|
| |
| |
| |
David.
Elfde boek.
Prins David ziet naauw' dat zyn Heir, 't welk in het veld
Ter rust zich nedersloeg, in krachten is hersteld,
' Of wil dat al het Volk elkander hulp verleenen,
En Siklag zuivren zal van stof en puin en steenen;
Opdat de Vest, in spyt van 't alvernielend vuur,
Haast uit haar asch verryze, en vriend en nagebuur,
Wien thans haar ongeluk tot deernis op kan wekken,
Voor 't stroopend Heidendom, des noods, een wyk moog' strekken.
Al 't heir volbrengt zyn' last met t' saamveréénde magt,
En staakt den arbeid niet voor 't vallen van den nacht.
Inmiddels blyft de Held, bekommerd en verlegen,
Den staat van Israël aandachtig overweegen.
Hy twyfelt by zichzelv' of de Almagt, die, met recht,
De blyken van haar gunst aan Saül heeft ontzegd,
Thans wel aan 't hoofd des Volks, gelyk voorheen, zal stryden,
En Jakob van de magt der onbesneên bevryden.
Dees wreede twyfeling bezwaart zyn moedig hart.
't Gevaar van 't Vaderland verwekt hem bittre smart.
| |
[pagina t.o. 326]
[p. t.o. 326] | |
Elfde boek.
| |
| |
Nu stelt hy zich den Vorst, in 't heetst des stryds, voor oogen;
Dan denkt hy aan zyn' Vriend, met teder mededoogen.
Ach! zucht hy, wierd voor 't minst myn Jonathan bevryd!
Bescherm hem, goede God! bescherm hem in den stryd!
Vergun, na zo veel smart, my eens het heil te smaaken,
Dat ik hem deelgenoot van 't Ryksgebied moog' maaken!
Door dees gedachte word zyn bange zorg gestreeld,
Daar hy zich Jonathan op Isrels troon verbeeld,
En waant, in 't byzyn van den trouwsten aller Vrinden,
Reeds al de zaligheid der vriendschap te ondervinden.
De Nacht, die midlerwyl aan 's Hemels breeden boog
Met al zyn starren ryst, sluit Isrels vaakrig oog.
De wakkre Veldheer-zelf voelt, in zyn mymeringen,
Allengs de klaarheid der verbeelding zich ontwringen.
De wellekoome rust zweeft om zyn ledekant,
Sluit hem 't bezwaard gezicht met haar fluweelen hand.
Hy sluimert; neen, hy slaapt; terwyl het Alvermogen
Hem van omhoog bewaakt met nimmersluimrende oogen.
Hoe lieflyk is de slaap der vroomen, die de smart
En kwellingen verbant uit hun bekommerd hart,
En hen 't geleden leed gelukkig doet vergeeten!
Hun rust word niet gestoord door 't knaagen van 't geweeten:
| |
| |
De kalmte van 't gemoed, met zynen staat te vreên,
Schenkt zelfs hen in den slaap onschatbre zaligheên.
Zo slaapt Held David thans, van angst en zorg ontheven.
De kalmte van zyn ziel schynt op 't gelaat te zweeven.
Hy ziet in zynen slaap, door hooger Geest verlicht,
Den Hemel opengaan voor 't waakend zielsgezicht.
Hy ziet in zynen droom, dat van die hooge transsen,
De Aartsvader Abraham, omringd van heldre glanssen,
Op eene lichte wolk van lieverlede daalt.
Nog grootscher luister, dan op de aard' hem heeft bestraald.
Toen zyn verheven deugd in elk ontzag kon wekken,
Zweeft in zyn helder oog en eedle wezenstrekken.
De nooitgestoorde vreugd der blyde zaligheid
Verzacht op 't heusch gelaat de grootsche majesteit.
De Prins ziet, om den Held, uit de open hemelzaalen,
Een Goddelyke Wacht van Seraphynen daalen.
Zy zingen: welk een klank! hun Goddelyk muzyk
Klinkt op den hoogen toon van 't juichend Hemelryk.
Terwyl hy, in zyn' droom, blyft met verwondring staaren
Op Therah Zoon, en 't heir van juichende Englenschaaren,
Zwygt al de blyde rei, en vader Abraham
Richt dus zyn aanspraak tot de glori van zyn' Stam:
| |
| |
Myn Zoon! ik daale omlaag, om u, op Gods bevelen,
't Verborgen raadsbesluit des Hemels meê te deelen.
De Godheid, die uw' geest door haaren Geest verlicht,
Wil dat ik haaren weg ontdekke aan uw gezicht;
Den weg waar langs haar gunst de hoopende Hebreeuwen
Geleidde, en leiden zal tot aan het eind' der eeuwen.
't Was u voorlang bewust hoe de Allerhoogste Magt
De grootste zaligheid beloofde aan myn Geslacht,
En 't uit al 't Menschdom tot haar Erfvolk heeft verkooren.
God, die niet wanklen kan, heeft my dat heil gezworen.
Langs welk een' wondren weg heeft zyn Voorzienigheid
Myn Afkomst naar den boord des vruchtbren Nyls geleid,
En haar verblyf verleend in klaverryke streeken!
Hoe luisterryk heeft God, bewoogen door hun smeeken,
Door wondren, wier gezicht de stoutheid siddren deed,
Hen uit dat oord gevoerd, en tevens uit hun leed!
Hy leidde hen, voor 't oog van 's Vyands legerschaaren,
Als over 't effen veld, door 't midden van de baaren;
Schonk in de wildernis hen lieflyk hemelbrood;
Deed uit de barre rots, in 't nypen van den nood,
Tot hunne laafenis een milde bron ontspringen.
