Voor God en koning (onder pseudoniem Mathilde)

[p. 329]

Hoofdstuk III.
Eerste Offer.

Vier, vijf, zes weken waren na Armand's vertrek verloopen en nog was er niets van zijn kant gekomen. Euphrosyne werd ongeduldig en treurig; Lerinval trachtte haar op een eigenaardige manier te troosten.

‘Kom meisje,’ zeide hij, ‘het is de moeite niet waard daarover te kniezen. Die kerel heeft u bij den neus gehad en het doet me pleizier; hij is een aristocraat; ik houd niet van dat slag van menschen. Er zijn mannen genoeg op de wereld en betere dan hij ook.’

Eindelijk, op een regenachtigen, somberen avond, terwijl Euphrosyne mismoedig aan het raam zat te turen en Lerinval uit was, bracht de brievenbesteller een brief aan haar adres. Met koortsachtige vreugde scheurde zij den omslag open. Armand schreef haar en dan was er nog een brief van zijn moeder aan Lerinval ingesloten. Hij had moeite gehad om hare toestemming te verkrijgen, maar eindelijk, toen zij gezien had hoe onwrikbaar Armand besloten was om

[p. 330]

geen ander dan Euphrosyne te huwen, had zij ja gezegd, maar het meisje moest onmiddellijk naar Parijs komen ‘om kennis met haar nieuwe familie te maken,’ zei Armand; maar men begrijpt dat dit was om haar beter op de hoogte der beschaafde wereld te brengen en misschien (doch dit vermoedde geen van beiden) om haar door de vergelijking met andere meisjes te doen dalen in Armand's schatting.

‘In den brief van mijn moeder,’ zoo eindigde hij, ‘zult gij hooren, welken stand ik bekleed. Om mij te ontwikkelen en beter met den toestand des volks bekend te maken, reisde ik alleen en onbekend, zelfs niet door een knecht vergezeld door Provence, Dauphine, Languedoc, daar leerde ik u kennnen gij beslistet over mijn toekomstig levenslot,’ en er volgden een menigte woorden onbeduidend en zonder waarde voor ieder ander behalve voor haar tot wie zij gericht waren. Zij las en herlas ze met van vreugde kloppend hart en stralende oogen.

‘Wat schrijft hij,’ vroeg een krassende stem, die als een valsche snaar, het meisje in de ooren klonk.

‘Wel Catharina, wat ik verwacht had en niets anders. Zijn moeder stemt ons huwelijk toe en wil dat eerst naar Parijs ga.’

‘Om u naar haar wil te kneden en te vormen en van u een schoondochter te maken juist zoo als die in haar kraam te pas komt! En hoe heet die familie?’

‘Armand, geloof ik! Ik weet het niet, want hij schrijft er niets van.’

‘Ik ben benieuwd, wat uw vader zeggen zal. Hé, daar is hij! Als men van den duivel spreekt, rammelen zijn beenen.’

Juichend snelde Euphrosyne haar vader te gemoet en vertoonde de twee brieven. Bedaard zette Lerinval

[p. 331]

zich neêr en na den aan haar gerichten brief gelezen te hebben, opende hij den andere. Zijn eerste blik gold de naamteekening.

Euphrosyne keek over zijn schouder heen en las: Aliénor, hertogin de Villemargues-Champfleury, geboren Narville Mailly.

Een snijdende gil ontsnapte Lerinval; zenuwachtig frommelde hij den brief in elkaar en sprong als een gewonde tijger op. Zijn gelaat was aschkleurig, zijn lippen bewogen zich krampachtig en hij balde driftig de vuisten. Euphrosyne stond als van den donder getroffen.

‘Wat is er toch vader,’ vroeg zij. ‘Wat staat er in dien brief?’

‘Kind,’ mompelde hij, ‘gij kunt, gij moogt niet met.... dien, dien.... man huwen. Hij is een.... zijn moeder;’ ademloos hield hij op, als snakte hij naar lucht; een oogenblik later vervolgde hij kalmer:

‘Hij is een aristocraat van het zuiverste water en mijn dochter mag en zal niet met zoo een verbonden worden.’

‘O vader, welk een vooroordeel,’ snikte het arme kind.

‘Dat gaat u niet aan! Gij schrijft hem morgen, dat de naam zijner moeder een scheidsmuur tusschen u beiden heeft opgeworpen en nu geen woord meer. Ga naar bed!’

Zij gehoorzaamde weenend. De gedachte van verzet kwam niet eens in haar op; onder veel tranen schreef zij Armand, dat Lerinval zijn woord had teruggetrokken, dat zij zoo bedroefd was, maar zij wilde en mocht niet ongehoorzaam zijn. Misschien zou de tijd verandering aanbrengen, doch vooreerst moest hij niets beginnen. Vader was zoo vertoornd en kon zijn naam zelfs niet hooren uitspreken. Er kwam een

[p. 332]

antwoord op dien brief, doch Euphrosyne zag het niet. Lerinval en Catharina zorgden er voor, dat niet de minste gemeenschap tusschen de twee jongelieden bestond. Toch leed de vader meer van Euphrosyne's verdriet, dan zij wel meende. Zij pruilde en weende niet, zij was alleen wat stiller dan anders. Eens dat zij alleen waren nam hij haar op zijn schoot.

