Mijn dagboek. Dagboek 1. 1907-1911

4 December

Ik was, dezen ochtend, in de kapel van het Benedictinessenklooster, rue Monsieur. Het is subliem. De zingende vrouwenstemmen - enkel het zuivere Gregoriaans wordt daar uitgevoerd - ik hoor ze nog voortdurend. Onstoffelijk is deze muziek. Soms gaat een stem vooraf, de klanken stijgen, het is als wordt een offerande geheven, of God een zingend hart wordt aangeboden. En dan de stilte van deze plek, de in-zich-zelf-gekeerdheid. Voor de eerste maal heb ik gevoeld dat er iets onzegbaars gebeurde, toen de priester die de Mis opdroeg, eerst over het brood, dan over den wijn, de wijdende woorden sprak. Ik kan niet zeggen hoe of vanwaar die gedachte mij kwam, maar ik wist, dat er iets veranderd, dat er iets enorm groots geschied was.

In den middag, met Christine en den jongen, de Vespers bijgewoond. Uw ziel wordt door den regelmatigen golfslag der psalmodiërende stemmen als over een zee van verre heimweevolle klanken gevoerd. - Wie zijn in den waan bevangen? Deze vrouwen, die afstand deden van hetgeen ons allen het heerlijkste en schoonste bezit is, van liefde, van vrijheid, van moederschap, van zwerven en van roem, haar leven wijden aan God en zijn verering, en zich opsluiten, al de menselijke dromen en verlangens welke zo overgroot geweld bezitten, verlaten en haar leven lang bidden en zingen ter verheerlijking van een onzichtbaar wezen? - Of wij, die daar buiten in de steden als bezetenen leven, schreeuwen en wenen, wild de dagen

[p. 137]

doorjagen met koortsige haast, alsof we hoopten dat de avond of de nacht of de volgende dag het verwachte zou brengen, wij die onze angsten trachten te stillen door meest gezochte genietingen, en onze ogen blind kijken aan het zichtbare? Eén van die twee bezigheden moet absoluut nodeloos, en een absolute leugen zijn. Doch welke? - Toen ik die stille zwarte gedaanten in het koor zag binnen komen dat met een hoog traliehek en een zwarten sluier van de kapel waar het altaar staat, is afgesloten, hoorde ik in mij de bange vraag: offeren die vrouwen haar leven niet op aan een waanbeeld, aan een leugen? - Het ware verschrikkelijk. - ‘Ego sum vita et veritas’, zegt Jezus van zichzelven. Is dan nog twijfel mogelijk? - Maar de ontelbaren die de Waarheid met eigen ogen, van aangezicht tot aangezicht, geschouwd hebben, en nièt geloofden, nièt opeens voor eeuwig wisten! - Pilatus vraagt aan Jezus: Wat is waarheid? en de Waarheid stond vóór hem, tastbaar.

O, dat wanken, dat innerlijk verscheurd zijn, nimmer ‘ja’ te kunnen zeggen, maar altijd twijfelen! O, die vervloekte lust in gecompliceerdheid, in het subtiel geestelijk spel van alles stuk te rafelen! O, dat dodende genot van zichzelven te analyseren, en trots daarop te zijn en te menen dat ge u aldus boven het menselijk zoeken verheven hebt en met sceptische houding en hooghartigen glimlach, tevreden om uw alomvattendheid, het leven kunt bekijken als ware het een spel dat voor u alleen werd opgevoerd! Hoe arm ben ik, want het bevredigt mij niet, het stilt niet het ondraaglijke heimwee van mijn ziel.