Hy schonk nog grooter heil aan myn Nakomelingen,
| |
| |
Toen hy op 't hoog gebergt' voor hun gezicht verscheen;
Den Heirtogtleider der geloovige Hebreên
Zyn wyze wetten gaf, die Israël moest eeren;
Toen hy op Volk by Volk zyn Volk deed triomfeeren;
De Koningen alöm deed vallen door hun hand,
En hen 't bezit schonk van 't voorlang beloofde Land.
Zyn arm, die voor heb streed, deed schierönwinbre wallen,
Op 't schel bazuingeklank, tot gruis ter aarde vallen.
Het maan- en 't zonnelicht vertraagden hunne vaart,
Om tyd te schenken tot verwinnen aan hun zwaard.
Dus deed de Almagtige myn telgen zegevieren,
Zo lang hun hart zich naar zyn wetten bleef bestieren.
Hoe dikwerf heeft hy, zelfs als 't Volk zyn' pligt vergat,
En tegen zyn gezag zich snood vergreepen had,
Geraakt door hun berouw, hen in hunn' ramp doen blyken
Dat nooit zyn trouw voor hen van wanklen weet of wyken!
Nu door een' Heldenrei, wiens moed verwondring wekt,
Die 't zuchtend Vaderland aan 's Vyands magt onttrekt;
Dan door de zwakke hand van dappere Heldinnen,
Die, door Gods arm gesterkt, zelfs legers overwinnen.
Wie maalt de blyken van zyn nooitvolprezen kracht
En onwaardeerbre gunst, betoond aan myn Geslacht!
| |
| |
Hoe veel verschilt die tyd, helaas! van jonger tyden,
Toen de Ark van Gods Verbond, na 't ongelukkig stryden,
In 's Vyands handen viel; totdat uw achtbre Vrind,
Die u gezalfd heeft tot het Koningklyk Bewint,
De Godheid, door zyn beê, heeft met haar Volk bevredigd!
Thans heeft de Zoon van Kis haar meer dan ooit beledigd.
Hy spoed zich naar den stryd, en tevens naar zyn' val;
Een' val, die u eerlang ten troon verheffen zal.
God heeft u niet alleen ten Koning uitverkooren,
Maar zelfs het wenschlykst heil aan uwen Stam beschooren.
Hier zwygt de Vader, door 't verrukkend maatgeluid
Van 't Serafynen-choor in zyne reên gestuit,
Dat dus van allen kant gelyk begint te ryzen:
Juich, hemel! aarde, juich! wilt Gods genade pryzen,
Die 't hart, dat op haar hoopt, in 't onheil niet verlaat;
De nedrigheid verheft tot een' verheven staat!
Het Godgezind gemoed is in haar hoede veilig.
Genadig is de Heer, en heilig, heilig, heilig!
Hoe word Prins Davids ziel door deezen klank bekoord!
Het Choor staakt zynen zang, en Abrâm gaat dus voort:
ô Spruit van Jesse! heersch! volhard de Godheid te eeren,
Die al uw haaters voor uw' zetel zal verneêren.
| |
| |
Wat zie ik! welk een glans bestraalt uw Heerschappy!
Wat zet de wysheid van uw Telg haar luister by!
Verrukkend Bedehuis, der Godheid toegeheiligd!
Verduur, verduur den tyd, door haar genaê beveiligd!
Wacht echter niet, myn Zoon! dat al uw Nageslacht
Met zo veel zuiverheid des Hemels wil betracht'.
'k Zie Vorsten, ach te veel! die 's Hoogsten wet ontëeren.
Men tell' hen nimmer, die by valsche Goden zweeren!
Ik zie door de eeuwen heen. Ik zie een' vroomen Zoon,
Een' Zoon van God bemind, op Isrels hoogen troon.
'k Beschouw zyn dierbre Telg: ach! mogt hy nimmer sterven,
Of mogt zyn Erfgenaam zyn deugden tevens erven!
Wat akelig tooneel! wat wenteling! wat moord!
Snel voort, ô vlugge tyd! snel voort, snel spoedig voort!
Verberg dit teder Spruitje in 't barnen der gevaaren;
Verplant het, God ter eere, in schaduw van de Altaaren,
Totdat het door zyn gunst worde op den troon gesteld!
ô Stam van Juda...! maar wat glans verspreid dees Held?
ô Godgetrouwe Zoon, een' beter' vader waardig,
Zo vroom als minzaam, zo grootmoedig als rechtvaardig!
Wat spreid ge een' luister op het Vorstlyk Ryksgebied!
Schep moed, vrees voor de magt van uwen Vyand niet.
| |
| |
Hy nader' vry uw Stad, Gods arm zal voor u stryden,
En u in éénen nacht van zyn geweld bevryden.
De Kleenzoon van dien Vorst praalt in een glansryk licht.
Hy treed in 't zelfde spoor, en kent en mint zyn' pligt.
Godvruchtige! vaar voort; doe de u betrouwde Stammen
In liefde tot Gods wet, gelyk welëer, ontvlammen;
Vier 't Pascha, als van ouds: de Godheid staat u by,
En spaart, om uwe deugd, de gantsche Heerschappy.
'k Zie achter hem zyn Kroost en hunne Telgen zweeven,
Hen beurtlings afgezet, en beurtelings verheven.
Maar, ach! wat ommezwaai! ô Volk, bemind van God!
Hoe treft my 't naar gezicht van uw beklaaglyk lot!
ô Land, ô Heiligdom! ô Roem van Judaas Steden!
Wat al verwoestingen! wat al rampzaligheden!
Wat stroom van bloed, die door alle oorden heenen vloeit!
Myn Kroost! waar voert men u? wie is hy die u boeit?
