Eenige berichten omtrent het noorden en noord-oosten van Europa. Deel 2

[p. 363]

Lund.
April 1798.

[De stad met haare cathedraalkerk]

Als Stad zou Lund geen meerder opmerking verdienen, dan de beide, die ik zoo even met mijne Leezeren als doorgevloogen ben. Zij bestaat voornaamentlijk uit eene zeer lange straat, welke zich voorbij de Kerk tot eene Markt verbreedt, en daarna allengskens wederöm tot straat wordt; de huizen zijn er wel van steen, gelijk in geheel Schonen, doch laag en weinig beduidend. Op de hoogte der Kerk loopen wel nog eenige straaten zijdelings uit, doch deeze van niet veel belang. Dit Kerkgebouw is een oud gevaarte van hartsteen, met twee Torens, waar van evenwel de ééne, van een' anderen form dan de voorige, uit klinkers is opgemetseld. Uitwendig heeft men van achteren het Choor, eenige jaaren geleeden, in den nieuw Gothiquen trant hergebouwd. Inwendig ontmoet men geen merkwaardigheden van aanbelang. Het Choir is hoog, heeft nog de stallen der Canonniken, een oud Altaar met eene dubbele deur, en dergelijken. Onder dit Choir treft men nog eene geheele Kerk, op Colommen rustende, aan, met een paar graftekenen van Bisschoppen; het geheele vormt een langwerpig vierkant met een halfrond in 't midden. In de Concistorie vertoont men oude en nieuwe Choorkleederen, en een zoogenoemd hemd van Maria, voor eene Reu-

[p. 364]

zin bestemd. Het wierdt door Koninginne Margaretha herwaards gezonden, en het heeft den naam van de Verlossingen te helpen bevorderen. De Kerk dagtekent reeds van het begin der tiende Eeuw, en de eerste Geestelijken over het geheele Noorden waren te Lund gevestigd: doch na de Hervorming heeft dit Sticht geene Aartsbischoppen meer gekend, en zich met de Bisschoppelijke waardigheid moeten behelpen, die, toen ik mij aldaar bevond, door Dr. Munck bekleed wierdt.

[De universiteit met bibliotheek, observatorium, bothanische tuin, en het mineraal-cabinet van prof. Riccius]

Doch 't is de Lundsche Hooge Schoole, veel meer dan deeze bejaarde Tempel, die de Stad nog eenigsints opmerkelijk maakt. Het Academisch gebouw staat achter de Kerk, met een aangenaam beplant voorhof van vooren, 't welk den inwooneren des Zomers tot wandeling dient; van achteren ligt de Academische Tuin. Het huis is hoog, en een klein rond Torentje van boven strekt tot Observatorium. Zonder op veel Architectuur te kunnen aanspraak maaken, doet het echter nog al eenige vertooning. In vroegere tijden hield er de Aartsbisschop zijne Residentie. Inwendig bevatten een vijftal achter één volgende Boekvertrekken omtrent een 30- of 40,000 banden. Volgens de Zweedsche gewoonte, moet men in de plaatsing der boeken juist niet veel order zoeken: want deeze heerscht slechts op den Catalogus. In een der Vertrekken intusschen vond ik zeer veele uitmuntende, en daar onder ook nieuwere Werken van prijs: gelijk bij voorbeeld, geëllumineerde voorstel-

[p. 365]

lingen uit de Natuurlijke Geschiedenis. Behalven het ruime Fonds der Universiteit, heeft de Bibliotheek er nog een afzonderlijk, dat mede niet gering is, en waar men somwijlen groote slagen op eens mede verricht heeft. Aan Handschriften ontbreekt het insgelijks niet geheel. 't Gebouw bevat voor 't overige de Senaatkamer met eenige Portraitten, en de vijf Auditoria, in welken hier, even als te Upsal, doorgaans de Collegien geleezen Worden, doch 't Latijn schijnt bij de voorleezingen meer dan aldaar in gebruik te zijn. 't Getal der Hoogleeraaren klimt tot vijftien: doch het bereikt het dubbelde van dit getal, wanneer men de Adjuncten en Magistri Legentes mede telt. Een' Catalogus Lectionum gelukte het mij niet te bekomen. Het aantal der Studenten beloopt omtrent 300, de meesten Rechtsgeleerden; en, zo ik onderricht ben, begon men ook in Zweden reeds moeite te vinden om de ledige Predikants-platsen genoegsaam te vervullen. Het Observatorium boven het Academisch gebouw bevat slechts eenige Tubi, en niet eens een' Quadrant; het gezicht moet alles vergoeden. De vreemde Planten in den Bothanischen Tuin wierden in drie stookkassen gekweekt, waar van twee aan elkander verbonden zijn. Het getal was vrij aanmerkelijk; er bevonden zich een meenigte kleine Aloe's onder.

Prof. Riccius welke in de Bothanie, Mineralogie, en het overige der Natuurlijke Geschiedenis lessen geeft, bezit ten zijnen huize eene kleine

[p. 366]

verzameling van zeldsaamheden daar toe betrekkelijk. Meest zijn het Mineraalen, en daar onder verscheiden schoone en zeldsaame stukken, van welken ik er sommige zelfs in het Cabinet te Ädelfors gemist had. In Calcedons munt hij boven andere dingen uit; hij bezit eene schoone Iris-Agaat, den Oculus Mundi; een Cabinet van Turven, één soort van welke het echt Berlijnsche blauw bevat, een' tot Steenkolen gewordenen ingedrukten Boomstam of Tak van zeer langwerpig eirond. Behalven door eenige Schelpen, is deeze Verzameling door de Cranes van allerlei Dieren, onder anderen van een' Zeeschildpad, een Crocodil, eene gewoone Pad, verscheiden Vogels, en eenige viervoetige Dieren merkwaardig. Onder de Professoren heb ik den Heer Norrberg, welke in de Oostersche Taalen onderricht geeft, en den Heer Lundblad, Hoogleeraar in de Welspreekenheid, en tevens eigenaar eenes Boekhandels en eener Boekdrukkerij, boven dien nog leeren kennen. De eerste heeft veel gereisd, en onder anderen te Milan, geduurende een maand of vier, Syrische Handschriften gecopiëerd. Ik vond hem bezig met het afschrijven, met de Syrische letter, van een zeer zeldsaam Handschrift, uit eene andere letter die daar aan grenst, en die eene Galilaeische is. De inhoud van het Handschrift is de Godgeleerdheid der zoogenoemde Johanniteren: een mengsel van Chaldeeuwsche, Joodsche en Christelijke Theologie. Waarschijnlijk zoude hij dit daarna laaten drukken. De

[p. 367]

afweezenheid van den Heer Sjöburg, Schrijver van een Handboek van Noordsche Oudheden, ontnam mij de gelegenheid van ook deezen in mijne doorreize door Lund te ontmoeten.