Stille menschen

[p. 59]

Pinkster-pleizier.

- Brammie, allo hier!

- Roosie, pas toch op de jonge, hij komt nog van ons vandaan - Allo Brammie, zal je hier blijve?

- Vader, hier staat nog 'n coupè ope - en Brammetje wijst naar een derde-klasse coupé, waarvan de deur openstaat.

Roosie, die dadelijk vooruitgesneld is, met Theodoortje en Sophietje aan de hand roept, even hijgend, terug: - Eén plaats! -

Vader en moeder, in den stormpas aansnellend, matigen plotseling hun tred en terwijl vader met een rood en geel gebloemden zijden zakdoek zijn gelaat afwischt, puft moeder, die tweemaal zoo dik is als haar corpulente echtgenoot: - 't Is nou al om te bezwijke, hoe zal dat vandaag worre? - Allemachtig - wáár is de flesch voor Moritz....? en waggelend draait ze zich om naar een kindermeid, die met een schreeuwend jongske op den arm haastig achteraan komt.

- Hou Moritz toch stil! roept vader.

- 't Wurm zal dors hebbe, antwoordt moeder.

- Wat dors - waarvan dors - waarom dors? - Als ie toch pas wat gehad heit voor we de deur uitginge.

- 'k Zeg je, man, 't kind heit dors - waar is de flesch?

- Hier, moeder, gilt Bram een flesch vol melk omhoog houdend, terwijl hij in de openstaande coupé tracht te klimmen.

De dikke vrouw is hem hijgend genaderd:

- Pas op, de flesch - as ie breekt, binne we gesjochte. -

- Jawel, moeder! - ik ga d'r vast in; - daar Roos, heb jij de flesch.

- Wil je d'r uitkomme, kwaje jonge - zal jij alleenig in de coupé? - Wat 'n respek voor je vader en moeder. Mooi! zal hij d'r in gaan zitte en hij vraagt niet, of wij plaats hebbe... 't Zal je d'r later nog naar gaan - kwaje bengel, - d'r staat geschreven: eert uw vader en moeder..... allo d'r uit!

- Maar, moeder, als d'r nou geen plaats is voor allemaal, dan ben ik toch vast onderdak.

- Bram, kom d'r uit! - maak me niet razend, we gane bij mekâar zitte of we gane niet zitte.

[p. 60]

- Maar vader! -

- Niks te vaderen, hoor je. Kom hier - pas toch op die flesch, domme jonge, je nekt 'm nog - en jullie ook, blijf toch allemaal bij mekandere. Kindere - we blijve hier op de perron staan, totdat ze een waggon hebbe angehaak.

- Een waggon - angehaak? Moeders oogen worden onnatuurlijk groot tusschen de smalle, roode randjes. -

- Ja - angehaak! Zou je meene, omdat we als derde klas reizen, dat we daarom minder rech hebbe op plaats dan anders? - Dat zal ik ze anders laten ondervinde, hoor je? - Is me dat hier een rommel. - 'n Mensch verliest er z'n geduld bij - Ah! - daar is de conducteur - hij gaat waarachtig door - O, conducteur hoor ereis! - en eensklaps gilt de geheele familie in koor: Conducteur! hoort ereis! - De conducteur gaat echter door.

- Bram, loopt 'm ris na en zeg, alsdat we geen plaats hebben. - Nee, hoeft niet! - daar is net de hoofd-conducteur - en beleefd, zijn hoogen zijden hoed eventjes oplichtend, vraagt de familievader: - Hoofconducteur, zou u ons 'n plaatsie wille wijze - we hebbe als geloope, wat we konne; we binne doodop van 't holle langs de trein - maar alles is bezet.

De hoofdconducteur, een beleefd man, ziet met een klein spottend glimlachje neer op het korte dikke mannetje, dat, met den hoed in den nek, met de eene hand den gouden horlogeketting, die op zijn witte vest bungelt, bevoelend en met de andere gesticuleerend, voor hem staat. Dan treft hem het onrustbarend warme gelaat der dikke juffrouw, dat als een rood Edammertje in de zon, overal kleine zweetpareltjes toont; en met een plotselinge opwelling van christelijke naastenliefde zegt hij: - komt maar eens mee, ik zal je helpen - met z'n hoevelen bent u?

- 'k Heb zeven biljetjes, derde - kleine Moritz is vrij. -

- Hum! gaat maar mee. -

Een paar maal stapt de conducteur met de blazende en hijgende familie als een vurige staart achter zich langs den trein, maar alle wagens zijn meer dan bezet en nog steeds komt er toevloed van passagiers. 't Is altijd druk op den tweeden pinksterdag en heden bijzonder.

