In dépôt

Donderdag 3 februari

Jan Ros heeft opnieuw zijn slag pogen te slaan. Gisteravond liet hij een dokter met een 120.000-stempel oproepen en eiste de som van negenduizend gulden als suppletie; anders ‘ontsperring’. Hij zat met een dikke, zware sigaar achter de tafel en zware gouden ringen met briljanten aan de vingers. Laat ons aannemen gekocht van de provisie van de opbrengst van 120.000-stempels. De dokter wees de eis af: onmacht, maar wees er tevens op dat hem niets kon gebeuren, daar hij Portugees was. De Portugezen, die gisteravond zijn aangekomen, zijn ondergebracht in barak 72, de barak der buitenlandse Joden, waar ook Turken en Roemenen liggen, evenals ‘Paraguayanen’. Dit wijst er op, dat zij als buitenlanders worden beschouwd. Ros heeft de dokter verder ongemoeid gelaten. Dezelfde dag heeft hij de Jood opgeroepen, die vierendertigduizend gulden had betaald, maar geen 120.000-stempel had gekregen en wie hij thans vijfenveertighonderd gulden vroeg ter supplering. De Jood beet vinnig van zich af en liet horen, dat hij later een relatie-stempel had gekregen zonder een cent daarvoor te storten.

[p. 268]

Ros bemerkte dat hij een blunder had begaan en streelde, om zijn figuur te redden, de Jood over de wang, zeggende: ‘Nou hoor, ik zal verder wel goed voor je sorregen!’ Dat kan men zich zo voorstellen van zo'n nobel man. Gisteravond weer de kans gehad om de vlucht te nemen met een naar Amsterdam terugkerende trein. Doodeenvoudig. Maar ik was op klompen en was verder totaal onvoorbereid. Ik wil alleen maar zeggen, hoe gemakkelijk het eigenlijk is, uit het kamp weg te komen. Maar dan verder, dat moet men wel overdacht hebben. Dat is nog zo eenvoudig niet. De verleiding is groot; het kost evenveel moeite ze te weerstaan als ze te volgen. Weer eens een lijst gesprongen: Weinreb. Waarvoor men al enige tijd lang bevreesd was sedert Weinreb zelf zich zo sceptisch over de waarde van zijn lijst had uitgelaten, Een groteske comedie: nog eerst een dag < of > wat geleden hadden velen van de Lagerkommandantur een vriendelijk briefje gekregen: u is ‘endgültig’ op de Weinreb-lijst geplaatst, en waren zij uitgenodigd, op hun Lagerkaart een dienovereenkomstige aantekening te laten aanbrengen als ‘Sperre’. Nu een briefje, dat luidt: ‘Laut Entscheidung Lagerkommandantur ist Ihre Weinreb Sperrung aufgehoben.’ Komedie of niet? Het plechtanker van duizend mensen, die hadden gehoopt nog te ontkomen aan transport naar Auschwitz, ruw losgeslagen. Het oude woord bewaarheid: een lijst is er om te ‘platzen’. Is dat een spelletje van Den Haag geweest en heeft Weinreb het meegespeeld? Waarom, waarvoor? Den Haag speelt met de Joden als de kat met de muis. Waarom moet Weinreb daaraan meedoen? Is het wonder, dat men geen vertrouwen stelt noch in de transporten naar Zelle, noch in die naar Theresienstadt. Dinsdag a.s. gaan weer duizend mannen, vrouwen en kinderen naar Polen om daar onder de nationaal-socialistische knoet dwangarbeid te verrichten. De mannen nemen het gelaten op, maar de vrouwen hebben een onuitsprekelijke angst. Vooral wanneer zij kinderen hebben. ‘Wat wordt er van mijn kinderen?’ Het bestaan van de kinderen hier hangt al aan een zijden draad. Het leven van de meeste kinderen is, zowel lichamelijk als geestelijk, een lijdensweg. Geen ziekte, die hun bespaard blijft: de ziekenhuizen liggen constant vol, ook nu nog, bij een zo dunne bevolking; geestelijk een doorlopend proces van verwildering. Nieuwe invasie in mijn barak, evenals in andere barakken: barak 61 en barak 68 zijn opgeheven. Even verademing na het jongste transport, direct daarop weer een hoos van mensen, die de vrijgekomen bedden komen bezetten, met hun bagage de gangetjes blokkeren, de tafels verontrusten. Wat zijn de meeste mensen ellendig moe van het opgejaagd worden, wat verwensen zij vaak hun bestaan, wat vervloeken zij vaak hun medemensen, die geen mededogen kennen, geen égards, geen fatsoen, en het leven onderling, dat al zo zwaar te dragen

[p. 269]

valt, nog verzwaren. Zij spelen de Duitsers in de kaart: in de barak en bij het werk. Aardappelschilmachine aangekomen: de vrouwen worden overbodig. Een verlossing van pestilent slavenwerk.