Waar is, helaas! waar is uw oude roem vervaaren?
De Aartsvader zwygt; en 't Choor der Serafynenschaaren
Verheft, op nieuw, zyn stem; doch, op een' zachter toon:
ô God van Israël! daal neder uit uw' troon!
Ontferm u over 't Volk, welëer door u verkooren!
Gedenk, gedenk aan 't heil van ouds hen toegezworen!
| |
| |
Waar is de Godsstad, die zo glansryk blonk welëer,
Gods Tempel, Gods Altaar? helaas! zy zyn niet meer!
ô Boorden des Jordaans! hoe gaat uw roem verlooren!
Ontferm u over 't Volk door uw genaê verkooren!
ô God van Israël! daal neder uit uw' troon!
Beschouw des Vyands woede en duldeloozen hoon!
Och! weiger langer niet naar Jakobs klagt te hooren!
Ontferm u over 't Volk, uit allen Volk verkooren!
ô God van Israël! daal neder uit uw' troon!
Wat heilstar spreid in 't oost' haar' heldren glans ten toon!
Keer weêr, ô Abrams Kroost! herbouw, bewoon uw Steden.
De dageraad genaakt der blyde zaligheden,
En Davids grootste Telg aanvaard zyns Vaders kroon.
Juich, Isrel! juich! uw God daalt neder uit zyn' troon,
En troost het Volk op nieuw door hem ten Volk verkooren!
Hier zwygt de heilgalm der meêdoogende Englenchooren,
En Vader Abraham, versterkt door hun geluid,
En door Gods Geest ontvonkt, barst in dees Godspraak uit:
Schep moed, ô Israël! Gods gramschap is geweken.
'k Hoor de eindlooze Almagt tot haar Volk van vrede spreeken.
Ik zie een' vreemd Monarch uws Dwinglands Huis verslaan.
Ik zie door zyne gunst uw kerkers opengaan.
| |
| |
Trek op, ô Israël! 't is tyd om weêr te keeren;
Bevolk uw Vaderland, herbouw het Huis des Heeren.
Wat heil! de Godsstad heft op nieuw haar kruin omhoog,
En 't heilig Tempelchoor trekt aller Heidnen oog.
Rys, rys uit assche en puin, in spyt van alle Volken,
ô Stad! ô Heiligdom! verhef u tot de wolken!
Wat leed, wat onheil u voortaan ook dreige of drukk',
De Godheid woont in u, en waakt voor uw geluk.
De Nyl mooge u den roem, dien gy verwierft, benyden,
De toomelooze Eufraat u op het wreedst bestryden,
't Geweld des Tyberstrooms u domplen in elend',
'k Zie u als Bondgenoote eerlang door hen erkend.
ô Rykgezegend Land! bekoorelyke streeken!
Weest, als welëer, vervuld van melk en honigbeeken;
Terwyl de vrede in u de vruchtbaarheid verspreid'!
Geen woest verderf genaak' den Berg der Heiligheid!
ô Nedrig Bethlehem! hoe is uw roem gerezen!
Zoud gy voortaan de kleinste in Judaas duizend weezen?
ô Stam van David! zoude uw roem verlooren gaan?
Neen, neen; de Heerscher zal in 't einde uit u ontstaan,
Die aan 't verkooren Volk zyn zachte wet zal geeven.
Ik zie het Heidendom door eerbied aangedreven,
| |
| |
Ik zie 't zich van alöm vernedren voor zyn' troon.
Hy geeft aan 't oost' en west', aan 't zuid' en 't noord' geboôn.
Zyn gloriryk Gebied erkent noch perk noch paalen.
Geen eindlooze eeuwigheid zal zyn gezag doen daalen.
Kniel, aarde! kniel in 't stof, aanbid zyn Majesteit;
Juicht, hooge Heemlen! juicht, verbreid zyn Heerlykheid;
Paart al uw stemmen t' saam; zingt, zingt, door tyd en eeuwen,
Des grooten Konings lof, en 't heillot der Hebreeuwen!
Hier ryst der Englen galm op nieuw, van allen zy',
Op deeze wyz', ter eer' van Goëls Heerschappy:
Wie is, wie is de Held, die, voor der Volken oogen,
Zo grootsch regeeren zal, met onbepaald vermogen,
En 't woedend Heidendom verneêrd zien voor zyn' troon?
't Is aller Englen Vorst; 't is Koning Davids Zoon.
Verheft zyn zegepraal met blyde feestgezangen;
Ontsluit de poort der eere, om hem naar eisch te ontfangen!
Zyn goedheid, zyn genade is eindloos uitgebreid;
Hy schenkt het Menschdom deel aan onze zaligheid!
Inmiddels heft de wolk zich traaglyk naar den hoogen;
En Davids ziel, nog in verrukking opgetoogen,
Waant Jonathan te zien, bekranst met blinkend licht.
Een zachte vreugde zweeft op 's Prinssen aangezicht.
| |
| |
De Aartsvader Abraham, als of hy met verlangen
Die Vorstentelg verbeidde, en haakte om hem te ontfangen,
Reikt hem de handen toe, en voert hem mede omhoog.
Prins David waant zelfs dat zyn Jonathan nog 't oog
Op hem gevestigd houd, in 't langsaam heenenvaaren;
Hy dryft al hooger aan, omstuwd van Englenschaaren,
Met Terahs grooten Zoon, naar 't liefelyk gewest
Waarïn de zaligheid haar' hoogsten zetel vest.
Hun opvaart schynt den Prins in zyne rust te stooren.
Hy roert zich; meent den zang der Englen nog te hooren;
Aartsvader Abraham en Saüls wakkre Spruit
Nog staarend na te zien, op 't hemelsch maatgeluid.
