Hekken in Nederland

[p. 64]

Foto RDMZ, IJ. Th. Heins, 1998.

Roosendaal
Vechtdijk, Utrecht

Situatie en geschiedenis

De voormalige buitenplaats Roosendaal was gelegen op de oostelijke Vechtoever aan de noordelijke zijde van de stad Utrecht. Roosendaal was een in classicistische trant uitgevoerd monumentaal huis dat kort vóór 1680 werd gebouwd. Het huis was vrij dicht aan de Vecht gesitueerd. De ruimte vóór het huis werd aan de linkerzijde begrensd door twee tuinhuizen en rechts door een bijgebouw. Een balustrade aan weerszijden van het in de as van het huis geplaatste toegangshek vormde de afsluiting aan de Vechtzijde. Recht tegenover het toegangshek bevond zich een boven het water gebouwd terrasje of ‘waterstoep’, qua uitvoering één geheel vormend met het toegangshek en genoemde balustrade. Dit alles is te zien op een gravure door Daniël Stoopendaal.¹

Het buiten werd in de loop der eeuwen meermalen verbouwd. De laatste resten van het in verval geraakte huis werden in de jaren zeventig afgebroken ten behoeve van de aanleg van het Vechtzoompark. Alleen de voorste koepel - zij het in een latere vorm - en het vervallen toegangshek bleven gespaard. Plannen voor herstel werden gekoppeld aan de aanleg van het Vechtzoompark. De koepel werd aan het begin van de jaren tachtig hersteld en het toegangshek omstreeks 1992.

1 Daniël Stoopendaal, De Zegepraalende Vecht, Amsterdam 1719, afb. 6.

Beschrijving van het toegangshek

Het in classicistische trant uitgevoerde toegangshek dateert van 1705. De pijlers zijn deels geblokt en aan de voorzijden van pilasters voorzien. Op de linker pilaster is het woord anno uitgehakt en op de rechter pilaster het jaartal 1705. Deze tekst is zwart geschilderd. Aan weerszijden van de pijlers zijn gezwenkte hardstenen zijstukken aangebracht waarvan de bovenranden zijn versierd met guirlandes. De hekpijlers worden bekroond door witgeschilderde

De originele pijlerbekroningen.
Foto RDMZ, P.G. Meijer, ca. 1983.

vrouwenbustes die een kopie zijn van de oorspronkelijke exemplaren. Na de sloop van het laatste restant van het huis Roosendaal stonden de pijlers vele jaren ingekrat, maar de beelden werden uit veiligheidsoverwegingen bij een gemeentelijke dienst ondergebracht. Uit vrees voor vandalisme werden de authentieke beelden vervangen door kopieën die zijn gegoten in een mortel. Ook de gesmede ijzeren hekvleugels en de brugleuningen zijn een kopie van het oorspronkelijke werk, zoals dat staat afgebeeld op een tekening van het oude hek. Het smeedwerk bestaat uit strak spijlenwerk. Tussen de spijlen van de brugleuningen en op en onder de liggers van de hekvleugels bevindt zich eenvoudig symmetrisch ornament. De hekvleugels zijn aan de bovenzijden bevestigd in een rechte ijzeren staaf tussen beide pijlers. Op deze staaf is een bekroning geplaatst in de vorm van symmetrisch ornament.

[p. 65]

Tekening RDMZ, P.G. Meijer, 1976, naar anonieme en ongedateerde tekening.