Als wind en rook

[p. 167]

Dertig

Het verhaal over Richard en mij is zo eenvoudig, zo simpel dat ik het gevoel heb dit alles niet beleefd maar uitsluitend geleefd te hebben. Wat ik nog doe. Enkele dagen na onze ontmoeting schreef hij mij om een afspraak in datzelfde café te maken. Ik kwam expres wat laat en hij was er dus al. ‘Elisa,’ zei hij; zijn stem klonk vrolijk en hij zag er zo jong en krachtig uit dat ik aldoor naar hem kijken moest. ‘Elisa.’ Hij herhaalde mijn naam wel vier keer, hij trok mijn handschoenen uit en bracht weer mijn hand naar zijn lippen, die warm en vochtig waren. We zaten daar en wisten niet wie van ons beiden het eerst moest spreken. Tot hij begon. ‘Wat heeft het voor zin je uitvoerig over mijn huwelijk te vertellen,’ zei hij. ‘Het was een mislukking. Ben jij gelukkig geworden?’ Nooit zal ik zijn lieve gezicht vergeten waarmee hij mij aankeek terwijl hij naar me luisterde. Luisterde naar mijn moeilijkheden met Simon en zijn geloofsovertuiging, naar mijn strijd als moeder, en naar mijn ervaringen met mijn clubhuiskinderen, die het noodlot mij gebracht had. Toen zei hij: ‘In de jaren die er tussen ons liggen, Elisa, ben ik een mens geworden, een man, en ik weet nu dat er maar één weg bestaat om gelukkig te zijn: die van de vrijheid.’ Hij gaf mij iets te drinken waar ik vrolijk van werd en we bleven wel twee, nee, drie uur geloof ik, in datzelfde café. We zaten verborgen in een soort box, een muurtje voor ons en een muurtje achter ons, en van de kelner zag ik alleen maar steeds de handen, magere handen, met een opmerkelijk brede trouwring.

En het ging verder als vanzelf. Eerst zei hij dat ik geen vrouw was om mijn leven met sociaal werk te verdoen. ‘Je zult er wel aanleg voor hebben, dat geloof ik stellig, maar besef je niet wat

[p. 168]

dat betekent avond aan avond bezet te zijn, en nooit meer naar een concert of theater te kunnen gaan? Jij bent een vrouw om te zingen, Elisa, te zingen van de ochtend tot de nacht. Jij bent een vrouw voor een gezin, niet alleen om je kinderen op te voeden, maar ook om een man te verzorgen en te boeien. Het is voor iemand zoals jij, die een onafhankelijke geest heeft maar een afhankelijke aanleg, niet mogelijk je een leven te scheppen in arbeid en daarin een werkelijke en voortdurende voldoening te vinden. Zoiets is weggelegd voor een meisje dat reeds jong gevoeld heeft dat ze nimmer zal trouwen omdat mannen haar niet interesseren. Maar jij, Elisa, al wilde je dan ook operaster worden, de liefde had je nooit uitgeschakeld. Die had je overal gezocht.’ Hij zweeg even, toen zei hij: ‘Als de scheiding voorbij is moet je zo vlug mogelijk weer in een familiekring terug en je door een man laten verwennen.’ Toen: ‘Ja, verwennen, zo...’ en hij wreef mijn vingers warm in zijn grote, gebruinde handen, en hielp mij in mijn mantel en kocht een boeketje voor me bij een vrouw die ermee leurde. ‘Ja, zo...’ zei hij, en gaf me een arm. Hij was zo groot, Richard, hij was die jonge, krachtige man die vrolijk was, die mij geen les in het huishouden zou geven en er zich niet mee bemoeien zou of ik mijn biefstuk in boter of in vet bakte. En hij was het die ik op mijn trouwdag bij het verlaten van mijn ouderlijk huis, voor mij gezien had. En nu liep hij naast mij en wat was eenvoudiger dan op de vraag: ‘Elisa, mag ik zodra dat mogelijk zal zijn, die man van je worden, die je verwennen zal?’ te antwoorden: ‘Ja, Richard, ja.’

En wat was eenvoudiger dan mij zonder enige complicatie aan de liefde over te geven? Voor hij mij nog in zijn armen had genomen, diezelfde avond, was het afschuwelijk erge gevoel al teruggekomen, en zo als ik het nimmer meer had ondergaan na die middag in het Gorsselse bos tussen Deventer en Zutphen. En ik, die zonder ervaring dus geheel theoretisch van de taartjesopsnoeper een fijnproever aan een dis had gemaakt, van hors d'oeuvre tot dessert, van bordeaux tot champagne met koffie en

[p. 169]

likeur toe, ik ondervond dit nu zelf. Want eindelijk werd mijn lichaam ontdekt, ik geloof dat er geen plekje meer was waar Richard mij niet zoende: mijn tenen, mijn hielen, mijn naveltje, mijn oksels en mijn borsten, en hij zoende maar door, en ik lag daar onder zijn krachtig gespierde lichaam en ik werd zo leeg, zo heerlijk leeg van gedachten; ik was alleen nog maar gevoel, van mijn vingertoppen tot mijn haren toe, van mijn oogleden tot mijn oorschelpen, alles tintelde, alles leefde, afzonderlijk welhaast, en het was op dit moment dat ik uit zo veel delen bestond en toch nog een geheel was, dat hij mij nam en ik mij voor de eerste keer in mijn bestaan overgaf.