Als wind en rook

[p. 93]

Achttien

Simon had niet geschreven hoe laat hij zou aankomen, want hij moest nog even in Amsterdam zijn voor hij naar huis terugging... ‘Ik denk dat ik er tegen het eten zijn zal, maar wacht niet op mij, Elisa...’ Dat deed zij dan ook niet. Aan tafel zei ze opeens tegen de kinderen: ‘Geen woord aan vader over alles wat wij aan zee gegeten en gedaan hebben. Beloven jullie mij dat?’

‘Natuurlijk, moeder,’ antwoordde Judith die niets liever wilde dan een nog hechter bondgenootschap tegen de vader. Rebecca, haar soep lepelend, vroeg dromerig: ‘Waarom?’ En Elisa tegen haar gewoonte in, werd boos en zei: ‘Maar Rebecca, wat een kinderachtige vraag van je. Als ik geweten had dat je zo dom was, zou ik met jullie in een joods hotel zijn gegaan, en dat was lang zo deftig niet geweest. Je houdt toch van deftig, zeg je altijd.’ ‘Natuurlijk,’ antwoordde Rebecca, en: ‘Goed, ik zal heus niets zeggen, als vader dan ook maar niets vraagt, nee, ook dan zal ik nog niets zeggen, dat zou verraad zijn, hè? Maar waarom toch,’ fluisterde ze nu weer, meer voor zichzelf dan tegen haar moeder.

Eenmaal weer thuis was Elisa in niets meer van de rituele spijswetten afgeweken, Mina was eraan gewend en Foeffie erop gesteld. ‘Dus ik zal het bord van meneer maar weer meenemen,’ zei Mina toen het avondeten bijna beëindigd was. Op dat ogenblik hoorde Elisa juist de sleutel in het slot steken en even later kwam Simon binnen met een nieuwe hoed op, een grote, zwarte flambard met brede rand. Die hoed stond wat scheef en wat was dat? Zijn snor was weer aangegroeid en er was zelfs een puntbaardje bijgekomen. Hij zei: ‘Goedenavond allemaal.’ Hij zag er moe uit, zijn gezicht was vermagerd, en het

[p. 94]

leek wel of hij huiverde. Elisa stond op: ‘Simon,’ zei ze, ‘welkom thuis.’ Hij omhelsde haar, zoende de kinderen, gaf Foeffie een hand. Rebecca zei: ‘Je lijkt nu op Sinterklaas, vader,’ en Judith lachte en Mina bracht de opgewarmde soep binnen. Simon sprak niet, hij zei bijvoorbeeld niet: jullie zien er goed uit, hij zei ook niet: ik ben blij weer hier te zijn, hij slurpte zijn soep op, en de balletjes, speciaal voor hem gedraaid die erin dreven, slikte hij door zonder te kauwen.

Zo zat er dan na maanden weer een man aan tafel, de echtgenoot van Elisa en de vader van twee meisjes, die vol verlangen naar de gesloten koffer keken. Een man met opnieuw versterkte, nu dubbele brilleglazen, met slordig, grijs haar, een man die niet sprak. ‘Als dat alles is wat hij te vertellen heeft,’ dacht Elisa, en ze zei: ‘Waarom moest je eerst in Amsterdam zijn?’ Hij antwoordde niet. ‘Wat heb je?’ vroeg zij toen hij maar doorging zich uitsluitend met zijn eten te bemoeien, ‘ben je zo vermoeid?’ Nu richtte hij zijn hoofd op. ‘Welnee,’ zei hij, ‘maar het is vreemd na zo'n lange reis opeens weer in je eigen omgeving te zijn.’ Hij maakte nu eindelijk zijn koffer open, hij had niets meegebracht voor de kinderen, Elisa gaf hij een rood kunstzijden sjaaltje met de Eiffeltoren erop. Dat was alles. ‘Ik had geen tijd meer,’ verontschuldigde hij zich tegen de meisjes, ‘later krijgen jullie wel eens wat.’

Na de maaltijd wilde hij meteen naar bed. Het was nog geen negen uur, toch volgde Elisa hem naar de slaapkamer. Hij kleedde zich uit, deed het schoon gesteven nachthemd aan dat zij voor hem uit de kast haalde en ging liggen. Elisa, aan het voeteneind zittend, vroeg: ‘Heb je goed gewerkt?’ ‘Het gaat wel,’ antwoordde hij, ‘maar het zal zeker niet af zijn voor het concours.’ ‘Dus alles is voor niets geweest?’ ‘Voor niets, ja, voor niets.’ ‘Jammer van het geld,’ zei Elisa, ‘heb je veel uitgegeven?’ ‘Veel?’ herhaalde hij, ‘je bankrekening is op, we zullen voortaan van mijn salaris moeten rondkomen.’ ‘Wat?’ riep Elisa, ‘wat?’ Hij had zich omgedraaid, hij lag met zijn gezicht in het kussen,

[p. 95]

ze hoorde hem snikken en uit de mouw van het nachthemd stak zijn arm met de zieke plek, die groter was geworden. ‘Wat?’ riep zij weer, en ze kwam op hem toe en schudde hem door elkaar, ze trok aan dat schoon gesteven hemd, ze trachtte zijn hoofd om te draaien, maar hij hield het vast met zijn beide handen, hij was sterker dan zij, maar zij beet en zij krabde, en toen moesten zijn vingers zich wel ontspannen. Hij draaide zich om, zijn ogen waren vochtig. ‘Laat me,’ zei hij alleen, ‘laat me, Elisa, ik word driftig, ik voel het aankomen.’ Maar ze ging door, ze wilde meer weten: ‘Wat is er gebeurd? Je zult het mij zeggen. Als de opvoeding van de kinderen van je inkomen betaald moet worden, waar halen wij dan het geld voor Foeffie en Mina vandaan? En dat voor het dure huis? Spreek dan Simon, spreek...’ Toen schreeuwde hij, het bulderde door het huis: ‘Het is op, het is op!’ en daarna prevelde hij een gebed. Elisa heeft hem laten liggen en met Foeffie samen het bed in de logeerkamer opgemaakt om daar te slapen. ‘Meneer is te vermoeid,’ heeft zij gezegd, ‘ik wil hem niet storen.’ Foeffie, met haar lelijke hoofd, heeft begrijpend geknikt.