Mijn dagboek. Dagboek 1. 1907-1911

2 December

Van middag bij Léon Bloy geweest. Het gaf mij een bizondere vreugde den man, dien ik zo goed ken door zijn boeken, nu van aangezicht tot aangezicht te zien. Hij zelf opende het hek, dat toegang geeft tot het triestig ommuurd tuintje vóór het oude paviljoen, waar hij woont, gelegen vlak achter de Sacré-Coeur, op het hoogste gedeelte van de Butte Montmartre. Ik noemde mijn naam, en met vriendelijken glimlach ontving hij den vreemdeling. Hij ging mij voor, met langzame, ietwat slepende schreden, naar de kamer, en dáár in het licht van de lamp die op tafel brandde, midden in het hoge, schaars gemeubelde vertrek - een boekenkast, wat stoelen, een lessenaar, foto's en platen aan den wand, en een divanbed, - zag ik het gelaat, terwijl wij aan weerszijden van de kachel plaats namen. Eenvoudig en vol macht is de uitdrukking; het heeft gelijkenis met dat van den ouden Rembrandt, maar zonder diens sombere tragische eenzaamheid. Rust woont in dezen man, en klaarheid. Mij blikken de twee bolle vochte spiegels der grote ogen tegen en ik begrijp opeens, dat, al mag hij nog zo door

[p. 135]

het leed geteisterd zijn sinds al de jaren van zijn leven, hij den innerlijken vrede heeft. Wist ik het niet uit zijn boeken? Zijn stem is mild, kan ook streng zijn, en dan gloeien zijn ogen, onder het sterke voorhoofd met de rechtop-staande groef tussen de wenkbrauwen. En wij praten. Ik zeg hem waarom ik verlangde hem te leren kennen. Eenvoudig spreek ik mijn bewondering uit voor zijn werk, voor zijn leven, voor zijn gedachten, en wanneer ik zeg, dat ik niet katholiek ben, maar toch zo diep door zijn boeken getroffen word, omdat ik er veel meer vind dan louter kunst, antwoordt hij rustig: ‘Mon ami, si vous n'êtes pas dans l'Église, vous êtes dans l'erreur.’ - Nadat hij me een exemplaar van zijn laatste werk, le Sang du Pauvre, dezer dagen verschenen, gegeven heeft, vertelt hij mij dat hij weldra een nieuw boek zal beginnen, en wel over Napoleon. Sinds jaren bestudeert hij die wonderbare geschiedenis, en hij heeft over den groten keizer een bizondere opvatting, voegt hij er glimlachend bij. - ‘Ik zoek God in hem.’ - Zoals ik ook vermoed had, vond ik bij Bloy niet de geringste verbittering. Zijn wezen is mannelijke tederheid en liefde. Hij leeft temidden van enige vrienden en van zijn huisgezin. Hij heeft een grondigen afschuw van de moderne maatschappij en bemoeit zich bijna niet met de huidige literatuur. - ‘Het leven is te kort’, vindt hij, - ‘ik heb andere, meer belangrijke dingen te doen.’ - Ik ben een groot uur met hem gebleven; de nabijheid van zo'n man, die in onzen troebelen tijd daar eenzaam en arm leeft, wiens geestkracht en geloof door niets, door geen bitterste ontbering, door geen wreedste smart, aan het wankelen worden gebracht, doet mij goed. Wie heeft er ooit, na enkele heiligen, zo schoon, en met zo diepen zin, over de armen geschreven, als deze arme? Elke gebeurtenis, elk mens, elke omstandigheid, iedere daad krijgt onder zijn woorden een raadselachtige betekenis, wordt een mysterie waardoor God zich openbaart. Doch Bloy is niet uitsluitend en voortdurend de diepzinnige denker. Hij, de drie-en-zestig-jarige met volkomen witte haren, is stuivend van

[p. 136]

jeugd, en zijn rappe geestigheid, zijn kostelijke ironie, mij bekend uit zijn Exégèse des Lieux communs, hebben mij meermalen gedurende ons samenzijn hartelijk doen lachen. - Hij vroeg mij terug te komen. Ik verbaas mij er maar steeds over dat een dergelijk mens die christen is, die katholiek is tot in uiterste consequentie, hier woont, in deze stad. Ik houd daarom nog meer van Parijs! - Wat zal uit deze kennismaking voor ons groeien?-