In dépôt

Vrijdag 13 augustus

Gisteravond een briefje: ‘Ich bitte Sie, sich morgen frueh um neun Uhr bei mir einzufinden. Schlesinger. Dienstleiter. Dienstbereich II. Verwaltung.’ Vanmorgen prompt negen uur de stierenkop van Schlesinger met het Hitler-snorretje om de deur: ‘Gute Morgen, meine Herren, kommen Sie herein.’ Ronde Tafelconferentie van zes à zeven heren, Duitse dienstleiders, Trottel en de chroniqueur. ‘Meine Herren, ik heb u hier bijeengeroepen om uw kritiek te vernemen op het volgende plan: instelling van, laat ons zeggen, een Organisationsstab. Daarover mag voorlopig naar buiten met geen woord gerept worden; anders krijgen we last. Deze staf zal mij enerzijds voorstellen moeten doen, die de bedrijven ten goede komen, anderzijds moeten optreden als beslechter van persoonlijke en zakelijke geschillen in de bedrijven. Deze bedrijven zullen zich zelf moeten bedruipen en de Stab zal werkobjecten moeten onderzoeken op hun rentabiliteit. Het Lager zorgt voor de grondstoffen, de opbrengst van de arbeid komt het kamp ten goede. Behalve het confectie-, matrassen- en metaalbedrijf, komt er ook een speelgoedbedrijf. Allen die zich thans in het kamp bevinden zullen in de bedrijven hun bestaan moeten rechtvaardigen. Voor de zieken en de kinderen zal gezorgd moeten worden. Van industrie zal niet gesproken kunnen worden, wel van loonarbeid.’ Er ontspon zich een uitvoerige discussie, waaruit bleek dat men het in beginsel met de gedachte eens was, maar meende dat de praktijk de weg zou moeten wijzen. Een deel der leden van de Organisationsstab zou voor elk der bedrijfstakken worden aangewezen, elk naar gelang van zijn speciale bekendheid met het bedrijf, de anderen zouden z.g. Schlichtungscommissarissen zijn. De leden zouden een apart bureau krijgen en zeer discreet, met Fingerspitzengefühl, te werk moeten gaan. Het bureau zou eerst geleidelijk in functie moeten komen, teneinde geen opzien te baren. Het bezwaar, dat de oorlog nog kort zou duren, mocht niet gelden, de commandant

[p. 123]

moest in de waan worden gelaten dat de oorlog nog lang zou duren. De arbeiders zouden worden aangespoord, ideeën voor het inrichten van nieuwe bedrijven in te dienen. Het vervaardigen van pannenschoonmakers uit heide verdiende aanbeveling. De beste krachten in de barakken moesten voor de bedrijven worden aangetrokken. Schlesinger sloot de conferentie met de mededeling dat hij de leden spoedig opnieuw zou bijeenroepen en met het uitspreken van de wens, dat de leden hem afzonderlijk zouden bezoeken wanneer zij daaraan behoefte mochten gevoelen. De eigenlijke bedoeling van de Organisationsstab, nl. het bevorderen van de verzoening tussen Duitse en Nederlandse Joden, heeft Schlesinger niet aangeroerd, maar zij stond tastbaar op de achtergrond. Schlesingers fosforiserende ogen spraken meer uit dan zijn rappe mond. Sedert de order van de Duitse autoriteiten, dat kampbewoners, die buikloop krijgen, niet van het werk mogen wegblijven, tenzij zij een hogere temperatuur hebben dan 38.5, lopen er een hoop slappe mensen meer rond. De Joodse artsen trachten de zieken zoveel mogelijk te helpen door de patienten toch in bed te stoppen, maar ze moeten voortdurend bedacht zijn op controle van de heren Duitsers en sturen dus in menig geval ook patienten, die niet voor het werk geschikt zijn, daarheen. Patienten, die ziek zijn en niet naar het ziekenhuis verhuizen, krijgen officieel ‘dienstfrei’. Ook zieke schoolkinderen krijgen ‘dienstfrei’. De laatste dagen worden de schoolkinderen, van klein tot groot, 's middags uitgestuurd voor het aardappelrooien bij de boeren in de omtrek, onder leiding van de onderwijzeressen. Menig kind komt ziek van de te grote inspanning thuis. Verhuisziekte. Vandaag hebben ongehuwde vrouwen en moeders met kinderen zonder man in enkele barakken aanzegging gekregen te verhuizen naar barak 65, die uitsluitend voor vrouwen is aangewezen. Een paar dagen geleden nog was in barak 65 een der twee vleugels voor mannen aangewezen. Het Woningbureau is grillig: zonder bepaalde reden is dit besluit weer ongedaan gemaakt. Zodat vanmiddag de voor verhuizing aangewezenen schamele bezittingen op een kruiwagen laadden en naar hun nieuwe woonstal verhuisden. Een voorbeeld van verhuiswaanzin: een man kreeg eergisteren opdracht, naar barak 65 te verhuizen. Toen hij daar eenmaal was, kreeg hij bevel naar barak 62 te verhuizen. Hij ligt nu in hetzelfde bed, waarin hij was komen te liggen toen hij negen maanden geleden in het kamp verscheen. Intussen was hij ook nog door een vierde barak heengegaan. Er zijn mannen, die in een jaar tijds in zes, zeven, acht barakken hebben gewoond. Mededogen voor mannen en vrouwen, die 's morgens vroeg op hun werk moeten zijn na een nacht, die geen voldoende rust bracht, en eerst laat in de namiddag thuiskomen, bestaat blijkbaar niet. Ook niet bij het Woningbureau, waar Joden de leiding hebben.