De Noordsche weereld

Vertoond in twee nieuwe, aenmercklijcke, derwaerts gedaene reysen: d'eene, van de heer Martiniere, door Noorweegen, Lapland, Boranday, Siberien, Samojessie, Ys-land, Groenland en Nova-Zembla

[p. 118]

XLIV. Hoofd-stuck.
Wooningen der Yslanders. Haere Gestalte en Gewaeden. Sijn meest Toveraers, en bidden den Duyvel aen. Anderen Afgod. Trolles, of gemeensaeme Geesten, haer dienende. Haere Toveryen, en bekendmaeckingh van verborgene dingen. Fabel, van 't brengen der zielen in den Bergh Hecla door de Duyvelen. Duyvelsche verschijningen der overleedene. Onvrughtbaerheyd des Lands.

⁺ DE meeste Yslanders hebben haere Wooningen in Hoolen, welcke in de Rotsen sijn uytgehouwen. Sommige onder haer hebben Huysen, gelijck als de Laplanders; eenige gebouwd van Visch-been: andere van Hout, bedeckt met Aerd-Sooden. Sy en haere Beesten sijn Slaep-gesellen; wijlse onder een Dack, en in eenerley Vertreck woonen. ⁺ De Mannen sijn seer groof, en lelijck; de Vrouwen desgelijks; swartaghtigh van verwe, gelijck 't meerendeel der Noorweegers. Gemeenlijck sijn haere Rocken gemaeckt van groof Hennippe Lijnwaed; eenige van de Huyden der Zee-kalveren, 't Hayr buytenwaerts.

⁺ Al haeren arbeyd bestaet in 't Visschen. 't Sijn grove, wilde, reght ongeschickte, beestlijcke Menschen; en de meeste onder haer Toveraers. Sy bidden den Duyvel aen, diense Kobalde noemen; en die haer oock dickmael in een Menschlijcke gedaente verschijnd. Hebben daer-en-boven noch een anderen Afgod van Hout, op 't plompste met een Mes gesneeden. Maer selden willense den selven toonen; uyt vrees, dat hy haer van eenigen Lutherschen Predicant genomen, of in stucken geslagen moght worden. ⁺ Want daer sijn Leerraers gesonden, om haer in de Christlijcke Gods-dienst t'onderwijsen, en, soo 't moogelijck is, uyt de slaverny des Satans te trecken.

⁺ De meeste van haer hebben Trolles, 't welck gemeensaeme Geesten zijn, die haer, soose meenen, getrouwlijck dienen, en haer bekend maecken al haer aenstaende geluck of ongeluck. Wanneerse slaepen, werdense van deese Geesten ter bequaemer tijd opgeweckt, om nae haere Visschery te gaen, als 't We'er daer toe goed is. Sonder haeren raed sullense sigh hier toe niet opmaecken.

+ Wooningen der Yslanders,

+ Gestalte, en Gewaeden.

+ Sijn meest Toveraers, en bidden den Duyvel aen.

+ Anderen Afgod.

+ Trolles, of gemeensaeme Geesten.

[p. 119]

⁺ In haere Tover-konsten sijnse soodaenigh ervaeren, datse de Vreemdelingen, met nieuwsgierigheyd bevangen zijnde, konnen toonen, wat in der selver Vaderland, of oock in haere Huysen geschied. Sy sullen yemand beright geven, of sijne Vader, Moeder, Suster, Broeder, Vriend, of waer hy nae vragen moght, levendigh of dood is. Sy verkoopen oock aen elck, die 't begeerd, Wind; om haer te dienen op de voorgenoomene Reys.

⁺ De Commis te Kirkebar, en andere met hem, vertelden my in reghten ernst (meenende dat ick haer geloof sou geven) dat eenige, welcke op seeckeren dagh aen den voet des Berghs Hecla waeren gaen visschen, juyst ter dier tijd, als in Europa een grooten Veldslagh geschiedede, eygentlijck hadden gesien, dat de Duyvelen uyt den Bergh gevaeren, en weer daer in gekoomen waeren met Menschen-Zielen (welckese op haeren rugge droegen, gelijck de Byen haeren Hoonigh aen haere voeten voeren).

⁺ Indien yemand haerer Vrienden (oock verr' van haer af zijnde) koomd te sterven, en datse begeerigh zijn, om sijnen staet te weeten, soo begevense sigh nae haere Toveraers. Dan verschijnd haer deese Persoon (of de Satan in sijne gedaente) geheel swaermoedigh en treurigh. Uyt deese vertooningh verseeckerense sigh, dat hy gewisselijck dood, en by den Duyvel is; die sigh haer een strengh meester betoond. Oock bid hy haer, sigh sijnenthalven niet meer te bekommeren, vermits hy sigh nu in den Bergh Hecla bevind.

⁺ Ofschoon in Ysland veel treflijcke en vette Weyden zijn, soo kan echter d' Aerdbodem hier noch Tarwe noch eenige andere Granen, bequaem om Brood van te backen, voortbrengen; ter oorsaeck van de felle koude in dit Gewest, en de Noord-Ooste Wind, die seer scherp is, en waer van dit Land geduerigh geplaeghd werd.

+ Ontdeckingh van verborgene dingen.

+ Fabel, van 't brengen der zielen in den Berg Hecla.

+ Duyvelsche verschijningh der overleedene.

+ Onvrughtbaerheyd in Granen.