Amoi. Het Chinees meisje

[p. 5]

Hoofdstuk 1

Als de torenklok zes slaat, is er al een hele bedrijvigheid in het huis op de hoek van de straat, waar Amoi met haar vader, moeder en drie broers woont.

Vader staat in de keuken voor het fornuis.

‘Allemaal uit bed’ roept moeder. Vier hoofden komen onder de dekens vandaan. Daarna zijn er verschillende bewegingen zichtbaar; een rekt zich in zijn volle lengte uit; een ander gaapt lui alsof hij nog moet slapen, terwijl een ander de lakens ruw van zich afwerpt. Nadat moeder nog eens een waarschuwend geluid laat horen loopt Amoi, het enige meisje uit het gezin de kamer uit. Moeder helpt haar de tandpasta van de plank pakken. Ze is de eerste die aan tafel zit. Vader heeft al thee gezet en komt bij haar zitten. Heerlijk smaakt de thee. Om de gloeiende hete thee af te koelen, blaast ze erin en neemt dan steeds kleine slokken. Het is erg stil in de huiskamer. Alleen het geluid van de slok is te horen. Maar dat duurt niet lang. Eerst zijn de voetstappen, dan de geluiden van stoelen die ruw van de tafel worden geschoven, te horen dan een korte groet: ‘Tjauw sien’. Vader beantwoordt de groet met een bromgeluid. ‘Mijn thee uurtje is voorbij’ zegt vader even later, terwijl hij opstaat. Verschillende ogen gaan naar de richting van de klok die aan de muur hangt. Amoi kan nog geen klok kijken, maar als vader 's morgens van tafel opstaat, staan de wijzers altijd op dezelfde plaats. De ene op de zes en de andere op de zeven. Dat is de tijd dat de winkel open moet. Maar

[p. 6]

vaders werk is al eerder begonnen, want om vijf uur worden de broden geleverd. Hij neemt ze in ontvangst, doet de honden aan de ketting en gaat daarna naar de keuken om het ontbijt klaar te maken. Amoi staat ook op. Het is te vroeg om naar school te gaan. Daarom gaat ze op een bankje in de winkel zitten. Ze kijkt naar de mensen die staan te gillen en te duwen. Ze vraagt zich af waarom ze allemaal zo'n haast hebben. Waarom kunnen ze niet rustig op hun beurt wachten? Misschien denken ze dat de broden op zullen raken. Amoi kijkt naar de baskieten met brood. Er staan er drie, boordevol. Haar aandacht wordt getrokken door armen, die boven het hoofd van haar vader zwaaien. Ze is soms bang dat de mensen haar vader eens pijn zullen doen. Als je naar de zwaaiende armen kijkt, lijkt het erop dat ze met haar vader willen vechten. ‘Omoe ser' gi mi no’. ‘Tin brede’. Er wordt zo door elkaar geschreeuwd, dat je met moeite een volle zin verstaat. Haar vader loopt ongestoord van de toonbank naar de baskieten en terug. Hij schijnt geen last te hebben van het geschreeuw en gevecht. Gevecht? Ja, dat gebeurt weleens in de winkel. Amoi kan zich dat nog heel goed herinneren. Op een morgen toen ze, net als nu, op een bankje zat, vlogen twee vrouwen elkaar in de haren. Dat was letterlijk het geval, want het haar van de ene vrouw was niet los te krijgen uit de handen van de andere. Het was een gestomp en geschreeuw van jewelste. Iedereen bemoeide zich ermee. De honden blaften luid en sprongen tegen de toonbank aan. Vader was rustig uit de winkel gelopen

[p. 7]

en had de politie opgebeld. Moeder was even om de deur komen kijken en hij had haar geruststellend op de schouders geklopt. Zonder een woord te zeggen was vader doorgegaan met het verkopen van brood. Amoi denkt er nog aan hoe verschrikkelijk bang zij was.