- Dan maar in de tweede, daar zul je niets tegen hebben - hé? - Lachend draait de conducteur zich naar zijn beschermelingen om.

Met een armoedig maar leuk gezicht trekt vader de schouders op en kleine Bram geeft zijn zus met de flesch een stomp in den rug, terwijl hij grinnikt: - Gaan we lekker tweede voor 't zelfde geld.

Ook de tweede klassen zijn overal vol - de hoofdconducteur krijgt reeds berouw over zijn goedhartigheid, maar hij kroont toch zijn werk door met een vluggen greep een eerste klasse coupé te ontsluiten en te zeggen: - Toe dan maar, gauw, hierin! - Bram en Roos rollen van haast over elkander tegen den coupébodem op, en terwijl Bram de flesch met melk angstig omhoog steekt en moeder vader doet vloeken en aangaan, omdat ze op zijn eksteroogen gaat staan, kruipen Theodoortje en Sophie op handen en voeten naar binnen. Moeder

[p. 61]

hijscht zich aan den deurpost op en vader duwt haar te krachtig omhoog, zoodat ze op haar knieën in den coupé valt. Door den schok gaat haar spoormand met koekjes open en ledigt zich op 't perron.

Roos en Theodoortje dringen bij 't zien van zoo'n gevaar, haastig weer uit den waggon en rapen, geholpen door de meid, die de kleine Moritz bijna onderste boven houdt, de kostbare zoetigheid op.

Eindelijk is de heele familie binnen - want vader heeft de meid omhoog gewerkt, en omdat hij haar bij 't induwen zoo raar kneep, een tik op z'n vingers en een vinnig: je moest je schamen, gehad.

- Nou zalle we als 't portier dicht houwe - dan zitten we lekkertjes bij mekandere - zegt de praktische Bram, op 't zachte kussen op en neer wippend en Roosie beweert met een mond, van buiten en binnen vol van koek:

- We hebbe nog nooit zóó fijn gereze.

Moeder heeft 't min of meer benauwd en 't voorgebergte, dat haar gouden broche torst, wordt als door aardschokken bewogen. - Maak - 'n beetje lunch - man? - vraagt ze heesch en afgebroken.

- 't Portierraampje valt neer, en zoodra de dikke vrouw naar buiten ziende, adem genoeg heeft gekregen om te spreken, zegt ze:

- O, Guns! daar is tante Saar! -

Eensklaps komen al de hoofden van de kinderen op en over elkander voor 't portier, ze duwen moeder op zij en gillend klinkt eenparig: - Dag tante Saar! Dag tante Saar!

- Komt er maar in! roept moeder, haar hoofd onder de anderen doorwringend.

- We zulle plaats make, Saar! Schreeuwt vader over zijn geslacht heenkijkend.

Tante Saartje, een goedig, mager, lang, oud mensch met een groote mand in de eene hand en een karabies in de andere, heeft de juich-tonen van haar familie gehoord en nadert met groote stappen.

- Haas je maar niet, d'r is nog tijd genoeg - Bram - sakkerloot, pas toch op de flesch - leg 'm liever in 't net.

- Vader dat kan niet, de kurk lekt - 'k moet 'm rechtop houwe. -

- Geef 'm dan an Mina. -

- Nee, meneer, ik heef m'n handen vol an Moritz. -

- Maar, hou m'n dan ook rech, aap van 'n jonge!

- Hier, tante, zoo, - 't knippie d'r af - mooi - en de kruk omgedraaid, kom nou maar boven - allo! huup. -

- Hei, hei! roept een voorbijkomend conducteur, wat is dat?

- Dat is tante Saar, die mot er nog in!

- De conducteur ziet even naar binnen, en telt zwijgend: een - twee - tot acht: - Gekheid; al meer dan te veel - asjeblieft juffrouw, terug. Ik zal u een andere plaats geven - mag ik uw biljet even?

- Ik heb derde klas, conducteur.

- O, dan hoort u hier niet.

- Wij hoore hier ook niet, maar we magge der toch in van de hoofdconducteur, schreeuwt de neuswijze Bram.

[p. 62]

- Stomme jonge - voor wat zeg je dat? bromt vader en binnensmonds: zal hij kenne zien, of wij hier hoore of niet, gekheid!

- Och, laat me maar bij de familie, vraagt tante Saar, nogmaals een poging doende om in te stappen. -

- Neen, juffrouw!