Te spaê; het vreemd gezicht is met zyn' slaap geweken.
Hy recht zich schichtig op, en wil, maar kan niet spreeken.
Een wondre mengeling van dristen treft zyn hart.
Hy schreit van tederheid, van blydschap en van smart.
Het aaklig onheil, dat Gods Erfvolk staat te duchten,
En zelfs zyn Stamhuis dreigt, beweegt zyn ziel tot zuchten;
Gods gunst, en 't heillot aan zyn Huis en Volk bereid,
Spoort onder 't zuchten zelfs hem aan tot vrolykheid;
Zyn waarde Jonathan, hem liever dan het leven,
't Schynt alles te gelyk hem voor den geest te zweeven.
| |
| |
Daar breekt de tong haar' band; daar uit hy zich, in 't end',
Terwyl hy 't glinstrend oog naar 's hemels transsen wend:
Waar ben ik! leef ik nog beneên de starrekringen!
ô Vader Abraham! ô rei van Hemellingen!
ô Dierbre Jonathan! wat wonderbaar gezicht!
Wat heilglans heeft myn hart in deezen nacht verlicht!
Wat sterke hemeldrift doet al myn leden beeven!
Myn ziel is los van de aarde, en boven 't aardsch verheven.
Gods Geest ontvonkt myn' geest, en blaast myn' yver aan,
En leert my 't heilgeheim van 's Hoogsten raad verstaan.
Hoe laat ge, ô Isrel! in de boeien, die u prangen,
Het eertyds moedig hoofd zo treurig nederhangen?
De Heer, de Heer regeert, en bied u onderstand.
Schep moed, verkooren Volk! wacht alles van zyn hand.
God zal in dorstige aarde een troostbron doen ontspringen.
Hy zal zyn heil doen zien aan uw nakomelingen.
Zyn geest zal rusten Op uw dierbaar Nageslacht.
De Heer, de Heer regeert: verlaat u op zyn magt.
Hy heeft in zyn paleis tot mynen Heer gesproken,
Zit aan myn rechtehand, tot ge uwen hoon gewroken
En alle uw haaters ziet gebogen aan uw kniên.
Hy heeft den Vorst gezalfd die Isrel zal gebiên.
| |
| |
Dat Volk zal niet alléén dien grooten Koning eeren;
Ook aller Heidnen hart zal zich voor hem verneêren,
En juichen op 't gezicht van zyne Heerlykheid.
De Heer, de Heer regeert, aanbid zyn Majesteit.
De God van Isrel heeft dien Koning uitverkooren.
Het oor der dooven zal zyn wyze wetten hooren;
De tong der stommen zal hem looven; en 't gezicht
Der blinden vrolyk zien waar hy zyn' zetel sticht.
De Heer, de Heer regeert in 't Erfland der Hebreeuwen.
Zyn naam is sterke God, en Vorst der wentlende eeuwen.
Hy is van eeuwigheid gezalfd tot Jakobs kroon.
Hy spreekt, en all' wat leeft aanvaard zyn heilgeboôn.
ô Dierbre Vredevorst! ô voorwerp onzer wenschen!
Hoe munt ge in schoonheid uit op 't schoonste kroost der menschen!
Op uwe lippen zyn genade en trouw verspreid,
Daar gy de Volken richt met goedertierenheid.
Uw Opperheerschappy zal de eeuwen overleeven.
Gy velt het onrecht neér; gy hebt het recht verheven,
En 't aaklig onheil van uw dierbaar Volk geweerd.
Juich, Aarde! Hemel! juich! de Heer, de Heer regeert!
Maar 'k voel het hemelsch vuur, dat my deed blaaken, wyken;
Myn kracht, in 't midden der verrukkingen, bezwyken.
| |
| |
Ten zy de Godheid my bestraal' van 's hemels boog,
Is dees beschouwing voor myn' zwakken geest te hoog.
Ja, daal op aard', myn ziel! tot ik Gods lof zal zingen
Met Vader Abraham, met al de Hemellingen,
Met mynen Jonathan! myn Jonathan! wat schrik!
Voer hy niet mede omhoog in 't eigen oogenblik?
Is 't droom? is 't waarheid? zou myn Hals vriend my begeeven?
Zou hy alrede in 't choor der Serafynen zweeven?
Schonk hem de Godheid, zyn grootmoedigheid ten loon,
Voor 't afstaan van 't gebied, een hooger glorikroon?
Myn Jonathan! zoud ge uit myn armen zyn gevloogen?
Zo keer en voer my mede! ach! keer uit mededoogen!
Zie hoe het denkbeeld van uw scheiding my ontstelt!
Zie hoe uw Vriend om u in zyne traanen smelt!
Terwyl Prins David, nu verwonderd, dan verlegen,
Nog aanhoud zynen droom aandachtig te overweegen,
En 't hagchlyk lot betreurt van zyn' geliefden Vrind,
Die zich by Isrels heir op Gilboa bevind,
Heeft Achis magt den schrik gejaagd in Saüls harte.
Hy zag, en dat gezicht verdubbelde zyn smarte,
Zich tegen de overmagt des Vyands niet bestand.
Hy heeft vergeefsch een heir vergaderd door al 't Land,
| |
| |
En zich op Gilboa voordeelig neêrgeslagen:
Zyn volk schynt hem te zwak om eenen slag te waagen.
Hy zend naar stam by stam om grooter oorlogsmagt.
Wat wapens voeren kan word in het veld gebragt.
Terwyl zy naadren ziet men 't heir der Filistynen
Reeds met een woest gekrysch voor Sunems vest verschynen.
