In dépôt

Zaterdag 7 augustus

Trottel riep mij gisteren op de weg aan: ‘Hé; ik maak de zaak verder niet mee. Het gaat me te hoog.’ Hij kon het niet op zijn verantwoording nemen, dat wij stappen deden om de spanningen in het kamp te doen luwen en onheilen te voorkomen achter de rug van de commandant om. ‘Dan moeten we maar naar Schlesinger.’ Half zeven conferentie op zijn bureau. Joviale begroeting. Maar schelmenogen. Voor oppassen. Deur op slot. Omslachtig verhaal van Trottel: spionnen zijn al bezig te loeren, - zijn snoekogen worden een graadje geler -, als de commandant er de lucht van krijgt, zijn we er allemaal bij, die maakt geen grapjes. Schlesinger moet eerst een volmacht hebben van de commandant. Schlesinger: ‘Mijne heren, ik heb de zaak geloof ik opgelost. Ik heb hier een ontwerp, dat ik de commandant zal voorleggen; het voorziet in de instelling van een “Schlichtungscommission” ten behoeve van de bedrijven, die een nieuwe organisatievorm zullen krijgen. Groot geheim nog, mijne heren, dus discretie. Iedereen in het kamp weet dit al. Als de commandant zijn goedkeuring er aan hecht, kunnen we achter deze dekmantel ons gang aan.’ Trottel: ‘Nee, we moeten open kaart spelen. En dat kunnen we. Ik ben veel aan de commandant verplicht en ik geloof wel van hem gedaan te kunnen krijgen, dat hij ons de zorg voor de rust van het kamp overlaat. Hij weet toch ook wel, dat de Duitsers de oorlog verloren hebben en dat als het omgaat zijn leven in onze hand ligt.’ Schlesinger: ‘Dan kent u de commandant niet. Hij is er vast van overtuigd dat Duitsland de oorlog wint, hij is bovendien te goed gedisciplineerd om iets te laten blijken, en bang is hij niet. Wij kunnen beter achter een sluier blijven om ons doel te bereiken.’ Hij trekt met beide handen de lapellen van zijn colbertje halverwege samen om te manifesteren wat hij bedoelt. Trottel doet allerlei omstandige verhalen om te laten zien, hoe groot, dankzij zijn grote tact of persoonlijke invloed, zijn successen zijn geweest in schijnbaar hopeloze gevallen. ‘Zie je, dat heb ik 'm allemaal geleverd.’ Diplomaat, mensenkenner, maar grote ijdeltuit. Schlesinger luistert met half geloken ogen verveeld naar Trottels bombast. Als Trottel uitgesproken is, geeft Schlesinger me een leep knipoogje. ‘Wat is uw bedoeling eigenlijk? De politieke leiding van het kamp te vragen? Dan zijn we er allemaal geweest.’ Trottel: ‘Ik wil alleen er maar op wijzen dat er hier spanningen bestaan en onze medewerking aanbieden tot het bevorderen van de rust.’ Schlesinger zwaait om:

[p. 115]

‘Daartegen heb ik niets. Das können wir machen. Ik geloof niet, dat daar gevaar in steekt. Dus heer Trottel gaat naar de commandant.’ Trottel glimt: hij heeft het gewonnen ... Streber. Tot mij: ‘Het ligt dan in mijn bedoeling dat u voorzitter wordt van de “Schlichtungscommissie”., die voor de helft bestaat uit Hollandse, voor de helft uit Duitse Joden. Als < u > mij nodig hebt, kunt u altijd bij mij komen.’ ‘Wij kunnen op deze wijze de belangen van de Nederlandse en Duitse Joden oelijkelijk dienen. Hoe precies, dat zullen we dan nog wel verder zien.’ Afscheid als van twee worstelaars, die elkaar in de handdruk meten. 's Avonds bezoek bij dr. Neuburger, van de Antragstelle. Een charlatan, die elke vrouw het hof maakt en zich uitput in Hollandse woordspelingen. Hij heeft blijkbaar van de conferenties gehoord; hij tracht mij uit te horen, zonder succes. Ik wantrouw deze gladde aal.

Het bericht van de val van Orel en van Catania, op Sicilië, heeft de stemming in het kamp opnieuw lichter gemaakt. Maar vanmorgen stonden in de portiek van mijn barak vrouwen, die eruit waren gejaagd ten behoeve van de schoonmaak, met de kragen van haar mantels op te grienen van de kou en de ellende. Arme stakkerds, die de lichamelijke kracht of geestelijke weerstand niet hebben om zich boven de vuiligheid van het leven hier te verheffen.