In dépôt

Donderdag 17 februari

De beste lijst van alle is gesprongen: de pap-lijst. Decreet van de medische dienst: alle pap-attesten zijn met ingang van heden vervallen. Wie een nieuw attest wil hebben, moet het opnieuw aanvragen. Oorspronkelijk werden er per dag vijfentwintighonderd porties uitgereikt bij een bevolking van gemiddeld twaalfduizend man, later nog slechts duizend, maar die duizend porties zijn gehandhaafd in weerwil van de leegheveling van het kamp. Het keukenpersoneel en zijn vrienden, de barakkenleiders hebben daarvan geprofiteerd. Nog slechts vierhonderd porties per dag worden beschikbaar gesteld: er is groot gebrek aan gortmout en havermout. Zij, die niet dertig percent onder het normale gewicht < zijn >, zij, van wie kan worden aangenomen dat zij altijd belangrijk onder het normale gewicht zijn geweest, krijgen geen

[p. 289]

pap meer toebedeeld, uitgezonderd maaglijders, die vanzelf al onder het normale gewicht zijn. In de s-barak is ook een lijst gesprongen. Twee grappenmakers, die een loopje namen met alle mogelijke lijsten, die de ene na de andere gesprongen zijn, hebben een Lau-Man-Tinnef-lijst ingesteld. (Lau-Man-Tinnef is bargoens. Het betekent zoveel als: Niks man, rommel). Nieuwe s-gevallen, die werden binnengebracht, werd deze lijst voorgesteld en aangeprezen als de beste lijst, die grote kans gaf uit de s-barak te komen. Maar: voor wat hoorde wat. Inlichtingen, volledig, werden slechts gegeven tegen de prijs van een sigaret. De geijkte prijs voor elke dienst van enig belang of moeite. Menig binnenkomende s-man vloog erin en offerde. De houders van de lijst maakten soms goede dagen: een dag van zeven sigaretten winst staat geregistreerd. Tot de fatale dinsdag kwam en zij op transport moesten. De lijst was gesprongen. De mens wordt hier gemakkelijk boef. Geef een mens de macht en hij maakt er misbruik van. Gemakkelijk. Geef een mens een stok in de hand en hij slaat wanneer zich de gelegenheid voordoet. In Amersfoort sloegen gevangen Christenen, die van de Duitse autoriteiten de vrijheid hadden gekregen een stok te dragen, Joden, die naar hun mening niet hard genoeg werkten, niet snel genoeg liepen. Een der bedrijfsleiders, een Hollandse Jood, vroeger lompenhandelaar en opkoper van lommerdbriefjes, drijft ons op bevel van de Duitse ss voortdurend aan tot arbeid. Hij is van de Duizend-lijst en streeft ernaar, daarop te blijven en, inplaats van naar Auschwitz, naar Theresienstadt te worden gezonden. Daartoe dient in de eerste plaats de produktie op peil te blijven. Dat denkt hij tenminste. Eergisteren viel hij uit: ‘Jullie zitten hier om te werken. Wie niet werkt, moet het zelf maar weten.’ Vandaag viel hij uit: ‘Mijn geduld is uitgeput. Het kan me niks schelen, maar ik slinger jullie allemaal op de bon; ik wil voor jullie niet op transport.’ Vandaag heeft hij een vrouw, die geweigerd had schoonmaakdienst te doen in een van stof wemelende barak, omdat zij < een > ontstoken keel heeft, bij de od aangegeven. Zij is opgeroepen wegens dienstweigering. Men zegt hier verachtelijk: Joden onder Joden. De bedrijfsleider staat bekend als een plebejer. Hij denkt en leeft primitief. Daarvoor is hij een plebejer. Men spuwt op hem, omdat hij zijn part zo goed speelt. De zaalleidster is ook niet zuiver. De vrouw van een leraar Frans. Ook op de Duizendlijst. Iedereen komt hier in een blauwe overall. Zij draagt iedere dag wat anders: een blauwe pullover, waarboven een okerkleurige halsdoek; een bruin mantelpak, een rijbroek met kaplaarzen. Bepaald kek. Meniekleurig gezicht: de natuur een beetje veel geholpen. Uiterlijk snoezig, een zoet tongetje, als van een slang. Men vindt haar aardig. Maar intussen. Zij commandeert, zij speelt de partij van de Duitsers een aardig eindje mee. Eergisteren hadden we een krant bemachtigd, die we op een tafel voor in de barak

[p. 290]

hadden uitgespreid. Zij er op < af >: ‘Zouden de heren niet naar achteren gaan met die krant? U mag trouwens niet eens een krant hebben!’ Pats! Een onzer: ‘Het lijkt hier wel een kakschooltje! Geen krant hebben! Net de Duitsers!’ De menie van haar gezicht wordt nog roder, van schaamte of opwinding? Gisteren bij het middag-appèl controleerde zij de binnenkomenden, eiste ze de Lagerkaarten op en deelde overwerk uit. Een der gestraften, die te laat was gekomen omdat hij zijn zieke moeder had moeten bijstaan, barstte uit: ‘Dat meent u toch zeker niet.’ ‘Zeker wel.’ ‘Dan moest u u schamen. Want dan doet u het werk der ss. Wij zullen dat onthouden.’ Ze werd lijkbleek, door de menie heen. ‘Ja, maar dat moet ik van hogerhand doen.’ ‘Dan moet u, verdomme, zo'n baantje niet aannemen.’ Met een mond vol tanden bleef ze staan. Ze dacht aan haar groene stempel en de Duizend-lijst. Vandaag is ze weer even monter als altijd en deelt weer onverstoorbaar haar bevelen uit. Geef een mens de macht en hij wordt een boef, in kleine of in grote stijl. De mens is blijkbaar gek op macht; als de een niet wil, wil de ander wel. De nationaal-socialisten hebben de menselijke natuur goed bestudeerd. Zij passen met goed succes het verdeel-en-heers toe.