van den Staat,
Door 't onbedachtzaam volk in 't hevig woên te stuiten.
Verschoon toch, zegt de Held, in uw bericht, het muiten,
Meld Cezar dat het heir is tot zyn' pligt gekeerd.
Zeg dat myn hart hem voor altoos getrouwheid zweert;
| |
| |
Dat ik standvastig als zyn zoon my zal gedraagen,
En voor den Staat en hem myn bloed met blydschap waagen.
Na dit gesprek omarmt de Veldheer vrind by vrind,
Die hy in 't grootsch gevolg der Afgezanten vind.
Hy ziet 'er Pizo by, en Pedo, en Taurinus;
En Titus, zynen vriend, den broeder van Sabinus.
Zy melden allen aan Germanicus om stryd
Dat elk van hen zyn' dienst aan hem heeft toegewyd.
De dankbre Prins acht zich aan hunne trouw verbonden,
En 't grootsch Gezantschap word eerlang te rug gezonden.
Zo ras Germanicus zich min belemmerd vind,
Haakt hy naar een gesprek met zynen boezemvrind,
Met Titus, aan wiens trouw zyn hart zich bloot durft geeven,
En die hem meer dan eens in 't heimlyk heeft geschreven.
De braave Titus, die, zachtmoedig en bedaard,
Eene eedle zedigheid met heusche oprechtheid paart;
Die, in zyn lot vernoegd en met zichzelv' te vreden,
Meer zucht voor wysheid voed dan zucht voor waardigheden;
Benyd, hoe hoog van rang, de grootheid haar gebied,
Den rykdom zynen schat, en de eer haar lauren niet.
Beroemd om zynen moed, en om zyn deugd geprezen,
Stelt hy zyn' hoogsten roem in 's Veldheers vriend te weezen;
| |
| |
Die hem naar waarde schat, en als een' broeder mint.
Zo ras zich Druzus Zoon met hem in vryheid vind,
Zegt de eedle Prins: Ik giste, uit uw bewimpeld schryven,
Iets van een samenstel van snoode wanbedryven;
Meld my hoe 't staat in Rome, en wat 'er is geschied
Nadat Augustus de aard, hoe spaê, te vroeg verliet.
De oprechte Titus boet aldus zyns vriends verlangen:
Men had te Rome naauw' het droef bericht ontfangen
Dat Vorst Augustus zich in Nola krank bevond,
En looze Livia reeds bode op bode zond
Om uit Illiricum Tiberius te ontbieden,
Of elk bespeurde klaar het geene 'er zou geschieden,
En dat Tiberius in Cezars plaats zou treên.
Het grootste deel des Raads liep met gezwinde schreên,
Zo ras Augustus geest onze aarde was ontstegen,
De slaafsche dienstbaarheid uit Romes wallen tegen:
De Burgemeesters zelfs, ô schande! 't eerst gereed,
Versterkten 't nieuw gebied lafhartig door hunn' eed,
En deeden zich welhaast door Romes Raaden volgen.
De vryheidminnaars, schoon in 't moedig hart verbolgen,
Bevonden zich te zwak om tegenstand te biên.
Ach! had uw vader toen nog 't levenslicht gezien;
| |
| |
Had hy ons op dien dag tot leidsman moogen strekken
Om ons aan 't prangend juk der tiranny te onttrekken;
Of waart gy in dat uur in Romes vest geweest,
Men had meer moeds betoond, de staatzucht min gevreesd.
Tiberius, wiens hart zich nimmer laat doorgronden,
Die zyne ontwerpen dekt door loosbedachte vonden,
Hen onverzoenlykst haat die hy lafhartigst vleit,
Zyn staatzucht loos verbergt in 't kleed der nedrigheid,
Van bloeddorst blaakt als hy zachtmoedig schynt te weezen,
Wiens gunstbewyzen als gevaarlyk zyn te vreezen,
Betoonde zich in schyn afkeerig van 't gebied,
Om 't welk hy in 't geheim niets onbewogen liet;
En toen uit vleizucht hem 't gezag wierd opgedraagen,
Heeft hy tot driewerf toe dat aanbod afgeslagen,
Alleen uit vrees voor u. Hy kent uw groot gemoed;
Hy kent de liefde die gantsch Rome voor u voed,
En voor uwe Agrippyne, als 't pronkjuweel der vrouwen.
Hy weet met welk een oog wy Livia beschouwen;
Die, nydig op 't geslacht van haaren echtgenoot,
Ligt niet onschuldig is aan Cajus vroegen dood,
En dien van Lucius, de broeders van uw gade,
Schoon die geweten word aan 's noodlots ongenade.
| |
| |
Hoe 't zy, hy had nog naauw' het hoog gezag aanvaard....
Maar ach! waartoe vergeefs uw harteleed verzwaard?...
Schroom niet, hervat de Prins, my alles klaar te ontdekken;
Wie weet of uw bericht my niet tot nut zal strekken:
Hoe listig Cezar my door eerbewyzen vleit,
Wy kennen Livia, en zyn wreedaartigheid.
Ken dan, zegt Titus, ken dan al de ondankbaarheden.
Zyn echt met Julia doet hem ten zetel treeden;
En niet vernoegd dat haar zyn moeders snood bedrog
Twee zoonen heeft gekost, slagt hy den laatsten nog.
ô Goden! zucht de Held, myn Egaas laatsten broeder!
