Meester Rembrandt

3

DE BOOG KAN NIET IMMER GESPANNEN STAAN. DE schildering is voltooid, nu moet er gedacht worden aan ontspanning. - Gaat u mede naar de Doolhof, vader?

Rembrandt naar de doolhof. Nu woont hij reeds meer dan een jaar er pal tegenover, nooit nog zette hij er een voet. - ‘Wat moet ík in de Doolhof doen?’ vraagt hij verwonderd.

‘Dolen vanzelf,’ antwoordt Titus lachend. ‘En lekkere koekskens eten, met room en honig.’

‘Welja, en dat op Zondag! Eerst naar de preek en dán naar de Doolhof,’ weerspreekt Rembrandt, half gewonnen. ‘Mag zulks wel?’

‘Na al die maanden van zwoegen op de Civilis, mag alles,’ meent Titus luchtig. Ook de kleine Cornelia valt hem bij. - ‘Hé ja, vader, gaat nu eens mede,’ vleit ze. ‘Titus zegt dat er reuzen zijn; en ik heb nog nooit een echte reus gezien!’

‘Dan wordt het hoog tijd dat zulks gebeurt,’ zegt Rembrandt. Welja, laat hij ook eens meegaan en zich diverteren, het verzet de zinnen. En Cornelia zal er genoegen aan beleven. Hij kijkt naar Hendrickje, die met een stapel verstelgoed voor de tafel zit. ‘Gaat ge ook mee, kijnd?’

Neen, Hendrickje gaat liever niet mee, ze gevoelt zich niet ferm vandaag. - ‘Laat Aert medegaan. Dan zal ik zorgen dat de maaltijd gereed is als gijlui terugkomt. En ik ben wel eens graag een paar uur rustig tehuis.’

Geen half uur later dwaalt het gezelschap door het beroemde etablissement van sinjeur Lingelbach, waar men voor een stuiver toegang krijgt tot de dwaaltuinen en fonteinen, tot de beelden van stuc en was en andere treffelijke zaken, bijeengebracht ten gerieve van

[p. 418]

boeren, burgers en buitenlui. Cornelia's wangen gloeien van warmte en verwondering, ze wil met alle geweld éerst een reus zien - Titus heeft het haar beloofd. Er is een reus, er is een reuzin, ze huizen in een houten tent, omgeven door makke pauwen en duiven. Een gebochelde vent geeft explicatie voor de aanwezigen, meest schippers en matrozen, die met de lange Zondag geen weg weten. - Dit stelt een reuzin voor, genaamd vrouwe Walburgh. Zij stamt uit het oude geslacht van Enak, dat te den Hage heeft gewoond, zoals beschreven staat. Zij is geteeld onder het sterrenbeeld van de Stier. Deze zit met een jongen reus, haar eigen zoon, aan de borst, beweegt met haar ogen heen en weer, draaiende open en dicht, gelijk de jonge reus die aan haar borst leit...

Cornelia houdt Titus en Rembrandt stevig bij de hand; ze vindt het griezelig, ze vindt het prachtig, ze kan er niet van weg komen. - Hier, geacht publiek, hier ziet ge het beeld van Ariadne, zonder draad. Bacchus staat voor haar. De maagd, die voor deez' tijd nimmer goden heeft gezien, weet niet wat te doen. Doch viel ootmoedig op haar blote knieën... De bochel zwijgt een wijle. Plotseling spuiten er waterstralen uit de hoorn van Bacchus en uit de borsten van Ariadne. Het klatert op de hoeden der mannen, op de bonnetten der kinderen. Titus duwt z'n zuske onder een straal, ze lacht en gilt en rukt zich los en komt pas tot stilstand bij het geweldige houten beeld van Goliath.

Een heerlijke middag. Rembrandt wordt moede van het gesliffer door de tuin, hij krijgt dorst en zoekt een koel plekje onder het hoge geboomte. Tafels en banken staan in het gras, er is van alles te koop. Wafels, bier, scharren, kersen en aardbeien met room, Rembrandt tracteert met gulle hand. Tot ze kracht hebben verzameld voor een bezoek aan de wassenbeelden-galerij, waar de vermaarde vorsten en groten dezer eeuw in groepen staan opgesteld, te beginnen met den deugdenrijken Willem de Zwijger, Vader des Vaderlands. Naast hem staat Prins Maurits, die in zijn leven geweest is de Held van Nieuwpoort, in gesprek met zijne broeder Frederik Hendrik, genaamd de stedendwinger. Ook is er te zien de Hertog van Alba, de afschuwelijke, en een levensgrote Chinees uit het machtige Koninkrijk van China, in gezelschap van besje Van Meurs, die de gave ontving en 32 jaar lang zonder spijs en drank is

[p. 419]

gebleven. De boxvoet Pan speelt er op zijn pijp, naast de predicatie van Johannes de Doper, later onthoofd gelijk Oldebarneveldt... En als ze dan nog de Martelisatie der Heilige Apostelen hebben gezien, hoe zij ter dood gebracht zijn, alles zich bewegende met kunstig orgel- en muziekspel, heeft Rembrandt er genoeg van. Doodmoe laat hij zich vallen in het gras, hij laat de dwaaltuin en de fonteinen van Orpheus over aan de kinderen, die beloven vader over een half uur te komen ophalen...

...En op dezelfde middag, als Rembrandt dut in het gras en de kinderen dolen door de tuin, zit Hendrickje tegenover notaris Nicolaes Listingh. Ze heeft het nimmer willen zeggen, doch ze gevoelt zich de laatste tijd verre van goed. Het hart is niet in orde. Het klopt en bonst en lijkt haar somtijds de keel te willen uitvliegen.

Wat kan een vrouw doen? Werken en zorgen. Ze kijkt naar de schrijvende hand van den notaris, een mooie welverzorgde hand, die de ganzeveer gracielijk houdt gevat. Ze heeft de stap gedaan, het moest er van komen. Rembrandt moet beschermd worden ook als zij het niet meer kan doen. En Cornelia moet een voogd hebben, dat zal ‘desselfs vader Rembrandt van Rijn wezen, die zij vriendelijck daertoe bidt.’ - Goede Hendrickje, zorgzaam hart. Wat is je leven met meester Rembrandt anders geweest dan zorgen? Och, spreek er niet van. Ge gaat door zijn huis, hij ziet je nauwelijks, ge zijt niet meer dan een stoel of een tafel, die men gebruikt en wegzet. Heeft meester Rembrandt je lief, heeft hij jou zó lief als gij hem?

IJdele vraag. Er bestaat slechts éen liefde: de dienende. Hendrickje dient, ze zal het doen tot haar dood. Toch trilt haar hand, als ze haar naam moet zetten onder het notariële stuk, en daarom tekent ze het met een kruisje.

Zo, dat is voorbij. Dankbaar slaat ze haar ogen op naar de strakblauwe zomerhemel, die gespannen staat boven de Zondagse stad. Haastig loopt ze de Rozengracht langs, ze hoopt tehuis te zijn vóor Rembrandt en de kinderen weerom zijn uit de Doolhof. Want op een dag als deze mag de zon niet verduisterd worden door de bladzijden van een testament - al ligt het in Gods hand dit te regelen naar Zijn wil.