De Noordsche weereld

Vertoond in twee nieuwe, aenmercklijcke, derwaerts gedaene reysen: d'eene, van de heer Martiniere, door Noorweegen, Lapland, Boranday, Siberien, Samojessie, Ys-land, Groenland en Nova-Zembla

II. Hoofd-stuck.
Wat insonderheyd aen te mercken staet in de Landstreeck om Christiania. Gestalte der Huysen te Wisby. Aert en Handel der Noorwegers. Haerer Vrouwen. Gedierten. Vrughtbaerheyd en Onvrughtbaerheyd.

⁺ DOe wy nu in de Haven van Christiania waeren ingeloopen, begaven wy ons terstond aen Land, om de Brieven, ons meê gegeven, te behandigen aen twee aldaer woonende Kooplieden, zijnde leeden van de Noordsche Maetschappy. Deese, vernoomen hebbende, dat ons voornemen streckte tot bevoordering van den Koophandel in 't Noorden, en dat de Koningh van Deenemarcken sulcks had toegelaten, ontfingen ons seer vriendlijck; en onthaelden ons treflijck.

+ De Heer Martiniere werd, nevens d'andere,

[p. 5]

⁺ Eenen deeser Kooplieden, siende dat ick een Vreemdelingh was, doch Voorschrijvens-Brieven had van eenen der voornaemste in de Maetschappy; en bemerckende mijne nieuws-gierigheyd, wou my, soo veel de tijd kon lijden, deese Landstreeck doen besightigen. Beval derhalven eenen sijner Dienaeren, die de Fransche Tael kon spreecken, dat hy my twee of drie Mijlen Landtwaerts in sou begeleyden.

⁺ Daer op setteden wy ons den volgenden morgen vroegh te Paerd, en reeden beyde na Wisby, zijnde een groot Vleck; gelegen ontrent drie Mijlen wegs van Christiania, tusschen twee Bergen. De Huysen zijn hier opgereght van Hout, sonder eenigh Yserwerck; desgelijcks sonder Vensters of Glas-raemten. De Bewooners der selve bekoomen 't Daghlight van boven af, door seecker slagh van Kap-vensters, toegeright van Sooden, of uytgespittede Aerde.

⁺ De Noorwegers zijn goedhertige, gast-vrye Lieden. Aldermeest stellense sigh tot de Visschery. Haeren voornaemsten handel bestaet oock in Haringh, Klip-visch, Stock-visch, en meer ander diergelijck slagh van Visch, beyde gesouten en gedrooghd. Gemeenlijck zijnse Lijf-eygene der Edellieden.

⁺ De Vrouws-persoonen zijn meerendeel seer vriendlijck; maer oock gantsch geyl. Sy beminnen de Vreemdelingen. Sijn goede Huys-houdsters. Spinnen al haere Klederen selfs, en passen op hare Beesten; van welckese in meenighten voorsien zijn, gelijck die in Franckrijck. ⁺ Daer-en-boven hebbense een grooten Voorraed van Wilde Dieren; als, Elanden, Harten, Rheebocken, Geyten, Beeren, Konynen, Hasen, e.s.v. Allerley Gevogelt vindmen by haer genoegh: Desgelijcks Otters, Bevers, Lynxen, en Wilde Katten van veelerley Veren.

⁺ Noorwegen is ten grootsten deel een Berghachtigh Land. D'Inwooners konnen 'er soo veel niet van bebouwen, datse Brood genoegh voor haer selven souden mogen hebben. Evenwel lydense daer van geen gebreck, vermits 't Koorn haer, door middel der Schip-vaert, uyt andere Landen werd toegevoerd. Waer nevens oock 't mangel des Ackerbouws

+ Te Christiania wel ontfangen.

+ Gestalte der Huysen te Wisby.

+ Handel en Aert der Noorwegers.

+ Haerer Vrouwen.

+ Vee en Wilde Gedierten.

+ Vrughtbaerheyd en onvrughtbaerheyd des Lands.

[p. 6]

overvloedigh genoegh vergoed werd door haere groote Vee-vockingh, en de geweldige meenighte der Bosschen.