De schrik waart door al 't Land, en Saül vreest te spaê
Het jammerlyk gevolg van 's Hemels ongenaê.
Hy dagvaart in zyn tent de strydbre Legergrooten,
Opdat men overweeg' wat raadzaamst zy beslooten.
Men ziet 'er Jonathan, met held Abinadab,
En Malchizua, die de bloem der Jonglingschap
Op deezen togt geleid, met Adriël vergaêren;
Ook Veldheer Abner, zo bescheiden als ervaaren,
Met Hiski, Ahio, Beraja, Elpaäl,
Addajas, Islija, Seharja, Esbahal,
En andre Hoofden van 's Lands t' saamgevoegde benden;
All' yvrende om 't gevaar van Isrel af te wenden.
De Vorst ontdekt hen dus de hartzorg die hem kwelt:
Gy, Helden, die met my in 't bloedig oorlogsveld
Zyt opgetoogen om den Filistyn te keeren,
Die zich reeds vleijen durft al 't Erfland te overheeren!
| |
| |
Beschouwt, beschouwt met my, hoe Achis, wyd en zyd,
Zyn Bondgenooten heeft geprest tot deezen stryd,
Om door die overmagt ons grooter ramp te baaren.
De hooge nood vereischt dat we ons vryüit verklaaren.
Waant gy dat onze magt dit eindeloos getal
Van Krygsvolk wederstaan en overwinnen zal?
Gy kent den Filistyn, die, opgevoed in 't wapen,
Zyn heil zoekt in den stryd, ten oorlog schynt geschapen;
Gy weet hoe al het Volk voor deezen Vyand beeft,
Die zo veel onheils aan den Staat berokkend heeft.
'k Heb, ziende dat wy ons te zwak van volk bevonden,
Naar al de Stammen reeds om onderstand gezonden;
Doch, naar ik vrees, te spaê, dewyl my word bericht
Dat zich de Vyand vleit by 't naaste morgenlicht
Dees zwakke legerplaats te zullen overromplen,
En Isrel in een' poel van oorlogsweê te domplen.
Wat best beslooten in deez' hagchelyken stand?
De Filistyn is reeds in 't midden van ons Land;
En, zo hy ons verwint, ligt alles voor hem open.
'k Heb lang voorzien dat ons dees noodstorm zou beloopen,
Dus spreekt de Zoon van Ner, en daarom steeds geraên
Niets zonder grooter tal van manschap te onderstaan.
| |
| |
Nu baat geen overleg: doch laat ons niet bezwyken.
De stryd is hagchlyk, maar lafhartig dien te ontwyken
Waar' voor 't Hebreeuwsche Volk eene onuitwischbre schand.
Wy allen zyn getroost voor 't heil van 't Vaderland,
In 't barnen van 't gevaar, het leven op te zetten.
Indien men met beleid den Vyand kon verletten,
Hervat Abinadab, tot aan den derden nacht,
Wanneer 't ontbooden Volk in 't leger word verwacht,
Dan stond van zyn geweld ons minder leeds te vreezen.
Kon Isrel van Gods gunst dit uur verzekerd weezen,
Stond ons zyn Almagt by, dus uit zich Jonathan,
Wat deerde ons dan 't gemis van menig duizend man?
Dan wierd de Vyand ligt door onze hand verslagen;
Dan zou één Held van ons een gantsche bende jaagen
Van heillooze Onbesneên: maar dat zich niemand vlei',
Of andren door de hoop op 't naadrend Volk mislei';
Zo God niet voor ons is, zal ons geen manschap baaten;
Wy zyn verlooren, zo zyn gunst ons heeft verlaaten.
En wie van ons, helaas! wie hield zich onbesmet?
Wie van ons allen bleef getrouw aan 's Hemels wet?
Zyn we allen, min of meer, niet van die wet geweken?
Laat ons, 't is meer dan tyd, het offervuur ontsteeken;
| |
| |
Genade smeeken van den Schepper van 't heeläl.
Wie weet of ons berouw hem niet behaagen zal!
En, zo onze offers en gebeden hem beweegen,
Dan zien wy ons gered alléén door zynen zegen.
De gantsche Krygsraad acht 's Helds reden van gewigt.
Vorst Saül-zelf, hoe ver geweken van zyn' pligt,
Wil thans aan 't gantsche Volk een loflyk voorbeeld geeven;
Ligt meer door slaafsche vrees dan waar berouw gedreven.
Aartspriester Sadok wyd, op 't Vorstelyk bevel,
Een jonge varre aan God, tot heil van Israël.
De Vorst heeft naauw' door 't vuur het offer zien verteeren,
Of vraagt, door 's Priesters mond, den Heer van alle heeren,
Of in dit tydgewricht de trotsche Filistyn
Door Isrel, als welëer, zal overwonnen zyn.
Dan, och! hy vraagt vergeefsch! de Almagtige, rechtvaardig
Om zyn gedrag vergramd, acht hem geen antwoord waardig.
Hy merkt dat al zyn hoop hem vruchtloos heeft gevleid.
Gods gramschap blykt hem klaar uit zyn stilzwygenheid.
Elk zucht, elk toont zich tot in 't diepst van 't hart verslagen.
Wat Jakobs God behaagt moet Jakobs Kroost behaagen,
Roept wakkre Jonathan, ik wacht van hem myn lot;
En, hoe hier de uitkomst zy, zy word bestierd door God.
| |
| |
Men doe, zo veel men kan, de ontsteltenis bedaaren,
En smoor' met zorg deez' ramp voor Isrels legerschaaren,
Opdat niet alle moed wyke uit hun angstig hart.
