Indrukken van een Tòtòk

[p. 58]

Batavia

[I]

... ‘en je zult bij aankomst aan de boot een djongos vinden met een briefje; dat is de bediende die we voor je hebben opgescharreld. Hij is ons zeer goed aanbevolen en spreekt wat Hollands. Ik ben tot mijn grote spijt verhinderd je zelf van boord te halen, maar we wachten je zo spoedig mogelijk in ons midden,’ etc. etc.

Ja, dat staat zwart op wit, heel duidelijk, in het briefje, dat ik van mijn Java-vrienden vóór mijn vertrek uit Padang ontvangen heb, maar als ik in Tandjong Priok aan wal stap, is er geen djongos te vinden.

Nauwelijks ligt de boot gemeerd en is de loopplank uitgelegd, of een menigte mensen komt ons overvallen aan boord. Hotelmandoers (opzichters over personeel) met adreskaarten, eigenaars van pensions, boot- en expeditieagenten, bedienden, die hun toean of njonja komen afhalen, heren en dames om vrienden en familie te ontvangen, een groep Chinezen, die een van hun groot-waardigheidsbekleders komen begroeten, Javanen, Maleiers, verdringen zich over de loopplank en aan boord.

‘O, lo! 'n Mens wordt bingoeng (confuus), jà!’ steunt een oude Indische dame, en terwijl zij bijna plat wordt gedrukt tegen de verschansing door een heer van minstens negentig kilo, roept ze boos: ‘O, seg! Jij met jouw buik, kijken beter uit, alsjeblieft, ja? Jou diksak!’

‘Oh, pardon, mevrouw! Ik kon 't heus niet helpen, 't is hier zo vol.’

[p. 59]

‘Nu, soeda! - Maar ik toch ook niet ghèlpen, jij so dik?’ ‘Hotel des Indes, meneer?’

Allerlei begroetingen klinken in verschillende toon en talen dooreen.

Twee vrienden reiken elkaar de hand en zeggen luid: ‘Kerel! Prachtig dat je er bent. Goede reis gehad?’

‘Best! Allemachtig, wat ben jij bruin geworden!’

‘Alsjeblieft, heren en dames! Pas op je benen!' Een kwartiermeester, met een paar Javaanse matrozen achter zich aan, een tros voortslepend, dringt voorbij.

‘Grandhotel Java?’

‘Hotel Wisse?’

Een heer en dame, die reeds van de steiger af een lange poos hebben staan wenken en wuiven, dringen nu door de menigte heen en strekken de handen uit naar een jong echtpaar, dat uit Nederland komt, om te Batavia zijn bestemming te vinden.

‘Dag Karel, dag Jeanne, hartelijk welkom hier! Jullie zien er best uit. Goede reis gehad, niet zeeziek geweest?’ ‘Neen! Alles prima, allebei, dank je! Jullie zien er ook kostelijk uit.’ Kussen, omarming, handdrukken!

‘Alsjeblieft dan, dames en heren, 'n beetje ruimte! Ik moet met m'n tros voorbij,’ - en tot de bootsman zegt de knorrige kwartiermeester: ‘Dat satanse gelik en geflikflooi! Laten ze dat aan wal doen. Hoe weerlicht bennen die permetasies (familie) zo gauw aan boord? Ik kan door al die kleverige lui bekans niet voort. - Ajo, jongens! Pigi, dan, aioep! - Trek-an - tar-ek, dan! Aioep! Zet je body er dan toch aan; - aioep!’

‘Hotel der Nederlanden, meneer?’

Een zwaargebouwde Germaan, ‘ein schöner Kerl’ met een grote blonde baard, omarmt een vriend, die hem komt afhalen en zoent - onsmakelijk gezicht - hem op zijn zwart besnorde lippen.

‘Lieber Kerl, da bist du ja!’

‘Grüss Gott, Wilhelm! Herzlich willkommen.’

‘Schönen Gruss aus der Heimat!’

Een net heertje met een keurig wit pak aan vraagt aan een heer en dame, die met hun kinderen bezig zijn:

[p. 60]

‘Mevrouw, meneer, ik ben van Hotel des Indes. U hebt kamers besteld, nietwaar?’

‘Ja!’

‘Ik kom u afhalen...’

‘Heel goed! We zijn zó klaar.’

‘Meneer?’ Een min of meer beschroomde stem vraagt aan een van de officieren die achter me staat: ‘Meneer, waar zou ik mijn vrouw kunnen vinden?’

‘Uw vrouw? Wie bent u, meneer?’

‘Van Dremmelen, onderwijzer, mijn vrouw is met de handschoen getrouwd, weet u - en...’

‘Juist, juist! Mijn compliment, meneer. U hebt een eeuwig aardig vrouwtje laten overkomen. Ze zit op u te wachten beneden in de salon,’ en glimlachend: ‘Wil ik u even de weg wijzen?’

‘O! Dank u!’ De jonge echtgenoot rept zich naar beneden.

‘Dat zal klappen, als die twee elkaar ontmoeten,’ lacht de officier. - ‘Hé! Zeg, kok! Pas op, je gooit de mensen op zij; denk om de ketting, bootsman!’

‘Dat komt door die lamme kerel met z'n koffer.’

‘Geef 'm dan toch een oplawaai, kok! Daar heb je 't gedonder al in de glazen; hij tornt al met z'n koffer tegen die lange Engelsman op.’

