De parels van het parlement

[p. 32]

V. Oom Ivo is ernstiger dan men zou denken

Toen Jaap die zondagavond in zijn bed lag, trok de middag nog eens als een bonte carnavalstocht aan zijn geestesoog voorbij. Eerst de geschiedenis met die kijker. Daarna het loden aquarium van de schulpprof, alias Tygendaag en dan Ondine...

Wat een leuk kopje had dat zusje van Ivo toch. Die zwarte krullen en die geestige donkere ogen. En dom was ze ook niet! Om de dooie dood niet... Jaap snapte niet, waarom Ivo altijd zo opzettelijk hatelijk tegen haar was. Maar dat scheen er bij te horen, bij de verhouding tussen zus en broer. Jongens leken zich altijd voor hun zusters te moeten schamen, of ze deden alsof. Als hij, Jaap, een zus gehad had... maar enfin hij had er geen. Goed, met die schulpprof waren ze niet erg ver gekomen, maar waartoe ook eigenlijk? Alles was toch maar pure nieuwsgierigheid geweest.

Toen Jaap met Ivo de hal binnen was gegaan, stonden ze meteen oog in oog met Ivo's oom. Of liever oompje. Een kegelrond manneke. Het leek wel of alles, maar dan ook alles rond aan hem was. Van zijn hoofd tot aan de kleine ronde voetjes, alsof hij op schoteltjes liep. Jaap had moeite gehad zijn lachen te onderdrukken.

[p. 33]

[p. 34]

Maar zodra oom Ivo Jaaps hand gedrukt had, was er iets vreemds gebeurt. Het vreemde lag aan de manier van kijken van oom Ivo: hij had merkwaardige grijsblauwe ogen die op een doordringende manier recht door je heen keken en die je de gewaarwording gaven van: ‘Hij heeft me dóór’. Niet dat oom Ivo je bang maakte, of onrustig, integendeel, je had onmiddellijk een gevoel van ‘contact’ met hem, van vertrouwen en hartelijkheid.

De hele familie had al pratend oom Ivo omstuwd en was naar binnen gegaan. Daar werd koffie geschonken, lekkers opgestapeld, een sigaret aangeboden. Het leek wel of oom Ivo de Sjah van Perzië op doorreis was... Maar zo was de familie De Winter, dat wist Jaap nu wel zo langzamerhand. Hartelijk en gezellig. Een familie waar je je altijd op je gemak voelde. Het duurde niet lang of alle vragen waren beantwoord en oom Ivo kon zonder verdere aanleiding verhalen gaan vertellen. Het ene verhaal volgde op het andere, totdat Ivo zich in een lachbui verslikte en op zijn rug geklopt moest worden.

‘Schei uit, oom Ivo,’ zei hij, toen hij uitgehoest was. ‘U lijkt Ouwe Hein uit Bulletje en Bonestaak wel...’ ‘Zo vind jij dat, kereltje,’ zei oom Ivo, ‘dacht je dat ik zeebonken aan het vertellen was... Dan zal ik je nu eens iets anders vertellen, waarvan je beslist niet zult geloven dat het de waarheid is. En te lachen valt er deze keer helemaal niet.’

[p. 35]

Oom Ivo nam een grote slok koffie, zette zijn kop neer en vervolgde:

‘Je moet dan weten, dat Siam een van de meest beschaafde landen ter wereld is. Een volk dat nog volkomen zuiver is gebleven in zijn tradities en gebruiken. Ze beleiden de boeddhistische godsdienst, leven dus uitsluitend van plantaardig voedsel en bouwen prachtige tempels, pagoden genaamd, die dezelfde vorm hebben als de schelpen die je daar aan het strand vindt. Kortom, ik geloof dat ik nog nooit ergens zoveel goedheid en vriendelijkheid gezien en ontmoet heb als daar. Nu vragen jullie je natuurlijk af, waarom ik je dit allemaal onder je neus houd. De kwestie is namelijk deze - en de hele kwestie zit me op een verschrikkelijke manier dwars - dat er zich in dit land een soort firma, of maatschappij, precies weet ik het nog niet, is gaan vestigen die proeven wil gaan doen met radioactieve stoffen of preparaten. Lieten ze de bevolking maar met rust, dan zou het nog niet zo erg zijn, dat wil zeggen dan zou de bevolking alleen maar eventueel blootgesteld worden aan de gevolgen van die proeven. Maar het beroerde is, dat ze de bevolking met veel geld en goede woorden trachten voor hun karretje te spannen. En misschien zou dat óók nog niet het allerergste zijn...’ Oom Ivo wreef zich met een vermoeid gebaar langs het voorhoofd. Van de vrolijke man van zoëven was nu niets meer over en Jaap had zich niet kunnen voorstellen, dat hij zo om hem had moeten lachen.

