Eenige berichten omtrent het noorden en noord-oosten van Europa. Deel 2

Geffle.
October 1797.

[Reize naar Geffle]

Geffle, 't geen de traage Zweedsche tong in Jevel verändert (gelijk Göthenburg in Feudeburg, stad in sta enz) is de Hoofdstad van Gästrikland; en van de grenzen van Dalecarliën geleiden nog drie Posten derwaards, die over 't algemeen met dennenbosschen als overdekt zijn. In 't begins is de landstreek wel een weinig meer geöpend, doch evenwel noch vruchtbaar noch aangenaam, en de bodem zeer steenächtig: onder anderen vertoonden er zich op denzelven een meenigte groote bloedroode keiën. Tot de Kerk van het vrolijke dorp Ofvansiö, waar men het eerst van paerden verwisselt, en 't welk aan een taamelijk groot Meir ligt, en door een schoon Heeren-huis vercierd wordt, behooren de bijna en een halve Zweedsche mijl van daar verwijderde ingezetenen van de plaats, waar de volgende Post is, in 't Kerkelijke 't huis. Voor 't overige vindt men op deezen weg ook veel moeräs. Buiten de dennenbosschen is alles wel redelijk bewoond, evenwel op verre na niet

[p. 48]

zoo rijk aan gehuchten als men het in Dalecarliën ontmoet. Tweemaal rijdt men op de laatste Station het riviertje, dat door Geffle Stroomt, langs eene brug over. Het splitst daarna deeze stad, de aanvalligste voor het oog, die ik tot hiertoe in Zweden gezien had, eerst in twee zeer ongelijke deelen; en daarna zich zelve in twee armen, die een eiland omvatten, en zich beiden in een' Boezem van den Bothnischen Golf, omtrent eene halve mijl van hier, ontlasten.

[Beschrijving en toestand van deeze stad]

Het grootste gedeelte der stad ligt aan den linker of Noordelijken oever des kleinen strooms, en is vrij regelmaatig gebouwd. De hoofdstraat loopt voorbij twee markten; aan de kleinste derzelven staat de Kerk in een' hoek; de andere is een groot vierkant, met een steenen en wit geplijsterd Stadhuis, 't welk door een' toren bekroond wordt, en in der daad voor eene Provinciaale stad ongemeen fraai is. Men treft boven dien in dit gedeelte der stad ook verscheiden andere schoone huizen aan, of geheel van steen, of half van steen en half van hout. De geringste wooningen staan aan het laagere end, 't welk zich Oostelijk met den rechter-arm der rivier voortzet: doch ook hier evenwel hebben zij allen daken; en een groot Hospitaal met een' toren verciert wederöm dit Quartier. Nog maakt in dit Noordelijke gedeelte der stad de Kaai, welke zich langs het riviertje uitbreidt, eene schoone partij. Niet alleen staan ook langs dezelve verscheiden goede huizen en pakhuizen: maar zij heeft boven dien het ge-

[p. 49]

zicht op het Slot van den Gouverneur, en wat meer nederwaards op het eiland. Er liggen hier een paar fraaije bruggen over de rivier, gelijk verscheiden mindere bruggen de drie gedeeltens der stad aan één hechten. Het Zuidelijke deel van Geffle bestaat meest uit ééne breede straat, welke naar Stockholm voert: doch tot geen gering cieraad van hetzelve verstrekt het vierkanten Kasteel des Gouverneurs, waarvan ik zoo even sprak, met een terras naar de waterzijde, eenige heggen naar den kant van de straat, een' grooten boomgaard van achteren, en voorts een groen ijzer hek tusschen steenen paalen, geheel rondöm zijnen omtrek, met een nog hooger en fraaijer hek om door binnen te rijden, waarvan het opschrift verhaalt, dat de eigenaars der Yzersmeederijën van het District dit eenige jaaren geleeden aan den toenmáaligen Gouverneur verëerd hebben. Op den Rijksdag van 1792 heeft Gustaaf III hier met zijn' Zoon, den tegenwoordigen Koning, zijn verblijf gehouden; de Rijkszaal had men naast het Kasteel voor een' tijd gebouwd. Het derde gedeelte van de stad is het eiland tusschen de beide armen der rivier; die ter linkerzijde dient slechts voor zeer geringe vaartuigen: doch de rechter arm is een Canaal, dat vrij groote schepen draagt, gelijk er ook langs hetzelve tot daar het eindigt vaartuigen van allerlei omvang lagen. Dit eiland bevat geen huizen, maar eerst eene Scheepstimmerwerf, waar men bezig was een aanzienlijk Koopvaardijschip voor een' inwooner der

[p. 50]

stad te bouwen; vervolgens eene meenigte pakhuizen voor ijzer, teer en andere goederen; een vierkant houten gebouw met eene Bassecour met Arcades, waar men de ijzeren staven weegt; eene lijnbaan en dergelijken. Met een rijtuig kan men hier een geheel end ver komen, daarna langs eene wandeling onder jonge, doch wat al te dun gepoote boomen, te voet de landstong ten einde gaan. In de stad zelve zijn er boven dien naast en achter de huizen verscheiden tuinen, en hier en daar eerst onlangs geplant geboomte. In 't geheel bloeit Geffle zeer door den uitvoer der Zweedsche producten naar den Golf en de Oostzee, welke van hier geschiedt. Aan het Tolhuis bij de poort stond aangekondigd, dat men geen binnengevoerde goederen elders verkoopen mocht, dan op de markt. Aan ijzer alleen rekent men, dat 's jaarlijks 24000 Schippond wordt uitgevoerd. Vijftig kooplieden, die in de stad hun verblijf houden, bezitten omtrent even veel schepen. De inwooners zullen een getal van over de 5000 uitmaaken.

* _* *