Men keurt dien voorslag goed. De Koning tracht de smart,
Die hem zo vinnig treft, voor elks gezicht te dekken,
Totdat hy, door zyn' last, den Raad heeft doen vertrekken;
Doch smoort, zo ras hy zich alleen met Doëg vind,
Voor hem de kwelling niet die al zyn rust verslind.
De booze Gunstling van den ligtverleiden Koning
Vleit zyn angstvallig hart door valsche trouwbetooning;
Terwyl hy hem tot nieuwe en grooter gruwlen port,
En hem en Israël in 't aakligst onheil stort.
ô Koning! zegt hy, laat uw hart zich niet bezwaaren.
Gy word op 't snoodst misleid: de looze Priesterschaaren
Zyn tegen u gekant, sints dien geduchten dag
Toen Eli's haatlyk Huis zyn hoofden vallen zag.
Ik zie door 't veinzen heen: ik ken hun slinksche treeken.
Zy zoeken thans hun leed op u en ons te wreeken.
Neen; 't is de Hemel niet die toornig ons aanschouwt;
't Is Sadoks haat, die ons Gods gunst verborgen houd:
Doch laat door hun bedrog u geen verdriet verwekken;
Ik zal des Hemels raad u buiten hen ontdekken.
| |
| |
By Endor woont een Vrouw, wie geen geheimenis,
Hoe groot, hoe ongemeen, een duister raadsel is.
Zy kan 't geen ons genaakt, als waar 't voorby, ontvouwen.
Ach! welk een uitzicht doet ge in 't lyden my beschouwen!
Zegt Saül, zoude ik met de hel te raade gaan?
Den uitslag van den stryd langs deezen weg verstaan?
Ik, die de toovery uit Isrel heb verbannen!
't Kan echter waar zyn dat de Priesters t' saamenspannen.
Ligt vind ik, door uw' raad, verligting in myn smart.
Dees wreede onzekerheid doorgrieft my 't angstig hart.
Weläanan, men neeme een proef. Laat ons naar Endor trekken,
En zien wat ons de kunst dier Vrouwe weet' te ontdekken.
Hoe dwaas is 't menschlyk hart, dat, in den hoogsten nood,
Door averechts beleid, zyn onheil nog vergroot;
Dat, door het snoodst misdryf vervreemd van zyne Vrinden,
Zich naar zyn' Vyand wend om onderstand te vinden!
De Vorst, van Doëg en Ahimaäs verzeld,
Ahimaäs, gewoon, in 't bloedig oorlogsveld,
Ten dienst der Majesteit het wapentuig te draagen,
Verlaat de legerplaats om deezen togt te waagen.
Zy snellen spoedig heene in 't holste van den nacht
't Verlangen maakt hen stout, en stoutheid geeft hen kracht.
| |
| |
Niet verr' van Endor ryst een Bosch, dat, schaars betreeden,
Van ouds reeds voedsel gaf aan bygeloovigheden:
Een oud gesticht, welëer door 't Heidendom gebouwd,
Vertoont zich in het diepst' van dit vervaarlyk Woud;
En strekt, schoon half vergaan, de Tooveres ter wooning.
Hier word zy thans gezocht door Isrels zwakken Koning.
Hy treed het Bosch reeds in, en voelt, van oogenblik
Tot oogenblik, zyn hart vermeestren door den schrik.
De starren flonkren niet aan 's hemels breede boogen.
't Gelaat der maan is met een duistre wolk betoogen;
Haar bleeke schemering vormt schimmen langs de paên,
Naard at de wind zich roert in telgen en in blaên,
Die 't bygeloovig hart met schrik op schrik bezwaaren,
Daar 't zich verbeeld dat hier gedoemde geesten waaren.
De klaagende Echo, die het krassen en gehuil
Van roerdomp, kraai en raave en vledermuis en uil
Verdubbelt door haar' galm, zucht in die naare streeken.
De Vorst beschouwt, in 't eind', byna van vrees bezweken,
Het akelig verblyf der Boschwaarzeggerin.
Op 't eerst gerucht verschynt een kwynende Slaavin,
Die Deli[la] door list haar onderhoud helpt winnen.
Zy leid den Koning en zyn Togtgenooten binnen,
| |
| |
Naar een gewelfd vertrek, dat, door zyn duisterheid,
Een nieuwe ontsteltenis in Saüls hart verspreid.
Wat vind de list niet uit tot steun van haar belangen!
De wand is overäl met treurig zwart behangen;
Een onbekwaame hand heeft, kunstloos, wyd en zyd,
Gedrochten afgebeeld op 't vaale muurtapyt.
Twee kleene lampen, die met bleeke straalen glimmen,
Verlichten slaauwlyk dees gemaalde harssenschimmen.
Terwyl de Vorst, vol angst, dit naar vertrek beschouwt,
Verschynt de Tooveres, waar hy zyn hoope op bouwt.
Hy waant in haar gestalte en sterke weezenstrekken.
Iets ongemeens, iets dat ontzag verwekt, te ontdekken.
Haar beste leestyd is alreê voorby gesneld.
Haar verf vertoont een geel, dat sterk naar 't bruine helt;
Het oog zinkt diep in 't hoofd; de zwarte hairen hangen,
Wanschiklyk langs haar' hals en ingevallen wangen.
Het hulsel, dat haar dekt, is, vreemd, dooréén verward,
En toont een mengeling van blaauw en rood en zwart.
Een slordig vuurrood kleed omvangt de dorre leden,
En brengt meer afschriks by aan haar afschuwlykheden.
Zy kent den Vorst, schoon hy zyn Koningklyk sieraad
Heeft afgelegd, en zich vermomd in slecht gewaad.
| |
| |
Ook is van de oorzaak, die zyn hart vervult met zorgen
Voor 's Vyands overmagt, die looze niets verborgen.