‘O... take care! Ah! You here Mr. Muller? Very pleased to see you. Indeed exceedingly kind of you to come to meet me.’

‘O, don't mention it; so very glad to see you...’

Met beweeglijke zenuwachtigheid komt een Indische dame met haar dochtertje uit de rookkamer.

‘All à! Wat 'n drukte! Man, jij mij ghelpen, ik zo veel boengkoes (pakken), jij met baboe passen op die kleine Suus! - O, Boe, Boe! Djangan lari (Loop niet weg)! - O! Dáár Amat...’

‘Tabé toean, tabé njonja!’

‘Hotel Ort, meneer?’

Het blijft aan boord een Babylonische spraakverwarring en het wordt moeilijk om tussen al die passagiers, hotel-

[p. 61]

mandoers en equipage heen te komen naar de loopplank. Verschillende huisjongens, Maleiers en Javaanse bedienden, staan op de steiger te wachten en het verwondert mij wel, dat er geen enkele aan boord is gekomen en naar toean ‘pan Môrik’ heeft gevraagd. Daarom ga ik aan wal en vraag aan deze en gene: ‘Ben je soms hier gezonden met een briefje voor meneer van Maurik?’ De meesten kijken me onbenullig aan, zeggen niets of hoogstens: tida-a-a! met een langgerekte verwonderingshaal op ‘a-a’. Een paar vragen: ‘Apa toean (wàt, meneer)?’ Maar niet één antwoordt bevestigend op mijn vraag.

De mensenstroom stuwt langzaam voorbij, de meeste passagiers gaan van boord, want het wordt tijd voor de trein naar Batavia.

Het is warm zo midden op de dag; gloeiend heet brandt de zon op de lange steigers en reusachtige loodsen. Geen wonder dat ik in een min of meer onaangename stemming kom, want bij aankomst van een boot uit Europa neemt ieder ontschepend reiziger van niemand meer notitie dan van zichzelf in de woelige drukte en de haast waarmede ieder zijn weg zoekt naar het station.

Ik ga weer aan boord, in de hoop daar de djongos toch nog te vinden; maar neen! Er is niemand. Het wordt leeg en rustig op de boot en ik besluit maar me naar een hotel te laten brengen. Daar hoor ik eensklaps een vriendelijke stem achter me:

‘Is u niet meneer van Maurik?’

‘Ja!’ Ik keer me verheugd om. - ‘En met wie heb ik het genoegen?’

‘De secretaris van de Loge “de Ster in het Oosten”. Ik kom u afhalen...’

‘Hè! Dat doet me plezier!’

‘Ik heb al een kamer voor u besteld in Hotel Wisse; dáár zul je je goed en op je gemak voelen.’ Hij steekt mij de hand toe. - ‘Aangenaam persoonlijk kennis te maken. Ik herkende je van je portret in Eigen Haard.’

‘Een broeder vrijmetselaar dus?’

‘Juist! Onze loge is door de broeders uit Amsterdam van

[p. 62]

je komst op de hoogte gesteld en het is ons een genoegen je van dienst te kunnen zijn.’

‘Wat een uitkomst! Ik begon al kwaad te worden dat ik niemand voor me zag.’

We reiken elkaar nog eens de broederhand en ik krijg een aangenaam gevoel van rust en kalmte, als ik, na enige ogenblikken, mijn bagagereçu in handen van de manager van Hotel Wisse geef en de secretaris mij zegt: ‘Ziezo, ga nu maar mee, je hebt naar niets meer om te zien, voor alles wordt gezorgd.’

Voor hem, die in den vreemde komt, in een hem geheel onbekende, nieuwe maatschappij, midden tussen lieden, die zijn taal niet of slechts gedeeltelijk verstaan, is het een weldadige gewaarwording door een ‘broeder’ te worden verwelkomd, door iemand in bescherming te worden genomen. Men moge nog zo bereisd, zo bijdehand, zelfs zo brutaal zijn als men wil, toch komt er een ogenblik, waarop men behoefte heeft aan goede raad en voorlichting, waarop men graag steunt op de meerdere ervaring en bekendheid met land en zeden van anderen. Daarom gevoelt men zich inderdaad opgelucht, wanneer men, zoals ik, door iemand ontvangen wordt, die zonder nevengedachten zijn daad bij de raad voegt.

Ik heb later het genoegen gehad in de vrijmetselaarsloge ‘de Ster in het Oosten’ te worden ontvangen. Ik heb daar het Sint-Jansfeest meegemaakt in de fraaie, luchtige, smaakvol met oosters groen versierde zalen en de overtuiging met mij mee naar Holland genomen, dat onder de Indische broeders vrijmetselaren, een oprechte, vooruitstrevende geest, een voortdurend zoeken naar het goede en ware heerst.

Opgeruimd en veerkrachtig ga ik met mijn begeleider in de gereedstaande trein, die ons na een half uurtje bradens in de gloeiend hete coupé, aan station ‘Weltevreden’ aflevert.

In Hotel Wisse, waar ik afstap, vind ik een dag later de

[p. 63]

voor mij bestemde bediende, Oeri, die door een toevallige samenloop van omstandigheden mij aan de boot had gemist. Oeri heeft de goede aanbevelingen die hij had, niet beschaamd en mij overal op mijn tochten door Java en Sumatra vergezeld.