In dépôt

Donderdag 12 augustus

Herfstatmosfeer. Strak blauwe hemel, pittig koud. Gisteravond nieuwe samenkomst bij dr. Wachtel, twee nieuwe groepen. De discussie heeft in hoofdzaak gelopen over de vraag, of men door vervanging van een aantal Duitse barakkenleiders door Hollandse niet een betere stemming kon verkrijgen en aldus de animositeit kon doen luwen. Hollandse vertegenwoordigers rapporteerden verscheidene staaltjes van grofheid van Duitse barakkenleiders. Van Duitse kant werd betoogd, dat daar waar twee volken elkaar ontmoeten wrijvingen onvermijdelijk zijn, maar dat de positie der Joden in het kamp Westerbork, vergeleken bij die van andere kampen, zeer gunstig was. Het was het uitdrukkelijk verlangen der commandanten geweest, dat Duitsers de leiding kregen. Overigens waren er goede en slechte Duitse barakkenleiders, zoals er ook goede en slechte Hollandse leiders waren geweest, er waren schreeuwende en blaffende Duitsers, evenals er schreeuwende en blaffende Hollanders waren. De gedachte kwam tot uiting

[p. 122]

dat als de Hollandse Joden tegen het eind van de oorlog hun haat tegen de Duitsers zouden willen luchten, de Duitsers zich aaneen zouden sluiten om dat te voorkomen. Gemeend werd echter, dat het einde van de oorlog bij de Hollandse Joden zo sterk het verlangen zou wakker roepen om naar huis te komen, dat zij hun gevoelens van rancune zouden vergeten. Vrij algemeen was het gevoelen aan de zijde der Hollandse Joden, dat het nu te laat was om nog een verzoening tot stand te brengen. Daarmee had men een jaar geleden moeten beginnen. Van commissies van beslechting van geschillen stelde men zich niets voor, vooral omdat men niet kon geloven dat de commandant aan dergelijke commissies zijn goedkeuring zou hechten. Interessant was, dat de Duitsers zich ook hier trachtten te rechtvaardigen door te wijzen op de historie.