In dépôt

Dinsdag 27 juli

Toen gisteravond de ziekenhuispatienten na een woelige dag juist tot rust waren gebracht en zoetjes op hun bedden lagen, slechts worstelend met een haast ondragelijke hitte, kwam de zeventienjarige zoon van de stationsarts binnen met het bericht: ‘De Italianen hebben vandaag om kwart over drie de wapens neergelegd. Ik heb het gehoord van Tobias, dezelfde die vanmorgen het aftreden van Mussolini heeft meegedeeld.’ Als geëlectrificeerd richten zich de patienten overeind. ‘Dan is het gauw afgelopen.’ ‘Dan gaan we gauw naar huis.’ Een heft het soldatenlied aan: ‘t Is nog mááár een poepie daaage ...’ Anderen stemmen in. Gezoem door de zaal. De broeders vergeten dat de patienten stil moeten zijn, volgens het reglement. Het bericht klinkt onwaarschijnlijk. Vanmorgen nieuwe lezing: de Italianen hebben vannacht om twee uur de wapens neergelegd. Zou ‘officieel’ zijn, afkomstig van de marechaussée. De vreugde is gedempt wegens verscherping van het kampregiem: de commandant heeft het standrecht voor het kamp afgekondigd, samenscholingen van meer dan twee man zijn verboden. Ook het toezicht op het dragen van de Jodenster is verscherpt. Er wordt druk gepolitiseerd. De portier heeft gewaarschuwd: ‘Niet politiseren, er lopen spionnen in het kamp rond, ook in deze barak ligt er een. Wees voorzichtig.’ Men fluistert nu omzichtig met zijn directe vrienden. Velen zijn er van overtuigd,

[p. 97]

dat de oorlog nu snel ten einde gaat. Ik moet aan mijn telepathe denken: 16 augustus, heeft zij gezegd. Vanmorgen is zij naar Amsterdam vertrokken, met een partijtje gemengd-gehuwden. Maar toch klinkt het bericht nog onwaarschijnlijk: het klopt niet met de proclamaties van de keizer-koning en van Badoglio. Het is nog te vroeg: de regie moet nog worden voorbereid. Laat in de middag: de stemming is gezakt, het opzienbarende bericht is niet bevestigd. Het is duidelijk, dat Italië niet gecapituleerd heeft. Men is er echter zeker van, dat de capitulatie spoedig komt. In de loop van de dag zes Joden gearresteerd omdat zij in het openbaar geen ster hadden gedragen, maar later weer vrij gelaten. De Obersturmführer voelt zich gegriefd door kwaadwillige praatjes, die over hem worden verspreid. Bij proclamatie heeft hij daarover zijn misnoegen te kennen gegeven. ‘Wederom’ zegt hij, ‘zijn in het kamp onverantwoordelijke geruchten in omloop, en wel in verband met proeven voor cabaret- en concertvoorstellingen en het proberen van artisten. Ik beveel derhalve als strafmaatregel, dat de voorgenomen amusementsmuziek op zondagmiddagen niet zal doorgaan. Bovendien maak ik er uitdrukkelijk op opmerkzaam, dat bij het voor de dag komen van verdere geruchten de voortzetting van artistieke voorstellingen ernstig in gevaar komt.’ (De vertaling van de oorspronkelijk in het Duits gestelde proclamatie komt niet voor rekening van de schrijver.) Die brave commandant, zo maar het slachtoffer van praatjes! Het zal ons een zorg zijn, of hij ons op amusementsmuziek wil trakteren en of zijn cabaretvoorstellingen-met-een-vieze-bijsmaak al of niet worden voortgezet. We wachten op de ineenstorting van het regiem. Vandaag zijn de schoolkinderen wederom naar de hei gestuurd voor het plukken van lupinen. Brandende zon. Wederom gevallen van zonnesteek. Opgeschoten jongen met spiernaakt, gebruind bovenlijf achter een handkar. Op zijn rechterborst een helgele Jodenster, vastgeplakt met leukoplast. Leuke donder.