Sarina. De moeder van de kontraktanten

[p. 22]

Kwamina

Kwamina vouwt de gewassen kleren stuk voor stuk op. Ze heeft ze net van de lijn afgehaald. Haar man is boodschappen gaan halen in de stad, want morgen is er groot feest. Tien jaar emancipatie. Dat is geen kleinigheid. Tien jaren vrij van slavenketens. De kerkklokken zullen weer luiden net als toen. Er zal overal gedanst worden. De voorbereidingen zijn al weken gaande.

Kwamina overweegt ook iets speciaals te koken. Ze heeft het nog niet zo goed met haar man afgesproken, maar hoogstwaarschijnlijk zullen ze ook naar de stad gaan. Trouwens iedereen trekt naar het plein om naar de toespraak van de gouverneur te luisteren, al weten ze kort daarop niet meer wat er gezegd is. Ze vinden het ook niet belangrijk. Het gaat erom dat je er geweest bent. Dan hoor je erbij.

Erbij horen? Wat moet je er meer voor doen? Kwamina heeft haar hele leven haar best gedaan om erbij te horen. Het is haar tot nu toe nog niet gelukt. Ze heeft er zoveel verdriet van. Ze gaat gebukt onder de discriminatie, die ze van haar eigen mensen ondervindt. Kan zij er wat aan doen dat haar huidskleur lichter is dan van hen? Haar schoonfamilie ziet haar liever gaan dan komen. Bij hen kon je duidelijk merken, waar de schoen wrong. Alles kon ze goed, tot de confrontatie. Op het moment dat ze haar zagen, was hun zoon nog te jong en nog meer van die smoesjes.

Kwamina's vader is namelijk de plantage-eigenaar van Mon

[p. 23]

Plaisir, een blanke. Dat is de reden dat ze wordt weggekeken en smalend ‘bastaard’ wordt genoemd. Haar moeder heeft ook geen betere tijden gekend. Ze hoefde wel niet zo hard te werken op het veld, maar van haar eigen volk had ze het ergst te verduren. Ze werd geminacht, omdat ze de minnares van een blanke was.

Kwamina begrijpt best wat haar moeder heeft moeten meemaken, trouwens zij voelt het elke dag weer aan den lijve. Kon haar moeder er wat aan doen? Ze is er honderd procent zeker van, dat haar moeder nooit een onderdrukker als haar vader uit vrije wil zou accepteren.

Slaven hadden immers niets te vertellen. Ze hadden niet eens recht op hun eigen lichaam. Vanwege deze discriminatie heeft haar moeder niet willen vluchten. Ze zouden haar niet accepteren in het bos en vooral niet met een bastaard-kindje. In dat geval zou Kwamina nu niet hier in dit huisje zitten op de plantage Huwelijkzorg.

Haar man heeft niet willen werken in Mon Plaisir. Te veel slechte herinneringen’, had hij gezegd. Nu staat ze tussen een menigte mensen in de felle zon, die onbarmhartig vanuit de hemel naar beneden schijnt. De mensen vegen liever het zweet van hun gezichten af dan regendruppels.

Eindelijk schijnt het, dat de Gouverneur vanuit het paleis naar buiten komt. De muzikanten komen in beweging. Het volkslied wordt gespeeld en het wordt ineens stil.

Kwamina kijkt naar de vlag die gehesen wordt. De rood, wit, blauwe vlag. Kwamina denkt aan een van de weinige keren dat ze met haar vader gesproken heeft. Op haar vraag of de vlag die op de tafel lag de hunne was, had hij geant-

[p. 24]

woord: ‘dit is de vlag van de Nederlanders.’

‘Waarom is het dan hier in huis? Je moet morgen een ander kopen’, zei ik.

Hij antwoordde: ‘Alles hier is van de Nederlanders, ook jullie’.

Ze had het toen niet begrepen, maar jaren daarna moest ze steeds terugdenken aan die woorden. Nu staan ze allemaal te kijken naar een vlag, die niet de hunne is. En te luisteren naar de man die niet de hunne is. Hij brengt een boodschap en deze galmt over het plein.

