Schets der elektriciteit-kunde

Vierde hoofdstuk
Waar van het onderscheid van de electrike kracht der gewrevene lichaamen afhange.

§ 17.

Het onderscheid van de electrike kracht der gewrevene lichaamen hangt niet af van hunnen verschillenden aart, maar voornamentlyk van de betrekking van de oppervlakte des wryvers tot de oppervlakte van het lichaam het geen gewreven wordt.

Dit bewyzen de volgende ondervindingen. 1. Glas wordt positif geëlectrizeerd, wanneer het met de hand, of door de gewoone kuszentjes gewreven wordt, doch door quik gewreven wordt het negatif geëlectrizeerd.

2. Mat glas wordt negatif geëlectrizeerd, als het door quik of wol gewreven wordt, doch door leder of gecouleurde zyde gewreven wordt het positif geëlectrizeerd.

3. Zyde banden worden negatif geëlectrizeerd, als

[p. 7]

zy gewreven worden tusschen de vingers, doch positif, als men dezelven met goudpapier wryve.

4. Twee witte of twee zwarte banden tusschen de vingers gewreven worden beiden altoos negatif geëlectrizeerd, doch als de eene wit en de andere zwart is, wordt de witte altoos positif, en de zwarte negatif geëlectrizeerd.

§ 18.

'Er zyn echter verscheide andere omstandigheden, van welken de aart der electrike kracht, die 'er door wryving wordt opgewekt, schynt aftehangen, als b.v.

1.	Van een meêr of minder sterke wryving. Een witte zyde band op warm glas liggende en met koper gewreven, wordt positif geëlectrizeerd als het slap, en negatif als het sterk gewreven wordt.
2.	Van de verschillende warmte van het gewreven lichaam. Als twee electrike lichaamen van dezelfde soort, en gelyke oppervlaktens, doch ongelyke warmte hebbende, tegens elkander gewreven worden, wordt het warme altoos negatif en het koudere positif geëlectrizeerd.
3.	Van den aart van 't vlak, waar op de lichaamen liggen, terwyl zy gewreven worden. Twee witte zyde banden op glas liggende worden beiden negatif geëlectrizeerd, als zy door koper gewreven worden: doch dezelfde wryving, als zy op zegel - lak liggen, electrizeert den bovensten band negatif, en den ondersten positif.