‘Hebt gij verdriet, Euphrosyne?’ vroeg hij.

Zij knikte van ja.

‘Het is onverstandig en ondankbaar van u, mijn kind! dat gij een vreemdeling, dien gij eerst zoo kort kent meer bemint dan uw vader.’

‘Dat is niet waar,’ antwoordde Euphrosyne levendig, ‘dat is niet waar!’

‘Gij geeft mij reden dat te denken, Euphrosyne; gij treurt omdat gij niet met dien hertog in het huwelijk moogt treden. Doch ik verzeker u kind, dat gij mij geen grooter bewijs uwer liefde kunt geven dan door dat offer. Het is noodig, dringend noodig voor mijn rust,’ voegde hij er gejaagd bij.

‘Ik breng het immers,’ fluisterde zij.

‘Ja, maar hoe? Met een treurig, beklemd hart, met een levendige hoop, dat ik mijn verbod zal intrekken en met de gedachte, dat ik een ware tyran ben. Mijn dochter! gij weet niet en gij zult het ook nooit weten, hoe groot de omvang is van hetgeen mij die zaak doet lijden. Vermeerder mijn smart niet! Of hebt gij dat niet voor uw armen vader over?’

‘O, ik heb meer, veel meer voor u over, dat weet gij wel.’

‘Nu, toon dat dan kind, en offer mij blijmoedig dien aristocraat op.’

Sedert dat oogenblik week Euphrosyne's treurigheid, ten minste voor Lerinval's oog; zij scheen weêr

[p. 333]

even blijde als voorheen, en misschien was zij het ook. Een offer, hoe bitter ook, heeft altijd veel zoets voor een heldhaftige ziel.

‘Zoudt gij Roche-aux-fleurs willen verlaten,’ vroeg Lerinval eens.

‘O, vader wat graag,’ hernam zij en al het lijden, al de minachting, die zij van de dorpelingen ondervonden had, trad haar levendig voor den geest.

‘Wel, wij vertrekken spoedig! In een dorpje bij Bordeaux heb ik een landgoed gekocht! Uitmuntende vrienden van mij wonen in de buurt en daar gaan wij heen.’

‘Heerlijk vader! en wanneer vertrekken wij?’

‘Spoedig mijn kind, en wij gaan over Parijs.’

Eene dame van middelbaren leeftijd en een jongman lagen te Parijs in de Madeleine geknield. De godsdienstige aandacht der dame scheen een weinig gekeerd te zijn door een jong meisje, dat eenige stappen verder geheel in het gebed verzonken scheen, en iets van haar fijn profiel naar de dame keerde. Deze had het boek op den stoel laten vallen en staarde dat gelaat aan, alsof zij er een bekende, misschien van jaren herwaarts, in wilde herkennen. Het meisje stond op en voorbij het tweetal komende toonde zij hun haar gelaat in zijn volle liefelijkheid. Zij zag echter geen hunner en met de oogen zedig naar den grond gekeerd, verliet zij het gebouw. De dame sprong ontzet op en stiet den jongeling aan.

‘Zie eens,’ zeide zij, ‘welk een....’

Zij voleindigde niet, want voor het eerst zag de jongeling haar aan. Hij verbleekte.

‘Zij is het!’ riep hij en snelde haar na. Toen hij

[p. 334]

in de zuilenrij aankwam, was zij reeds in het rijtuig gestapt en verdwenen. Hij sprong in een huurkoets en riep den koetsier toe haar rijtuig in te halen. Het ging straat in, straat uit, tot dat zij aan een logement van den tweeden rang ophielden. De jongeling stapte uit en vroeg aan den eersten bediende, dien hij ontmoette, naar Mejufvrouw Lerinval.

‘Op de eerste verdieping, n^o. 4,’ was het antwoord, maar nog voor hij de trap opging stond de vader voor hem.

‘Mijnheer de hertog de Champfleury-Villemargues,’ zoo begon hij, ‘wat voert u hier?’

‘Ik zoude u gaarne alleen willen spreken,’ antwoorde Armand, geheel van zijn streek, daar hij zich in tegenwoordigheid van zoovelen en op die plaats bij zijn titel hoorde toespreken.

‘Treed binnen,’ hernam Lerinval koel en wees hem naar een kabinetje; Armand sprak heftig en hield hem aan zijn gegeven woord ten opzichte zijner dochter. Kalm, onverstoorbaar kalm, antwoordde de andere, dat hij vader was en volkomen recht had over de hand zijner dochter te beschikken. Armand werd nog driftiger, doch te vergeefs, hij durfde zelfs niet aandringen om Euphrosyne te zien uit vrees, dat Lerinval nog meer zijn stem verheffen en zijn bedreiging volvoeren zou om hem de deur uit te zetten. Hij ging dus in hoogst opgewekte stemming onverrichter zaak heen en kwam den volgenden dag terug, maar, helaas! vader en dochter waren vertrokken en niemand wist waarheen.