In dépôt

Woensdag 7 juli

In het washok vanmorgen. ‘Da's ook een gek geval: moet 'k naar Westerbork voor komen om m'n neef te leren kennen.’ ‘Er zijn er een hoop, die hier hun vrouw pas leren kennen.’ Zinspeling op de vele gevallen van echtelijke ontrouw. Na het ontbijt de was gedaan, overhemd en zakdoeken. Roetzwart van het stof. Er is hier een wasinrichting, maar ze werkt traag: het duurt lang voordat men zijn was terug krijgt. Als men ze terug krijgt, want er raakt veel zoek. Het beste is dus, het zelf te doen, al laat de techniek ook wat te wensen over. Intellectuelen, oude verwende mannetjes, die nooit een vinger in het water hebben hoeven steken, ziet men soms als ijverige vrouwtjes bezig aan de was in een teiltje in het washok. Zij groeien boven zichzelf uit, worden handig en komen tot het besef, dat een mens nooit te oud is om te leren en dat wat je kent meegenomen is. Zo voeden we ons zelf op. Een opzienbarend geval is het onverwachte transport, als s-geval van Han Hollander, de vermaarde radio-omroeper van de voetbalwedstrijden. Oorzaak: een onvoorzichtige uiting van zijn vrouw. Zo storten vrouwen mannen in het ongeluk. Hollander had het meest benijde baantje van het hele kamp. Hij was zoiets als administrateur in het zg. Heidelager van de ss, halverwege Westerbork en Hooghalen. Hij had het baantje gekregen wegens zijn internationale faam en omdat hij zo'n ‘vlotte vent’ was. Hij was daar zo vrij als een vogel in de lucht en genoot vele

[p. 74]

faciliteiten. Zijn vrouw had als snedige repliek de vrouw van een Duitse Jood toegebeten: ‘Er komt nog wel een andere tijd. Wij zullen jullie Rotmoffen dan wel krijgen.’ Zo denken hier vele andere Hollanders, maar ze zeggen het niet, althans niet waar Duitse Joden bij zijn. Verraad door een alte Kamp-Insass. Rapport aan de Obersturmführer die vond dat de huisvrouw van Hollander iets te ver was gegaan. Hij liet ze beiden in barak 51, de gevangenis, een vierkant huisje, opsluiten en hen op transport zetten: aldus eindigt, als het te pas komt, de meest brillante carrièere van een Jood hier. Het geval maant de Joden tot onderlinge nederigheid. Hollander liep jammer genoeg wel wat met de borst vooruit. Trots op zijn uitverkorenheid. Vier Nederlandse Joden, die in het Heidelager als bedienden van de ss fungeerden, zijn ontslagen en door Duitse Joden vervangen. In de barak der gedoopte Joden (73) ligt een Jood, die elke morgen tefillin legt. (Morgengebed onder uitoefening van een bepaald ritueel.) Hij is een der vers gedoopten. Bij Trottel op bezoek geweest. Ik heb mijn entrée gemaakt met vijftien sigaretten. Hij aanvaardde ze met de verontschuldiging dat hij in het belang van mijn zaak zelf sigaretten had geoffreerd. Maar ik moest goed bedenken: hij had zijn interventie zuiver uit altruïsme verleend. Dat moet ik aannemen. Vijftien sigaretten is hier een aardig geschenk, dat neerkomt op vijftien guldens maar het is toch maar een onnozele aardigheid. Geld spielt hier keine Rolle! Trottel openbaarde zich als een aud-koerier van het Duitse ministerie van oorlog, als drager van vele onderscheidingen. Hij vertelde mij, dat hij een der weinigen in het kamp was, die door de Obersturmführer werden ontvangen. Geweldige portie vitamine-r. Hij beschouwde het echter niet als een eer en hekelde hen, die voor de Obersturmführer kropen. Hij heeft met mij beraadslaagd over de weg, die ik nu te volgen < heb > om ‘gesperrt’ te worden: authentieke bevestiging dat ik op de lijst-Puttkammer was geplaatst of werd geplaatst. Ik heb direkt via de Joodse Raad een telegram naar mr. Planten, directeur van het Algemeen Handelsblad laten zenden om met de meeste spoed deze bevestiging te verstrekken. Afwachten. Intussen heeft de stationsarts mij toegezegd, dat hij mij in afwachting van de ontvangst van de bevestiging, voorlopig nog in de ziekenbarak zal houden. Schripperman heeft ook een klein partijtje sigaretten willen aannemen. Hij had mij echter uit zuivere vriendschap geholpen. Moet ik aannemen, want dit partijtje sigaretten was maar klein. Maar slim is hij wel, Hij hield het niet voor onmogelijk dat ik hem later nog eens van dienst zou kunnen zijn. ‘You never can tell.’