In dépôt

Maandag 26 juli

Geestdriftige stemming: via de marechaussée is het bericht binnengekomen dat Mussolini is afgetreden. De bbc heeft het nieuws omgeroepen, de Duitse radio heeft het eveneens bekendgemaakt. Tot in de middaguren heeft nog de traditionele twijfel geheerst, ondanks het feit dat Gemmeker, de commandant, tot een vooraanstaande Jood hier de vraag stelde: ‘Was sagen Sie zu Mussolini?’ Tijdens het visite-uur van zeven tot acht is de twijfel definitief opgeheven door het ‘Nieuwsblad van het Noorden’, dat binnenkwam en een bevestiging bevatte van het bericht. Verder twee proclamaties, een van < de > maarschalk, een van de keizer-koning aan het volk, waarin wordt geproclameerd, dat de oorlog wordt voortgezet. De gehele dag heeft de naam Mussolini door het kamp gezoemd. De opvatting overheerst, dat de oorlog nu spoedig tot het verleden zal behoren. Hardnekkige pessimisten zijn op slag tot optimisten bekeerd. Optimisten geloven, dat zij over een of twee maanden thuis zullen zijn. Politici menen, dat we in de juli-maand van 1918 leven. Zij worden gesteund in hun opvatting door berichten, dat in de Balkan opstandige bewegingen worden gesignaleerd. Opmerkelijk is, dat in de proclamaties van de maarschalk en de keizer-koning

[p. 96]

aan Mussolini geen dank wordt gebracht voor de bewezen diensten, geen zinspeling wordt gemaakt op het fascisme, noch op de verbondenheid met Duitsland. Slechts wordt gesproken van het gegeven woord. Wij kijken scherp uit naar wat volgt.

Een van mijn vrienden, die per jongste transport uit Amsterdam in Westerbork is teruggekomen, ontmoet. Hij was verrast mij nog hier te vinden. ‘Hoe heb je hem dat geleverd?’ ‘Protectie van Schlesinger.’ ‘Staat zeker iets tegenover.’ ‘Ik denk van wel. Wat ik zonder mij te compromitteren voor hem zou kunnen doen, zal ik doen.’ ‘Je moet er toch niet voor zorgen, dat hij niet wordt doodgeslagen?’ ‘Dát nu niet. Maar à la guerre comme à la guerre.’ De schoolkinderen zijn vandaag op last van hogerhand naar de hei gestuurd om lupinen te plukken. Brandende zon. Ze zijn bekaf teruggekomen, verscheidene met zonnesteek. Met het jongste transport uit Amsterdam zijn een paar gesteriliseerde mannen meegekomen, die onlangs uit Westerbork naar Amsterdam waren gezonden. Transport van vijftig vrouwen en kinderen, ondergedokenen, uit Scheveningen aangekomen. De Obersturmführer heeft gisternacht na de cabaretvoorstelling, die tot één uur duurde, zich wederom persoonlijk onderhouden met zijn kunstenaars en een aantal genodigden. Hij heeft cognac geschonken en sigaren uitgedeeld. Hij ontpopt zich als kunstbeschermer.