Een die voorzeggen wil, moet, met gepast beleid,
Te raade gaan met tyd en met omstandigheid.
Zy veinst, en zwygt, en ziet den Koning stout in de oogen;
Die, door het bygeloof vast meer en meer bedroogen,
Haar onderrichting vergt van 't geen hem naadrende is,
En driftig eischt dat zy, uit 's afgronds duisternis,
Door haar beproefde kunst, een' geest in 't licht zal daagen,
Om hem een klaar bericht te geeven op zyn vraagen.
Thans geeft de Tooveres, hoe loos in haar beleid,
Den Vorst een doorslaand blyk van haare onweetendheid
In 't geen haar zelf betreft. Zy is vol achterdenken
Dat hy in deezen schyn haar zoekt, om haar te krenken.
Wie andren laagen legt is nooit van argwaan vry.
Wat is uw oogmerk, zegt ze, en waarom spant ge my
Een' strik, die my eerlang rampzalig zou doen sneeven?
Gy weet den strengen last, dien Saül heeft gegeeven,
Waardoor verjaagd is, of op 't jammerlykst' ontzield,
Al wie met Zwarte Kunst zich immer bezig hield.
En denkt ge dat ik my, om u, zal onderwinden,
Door wyze toovery, uw naadrend lot te vinden,
| |
| |
Opdat ge my, zo ras ge uw oogmerk zaagt volbragt,
Wreedaartig overgaaft aan zyn geduchte magt?
De Koning schroomt niet haar by Isrels God te zweeren
Dat haar om dit bedryf geen ongeval zal deeren;
En zoekt met aandrang haar te noopen, dat ze, uit gunst,
Zyn' weetlust zal voldoen door haar geheime kunst.
Zy bant, op deezen eed, de zorg die haar deed schroomen,
En vraagt hem wien hy wenscht dat zy zal op doen komen.
Hy noemt haar Samuël. Zy, die zyn' angst bespeurt,
Die weet dat de Almagt hem den troon onwaardig keurt,
En David reeds voorlang tot Heerscher aan deed stellen,
Beseft hoe ligt zy hem zyn naadrend lot kan spellen.
Vertoef een oogenblik, dus spreekt ze, tot ik keer
Met kunstgereedschap, daar ik Geesten door bezweer.
Zy wykt ter kamer uit; en daar hy, onder 't wachten,
Ten veegen prooi strekt van ontroerende gedachten,
Keert zy te rug, en treed, bezadigd, naar hem toe.
Zy voert in de eene hand een taaie wichelroê,
In de andre een open rol, waaruit zy schynt te leezen.
Zo ras zy aan den Vorst zyn plaats heeft aangewezen,
Slaat zy een' kring om hem en zyne dienaars heen,
En vergt hen, wat ze ook zien, niet uit dien kreits te treên,
| |
| |
Dewyl zy anders niet kan instaan voor hun leven.
Fluks wend ze, als wierd zy door eerbiedigheid gedreven,
Zich driewerf naar het west', en driewerf naar het zuid',
En prevelt, binnens monds, met mompelend geluid,
Eene onverstaanbre taal; terwyl de vreemde trekken
Van haar gezicht den Vorst een' nieuwen schrik verwekken.
Ten laatsten barst zy uit: Verschyn, op myn bevel,
Verlaat uw stille wyk, verschyn, ô Samuël!
Hoe kunstig weet de list haar' rol aanéén te knoopen!
Aan 't eind' der zaal splyt fluks de grond al kraakende open.
Een Grysaart ryst 'er uit, gedost in wit gewaad.
Het zilvren hair hangt hem om 't yslyk bleek gelaat,
Tot aan den breeden baard. Hy klimt met traage schreden.
Een purpren mantel hangt hem achtloos om de leden.
Straks deinst de Tooveres, als overheerd door schrik,
Al schreeuwend achter uit; en roept, op 't oogenblik,
Tot Saül, die reeds beeft van angst, op dees vertooning:
Waarom misleid ge my? gy, gy zyt zelf de Koning.
Wat onheil gaat my aan, indien uw wraak in 't end'!...
Vorst Saül, in den waan dat zy door kunst hem kent,
Verbeeld zich wondren van haar wysheid en vermogen.
Hy antwoord, siddrende, en met neêrgeslagen oogen,
| |
| |
Verlaat u op myn woord, vrees voor myn gramschap niet;
Maar antwoord my oprecht: wie is het dien gy ziet?
Het schynt, zegt ze, een der Goôn: zyn achtbre weezenstrekken
En purpren kleed doen my zyn waardigheid ontdekken.
Hy is reeds hoog bejaard, en staatelyk van leest.
't Is Samuël, ô Vorst! die Rechter is geweest.
Op 't hooren deezer taal buigt Saül zich ter aarde;
En, denkende om zyn' rang noch Koningklyke waarde,
Blyft hy in die gestalte, en zyn gevolg met hem;
Terwyl 't Verschynsel, met een straffe en holle stem,
Hem door dees vraag verbaast: Gy, die myn rust durft stooren,
Die my op de aard' herroept! wat zoekt ge uit my te hooren?
De Vorst geeft, beevend, hem ten antwoord, op dees re ên:
'k Ben doodelyk benaauwd. Het heir der Onbesneên
Staat vaardig tegen my een' fellen slag te waagen;
En God, de Almagtige, wiens raad ik heb doen vraagen,
Heeft my begeeven in myn deerlyk zielsverdriet!
Hy antwoord my, helaas! in myn benaauwdheid niet,
Noch door den dienst van zyn Profeeten, noch door droomen.
Het is uit hoogen nood dat ik u op deed komen.