‘In naam van de Koningin.’

Die zal wel ook een wrede vrouw zijn als de sisi op de plantage was, denkt Kwamina. Ze bleef haar altijd uit de weg.

Dat had ze toen ze nog klein was al van haar moeder geleerd.

‘Als de witte vrouw komt, moet jij je verstoppen.’

‘Wat moet ik eigenlijk hier’, schreeuwt haar hele wezen. ‘En al deze mensen komen luisteren naar de blanke, die niets om ze geeft. Is mijn trotse volk zo afgedaald of heeft de slavernij hun denkvermogen vernietigd?’

Ze begint het warm te krijgen. Het schijnt dat haar bloed naar haar hoofd stijgt. Ze kan de stem niet meer aanhoren. Ze trekt aan haar man's arm. Ze wil van deze plek weg. Haar man vraagt wat er aan de hand is. Ze antwoordt niet. Ze sleept hem achter zich aan. Ze ziet de boze gezichten van de mensen, die haar storend vinden, niet eens.

Even later lopen ze langzaam naar de Waterkant toe. Als ze bij de platte brug zijn, vraagt haar man waarom ze in-

[p. 25]

eens weg moest.

‘O, ik werd zo misselijk van alles. De blanke Gouverneur, blanke militairen, de vlag van de blanken en wij zwarten die niets hebben, staan in de hete zon te luisteren naar de boodschap van die blanke vrouw, de Koningin. En wij verstaan niet eens wat er gezegd wordt, want wij verstaan het Nederlands nauwelijks. Toch staan wij alsof het ons opgedragen wordt, net als vroeger, toen wij vastgebonden werden in de zon’, zegt ze met stemverheffing.

‘Wij zijn vrij maar nog steeds slaven’, zegt ze iets zachter. Haar man antwoordt niet.

Ze vleien zich neer in een schaduw van een boom en kijken naar de versierde schepen die langs varen.

Een halfuurtje later worden hun gedachten afgeleid door een groep mensen in leuke klederdrachten: van bigimisi tot bakagronm'ma is aanwezig. Kleurrijke hoofddoeken in verschillende vormen op het hoofd. Kwamina kent de spelen, die heeft ze elk jaar gezien en ze heeft er steeds van genoten. Dan werd er susa gedanst en kanga gespeeld. Het schijnt dat er een opvoering op het plein gegeven zal worden. Dit is van hun. Het enige dat ze hebben. Dit kan niemand ze ontnemen.

Vroeger wel. Ze weet nog, dat haar vader vuurrood werd als hij de drums hoorde slaan. Dan zond hij de basja om het te verbieden. Nu zijn ze vrij.

‘Zullen we gaan kijken?’, vraagt haar man.

‘Het is feest Kwamina’, zegt hij.

‘Je hebt gelijk. Laten we gaan’.

Ze staan op en volgen de groep. Bij het plein aangekomen

[p. 26]

stellen de drummers zich op. Ook de zangers en de dansers.

Dan begint het spel. Een prachtige schets over het dagelijks leven, daarna zang en dansopvoeringen. Ze schertsen en schelden op de blanken in de liedjes. De mensen applaudisseren en de Gouverneur applaudisseert mee. De negers lachen om die domme Gouverneur.

‘Alleen zo kunnen ze botvieren’, denkt Kwamina.

Het wordt steeds gezelliger en enkele mensen uit het publiek doen mee.

‘Het is toch een gezellige dag geworden’, zegt haar man. lemand roept via de luidspreker en het gezang stopt abrupt. De klokken beginnen te luiden.

Het is precies twaalf uur. Op dezelfde wijze hebben de klokken tien jaar geleden geluid. Kwamina denkt aan dat ogenblik. Ze stond met haar moeder, die haar hand vast hield. Haar moeder huilde. Tranen stromen langs Kwamina's wangen. Haast alle mensen huilen. Wat hebben ze na tien jaar? Niets, geen millimeter grond. Zij zijn de arbeiders die het vuile en harde werk moeten doen. Sloten delven, planten wieden en oogsten. Alles is van de blanken. Kwamina huilt met de menigte mee.