Marsmans 'Verzen' (onder de naam Hannemieke Postma)

Toetsing van een ergocentrisch interpretatiemodel

[p. 1]

H. MARSMAN

VERZEN

J. PLOEGSMA ZEIST

MCMXXIII

[p. 3]

tekstkritische noten

V p. 9

H. Marsman
Verzen

I

Vlam

Schuimende morgen

en mijn vuren lach
drinkt uit ontzaggelijke schalen
van lucht en aarde
den opalen dag.

[p. 4]

tekstkritische noten

V 1-12 p. 10; 13-25 p. 11.

Verhevene

I

Eeuwen wentelden hun volheid samen:

zijn fundament -

nauw kon hun denkgedrocht omvamen
zijn schedeltent...

haren sloegen hun vlag langs de hemel:

bepantsering -

scherp was zijn lijf, geel en vermetel,
dat dansen ging...

braakte het heilwoord, uit walging geboren,
klotsende klank:
- hemel, o hemel, ik ben geboren -
- aarde, heb dank!

II

Maar: sluipend na vreugde
was de befloersing der luchten
in nachten streng en volmaakt;
ze dreef het smeltend licht te vluchten

en grijnsde naakt -

maar hij, blonde boorling der zwellende jaren,
hij tartte nacht,
en vlocht het ruige duister samen met zijn haren

tot veilge vacht.

zoo, schragend geleund in de nis der kimmen:

zuigende schacht -

zag hij ellende den hemel beklimmen-
- zijn eerste wacht -

[p. 5]

Vrouw

Lichaam, wentelend al-leven...
gedrochtlijk staan wij en massaal geheven
tegen den rottend-paarsen hemel van verlangen -

hijgende nacht...

mijn vale handen tasten even
het slierend kransen van uw blauwe haren,
die, gif en scheemring, vachten hemel waren
over al-ruimte, uw gelaat, ivoor ovaal,
waarin uw oogen, spitse spleten, hangen:
een groen signaal.

[p. 6]

tekstkritische noten

V p. 13

Stroom

Rondde zijn lichaam tot gespannen nacht.

aan de gewelven der vervloeide leden
sloegen de schaduwen hun laat gebaar:
vergane eeuwen aan verwijde flank.

schimmen van strenglooze geslachten
ankeren zich;
in de omnachting van zijn schedel
wentelt de aarde haar ivoren vlak.

en sterren schrijven stroomende spiralen
om oceanen aan zijn mond ontbloeid.
verleden zuigt zich aan zijn duister vast:
walmende splijtzwam binnen muren nacht.

maar in de kentering der jonge uren,
die hijgend klopten aan den brozen wand,
splijtte de voorhang zich,
die van zijn wimpers plooide
en door de poort der uitgestooten armen,
stroomde het vrouwlijf binnen in zijn schacht.

[p. 7]

tekstkritische noten

V p. 14

Bloei

O, vrouw,
bloeit schaduw waaierbloem en firmament,
dat sterren schrijden in den gang mijns bloeds -
en nacht de weerklank van den roep der handen
...en uit den zoom van mijne donkerheden,
onder de hemelbruggen mijner armen,
het maanzeil tastend over dansend stroomlijf, -
o, het zal stranden aan gifspelonk der oogen,
vrouw...

[p. 8]

tekstkritische noten

V p. 15

Einde

Terzij de horde -

nooit gleed een bloemsignaal
tegen de steilte van mijn schemernacht,
waar ik, gewelfd over den rand der ruimte,
den geur der eeuwen puur uit den bokaal der lucht -

en zelve drijf, een late, smalle bloem,
op den verloomden maatslag van den tijd -

[p. 9]

tekstkritische noten

V p. 16

Gang

Smarten tasten zijn gang.
het vlak is blind
en oogen branden dieper dan het doel...
o, grenzen, horizonten en vervloeien -

terzijde zal de wereld branden:
een scheeve bloem in wapperenden mond der ruimte...

maar toen de luiken gleden voor zijn oogen,
draaide de wereld zich een kwartslag om. -

[p. 10]

tekstkritische noten

V p. 17

Schaduw

Vreugde is zwartgebrand:
asch en omwalming -

lijden tot kruis zich spant
uit nachts omarming -

leven is weggebloed
naar alle wenden;
geen witte doodengroet
breekt uit de lenden -

martel, eén ruischeling,
lokt mij dit enden:

- scheemrende kruiseling
aan hemels enden...

[p. 11]

tekstkritische noten

V p. 18

Wacht

Zee, storm en duister...

en eeuwigheden breken in den nacht;
mij worde dracht van firmamenten
zeer verzacht.

ik kan der vuren huiverende wacht
niet langer hoeden -
ik ben gansch ontkracht -

geef mij uw schemering,
geef mij uw grijzen wind...

V p. 12