Vier weken Spanje

[p. 34]

Generalisimo Francisco Franco Bahamonde

Spreken over het nationale Spanje, is spreken over Franco, de wreker van het Marxisme en de redder van Spanje. In zijn persoon vereenigt hij de functies van: Hoofd van den Spaanschen Staat, Opperbevelhebber van het Leger en leider van de Phalangisten.

Als leider van den Staat bracht hij orde en rust in het land. Als Opperbevelhebber van de Legers heeft hij een reeks van overwinningen op de rooden behaald en gaat hij welbewust de volledige overwinning tegemoet. Als Hoofd van den Phalanx vertegenwoordigt hij de op nationale, sociale en christelijke grondslagen gebouwde staat der toekomst. Weinig is tot heden nog over hem geschreven. De roode kranten noemen hem bloeddorstig, een militairist, een kapitalistenknecht, een kruiper voor de geestelijkheid.

De onbekendheid van zijn persoon is door hem zelf gewild. Hij schuwt publiciteit. Journalisten en photografen die getracht hebben hem te bereiken, weten daarover mee te spreken. Slechts werkelijke sympathie kan een ontmoeting met Franco brengen

Uit zijn loopbaan zou men, oppervlakkig beschouwd, mogen besluiten, dat Franco vóór alles een militairist zou zijn. Eén ontmoeting met dezen man, zooals wij die gehad hebben, is voldoende om een andere en juiste indruk te krijgen.

Franco, kort van gestalte, maar breedgeschouderd, is ongetwijfeld een goed militair. In zijn loopbaan legde hij daarvan de bewijzen af.

Hij was een goed strateeg. In Marokko behaalde hij groote successen. Maar dit ‘militair-zijn’ is niet, wat op de eerste plaats uit hem spreekt. Uit zijn oogen en uit zijn geheele houding spreekt voor alles een groote, gevoelige goedheid voor zijn medemensch.

En het is dat gevoel, wat hem met zooveel verantwoordelijkheidsbesef zijn taak èn als hoofd van den Staat èn als militair èn als hoofd van den Phalanx doet vervullen.

Hij wil goed zijn voor zijn medemenschen. Is het dan wonder dat hij ook weet te haten? Hij haat het Marxisme, omdat dit het volk verdeelde en Spanje in groote ellende heeft gebracht.

Met groote liefde spreekt het volk over Franco. Wanneer hij een enkele maal voor de radio spreekt, luistert het volk voor de loudspeakers, die

[p. 35]

op straat zijn opgesteld met de grootste aandacht en eerbied. In St. Sebastiaan waar we temidden van de menigte op straat mede naar de woorden van Franco luisterden, was het volk woest op hen, die het toestel bedienden, toen er even een storing in de uitzending voorkwam. Geen woord immers wilde men missen van datgene, wat Franco hen te zeggen had.

Toen in 1932 Generaal Sanjurjo hem uitnoodigde om deel te nemen aan een militaire putsch, weigerde hij met de volgende woorden: ‘Zooals ik van mijn menschen volledige gehoorzaamheid verlang, zoo doe ik zelf tot het uiterste mijn plicht, al is het dan ook met bloedend hart. EERST WANNEER HET SPAANSCHE VOLK ZELF NAAR ZIJN BEVRIJDER ROEPT DAN ZAL IK NIET ONTBREKEN.’ En het Spaansche volk hééft geroepen en hém gewild om Spanje uit de beproevingen van het Marxisme te voeren naar een nieuwe en betere ordening.

Hij stelde zich ten volle aan de gematigde republikeinsche voormannen beschikbaar, zoolang deze de orde bewaarden.

Wanneer in 1936 de kopstukken der Republiek werkelijk van zins waren gebleken de orde te handhaven en zij een beroep op het leger hadden gedaan om te steunen, dan had ongetwijfeld Franco zich beschikbaar gesteld.

