In dépôt

Zaterdag 12 juni

Opnieuw zijn de gemengd-gehuwden met kinderen vanmorgen op het Registratiebureau bijeengeroepen, naar schatting een driehonderd. Gemmeker heeft hen toegesproken: òf sterilisatie en dan naar Amsterdam terug zonder ster en met een j van gedistingeerd formaat òf de mogelijkheid van expeditie naar Polen, om daar onder een onmenselijk arbeidsproces te bezwijken. Vóór maandag moeten de opgeroepenen hun besluit kenbaar maken. De geschiedenis heeft een ironisch tintje. Toen de Duitsers in ons land met hun uitzonderingsmaatregelen tegen de Joden begonnen, heeft menig Jood, die gemengd gehuwd was, zijn huwelijk (tijdelijk) laten ontbinden om zijn gezin in veiligheid te brengen en zijn bezittingen te redden. Totdat de Duitsers er vorig jaar de gemengde huwelijken, en zelfs de ontbonden gemengde huwelijken mét kinderen, erkenden in zoverre, dat zij werden vrijgesteld van deportatie en niet uiteen werden gerukt. Spijt bij hen, die van hun Arische wederhelft gescheiden waren. Wat de Duitsers met de ene hand gegeven hadden, namen zij met de andere weer terug: eerst werd het ontbonden gemengde huwelijk op de mesthoop gesmakt, daarna werd het gemengde huwelijk

[p. 39]

zónder kinderen (uitgezonderd kerkelijke Angehörigkeit of doop voor 1 januari 1941) uiteengerukt en sedertkort zijn gemengd-gehuwden niet kinderen, die aan de hel van Polen willen ontsnappen, gedwongen zich te laten steriliseren. Degenen, die destijds hun huwelijk hebben laten ontbinden om hun gezinnen te redden, behoeven daarvan tenslotte weer géén spijt te hebben, tenzij zij, om Polen te ontlopen, de voorkeur hadden gegeven aan sterilisatie. Voor mannen, die hun huwelijksleven reeds hebben afgesloten ten gevolge van impotentie, is de keuze, waarvoor de Duitsers hen plaatsen, niet bizonder moeilijk, maar voor mannen in de kracht van hun leven: afgrijselijk. Zij zitten in de klauwen van de Moloch, die zijn prooi niet meer loslaat. Westerbork is bijenpark geworden. Een zwerm bijen, die het kamp kwam binnenvliegen, is gisteren met de koningin in een botertonnetje opgevangen. De bijen hebben er blijkbaar niets tegen tussen Joden te verkeren. Vandaag is het ochtendappèl om zes uur gefloten in plaats van half zeven, zoals totdusver gebruikelijk was. De geïnterneerden, die vier weken geleden naar Amersfoort werden overgebracht, zijn vandaag teruggekomen, even doelloos als zij er heen zijn gegaan. Zij zagen er welvarend uit dank zij de betere voeding en het gunstiger klimaat in Amersfoort. Zij kwamen terug met het bericht, dat Amersfoort weer concentratiekamp geworden is: er zijn honderdnegentig Ariërs en tien Joden ondergebracht. Sedert de vlucht van Hans Polak houdt commandant Gemmeker persoonlijk een scherp toezicht op de s-barak. Hij verschijnt er twee keer per dag, houdt er inspectie en ondervraagt de barakleider. Het geval heeft hem sterk beroerd. Polak was er voordien in Amsterdam al drie keer in geslaagd te ontvluchten. Toen hij hier aankwam, is een fout gemaakt: in plaats van in de s-barak had hij in de gevangenis geplaatst moeten worden. Aanvankelijk werd de ontvluchting geweten aan onachtzaamheid van vier od-ers die drieënvijftig s-mannen naar het badhuis moesten begeleiden, waaronder ook Polak. Of zij ook drieënvijftig man hebben teruggebracht is niet zeker, maar het bewijs kon niet worden geleverd, dat zij er maar tweeënvijftig hebben teruggebracht. Toen de commandant het dreigement uitte dat er bloed zou vloeien, hebben de od-ers erg in angst gezeten, dat hun hachje er mee gemoeid was. Het is met een sisser afgelopen, maar sedertdien zijn de od-ers zeer streng in hun bewaking van de barakken, waar s-mannen verblijf houden, barak 67 en de ziekenbarakken. Ofschoon de s-mannen hun kleren weer hebben moeten inleveren, krijgen zij toch al weer verlof om dagelijks een uur op het ziekenterrein te wandelen, eerst onder toezicht van een od-er, nu onder begeleiding van een broeder, die voor hen verantwoordelijk wordt gesteld. Verscheidene s-mannen hebben geweigerd, van de gelegenheid onder een od-er te gaan wandelen, gebruik te maken. Aan deze vernedering wensten zij zich niet te

[p. 40]

onderwerpen. Vandaag één gekookt ei.