In dépôt

Maandag 28 juni

Sedert de laatste dagen trekken 's morgens vroeg bataljons mannen met schoppen over de schouder in rotten van drie, zingend langs mijn barak naar de heide. Een imitatie-Arbeidsdienst. De voorste rijen mannen in overalls, en hoge laarzen of zware vetleren schoenen; de rest in de kleren zoals zij hier zijn binnengebracht, met petten of hoeden of blootshoofds. De voorsten marcheren en zingen ‘Van je hela, hola, houd er de moed maar in’, zij die daarachter komen doen een poging om te marcheren en te zingen, zij die daar weer achter komen, de ouderen, de mannen van veertig en vijftig sjokken mee met mieze gezichten. Het marcheren en zingen gaat vrijwillig, het sjokken en het mieze gezicht is niet uitdrukkelijk verboden. De terugtocht van de heide precies hetzelfde liedje. Er wordt weliswaar lang gewerkt, elf uur per dag, maar niet hard. De klachten betreffen niet het werk maar wel de voeding: de arbeid in de open lucht verbruikt nog wel zoveel energie, dat de portie brood en de portie warm eten, die dagelijks worden uitgereikt, verre beneden de behoeften van het lichaam blijven. De leden van de heideploeg schooieren waar ze de kans krijgen. Dat hongergevoel onder de kampbewoners manifesteert zich de laatste tijd sterker. Er zijn in mijn omgeving verscheidene patienten, die al sedert geruime tijd geen familieleden meer in Amsterdam of elders hebben en dientengevolge geen pakketten meer ontvangen, en met hun familieleden honger lijden. Zij schamen zich niet om het brood, dat anderen hun aanbieden, te aanvaarden: sommigen vragen het openlijk, vooral ten behoeve van de kinderen. Onder hen bevindt zich een zeer beschaafd en zeer bescheiden man met een vrouw met vier kinderen. Links en rechts van mij en tegenover mij liggen mannen, die moeten leven alleen van hetgeen zij uit de keuken ontvangen. Voor degenen, die hier niet ondervoed of niet met een slopende kwaal worden binnengebracht, valt het nog te doen. Maar niet voor werkende mensen. 's Morgens komen tegenwoordig zeven vrouwen de ziekenzaal schoonmaken; zij kijken de patienten het brood letterlijk uit de mond en aanvaarden gretig de sneden brood, die beterbedeelde patienten haar bij wijze van versnapering aanbieden. Deze vrouwen komen

[p. 61]

uit de woonbarakken en klagen geregeld over honger; zij zien er slecht uit, sommigen harer zien grauw en zwart, misschien niet alleen van de honger, maar zeker van ellende. Zij zijn met deze welsprekende kleur uit Amsterdam hier binnengebracht; deze omgeving met haar zenuwslopende vexaties van alle mogelijke aard is er op berekend haar trekken nog verder te versomberen. Vele vrouwen leven hier op de rand van zenuwuitputting; menige vrouw stort ineen en komt in het ziekenhuis terecht om te worden opgekalefaterd. Voor hoelang?

Vanmorgen werd mr. Weinreb, de man van de lijst-Weinreb, patient in barak 82, op het kantoor van Gemmeker, de commandant, ontboden. Een Hauptmann van de Deutsche Wehrmacht en een hooggeplaatste ss-officier waren uit Den Haag gekomen om hem te halen. De commandant bood Weinreb een sigaar aan en vroeg hoe hij het in het ziekenhuis had. Goed, antwoordde hij. De commandant uitte zijn tevredenheid over de zorg, waarmee dr. Spanier het ziekenhuis bestierde. Mr. Weinreb kreeg opdracht, zich in een half uur tijds reisvaardig te maken om de heten officieren in hun auto naar Den Haag te volgen. Later kreeg hij bevel, zich eerst morgenochtend voor de reis gereed te maken. De heten officieren hadden vernomen, dat hedenavond het Joodse Symphonie-orkest een uitvoering zou geven en daarvan wilden zij gaarne profiteren. Mr. Weinreb heeft zich destijds als ambtenaar van het Departement van Economische Zaken verdienstelijk gemaakt voor de voedselvoorziening, zowel voor Duitsland als Nederland. Als blijk van erkentelijkheid wilden de Duitse autoriteiten hem in de gelegenheid stellen naar Amerika te emigreren. Hij verzocht hem toe te staan, dat een aantal Nederlandse Joden hem zou vergezellen. De Duitse autoriteiten willigden dit verzoek in. Mr. Weinreb stelde een lijst van dertig personen samen, die met hun gezinnen van de gunst zouden profiteren. De lijst dijde uit tot zeventig personen. Op een gegeven ogenblik verklaarden de Duitsers de lijst vervallen. Velen die op de lijst voorkwamen zijn sedertdien naar Polen doorgezonden. Mr. Weinreb zelf heeft enkele malen op de transportlijst gestaan, maar is daarvan weer geschrapt. Mr. Weinreb vermoedt dat zijn ontbieding naar Den Haag geen verband houdt met zijn verdiensten voor de voedselvoorziening, maar met de recente arrestatie van een aantal personen en dat hij als getuige zal worden gehoord. Personen in het gevolg van bovengenoemde officieren hebben daarop gezinspeeld.

Per gewone trein, eerste en tweede klasse, zijn vandaag een aantal Joodse vrouwen, Engelse onderdanen, op weg naar Engeland vertrokken. Zij worden geruild tegen Duitse onderdanen in Engeland.

Twee tomaten.