Maar zij bleken niet van zin ‘orde’ te handhaven en daarom verzette Franco zich. Het land ging hem terecht boven de leiders der Republiek. Zijn militaire carrière maakte hij in Marokko. Van 1931 tot 1933, toen de socialisten een groote overwinning hadden behaald, bekleedde hij geen enkele post. Toen in 1933 de richting ‘rechts’ werd, benoemde men hem tot Commandant op de Balearen.

In 1934 werd hij geroepen een revolutie in Asturië te onderdrukken, en dit werk werd met succes bekroond. Dan werd hij benoemd tot Oppercommandant van het leger te Marokko, en het jaar daarop benoemde Gil Robles hem tot Hoofd van den Generalen Staf. Zoodra echter de Marxisten door bedrog en list aan het bewind waren gekomen, werd hij naar de Kanarische eilanden verbannen.

Toen, in de uren van hoogen nood, in Spanje's doodsuur, ging de gedachte van het volk naar hem uit. Na den moord op Calvo Sotelo, den rechtschen leider, door de Marxistische leiding aangemoedigd en goedgekeurd, haalde een vliegmachine Franco van de Kanarische eilanden en nam hij de leiding van den opstand tegen de zgn. wettige regeering op zich.

Het leger is zijn triumfantelijke weg gegaan. Dorp na dorp en stad na stad werden veroverd. Als de redder van zijn volk is hij overal

[p. 36]

ontvangen. Een volk, tot heden meer dan andere individualistisch, heeft hij weten te vereenigen rondom het nationale ideaal.

Zijn grootste overwinning is geweest, dat hij de tegenovergestelde groepen wist te vereenigen. Hij zag in, dat de verschillende groepen elkaar aanvullen en heeft er daarom alle krachten aan gewijd, ze met elkaar te vereenigen. Op 1 October 1936 werd hij benoemd tot Leider van den Staat. In de rede, die hij toen uitsprak en welke als het programma van Franco mag beschouwd worden, benadrukte hij de noodzakelijkheid van de eenheid. En hij herhaalde dit nog eens zeer nadrukkelijk in een toespraak tot het volk voor den Nationalen Zender:

‘Uit naam van het heilig Spanje, wend ik mij tot het geheele volk, om het te zeggen, dat wij staan voor een oorlog, welke het karakter heeft van den kruistocht, zooals wij die uit de historie kennen. In overeenstemming met den wil van alle strijdenden, vraag ik om eenheid. Eenheid beteekent geen groepeering van de krachten, noch een regeerings-concentratie, nóch een min of meer uit vaderlandsliefde ontsproten, geheiligde overeenkomst. Maar ik vraag eenheid voor den opmarsen naar het gemeenschappelijke doel, zoowel voor wat de binnenlandsche als voor wat de buitenlandsche politiek betreft, in het geloof zoowel als in de leer. Om deze eenheid te bereiken is het noodig, dat ieder in zijn hart zijn persoonlijke geschillen uitwischt’.

Franco heeft kans gezien, tenminste voor dezen burgeroorlog, de verschillen te doen verdwijnen.

De Phalangisten en de Carlisten bestreden elkaar onderling, doch de verschillen zijn door Franco overbrugd. Typeerend is, dat wij verschillende malen iemand tegelijk het blauwe hemd van den Phalanx en de roode baret van de Carlisten zagen dragen.

De Phalangisten willen een sterke centralisatie; de Carlisten een groote decentralisatie. Franco wist hen te vereenigen. Te Burgos zeide hij in een toespraak: ‘De verschillende gewesten zullen hun persoonlijkheid en hun vrijheden kunnen behouden op voorwaarde echter dat zij de natie niet verzwakken en vereenigbaar zijn met ons gezagsprincipe. Zoo ook in de kwestie van de monarchie. Toen de Junta te Burgos hem tot Leider verhief, wilde zij hem den titel geven van Hoofd van den Spaanschen Staat. Franco zag hierin het gevaar, dat men zou gaan meenen, dat een monarchie uitgesloten was. Hij verbeterde daarom deze titel in ‘Hoofd van het Gouvernement van den Spaanschen Staat’, hierdoor de mogelijkheid eener monarchie open latende. Zoo zond hij bij den dood van Don Alfons Carlos, de predentent van de Carlisten, naar de Carlisten een telegram van condoleance......