Hy voegde by dien zoon de deerniswaarde moeder,
Zegt Titus, die hy wreed haar onderhoud onthield,
En die door 't naar gebrek erbarmlyk is ontzield.
De Prins kan op die taal zyn hartewee niet smooren.
ô Goden! barst hy uit, was haar dit lot beschooren!
My was Agrippaas dood en haare dood gemeld,
Maar ach! wie dacht dat hen de staatzucht had geveld.
Haar afkeer van een' man met wien ze in d'echt moest leeven,
Heeft oorzaak aan haar deugd tot wankelen gegeeven;
Tiberius wrocht zelf haar schuld en ons verdriet.
Ontdek hun deerlyk lot myne Agrippina niet;
| |
| |
Spaar haar die smart, zy zou haar droefheid niet bepaalen,
En ligt door haaren rouw een grooter onheil haalen
Op ons en op ons kroost. 't Is best dit leed gesmoord:
Men wekt geen lyken door 't verwyten van hunn' moord.
Uw eigen hart beseft het nut van deeze bede.
Held Titus stemt die taal, en eindigt dus zyn rede:
De Raad bestemt all' wat Tiberius begeert.
De naam Augusta is aan Livia vereerd.
Men buigt zich onder 't juk in spyt der oude wetten,
En 't opperste gezag laat zich geen perk meer zetten;
Of zo 't nog iets ontziet, het is uwe achtbaarheid;
En wierd gy niet gevreesd gy zaagt u niet gevleid.
't Is alles my verdacht, zelfs gunsten en geschenken.
Wat moet ik, vraagt de Prins, van mynen broeder denken,
Van Druzus, aan 't belang zyns vaders naauw gehecht?
Benyd hy ook myn' rang? Neen, Druzus is oprecht,
Zegt Titus, en gy kunt u op zyn deugd verlaaten.
Maar zyn genegenheid kan u te weinig baaten;
Hy kent de list niet die op alle uw treden let,
En looze spiên by u en by uw vrienden zet;
De komst van Pizo doet ten minsten my zulks vreezen;
Hy staat te wel by 't Hof om u een vriend te weezen;
| |
| |
Doe hem nooit deelen in uw hartsgeheimenis.
ô Rome, zegt de Held, dat my zo dierbaar is!
Hoe deert me uw ongeval! Ach! had in vroeger dagen
Tiberius my nooit den naam van zoon doen draagen,
Hoe bly herstelde ik u in uwen ouden staat.
'k Hergaf, aan 't hoofd myns heirs, 't gezag aan uwen Raad,
En stelde mynen roem in dien te doen regeeren.
Nu laat my de eed, dien ik genoodzaakt was te zweeren,
Niet toe dat ik u redd'. Wat baat u myn beklag!
Geen braave zoon berooft zyn' vader van 't gezag.
Myn pligt bind my de hand; ik kan u niet bevryden;
Misschien alreê gedoemd om nevens u te lyden.
Dan wat de snoode list der staatzucht moog' bestaan,
Kan ik, ô Rome! u van haar kluisters niet ontslaan,
'k Zal echter uwen roem door mynen arm vermeeren,
En u op volk by volk alom doen triomfeeren;
En 't zy de nyd my velle of 's vyands moordgeweer,
De Zoon van Druzus zal niet sterven zonder eer.
Laat hem de glori van voor 't Vaderland te stryden,
Hy zal, ô Cezar! nooit u 't groot gezag benyden.
Zyn hart vind hooger roem, hoe dwaas zyn keuze u schyn',
In 's lands beschermer dan in 's lands tiran te zyn.
| |
| |
De Veldheer tracht zyn smart voor elks gezicht te dekken,
En, thans gereed om 't land des vyands in te trekken,
Stelt hy Cecina, op wiens trouw hy vast kan gaan,
Tot Opperhoofdman van 't benedenleger aan,
En sterkt zyn benden met vyfduizend bondgenooten.
Hy plaatst by 't bovenheir de korts verschenen Grooten;
Versterkt die legermagt met vyf paar duizend man,
En geeft aan Silius het hoofdmanschap daarvan,
Doch onder zyn bevel. Men ziet de legerschaaren
Aan 's Rhynstrooms overzy' zich by de Mein vergaêren.
De Veldheer volgt eerlang, en stygt den steilen top
Des hoogen Taunus met de Legergrooten op.
Hier had in vroeger tyd, tot breidling dier gewesten,
Held Druzus door zyn heir een sterk kasteel doen vesten;
De wreevle landzaat had die sterkte sints geslecht.
Thans word naar 's Prinsen last haar' wal weêr opgerecht.
Hy doet, terwyl zyn volk zich yvrig kwyt in 't bouwen,
Cecina van de hoogte al 't land in 't rond beschouwen.
Begeef u, zegt hy, met uw heir ter slinkehand;
Doorstroop der Tenctren oord, en 't Uzipeetsche land,
En stuit de Marsen daar; dus zult gy schrik verwekken,
En my op mynen togt voor overrompling dekken.
| |
| |
Terwyl Cecina zich van hier op weg begeeft,
En met verhaaste schreên naar 't land der Tenctren streest,
Doet Druzus Zoon, gewoon op alles naauw te letten,
De bruggen by den Rhyn en by de Mein bezetten;
Beveelt die posten aan Apronius beleid,
En trekt, betrouwende op des helds voorzichtigheid,
Aan 't hoofd zyns heirs, vergroot met dappre hulpelingen,
Kloekmoedig oostwaard om Germanië in te dringen.
|
|
Auteursrechtvrij
