Mijn dagboek. Dagboek 1. 1907-1911

12 Januari

Hoe vast blijft in mij het oude wezen, met den twijfel en de aarzelingen, met de bijtende zelf-analyse en al de hartstochten! Wel wortelt het geloof zich hechter en hechter in mijn ziel, toch ken ik nog de verschrikkelijke dagen van dodende geestelijke stilte, van botte geslotenheid, van dompe dofheid, lig ik weer geketend in de oude gevangenis van den schijn; ik kan niet vluchten, en ik verlang er naar, de kracht ontbreekt mij en ik ben willoos om den bozen ban te breken. Zelfs het gebed vermag mij niet te helpen, alles lijkt mij een sinistere grap. Andermaal luister ik niet naar de sluwe stem van den vijand, minacht ik die listige influisteringen, ik hoor ze ook nauwelijks, want zo sublieme koren klinken in mijn ziel.

Sinds wanneer geloof ik eigenlijk? Dat weet ik niet, dat zou ik niet kunnen zeggen. Alleen dit: op een dag ben ik neergeknield met bei mijn knieën op den grond, heb ik aandachtig en uit de volheid van het verlangen en de liefde mijner ziel het teken des kruises geslagen, met mijn hand mijn voorhoofd beroerend: In nomine Patris, dan het midden van mijn borst: et Filii, en daarna mijn beide schouders: et Spiritus Sancti. Amen; en heb ik de gebeden gezegd welke de Kerk ons leert als de voortreffelijkste. Sindsdien ben ik ontwapend, en heb mij overgegeven. - Het mysterie rondom mij groeit. Zó, het mysterie der woorden. Hoewel ik vroeger ook reeds daarover nadacht, treft het mij nu veel dieper. De woorden zijn als lichte wolken achter welke een onzichtbare realiteit moet stralen die hun den glans verleent doch die wij met onze lichaamsogen nimmer zien kunnen; alleen onze geest kan haar vermoeden, plotseling, op zekere ontstellende ogenblikken van uiterst helder gevoel. Woorden

[p. 170]

zijn tekens, een werkelijkheid dekkend. Verbum Caro factum est. Het Vleesgeworden Woord is Jezus, de tweede Persoon der Drievuldigheid. Et in hac Trinitate nihil prius aut posterius, nihil majus aut minus; sed totae tres personae coaeternae sibi sunt et coaequales, zoals het luidt in het Symbolum S. Athanasii. De woorden zijn dus een projectering van God in de zichtbare en de tastbare wereld der mensen. Wat betekenen dan in goddelijken zin de Bijbelwoorden, de woorden der gebeden van de Kerk, van de Heilige Mis? Wat is het diepste wezen van de gelijkenissen? Jezus spreekt altijd in parabels, zoals S. Matthaeus getuigt. De verborgenheden van den Bijbel, van God, welke ik vermoed onder het geheim der woorden, verblinden en verrukken mij. - De betekenis van dengeen die schrijft, van den kunstenaar dus die het woord hanteert, wordt in dit licht gezien heel uitzonderlijk en van welk een verantwoordelijkheid!

Met iederen dag dringt dieper in mij de liefde voor Onze Lieve Vrouwe, de Zuivere Moeder van Jezus. Regina sine labe originali concepta. Ik begrijp somwijlen den omvang van Haar waardigheid. Welk een wonder is het al deze dingen te voelen welke ons begrip verre te boven gaan. - Het is mij soms of ik Gods hand mijn hart omgrijpen voel met eindeloze tederheid; dan klinken in mij de heilige namen van Jezus, Maria, en ik moet bitterlijk schreien van liefde en van dankbaarheid om de zware genade waarmee God ons overstelpt. Ik denk veel aan mijn moeder. Hoe oprecht heeft zij de waarheid gezocht en met nimmer te stillen verlangen. Zij dwaalde. Hoe kon het anders, opgevoed als zij was en steeds geleefd hebbend in een protestant land waar de katholieken vooral in de zogenaamde intellektuele kringen beschouwd worden als minderwaardige overblijfselen, als fossielen uit een of ander Jura-tijdperk! Tot alle levensbeschouwingen en mystische surrogaten wendt men zich wanneer de geestelijke onrust te groot wordt, slechts nièt tot het katholicisme, want dit is immers een sinds eeuwen overwonnen

[p. 171]

standpunt, een soort veredeld heidendom, alleen nog geschikt voor kinderen en achterlijken van geest, en waarover ieder modern ontwikkeld mens lichtelijk en vol mededogen de schouders ophaalt! Ik herinner mij nog mijn eigen mening, toen ik te Amsterdam studeerde, een twaalftal jaren geleden; de Roomse godsdienst bestond niet voor ons. Die was onherroepelijk voorbij. Welk een angstwekkende verantwoordelijkheid hebben de hervormers op hun zielen geladen! Door hen derven millioenen en millioenen het licht, en versmachten in de duisternis. Ik moet onafgebroken bidden voor mijn moeder. Ik kan haar helpen.