Alles even gezond bij jou

[p. 47]

V

Hoe dat botervlootje er die Zondag op tafel is gekomen, dat weet niemand. Maar het mooiste is nog dat het er staat of het nooit is weggeweest. Of het deel uitmaakt van de rest van het oude zilver, en porceleinen servies. Het is namelijk ook van zilver, en eerst kortelings gepoetst. Dat is zeer goed zichtbaar. Het is verder ovaalvormig en op het deksel staat een haantje met twee bloedkoralen ogen. Maar het merkwaardigste van alles is dat, als Georges Dupuis tijdens het hors d'oeuvre het Heleen aanreikt, er een deuntje uitkomt, een deuntje van lijzige muziek, waarvan zij werkelijk allebeide schrikken. Die schrik breekt dan tevens het ijs. Georges neemt het botervlootje weer in zijn handen en wil het nog eens proberen. Maar zo eenvoudig blijkt dit niet. Je krijgt de gevoelige plek alleen maar te pakken, door een bepaald punt aan te raken en dan nog iets harder dan gebruikelijk is. Het lukt hem niet. Nu drukt Georges ook weer, maar ditmaal op de tafelbel, en Josette komt binnen. ‘Wat is dat?’ vraagt hij, ‘hoe kom je aan dat ding?’ Josette, zeer verbaasd, zegt dat ze er niets van afweet. ‘Ik heb gewoon de tafel gedekt, Mijnheer, en de boter ligt zoals altijd op de hors d'oeuvre-schaal.’ Nu neemt ook zij het vlootje in haar handen. ‘Wat een vreemd ding,’ en ze betast het overal met haar grove duim. Als er dan tenslotte weer muziek uitkomt laat ze het bijna vallen. Bijna. ‘De tovenarij is de wereld nog niet uit.’

[p. 48]

Dan begint buiten opeens de hond te blaffen. ‘Neem het van tafel af, Josette, tot ik weet waar het vandaan komt.’ ‘Dat nooit! Het zal wel net zo weer verdwijnen als het gekomen is.’ En, met het hoofd om de deur: ‘ik ben benieuwd of het u geluk zal brengen, Mijnheer.’ (Met de nadruk op u.)

De noorderling draaide de zuiderling de rug toe en keerde zich naar het westen. De noorderling was van Stockholm naar Parijs toegekomen met een fiets en een boot. Het was een heel bijzondere avonturier, en als hij maar even een mogelijkheid had gezien zou hij het zee-traject per fiets en dat aan wal per boot hebben afgelegd. Want hij draaide graag alles om. Zo droeg hij bijvoorbeeld zijn pull-over omgekeerd, dat wil zeggen, met de halsuitsnijding op de rugzijde. En zijn pet met de klep naar achteren. Hij verwekte hiermee in Parijs toch niet het opzien dat hij zich had voorgesteld; dit was zijn eerste tegenvaller. Zijn tweede was de geringe toeschietelijkheid van de Franse meisjes en de derde, enige tegenvaller waarop hij had gerekend, bleek tenslotte een meevaller te zijn, want zijn kennis van de Franse taal was zodanig, dat hij zich best kon redden. Hij veranderde Peter in Pierre, zocht een baan en maakte onderdehand zijn spaarduiten op. Werk interesseerde hem maar weinig. Hij was huisschilder van beroep, maar was beter geschikt geweest voor sneeuwruimer, zo'n aangeboren afkeer had hij van gedurig bezig zijn, anders dan

[p. 49]

met zijn fiets. Die haalde hij minstens eenmaal per week uit elkaar, bekeek de onderdelen en maakte er wederom een geheel van. Een merkwaardig man, die Pierre, een heel bijzondere avonturier. En deze kerel moest die goede Josette op haar levenspad ontmoeten.

Ze was toen al tegen de dertig en woonde een vijf en twintig kilometer van Parijs, in St.-Cyr-L'Ecole. Ze nam iedere ochtend de trein om in de stad in een van de grote modehuizen haar atelierwerk te doen, en 's avonds in bed droomde zij van een cadetofficier van de Hogere Krijgsschool in het dorp, een ‘St.-Cyrien’. Met dat werk ging het niet vlot en die droom werd met de jaren ook doffer. ‘Zoek liever een plaats als dienstbode,’ zei haar vader. ‘Jij bent de oudste van zes en je moet meer inbrengen. Of ga trouwen.’ Dat laatste zou de beste oplossing zijn, dacht Josette, die op zomeravonden uren alleen door het bos wandelde, dat aan hun huis grensde. Het was er heel stil en zij had er zelden andere mensen ontmoet dan wat dorpelingen die dan reeds het hout voor de winter bijeen raapten.