[p. 36]

‘Maar,’ vervolgde oom Ivo, ‘toevalligerwijze ben ik er achter gekomen, dat deze maatschappij verwikkeld is in een internationaal complot. Hoe de zaak precies in elkaar zit weet ik nog niet, wél weet ik, dat het complot Siam als springplank naar andere landen ziet en dat het de bedoeling is, na gedane proefnemingen, dit land in een oorlog te betrekken.’

‘Dat is niet mis,’ zei meneer de Winter. ‘Hoe ben je daar eigenlijk achter gekomen?’

‘Te lang om te vertellen,’ wimpelde oom Ivo af. ‘Het enige concrete dat ik vertellen kan is dit: Deze maatschappij is betrokken bij een grootscheeps onderzoek in radioactiviteit. En daarvoor heeft ze haar mannetjes in allerlei landen zitten. Ook hier.’

Mevrouw De Winter stond op. Ze had een kleur van verontwaardiging.

‘Maar dan moeten we wat doen!’ riep ze uit. ‘Daar moeten we toch iets tegen doen, Ivo!’

‘Maar zusjelief,’ glimlachte oom Ivo. ‘Hoe kunnen wij hier nu iets tegen doen... Besef je wel, dat dit een wijdvertakte organisatie is, dat men het althans doet voorkomen, dat het een wijdvertakte organisatie is. En al bestaat de organisatie uit, laten we zeggen, drie man, dan nóg... Dit soort mensen is sterker dan een regering.’

‘Daar geloof ik niets van,’ riep Ivo nu uit. ‘Als je zulke mensen ontmaskert en je brengt ze voor de... eh... UNO of de Veiligheidsraad, dan trekken ze altijd aan het kortste eind.’

[p. 37]

Oom Ivo krabde zich eens achter het oor: ‘Tja,’ zei hij, ‘misschien heb je wel gelijk, maar je zult ze dan in elk geval toch eerst moeten ontmaskeren wil je ze voor de UNO krijgen... Je zult bewijzen moeten hebben. En hoe krijg je die?’

‘Maar dan,’ zei Ivo, ‘u weet wat er aan de hand is, u heeft de bewijzen dan toch!’

‘Was het maar waar,’ zei oom Ivo. ‘Wat ik weet, is alleen nog maar een zeer sterk vermoeden. Ik zei je al, dat ik toevallig enkele dingen aan de weet ben gekomen. Maat dat zijn nog geen regelrechte bewijzen. Een rechter moet de dingen zwart op wit hebben. Je moet kunnen aantonen dit en dat gebeurt er, en die en die zijn de schuldigen. Je kunt nooit of te nimmer met vaagheden aankomen.’

‘Dan zullen we aan het werk moeten gaan,’ merkte Ondine op. Ze had tot nu toe gezwegen, maar met een kleur van intense aandacht zitten luisteren.

Iedereen begon te lachen.

‘Onze dochter de speurder,’ zei meneer De Winter en hij kneep Ondine even in de wang. Maar Ondine week achteruit.

‘Tjakkes, wat zijn jullie flauw. Jullie laten oom Ivo een hele verhandeling houden, knikken ja en amen en zeggen: “O, o, wat erg!” maar als het er op aan komt, laat je de zaak blauw blauw, er is immers toch niets aan te doen. En met dat al kunnen die arme mensen daar naar de maan lopen.’

[p. 38]

‘Ik ben het met Ondine eens,’ had Jaap verlegen opgemerkt. ‘Als we niets doen, gebeurt er natuurlijk niets. Maar als we het proberen, al is het nog zo onhandig, dan doen we tenminste iets...’

‘Wij jongeren wensen ons geweten te laten spreken,’ zei Ivo plechtig. ‘Wij zijn de jeugd der toekomst!’

Jaap legde zijn handen achter zijn hoofd en keek naar de muur waarop de maan grillige boomschaduwen projecteerde. Vooral wat oom Ivo verteld had over de bevolking van Siam, had diepe indruk op hem gemaakt. Het is net zoiets als iemand uit het water halen die niet zwemmen kan, dacht hij. Die mensen zijn nog kinderen die beschermd moeten worden. Wie zal ze beschermen? Toen soesde hij weg.

Helpen... Tygendaag, flesjes, vissen... De zwarte krullen van Ondine. We moeten helpen, Jaap, fluisterde ze. Wees een held Jaap, red Siam...