Toen de politie kwam, waren de ruziemakers allang weg. Die middag aan tafel vertelde vader hoe het precies gegaan was. ‘Ik neem nooit meer de moeite om de politie te bellen, die komen altijd te laat en dan moet ik ze ook nog het hele verhaal komen vertellen’, eindigde hij. Ze kijkt naar de honden die heel ontspannen liggen. Ze zijn het lawaai al gewend maar als er een hand over de toonbank steekt gaan Fik's oren rechtop staan. Met Fik en Ton in de winkel zal niemand haar vader kwaad kunnen doen. ‘Amoi’ zegt vader terwijl hij een zak met brood afgeeft. Amoi weet het.

Het is tijd om naar school te gaan. Ze staat op, zet de bank in een hoek en zwaait naar haar vader die nauwelijks kijkt. Ze vindt het niet erg. Vader is aan het werk en heeft nu geen tijd voor haar. Maar vanmiddag na school is de winkel gesloten, dan mag ze bij vader op schoot.

Vandaag is Amoi vroeg wakker, zonder dat moeder hoefde te roepen. Ze heeft een fris bad genomen en zich aangekleed. Ze zit met vader aan tafel. Alle anderen liggen nog lui in bed, ook moeder. Amoi is zondag altijd vroeg wakker, omdat ze met vader mee mag. Vader gaat elke zondag naar het clubhuis toe. Dat vindt Amoi erg

[p. 8]

prettig want er komen ook andere kinderen.

‘Klaar?’ vraagt vader. Amoi wipt van haar stoel, rent snel naar moeders kamer toe en drukt een kus op haar wang. Moeder heft het hoofd even op en zegt: ‘Prettige dag hoor’.

Daar gaan ze, Amoi en haar vader. Amoi kent de straten erg goed want vader neemt altijd dezelfde route. Als ze de hoek om zijn, ziet ze het gebouw al staan. Het is het grootste in de straat. Er wonen zoveel oude mensen in. Velen hebben geen familie meer die voor ze kan zorgen, heeft vader haar verteld. Amoi weet dat het geen arme mensen zijn, want ook van hen krijgt ze enkele guldens al ze Mah-Tjok gespeeld hebben. En dat gebeurt elke zondag in dit gebouw. Ze lopen de gang door naar de grote voorkamer. Het geluid van luid pratende mensen stroomt ze tegemoet. Zo te horen is het al druk. Amoi glimlacht. Ze zal vanmiddag weer veel geld hebben. Over enkele weken is haar spaarpot vol. Ze mag van haar moeder al het geld dat ze op zondag krijgt in haar spaarpot doen, hoewel moeder het niet goedkeurt dat vader Mah-Tjok gaat spelen.

‘Dat is dobbelen. Jij verspeelt nog eens de hele winkel en dan hebben we niets meer’, heeft Amoi haar eens horen zeggen. Vader had gezegd: ‘Een mens moet toch afleiding hebben. Ik sta de hele week van 's morgens vroeg tot 's avonds laat in de winkel en als ik eenmaal in de week Mah-Tjok speel wordt je boos’. De rest weet ze niet meer. Gelukkig dat vader en moeder niet vaak ruzie maken. Moeder vindt het niet erg dat Amoi mee-

[p. 9]

gaat, want aan haar broers heeft ze niet veel. Die spelen niet met kleine meisjes.

‘Ze kan tenminste met kinderen van haar eigen leeftijd spelen’ zegt moeder. Moeder kan het spelen aan Amoi zelf overlaten, want op het moment dat ze de zaal binnenloopt, komen Wong-Sang en Akoi naar haar toe. Ze spreken af wat het vandaag zal zijn. Ze kiezen voor Elle. Ze tellen af en even later hollen ze de zaal door. De vaders zijn ook al bezig met hun spel en waarschuwen geen enkele keer. Vaak stoot er een kind tegen iemands been aan. Die schuift even op en speelt rustig verder. Na een tijdje Elle spelen ze Djoel. Dat gaat vrij goed want de zaal is groot. Als de kinderen merken dat de mannen thee gaan drinken, stoppen ze met spelen. Ze drinken ook thee en mogen daarna mee eten. De tafels worden gedekt en Amoi gaat met drie anderen aan een tafel zitten. Uit alle kommen mag je wat nemen. De kinderen eten flink. Als alle kommen leeg zijn stappen ze naar een ander tafel, want van Elle en Djoel spelen krijg je honger. De kinderen zijn het eerst klaar met eten, maar ze wachten toch even met spelen. Ongeduldig kijken ze naar de grote mensen die druk pratend nog wat thee nadrinken. Het thee drinken duurt de kinderen te lang. Langzaam slenteren ze de zaal uit. Op de gang valt er niet veel te zien. Ze lopen langs de gesloten kamerdeuren naar de keuken toe, die aan het einde van de gang is.

