De Noordsche weereld
(1685)–Frederik Martens, Pierre Martin de la Martinière– AuteursrechtvrijVertoond in twee nieuwe, aenmercklijcke, derwaerts gedaene reysen: d'eene, van de heer Martiniere, door Noorweegen, Lapland, Boranday, Siberien, Samojessie, Ys-land, Groenland en Nova-Zembla
XII. Hoofd-stuck.
| |
[pagina 26]
| |
eygene Voorraed konden aen-tasten; bestaende in goede Tweeback, of Biscuit, en gesouten Rund-vleesch. Wy booden haer dese onse Spijs wel aen; doch soo haestse deselve in haren mond hadden genoomen, spoogense die weer uyt; met even soodanig een af-keer, als wy van hare kost hadden. Echter dronckense, ons ten geval, van ons Bier en Brandewijn: Maer niet met sulck een lust en smaeck, alsse haer eygene Dranck in 't lijf goten: Ga naar voetnoot+ Welckese bereyden van varsch Water, Genever-besiën, en noch eenige andere Besiën, hebbende de gedaente van Linsen; maer waer van de naem my vergeten is. Van dese hebbense een grooten overvloed; en sy wassen gelijck de gedachte Genever-besiën, onder de bladeren eens Kruyds, sigh vergelijckende met ons Vaern-kruyd, doch dicker en hooger; waer van ick de weergade in geene Kruyd-boecken heb konnen vinden. Ga naar voetnoot+ Sy hebben seecker slagh van Brandewijn, welckese distilleeren in een kopere daer toe bereydede Distilleer-ketel; waer in sy een soort van Koorn doen; gevende deselve soodanig een kragt, datse soo wel de Menschen droncken maeckt, als d'onse. Haren ordentlijcken of gewoonen Dranck is niet veel slegter als onse Wijn. Ga naar voetnoot+ Deese Laplanders (alhoewelse Lutheranen zijn, en oock hare Priesters [of Predikanten] hebben, welcke haer leeren en onderwijsen) werden echter seer seldsaem van de Duyvel geplaegd. Meerendeel zijnse Toveraers; en soo overgelovig, datse, wanneer haer eenig Dier bejegend; 't welckse voor ongeluckig houden, terstond in aller haest weer te rugg' na hare Huysen keeren, en van dien geheelen dagh daer niet weer uyt komen. Wanneerse sigh ter Visschery begeven, haer Net uyt werpen, en niet meer als eenen Visch op trecken, soo houdense sulks voor een boos teecken; begeven sigh na Huys; en Visschen van dien gantschen dagh niet meer. Ga naar voetnoot+ Soo wel de Mannen als de Vrouwen zijn van een kleyne Postuer; doch wel geset, en gantsch geswind. 't Aengesigt is breed: De Neus ingebogen; de verwe vry bruyn; doch niet soo seer als van andere Noordsche Volckeren. d'oogen zijn kleyn, gelijck die van de Varckens; d'Oogbrauwen groot; sigh gemeenlijck uytstreckende tot aen de Slapen des Hoofds. | |
[pagina 27]
| |
Swaermoedig en groof van Aert zijnse; sonder eenige hoflijckheyt. Ga naar voetnoot+ Voorts t'eenemael Geyl; insonderheydt de Vrouwspersoonen; welcke sigh aen al d'aenkomende ten besten geven, soo dickmael sy sulcks, sonder vrees voor haere Mannen, doen konnen. Ga naar voetnoot+ Haere Kleding is meenigerley; somtijds gemaeckt van groof Laecken; maer in 't gemeen van Elands of Ren-dieren Huyden, 't Hayr buytenwaerts gekeerd. Haere Koussen zijn van deselve Stof. De Schoenen van een Visch-huyd, daer de Schubben noch op sitten; sonder aghter-le'er en ooren, op de manier der Pantoffelen. Haer Hoofd bedeckense gelijck de Noorwegers. Ga naar voetnoot+ Haer Hayr is in tweën verdeeld; 't eene deel hangd op d'eene, 't ander op d'andere Schouder neerwaerts af. De Muts, of Huyf (Cornette) is met rood Lijnwaed overtoogen: En dit is al 't Lijnwaed 't welckse aen haer Ligchaem hebben. Andere dragen een Vel-stuck, wat breeder als tweemael een hand. 't Selve bindense aghter haer Hoofd t'samen, na de wijs der Egyptenaren. [Sie Fig. I. No. 2.] Ga naar voetnoot+ De Mans-klederen zijn al t'samen gemaeckt van de Huyden der Ren-dieren; 't Hayr buytenwaerts gewend. 't Voornaemste des Kleeds is 't Wambais, of liever de korte Rock, sig na beneden streckende tot over 't midden der Dgien; met een Broeck van even deselve Huyden bereydt. Daer onder hebbense een paer Laersen aen de Beenen, soo aerdig toe-gesteld van een Visch-huyd, dat, ofse schoon gantsch plomp en bot-groof schijnen te zijn, men echter niet lightlijck de Naed daer aen sou konnen vinden. Veele onder haer dragen geen Laersen, maer alleen Schoenen gelijck de Vrouwen. Ga naar voetnoot+ Op haer Hoofd hebbense een slag van ronde Mutsen, gelijck de Schippers dragen, gemaeckt van Elands of Ren-dieren Huyden, daer 't Hayr noch op sit; aen d'ooren geborduerd met een stuck eens Vosschen-balgs, somtijds wit, somtijds grauw. [Sie Figuer I. No. 3.] Ga naar voetnoot+ Veele harer Huysen zijn gebouwd na de manier der Inwooners in Christiania; hebbende daer in geen ander ligt, als 't geen van boven af invalt. Ga naar voetnoot+ Sy hebben geen Bedden, daerse 's Naghts op leggen; gelijck oock niet hare Nabueren de Muscovitische Laplanders, de | |
[pagina 28]
| |
Borandianen, Samojeden, Siberianen, Zemblaners, Yslanders, en andere Noordsche Volckeren. Sy strecken sigh midden op de Vloer cierlijck uyt in een Beeren-huyd; waer op groote en kleyne, Heer en Vrouw, Kinderen, Knegten en Maegden, al t'saem over hoop by een leggen, sonder eenig bedencken. Wanneerse nu 's Morgens op-staen, soo leggense hare Huyden regt ordentlijck weer op haer' oude plaets. Ga naar voetnoot+ Yeder Huys houd voor sigh selven een groote swarte Kat; waer meê sy veel bestel hebben, en waer van sy seer veel werck maecken. Sy spreecken met deselve, even als met vernuftige Menschen. Niets sullense ter hand nemen, voor datse de saeck eerst met hare Kat hebben beraedslaegd; wijlse geloven, dat dit Dier haer in hare voornemens behulplijck is. Yeder Nagt gaense uyt hare Huysen, om hare lieve Kat raed te vragen. Sy derven oock geen geluck hoopen op hare Jagt, Visch- en Vogel-vangst, of in andere verrigtingen, indien desen haren goeden Engel niet met haer ging. 'k Heb veele der selver gesien, en al t' samen hebbense de gestalte van een Kat. Echter segh ick, en geloof vastlijck, in aenmercking van haer vreeslijck aensien, datse niet anders als Duyvels konnen zijn. [Sie Fig. II. No. 1.] |
|