Hoe Pierre daar nu toch had moeten zijn met zijn fiets, waarvan de remmen juist weigerden toen hij een helling afging. En waarom moest zij hem te hulp komen op het ogenblik dat hij vijf meter verder lag, naast die fiets. ‘Dat is de voorzienigheid,’ zei hij wijs. Zijn knie was in een wanordelijke toestand, en zij nam hem mee naar huis. Nu is een vreemdeling in een Frans arbeidersgezin een evenement; het kan

[p. 50]

goed, maar ook slecht draaien. O, maar wat begon het goed te draaien. Pierre, eenmaal van de schrik bekomen, diste de prachtigste verhalen op. En het was vooral Josette die luisterde. En het was vooral Josette die hem verzorgde. Wat kwam dat juist goed uit. Ze had haar modehuis verlaten en nog geen plaats als dienstbode gevonden. Als de moeder des avonds het zijden pronkkussen van haar bed haalde en de gehaakte sprei opvouwde, dan glimlachte ze bij de gedachte aan die aardige jongen, die daar boven op zolder sliep. ‘Hij is stellig van goede familie,’ zei ze tegen haar man, ‘je moet toch eens naar Parijs gaan om inlichtingen te vragen bij de Zweden. Die lieve Josette. Ik zou er ik weet niet wat voor over hebben om haar goed verzorgd te zien. Als zij maar daar in het noorden kan wennen, zij met haar Marseillaanse bloed van jouw kant. Het is zo ver en zo koud. Maar die inlichtingen moet je toch eerst halen, beloof je het mij?’ ‘Ja,’ zei de man, maar het was een ja uit Marseille dat niets met St.-Cyr-L'Ecole te maken had. Dus ging hij niet en Pierre bleef. Pierre haalde de fiets van het jongste zoontje uit elkaar en trachtte er vervolgens weer een geheel van te maken. Ook verfde hij de wanden van de schuur van groen tot geel. En verder zei hij dat hij op een postwissel wachtte en zoende Josette. Maar de postbode bracht zelfs geen ansicht uit Stockholm, laat staan een postwissel. En iedere keer als nu de moeder des avonds het zijden pronkkussen van haar bed haalde en de gehaakte

[p. 51]

sprei opvouwde, werd haar glimlach kleiner. Daar was nooit iemand bij, maar heus die glimlach glansde eerst zo ver en kwam op het laatst niet eens de slaapkamer meer door.

Een paar weken later ging Pierre zijn rugzak opruimen. Om dit te volbrengen stortte hij de inhoud pardoes op de vloer. Er viel van alles uit: drie zakmessen, een kapot kopje, twee dassen, een ijzeren bord en een stapeltje brieven dat hij dadelijk weer in zijn zak deed. ‘Wat is dat?’ riep Josette opeens, terwijl zij een ovaalvormig voorwerp in de hoogte hield. Een ding met een deksel. Een ding met een haantje met bloedkoralen ogen! Opeens klonk er een lijzig deuntje door de kamer, een deuntje van tralala, tralala. Dat wras me een schrik. De kater sprong ervan uit het venster, de koekoek kwam ervan uit zijn klok en het gas plofte uit. En Pierre zei: ‘dat is een botervlootje, een botervlootje van thuis. Ik wil het jou geven, Josette.’ Een botervlootje? Zo een ding kenden ze niet in Frankrijk, niet in zilver en niet in aardewerk. ‘En dat haantje blijft erop?’ vroeg ze, blij als een kind. ‘Natuurlijk, want dat kan de vier windhoeken aanwijzen, noord en zuid en oost en west en alles wat daar nog tussen ligt.’ ‘Maar er is in de kamer toch geen wind,’ zei de moeder. ‘Het is ook niet voor kamers, Mevrouw,’ antwoordde Pierre. ‘Deftige mensen gebruiken het voor hun buitenhuizen, als ze op het terras eten. Het is een familie-erfstuk. Nu wilde ik het Josette schenken. Want ik ga weer reizen.

[p. 52]

Gisteravond heb ik mijn fiets goed in elkaar gezet. Voor de zoveelste maal. En terwijl ik bezig was kon ik mijn lust tot verder trekken haast niet meer bedwingen. Als de postwissel komt, houdt u hem dan maar.’ Josette begon hard te lachen. ‘Rare, lieve jongen,’ zei ze en zoende hem. ‘Heb je al gezien wat Moeder voor ons heeft gekocht?’ En ze opende de kast. ‘Kijk eens, zes lakens en vier slopen. En ook nog vier badhanddoeken. Dat is al vast een begin.’

‘Voor jou?’ vroeg hij. ‘Voor ons,’ verbeterde zij. Nu was hij het die hard begon te lachen. ‘Zottin, je hebt toch niet gedacht dat ik je zou trouwen.’ Toen stond de vader die zich met het hele botervloot-geval niet had bemoeid op, en zei: ‘u durft...’ Meer niet. Hierop draaide de noorderling de zuiderling de rug toe, nam zijn rugzak en fiets en keerde zich naar het westen.

Nog geen week later had Georges Dupuis, Josette in dienst genomen. Het meisje had ongetwijfeld goede huishoudelijke kwaliteiten en toen de proefmaand ten einde was had hij haar gezegd dat ze kon blijven. Dat was nu juist op de kop af drie jaar geleden.

Maar de dag dat Heleen Hubrechts als enige gast bij haar Mijnheer aan tafel was genodigd, had Josette het botervlootje uit haar kast gehaald, en het toen gevuld, tussen het zilver en porcelein naast het hors d'oeuvre geplaatst. ‘Ik ben benieuwd of het u geluk zal brengen, Mijnheer.’ (Met de nadruk op u.)