‘Uit de weg’, roept een man die met een grote pot de keukendeur uitkomt. De kinderen kijken verschrikt naar

[p. 10]

de pot. Ze zouden er met z'n drieën in kunnen bij het schuiltje spelen. ‘Wat is die pot groot’ zegt Amoi bewonderend. ‘Ja, er moeten hier veel mensen eten’. Amoi vraagt zich af hoeveel mensen er eigenlijk wonen. Ze denkt dat ze wel tien deuren voorbij gelopen is. Aan de andere kant van de zaal zijn er ook kamers en er is nog een trap die naar boven leidt. Amoi is erg nieuwsgierig. Ze zou eens een kijkje boven willen nemen, maar Sjen-Sjoe herinnert ze aan de Djoel die ze nog uit moeten spelen. ‘Een ander keer dan maar’, denkt ze, terwijl ze met de anderen naar de zaal terug loopt.

In de zaal zijn de mannen al weer druk bezig met spelen. Sjen-Sjoe pakt een stuk krijt onder het scorebord weg en trekt lijnen op de vloer, terwijl de anderen toekijken. Nu begint het spel. Wat is het spannend. Ze zijn echt opgewassen tegen elkaar. ‘Jari’, gilt Sjen-Sjoe.

‘Nee nee, schurk!’

‘Ik had tuim’.

‘Niets van waar’.

Ze springen om elkaar heen als vechtende hanen. Wat een spel!. De mannen merken er niets van. Ze gaan zo op in hun eigen spel.

‘Stop’, gilt Kwiesen, die de oudste van het stel is. Als iedereen stil is zegt ze: ‘Deze pot telt niet mee. We doen het over’. Ze blijken ermee eens te zijn, want zonder protest staan ze weer op hun plaats. ‘Djoel’... en daar gaan ze weer. Tot de mannen opeens ophouden met spelen. Ze praten en lachen luid. Die het luidst lachen

[p. 11]

zijn zeker de winnaars. Dat is goed geraden, want even later halen de luidlachers heel veel geld uit hun broekzak en verdelen het onder de kinderen. De kinderen zijn hun spel vergeten. Ze krijgen van alle lachende ooms wat geld, want alle vrienden van hun vader noemen ze oom. Het maakt voor de kinderen niets uit wie er verloren heeft. De kinderen winnen elke week, want zij gaan altijd weer met geld naar huis.

Amoi loopt weer met haar vader naar huis terug. Het is een heerlijke dag geweest. Bij elke stap rinkelen de centen in haar broekrok. Amoi's vader is erg stil. Het schijnt voor hem minder prettig te zijn geweest. Als ze thuis aankomen heeft moeder de tafel al gedekt. Amoi eet haast niets. Ook haar vader eet niet veel. Moeder is dit al gewoon. Toch plaagt ze even.

‘Amoi, vind je het eten niet lekker?’

‘Ma, je weet toch dat we zoveel te eten krijgen in het clubhuis?’, antwoordt Amoi. Moeder knipoogt: ‘Als vader gekookt heeft eten jullie flink. Van mij laten jullie staan’. Amoi denkt; ‘Moeder heeft gelijk, maar vader kookt erg lekker’. Amoi heeft niet eens trek in thee. Haar ogen worden steeds kleiner. Ze gaapt. Moeder lacht. Ze zegt: ‘Kom ik zal je helpen’. Ze geeft Amoi een hand en samen lopen ze naar de badkamer toe. Even later ligt ze in bed.