gemetselde pijlers. Deze toegangspoort werd geheel volgens de ontwerptekening uitgevoerd en staat afgebeeld als titelprent in de tweede catalogus van de medicinale planten (van de Hortus) uit 1715, in welk jaar ook de poort werd gebouwd. In de ‘Tegenwoordige staat der Verenigde Nederlanden’ uit 1744 wordt deze als volgt beschreven: ‘een fraaie poort, voor welke deur de naam Hortus Medicus, dat is Artzenij-Tuin, te lezen staat. Ter wederzijde van de deur der poorte staan twee vierkante zuilen van gebakken steen, aan welken het oud en nieuw wapen der stad hangen. Twee steenen vaazen staan er boven op. Op de deur zijn drie kopstukken van oude kruidkenners gehouwen’. Van de twee genoemde wapens is het ene een schild met een koggeschip en het andere de bekende balk met de drie Sint Andrieskruisjes. Jan Wagenaar vertelt in zijn stadsgeschiedenis uit 1765 wie de drie kruidkenners zijn: ‘Op de deuren der poorte plagten twee kopstukken van Theophrastus en Dioscorides en een van Hygieia, de godinne der gezondheid, afgebeeld te zijn, die, met het vernieuwen der deuren zijn weggeraakt’. Deze figuren hebben de Hortuspoort dus niet lang gesierd. Over de vazen die de pijlers bekronen vertelt Wagenaar dat in ieder ‘s-zomers een grote Aloëplant (Agave) staat te groeien’. Deze vazen bleven bewaard, maar de gesloten houten deuren werden in het midden van de 19de eeuw vervangen door het huidige ijzeren hek.
Aan de andere zijde van de pijlers bevinden zich ook twee wapenschilden die uit de bouwtijd zullen dateren, maar die noch in de ‘Tegenwoordige staat, noch door Wagenaar genoemd worden. De linkerpijler (van binnen rechts) bezit een wapen met een hoofd versierd met een krans en een lint, de andere pijler heeft een wapen met een recht kruis en vier sterren. Beide wapens zijn getooid met de ‘fasces et secures’, de roedebundel met de bijl, als teken van de magistratuur. Dit zijn respectievelijk de wapens van de familie Hooft en Pancras. Tijdens de bouwactiviteiten in de jaren 1710-1715 waren Gerrit Hooft en Gerbrand Pancras
Vooraanzicht van het toegangshek. Anonieme opname z.j., coll. Hortus Botanicus Amsterdam.
commissaris van de Hortus. Mogelijk lieten zij de wapens aanbrengen na voltooiing van de bouwactiviteiten die zij georganiseerd hadden.
Auteursrechtelijk beschermd