Ach! dat uw wysheid my bestraale in 't ongeval,
Uw raad my leer' hoe ik my best gedraagen zal.
| |
| |
Nu gy vervallen zyt in 's Hemels ongenade,
Hervat het Schrikbeeld straks, zoekt gy myn' raad te spade.
Uw wis bederf genaakt, nu u Gods hulp begeeft.
Gy weet dat God welëer aan u verkondigd heeft
Dat hy eerlang u zou van Isrels zetel weeren,
En David, in uw plaats, doen over 't Volk regeeren.
Dewyl gy, trotsch en stout, de wet des Hemels schond,
En Amaleks Geslacht, dat geen genade vond
In Gods rechtvaardig oog, zyns ondanks, durfde spaaren,
Doet u zyn gramschap thans dit onheil wedervaaren.
De Almagtige, die 't lot der Volken weegt en wikt.
Heeft u in deezen stryd ten wissen val geschikt.
Op morgen zal het heir des Vyands zegepraalen;
En gy zult, met uw Kroost, by my ten grave daalen.
't Verschynsel uit zich dus, en zinkt, gelyk een steen,
Die van een strandrots in de zee ploft, naar beneên;
Terwyl de krachten 't hart van Isrels Vorst begeeven,
En hy ter neêr zygt, als geheel ontbloot van leven.
De looze Delila schiet, met zyn dienaars, toe,
Opdat haar bystand hem in deezen nood behoê.
Zy vreest haar veiligheid, haar leven zelfs, te derven,
Zo de opgevatte schrik den Koning thans deed sterven.
| |
| |
Zyn Volk nochtans, hoewel 't zyn' droeven staat beseft,
Verbeeld zich dat het leed zyn hart te feller treft
Omdat hy al den dag geen voedsel wilde smaaken.
Terwyl 't all' yvert om voor zyn behoud te waaken,
Heft hy de zwakke hand en 't zwaarbeneveld oog,
Daar hy ten halve ryst, al zuchtend naar omhoog;
En doet al de angsten, die zyn kwynend hart verscheuren,
Elk in de trekken van zyn bleek gelaat bespeuren.
De Boschwaarzeggerin vat eindlyk dus het woord:
Ik heb, door u hier in myn schuilplaats opgespoord,
Aan uwen eisch voldaan, zelfs met gevaar van 't leven.
Thans smeek ik u, ô Vorst! myn beê gehoor te geeven:
Ach! geef u niet geheel ten prooie aan uw verdriet.
Verlaat, dus afgemat, dus flaauw, myn wooning niet.
Laat een gering onthaal uw krachten weder kweeken.
Hy weigert haar verzoek; doch zy houd aan met smeeken;
En, in haar bede door zyn dienaars bygestaan,
Geeft hy in 't eind' gehoor, en neemt haar' voorslag aan.
Zy doet den Koning naar een rustvertrek geleiden,
En hem en zyn gevolg een dischgerecht bereiden.
't Gemeste kalf word straks op haar bevel geslacht;
De meelbloem word gemengd, en alles toegebragt
| |
| |
Om Isrels Vorst, zo goed haar mooglyk zy, te onthaalen.
Doch geen versterking zet zyn wroegende angsten paalen.
Hy vind zich naauwlyks door 't gebruik van spys verkwikt
Of spoed zich uit het oord, waar alles hem verschrikt;
En keert, belaaden met den last van zyne elenden,
In stil en diep gepeins, naar zyne legerbenden.
De snoode Doëg, dien de schaamte zwygen deed,
Verstout zich eindlyk hem te troosten in zyn leed.
Geef, geef toch, roept hy uit, de hoop niet gantsch verlooren,
Myn Vorst!... Zoekt gy me op nieuw tot gruwlen aan te spooren?
Zegt Saül, 't was door u dat ik myn' God verliet,
En, op den rand van 't graf, my met de Hel beried.
Myn ramp is, door uw' raad, ten hoogsten top gerezen.
Maar staat myn onheil vast, wat leed staat u te vreezen!
Zo zoekt een vuig gemoed, dat in zyn' pligt bezwykt,
En trotsch en roekloos van de wet des Hemels wykt,
Wanneer 't zich door 't gezicht der straf voelt neêrgeslagen,
Verligting van zyn schuld door andren aan te klaagen.
De hoon, de bitterheid van Saüls laag verwyt,
Vervult den Edomyt met d' allerfelsten spyt.
Hy zwygt nochtans, en houd zyn' wrok in 't hart beslooten;
En vloekt al stil de gunst, de wuste gunst, der Grooten.
| |
| |
Dus komen zy eerlang in Isrels legerplaats;
En, daar het eerste licht des vroegen dageraads
Door Koning Achis word verwelkomd met verlangen,
Vergroot het de angsten die de ziel van Saül prangen.
Intusschen maaken, by het naadren van den dag,
De Volken wederzyds zich vaardig tot den slag.
De dappre Filistyn, ten oorloge als geschapen,
Verschynt het eerst in 't veld met krygsbanier en wapen.
Een siere moed, gewekt door 't schel bazuingeluid
En 't steeken der trompet, blinkt hem ten aanzichte uit.
Het Erfvolk, schoon in 't hart om 's Vyands magt verlegen,
Toont echter zich goeds moeds, en trekt hem rustig tegen;
Voor Vaderland, altaar, en huis en gade en kroost
Het uiterste gevaar, ja zelfs den dood, getroost.
Inmiddels ryst de dag aan 's hemels breede transsen,
Die d' uitslag toonen zal der wentlende oorlogskanssen,
En voor gantsch Israël het lot beslissen, van
Held David, van den Vorst, en van Prins Jonathan.
|
|
Auteursrechtvrij