- D'r is plaats genog, we schikke wel in, roept moeder, kom maar gerus binne.

Tante Saar hijscht zich nogmaals op.

- Asjeblieft, juffrouw, terug! de conducteur wordt knorrig en dringt zich niet al te zacht tusschen Sara en het portier, dat hij dichtslaat en met zijn kruksleutel afsluit.

- Nou kan ik d'r niet in en jijlui zit opgeslote; dàt is heel gevaarlijk.

- Opgeslote, als waarvoor opgeslote? - we benne geen boeve of misdadigers - en zijn kroost op zij duwend, snauwt hij tot moeder: - Mensch, ga toch met je dikke lichaam van 't raampie - ik wil niet opgeslote zitte. Hei, conducteur, hei - hoor ereis-hoo-o-r - dan! - -

De conducteur keert terug op 't angstig roepen van den familievader, die met zijn beide korte, dikke, beringde handjes, als om hulp smeekend, uit het portier wenkt.

Knorrig vraagt hij: - Wat is er nu weer?

- Conducteur, we wille niet dich zitte. -

- Wat blief?

We wille niet opgeslote worre - - -

- Daar kan ik niks an doen - - -

- En jij hebt de sleutel..... laat tante Saar nou toch hierin.

- Och, onzin, d'r is plaats genoeg, er komen nog twee wagens.

- Maar kan je ons dan geen pleizier doen! - Kom, tante is zoo'n goed mensch.

En de kinderen in koor: - Conducteur, laat uwes tante d'r nou in - toe nou!

- Neen, 't reglement verbiedt het.

- Wat riggelement? - op Pinksterdag hebbe we pijn aan jullie riggelementen. Vader wordt heftig.

- 't Mag niet! - de conducteur ziet met aandacht naar de wagens, die achter aan den trein worden gehaakt.

Vaders drift komt boven, omdat hij zijn zin niet krijgt. Hij steekt zijn hand uit 't raampje, rammelt aan den deurgreep en probeert, of hij het portier kan openen.

- Afblijven, asjeblieft! 't kan toch niet open.

- Ik wil d'r uit!

- Dat kan niet op 't oogenblik.

- Doe ope! Mogendste vader, man, maak me niet driftig, doe ope--è!

- Neen, ik doe 't niet!

- Hij doet 't niet - schreeuwen moeder en kinderen in koor.

En Brammetje, die zich met 't geval amuseert, zingt eensklaps solo: - Hij doet 't als lekker niet, en zwaait de melkflesch boven zijn hoofd. Bons! de trein krijgt een korten, krachtigen duw, door de aangebrachte wagens.

[p. 63]

- O, allemogenst! Au! au! - Roosie bevoelt huilend haar wang want, door den schok is de melkflesch tegen den coupé-wand gebroken en een scherf heeft haar geschramd.

- Ik bloei, moeder, ik bloei! O! au! o!

Bram houdt, achter de anderen verscholen, beide handen tegen zijn ooren - want vader heeft zich plotseling met een: ‘Stomme aap van een jonge, voorwat maak jij zoo'n matschudding?’ naar hem omgedraaid.

Hij krijgt echter geen oorveeg, want zoodra vader ziet dat Roosie bloedt, slaat hem de schrik om 't hart; hij steekt het hoofd uit 't portier en gilt: - Conducteur, we motte en zelle d'r uit; d'r is hier een moord en doodslag - we hebbe 'n gewonde - conducteu-eur!

De conducteur stoort zich niet aan 't roepen, maar de geheele familie maakt een geweldig misbaar en Roosie toont haar met bloed bevlekten, van melk druipende zakdoek, zoodat hij haastig terugkomt 't portier open rukt en roept; - Daâr dan, wat willen jelui nou?

In een ommezien zijn allen er uit - en terwijl moeder nog hijgend en buiten adem, door de haastige uitklimming, de bloedende wang van Rosa aan de meid laat zien, en vader zenuwachtig heen en weer loopt om een glas water dat hij niet vinden kan - klinkt eensklaps een schel gefluit, en de trein rijdt weg.

- O, allemogenste vaderen! daar gaat ie - gilt Bram - daar zit tante - ze ziet ons - o! o! - - Met open monden staren vader en moeder de weg snellende wagens na en de kinderen beginnen in koor te huilen, totdat Brammie, die een geweldigen draai om zijn ooren krijgt, boven alles uitgilt; - En dat is nou pinksterpleizier!