Franco is er van overtuigd, dat slechts een sociale structuur-verandering blijvende rust en orde in het land kan verzekeren en heeft het sociale

[p. 37]

program van den Phalanx geheel overgenomen. De huidige secretaris-generaal van den Phalanx vertelde, hoe hij onlangs tot Franco zeide, dat het niet te ontkennen viel, dat 20% der rooden zonder eenige moeite voor de ideeën der nationalen gewonnen konden worden. Franco repliceerde hierop met te zeggen: ‘Wanneer wij niet in staat zijn minstens tachtig procent te winnen, dan is het niet waard dezen oorlog te winnen’.

Bij zijn installatie-rede te Burgos zei Franco: ‘Wij beloven aan het Spaansche volk, dat geen huis, geen haard en geen vuur zal ontbreken, dat het geen werker aan brood zal ontbreken, omdat zij, die meer hebben er iets van zullen moeten afgeven aan hen, die tekort komen. Onze sociale rechtvaardigheid zal op broederlijke liefde gebaseerd zijn en op de meest nauwe samenwerking van alle groepen. Onze hand zal hard zijn om de sociale rechtvaardigheid werkelijkheid te doen worden.’

In het persoonlijk onderhoud, dat wij met Franco hadden, benadrukte hij in het bijzonder zijn strijd tegen het kapitalisme. Slechts van een sociale verbetering verwachte hij redding. De arbeider moest zijn deel hebben in den vooruitgang van de productie.

Deze woorden moeten echt gemeend zijn. Zijn geheele optreden is die van een eenvoudig en goed mensch. Van pose moet deze staatsman niets hebben. Dat bleek ons reeds onmiddellijk bij het betreden van zijn woning. Zijn bureau en zijn privéwoning zijn in een groot buiten in de onmiddellijke nabijheid van de stad Burgos.

Niets van de koude zakelijkheid of kille deftigheid zooals die onze bureaux veelal veelal plegen te kenmerken. In de corridor en in de breede gang bij den ingang speelden en stoeiden kinderen. Zijn jonge vrouw ontmoetten wij er, die zich ongedwongen tusschen de wacht houdende officieren bewoog en enkele vrouwen uitgeleide deed.

Een dienstbode liep voorbij met keukengerei. Kortom een gewoon huiselijk tafereel. Het onderscheidde zich slechts door de stramme schildwachten en de groote stafkaarten, die wij zagen nabij het studievertrek van Franco.

Ook de kennismaking met Franco is er eene van ongedwongen eenvoud. Zonder veel omslag zaten we naast elkaar en werd me gelegenheid in overvloed gegeven vragen over allerlei vraagstukken te stellen.

Hij gaf een uiteenzetting van het bolsjewisme en zei dat de diepste grond van alles gelegen was in de beginselen van de Fransche Revolutie. Ik heb een reeks van vragen gesteld, waarop hij uitvoerig antwoordde.

Aan het slot van het onderhoud dankte hij voor de sympathie ten opzichte van het nationale Spanje en vroeg mij ontroerd, allen, die hem in Nederland moreel steunden, voor hun sympathie te danken. Hij zeide

[p. 38]

er van overtuigd te zijn, dat het werkelijke Nederland vóór Nationaal Spanje is.

Ik heb hem gezegd, hoe wij dag in dag uit, de gebeurtenissen in Spanje volgen en hopen, dat hij spoedig de volledige overwinning zal behalen, opdat de beproevingen en de ontzettende offers, die thans in Spanje gevraagd worden, mogen ophouden. Met den groet, waarmede geheel nationaal Spanje groet, namen wij afscheid:

ARRIBA ESPANA.

Op een vraag in een interview hebben wij niet geaarzeld te zeggen, dat wij het voor Franco opnamen, omdat hij strijdt voor de cultuur, voor de ordening, voor het Christendom, voor geheel Europa. Onze persoonlijke ontmoeting met Franco heeft deze overtuiging in ons bevestigd.